در اصل 44 قانون اساسی، نظام اقتصادی کشور بر سه پایه دولتی، تعاونی و خصوصی برنامهریزی شده است. سهم بخش تعاون در اقتصاد کشور در راستای اجرای سیاستهای اصل 44 قانون اساسی باید از 5 درصد فعلی به 25 درصد افزایش یابد. اما بهنظر میرسد بخش تعاون به مانند دیگر بخشهای اقتصادی روند پرسرعتی را در راستای سیاستهای اصل 44 ندارد.
استفاده بهینه و توانمندسازی بخشهای اقتصادی هدف اصلی تمام نظامهای اقتصادی است.در این میان با توجه به اهمیت یافتن بخش تعاون از یک طرف و از طرف دیگر اقتصاد روستایی از دیدگاه مبانی نظری و ظرفیت های بالقوه موجود در آنها، عوامل مؤثر و راه های بالفعل درآوردن این ظرفیت ها بیش از پیش اهمیت یافته است.
از آنجا که روحیه مشارکت و همکاری در میان روستاییان بالا است اما فن و هنر مدیریت در آنها پایین است بنابراین آموزش، ایجاد و شکل گیری اصل مدیریت تعاون، شرکت های تعاونی روستایی وکشاورزی را قادر میسازد تا به طور حرفه ای به فعالیت بپردازند. هدایت مدیریت تعاونی ها باعث می شود تا اعضا نه تنها بدانندکه چه کاری انجام دهند بلکه درک کنند که چرا باید آن کار را انجام دهند. هدف از توسعه بخش تعاون در ممالک در حال توسعه این است که از این طریق، نه تنها به توانمندسازی شیوههای کهنه اقتصادی پرداخته شود، بلکه بدین وسیله شرایط اقتصادی ـ اجتماعی عادلانهتری برقرار گردد.
سازمان تعاون روستایی ایران متولی بخش بزرگی از تشکلهای تعاونی در کشور است و می تواند در تحقق سهم تعاون از اقتصاد کشور نقشی فعال و پررنگ ایفا نماید . این سازمان برای ادامه حیات خود در محیط بیثبات و متغیر کنونی باید سنتها و عادتهای منسوخ گذشته را کنار گذاشته و به یک سازمان یادگیرنده تبدیل شود و در پی خلاقیت، نوآوری و نوجویی مستمر جهت توسعه پایدار خود باشد.
ﺑﺮرﺳﻲ رابطه بین مولفههای سازمان یادگیرنده و میزان خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی در شرایط جدید که کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته است ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ دﻳـﺪی روﺷـﻦ از ﻧﻘـﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ این سازمان با توجه به شرایط متغیر و رقابتی جهان امروز ﭘﻴﺶ روی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان و ﻣﺪﻳﺮان ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ساختار سازمان تعاون روستایی در جهت تبدیل شدن به یک سازمان یادگیرنده به چالش کشیده شده و مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد تا این سازمان بتواند همچنان به نقش خود در جهت هدایت ، حمایت و نظارت بر تشکلهای روستایی با توجه به مقتضیات زمان عمل نماید.
اهداف تحقیق
این تحقیق بر روی کارکنان سازمان تعاون روستایی استان آذربایجانشرقی به منظور تعیین رابطه بین مولفههای سازمان یادگیرنده و خلاقیت کارکنان این سازمان انجام خواهد گرفت که اهداف زیر در آن دنبال می شود :
هدف کلی
تعیین رابطه و اولویتبندی مولفههای سازمان یادگیرنده با خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی استان آذربایجانشرقی
اهداف اختصاصی
– تعیین رابطه بین یادگیری مستمر کارکنان و خلاقیت آنها در سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی
– تعیین رابطه بین سطح پرسش و گفتگو در سازمان و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی
– تعیین رابطه بین تشویق حس همکاری و یادگیری و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی
– تعیین رابطه بین توانمندسازی کارکنان و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی
– تعیین رابطه بینطراحی و اجرای سیستم های یادگیری و خلاقیتکارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی
– تعیین رابطه بین مرتبط بودن سیستم با محیط و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی
– تعیین رابطه بین رهبری استراتژیک و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی
فرضیه های تحقیق
- بین سازمان یادگیرنده و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی رابطه وجود دارد.
1-1. بین یادگیری مستمر کارکنان و خلاقیت آنها در سازمان تعاون روستایی آذربایجان شرقی رابطه وجود دارد.
1-2. بین سطح پرسش و گفتگو در سازمان و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی رابطه وجود دارد.
