و

 

 

 

فهرست پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………………

 

 

ح

 

 

 

فهرست جدول‌ها…………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

ح

 

 

 

فهرست شکل ها ………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

ی

 

 

 

فهرست نمودارها ………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

ی

 

 

 

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

–

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

2

 

 

 

1-2 بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

4

 

 

 

1-3 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش…………………………………………………………………………………..

 

 

6

 

 

 

1-4 اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………

 

 

8

 

 

 

1-4-1 هدف کلی ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

8

 

 

 

1-4-2 اهداف فرعی ………………………………………………………………………………………………………….

 

 

8

 

 

 

1-5 فرضیات پژوهش ………………………………………………………………………………………………………..

 

 

9

 

 

 

1-6 تعاریف مفاهیم و اصطلاحات ………………………………………………………………………………………

 

 

9

 

 

 

1-6-1 بخش اول: تعاریف نظری ………………………………………………………………………………………..

 

 

9

 

 

 

1-6-2 بخش دوم: تعاریف عملیاتی …………………………………………………………………………………….

 

 

10

 

 

 

                                                                               فصل دوم: ادبیات پژوهش

 

 

 

2-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

13

 

 

 

2-2 مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

13

 

 

 

2-2-1 پویا نمایی (انیمیشن) ………………………………………………………………………………………………

 

 

13

 

 

 

2-2-2 تاریخچه ایجاد و استفاده از انیمیشن ………………………………………………………………………….

 

 

13

 

 

 

2-2-3 اهمیت و کاربرد پویانمایی در آموزش ……………………………………………………………………….

 

 

14

 

 

 

2-2-4 ویژگی های لازم برای رسانه های آموزشی مورد استفاده در دوره ابتدایی ………………………

 

 

15

 

 

 

2-2-5 اهمیت آموزش درس ریاضی ……………………………………………………………………………………

 

 

17

 

 

 

2-2-6 مهارت های مورد تأکید در آموزش ریاضی ………………………………………………………………..

 

 

18

 

 

 

2-2-7 کاربرد هندسه در زندگی ………………………………………………………………………………………….

 

 

19

 

 

 

2-2-8 سطوح یادگیری مفاهیم هندسی ………………………………………………………………………………..

 

 

19

 

 

 

2-2-9 مهارت های هندسی ………………………………………………………………………………………………..

 

 

20

 

 

 

2-2-10 مهارت های هندسی در قالب انیمیشن …………………………………………………………………….

 

 

23

 

 

 

2-3 پیشینه تجربی ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

25

 

 

 

2-3-1 پیشینه تجربی پژوهش در داخل کشور ………………………………………………………………………

 

 

25

 

 

 

2-3-2 پیشینه تجربی پژوهش در خارج کشور ………………………………………………………………………

 

 

27

 

 

 

                                          فصل سوم: روش شناسی پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

33

 

 

 

3-2 روش پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………

 

 

33

 

 

 

3-3 متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

34

 

 

 

3-4 جامعه ی آماری، نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………………………..

 

 

34

 

 

 

3-5 ابزار سنجش و اندازه گیری متغیرها ………………………………………………………………………………

 

 

35

 

 

 

3-6 توضیحات مربوط به چگونگی اندازه گیری متغیرها …………………………………………………………

 

 

35

 

 

 

3-6-1 شیوه ی ارزیابی مهارت های منطقی ………………………………………………………………………….

 

 

35

 

 

 

3-6-2 شیوه ی ارزیابی مهارت های دیداری ………………………………………………………………………..

 

 

35

 

 

 

3-6-3 شیوه ی ارزیابی مهارت های کلامی ………………………………………………………………………….

 

 

35

 

 

 

3-6-4 شیوه ی ارزیابی مهارت های ترسیمی ……………………………………………………………………….

 

 

36

 

 

 

3-6-5 شیوه ی ارزیابی مهارت های کاربردی ……………………………………………………………………….

 

 

36

 

 

 

3-7 روایی و پایایی ابزار …………………………………………………………………………………………………….

 

 

36

 

 

 

3-8 روش گردآوری اطلاعات و شیوه ی اجرای پژوهش ……………………………………………………….

 

 

37

 

 

 

3-9 چگونگی ساخت انیمیشن آموزشی پژوهش …………………………………………………………………..

 

 

37

 

 

 

3-10 طرح تحقیق …………………………………………………………………………………………………………….

 

 

39

 

 

 

3-11 روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………..

 

 

42

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌ها

 

 

 

 

 

 

 

 

4-1مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

44

 

 

 

4-2 ویژگی های جمعیت شناختی جامعه آماری ……………………………………………………………………

 

 

44

 

 

 

4-3 آمار توصیفی ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

45

 

 

 

4-3-1 فرضیه شماره یک …………………………………………………………………………………………………..

 

 

45

 

 

 

4-3-2 فرضیه شماره دو …………………………………………………………………………………………………….

 

 

46

 

 

 

4-3-3 فرضیه شماره سه ……………………………………………………………………………………………………

 

 

47

 

 

 

4-3-4 فرضیه شماره چهار …………………………………………………………………………………………………

 

 

49

 

 

 

4-3-5 فرضیه شماره پنج ……………………………………………………………………………………………………

 

 

50

 

 

 

4-3-6 فرضیه شماره شش …………………………………………………………………………………………………

 

 

51

 

 

 

4-4 آمار استنباطی ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

53

 

 

 

4-4-1 فرضیه شماره یک …………………………………………………………………………………………………..

 

 