1-3. بین تشویق حس همکاری و یادگیری و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی رابطه وجود دارد.
1-4. بین توانمندسازی کارکنان و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی رابطه وجود دارد.
1-5. بین طراحی و اجرای سیستم های یادگیری و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی رابطه وجود دارد.
1-6. بین مرتبط بودن سیستم با محیط خود و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی رابطه وجود دارد.
1-7. بین رهبری استراتژیک و خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجانشرقی رابطه وجود دارد.
فهرست مطالب
فصل اول (کلیات تحقیق ):
بخش اول – کلیات (1-1) ———————— 3
مقدمه ———————— 3
بیان مسئله ———————— 5
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق———————— 6
اهداف تحقیق———————— 8
هدف کلی ———————— 8
اهداف اختصاصی ———————— 8
فرضیه های تحقیق ———————— 9
تعریف مفهومی متغیرها( سازمان یادگیرنده ) ———————— 10
تعریف مفهومی متغیرها (خلاقیت) ———————— 11
تعریف متغیرها به صورت عملیاتی( سازمان یادگیرنده ) ———————— 12
تعریف متغیرها به صورت عملیاتی ( خلاقیت ) ———————— 13
مدل تحلیلی تحقیق———————— 15
مدل عملیاتی متغیر پیش بین ( سازمان یادگیرنده )———————— 16
مدل عملیاتی متغیر ملاک ( خلاقیت )———————— 17
بخش دوم – ادبیات و پیشینه پژوهش(1-2):
زیر بخش اول – سازمان یادگیرنده (1-2-1) ———————— 18
اهمیت سازمان یادگیرنده ———————— 18
تاریخچه ———————— 20
خاستگاه طرح ایدهسازمان یادگیرنده ———————— 21
سازمان یادگیرنده بسترساز مزیتهای رقابتی ———————— 25
یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده ———————— 26
تعریف یادگیری سازمانی ———————— 27
تعریف سازمان یادگیرنده ———————— 27
انواع یادگیری سازمانی ———————— 29
یادگیری یک حلقهای ———————— 29
یادگیری دوحلقهای ———————— 30
یادگیری دوگانه( سه حلقه ای ) ———————— 30
یادگیری ارثی،تجربی و نیابتی ———————— 31
تبیین مدل سازمان یادگیرنده ———————— 32
ویژگیهای یک سازمان یادگیرنده ———————— 33
اصول ﺳﻨﮕﻪ ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ———————— 33
مهارت شخصی ———————— 33
الگو های ذهنی ———————— 34
چشم انداز ( وجود آرمان گرایی ) ———————— 34
یادگیری تیمی ———————— 35
تفکر سیستمی ———————— 36
الگوی ﺳﻨﮕﻪ ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎدﮔﻴﺮﻧﺪه ———————— 37
نظریه واتکینز و مارسیک ———————— 38
الگوی واتکینز و مارسیک برای سازمان یادگیرنده ———————— 39
خلاصه دیدگا هها درباره ویژگی هاومولفه های سازمان یادگیرنده ———————— 40
الگوی پیاده سازی سازمان یادگیرنده ———————— 41
نقش رهبر در سازمانهای یادگیرنده ———————— 43
استراتژی های رهبری اثربخش در راهبری تغییرات سازمان یادگیرنده ———————— 46
استراتژی افراد متعهد به تغییرات ———————— 46
استرتژی همه جانبه نگری در تغییرات سازمان یادگیرنده ———————— 46
استراتژی مدیریت بر بازخوردهای ناشی از تغییرات سازمان یادگیرنده ———————— 46
استراتژی اعتماد سازی در درون سازمان یادگیرنده ———————— 47
استراتژی تحول پذیر نمودن کارکنان سازمان یادگیرنده ———————— 47
استراتژی مدیریت بر مقاومت های توده ای در مقابل تغییرات ———————— 47
استراتژی ایجاد زبان مشترک بین ایجاد کنندگان و مجریان تغییر ———————— 48
زیر بخش دوم- خلاقیت (1-2-2) ———————— 49
مقدمه ( خلاقیت ) ———————— 49
ماهیت خلاقیت ———————— 50
تفاوت خلاقیت و نوآوری ———————— 51
ابعاد خلاقیت ———————— 52
بعد شناختی ———————— 52
بعد انگیزشی ———————— 53
موانع خلاقیت ———————— 54
موانع شناختی ———————— 54
موانع عاطفی ———————— 55
موانع اجتماعی ———————— 55
عوامل مؤثر در رشد خلاقیت ———————— 56
ویژگیها و مولفه های خلاقیت ———————— 59
مولفه های خلاقیت از دید دانشمندان مختلف ———————— 59
خلاقیت در سازمان ها ———————— 60
فرایند پنج مرحلهای معرفی خلاقیت در سازمانها ———————— 61
استراتژیهای افزایش خلاقیت سازمانی ———————— 63
استراتژی تبدیل سازمان به سازمان یادگیرنده ———————— 63
استراتژی ایجاد فرهنگ خلاقیت سازمانی ———————— 63
استراتژی پذیرش شکست در سازمان ———————— 64
استراتژی تغییر دیدگاه مدیریت بر افراد خلاق ———————— 65
ویژگیهای سازمان خلاق ———————— 65
مدلهای خلاقیت و نوآوری سازمانی ———————— 66
عوامل بازدارنده خلاقیت ———————— 66
زیر بخش سوم – ارتباط متغیرهای تحقیق با یکدیگر (1-2-3) ———————— 68
ارتباط سازمان یادگیرنده با خلاقیت کارکنان ———————— 68
رابطه بین یادگیری مستمر کارکنان و خلاقیت ———————— 69
رابطه بین پرسش و گفتگو در سازمان و خلاقیت کارکنان ———————— 71
رابطه بین تشویق حس همکاری و یادگیری و خلاقیت کارکنان ———————— 71
رابطه بین توانمندسازی کارکنان و خلاقیت کارکنان ———————— 73
رابطه بین طراحی و اجرای سیستمهای یادگیری و خلاقیت کارکنان ———————— 75
رابطه بین مرتبط بودن سیستم با محیط خود و خلاقیت کارکنان ———————— 75
رابطه بین رهبری استراتژیک و خلاقیت کارکنان ———————— 77
زیر بخش چهارم – پیشینه تحقیق (1-2-4) ———————— 78
تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور ———————— 79
تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور ———————— 82
جمع بندی و نتیجه گیری فصل اول ———————— 86
فصل دوم – روش تحقیق – تجزیه و تحلیل دادهها:
بخش اول – روش تحقیق(2-1) ———————— 88
مقدمه ———————— 88
چهارچوب نظری تحقیق ———————— 88
جامعه و نمونه آماری ———————— 90
ابزار گردآوری اطلاعات ———————— 91
تقسیم بندی سوالات پرسشنامه ———————— 91
روایی و پایایی ابزار جمع آوری اطلاعات ———————— 92
بررسی قابلیت اعتماد پرسشنامه سازمان یادگیرنده بر اساس نظریه (واتکینز- مارسیک) ———————— 93
بررسی قابلیت اعتماد پرسشنامه خلاقیت بر اساس مدل پلسک ———————— 94
روش انجام کار و شیوههای تجزیه و تحلیل داده های آماری ———————— 95
بخش دوم – تجزیه و تحلیل داده ها – یافته های توصیفی ———————— 96
تحلیل توصیفی مشاهدات و داده ها ———————— 96
فراوانی سازمان یادگیرنده ———————— 96
فراوانی خلاقیت کارکنان ———————— 97
آماره های توصیفی مولفه های سازمان یادگیرنده ———————— 98
آزمون فرضیات ———————— 99
آزمون کلموگرف اسمیرنوف – سازمان یادگیرنده ———————— 99
آزمون کلموگرف اسمیرنوف – خلاقیت ———————— 99
آزمون فرضیه اصلی ———————— 100
آزمون فرضیه فرعی 1 ———————— 101
آزمون فرضیه فرعی 2 ———————— 102
آزمون فرضیه فرعی 3 ———————— 103
آزمون فرضیه فرعی 4 ———————— 104
آزمون فرضیه فرعی 5 ———————— 105
آزمون فرضیه فرعی 6 ———————— 106
آزمون فرضیه فرعی 7 ———————— 107
اولویت بندی اهمیت مولفه های سازمان یادگیرنده در ارتباط با خلاقیت کارکنان———————— 108
ضرایب تعیین مدل ها ———————— 108
برآوردضرایب مدلها و آزمون معنیداری ———————— 109
ترتیب اولویت مولفههای سازمان یادگیرنده ———————— 110
فصل سوم – نتایج و بحث
بخش اول – یافته های پژوهش (3-1) ———————— 112
نتیجه گیری کلی ———————— 114
بخش دوم – پیشنهادهای کاربردی و پژوهشی (3-2) ———————— 115
پیشنهادهای کاربردی ———————— 115
پیشنهادهایی پژوهشی ———————— 121
مشکلات و محدودیتهای تحقیق ———————— 122
منابع فارسی ———————— 123
منابع خارجی ———————— 128
پیوستها :
پرسشنامه سازمان یادگیرنده ———————— 134
پرسشنامه خلاقیت بر اساس مدل پلسک ———————— 136
سازمان تعاون روستایی ———————— 138
تاریخچه و سیرتکاملی تعاون در ایران ———————— 138
ماموریت و وظایف سازمان ———————— 140
اهم برنامه های هدایتی سازمان مرکزی تعاون روستایی ———————— 141
اهم برنامه های حمایتی سازمان مرکزی تعاون روستایی ———————— 141
اهم برنامه های نظارتی سازمان مرکزی تعاون روستایی ———————— 142
استراتژی های کلان سازمان ———————— 143
فناوری اطلاعات و هدایت ———————— 143
فناوری اطلاعات و حمایت ———————— 144
فناوری اطلاعات و نظارت و مراقبت ———————— 144
سازمان تعاون روستایی آذربایجان شرقی ———————— 146
آموزش و توسعه تعاون روستائی ———————— 146
تهیه و توزیع کالاهای مصرفی ———————— 147
خرید و فروش محصولات کشاورزی ———————— 147
خدمات فنی و کشاورزی ———————— 148
صنایع تولیدی و تبدیلی ———————— 148
اعتبارات روستائی ———————— 148
نظارت و کنترل ———————— 148
خلاصه انگلیسی ———————— 149
فهرست جداول
جدول شماره (1-1) خلاصه دیدگا هها درباره ویژگی هاومولفه های سازمان یادگیرنده ———————— 40
جدول شماره (1-2) مولفه های خلاقیت از دید دانشمندان مختلف ———————— 59
جدول شماره (2-1) جامعه و نمونه آماری در سازمان تعاون روستایی استان آذربایجان شرقی ———————— 90
جدول شماره (2-2) تقسیم بندی سوالات پرسشنامه ———————— 91
جدول شماره(2-3) آماره پایایی پرسشنامه – متغیر سازمان یادگیرنده ———————— 93
جدول شماره(2-4) آماره پایایی پرسشنامه – مولفه های سازمان یادگیرنده ———————— 93
جدول شماره (2-5) آمار پایایی پرسشنامه – متغیر خلاقیت ———————— 94
جدول شماره (2-6) آمار پایایی پرسشنامه – مولفه های خلاقیت ———————— 94
جدول شماره (2-7) آماره های توصیفی متغیرهای تحقیق ———————— 96
جدول شماره (2-8) آماره های توصیفی مولفه های سازمان یادگیرنده ———————— 98
جدول شماره(2-9) آماره های توصیفی خلاقیت ———————— 98
جدول (2-10) آزمون کلموگرف اسمیرنوف – سازمان یادگیرنده ———————— 99
جدول (2-11) آزمون کلموگرف اسمیرنوف – خلاقیت ———————— 99
جدول شماره ( 2-12 ) نتایج آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین سازمان یادگیرنده و خلاقیت کارکنان—————————– 100
جدول شماره (2-13) نتایج آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین یادگیری مستمر کارکنان و خلاقیت کارکنان —————————– 101
جدول شماره (2-14)نتایج آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین سطح پرسش و گفتگو درسازمان و خلاقیت کارکنان —————————– 102
جدول شماره (2-15)نتایج آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین تشویق حس همکاری و یادگیری و خلاقیت کارکنان —————————— 103
جدول شماره ( 2-16 )نتایج آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین توانمند سازی کارکنان و خلاقیت کارکنان —————————– 104
جدول شماره (2-17)نتایج آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین طراحی و اجرای سیستمهایی برای مشارکت افراد در یادگیری و خلاقیت کارکنان ———————— 105
جدول شماره ( 2-18 )نتایج آزمون آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین میزان مرتبط بودن سیستم با محیط خود و خلاقیت کارکنان —————————— 106
جدول شماره (2-19) نتایج آزمون همبستگی پیرسون مربوط به رابطه بین رهبری استراتژیک و خلاقیت کارکنان —————————– 107
جدول شماره ( 2-20) ضرایب تعیین مدل ها ( رگرسیون ) ———————— 108
جدول شماره (2-21) جدول برآورد ضرایب مدلها و آزمون معنیداری ———————— 109
جدول شماره ( 2-22 ) ترتیب الویت ارتباط هر یک از مولفه های سازمان یادگیرنده با خلاقیت کارکنان سازمان تعاون روستایی آذربایجان شرقی ———————————- 110
جدول شماره ( 3-1 ) خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق ———————— 114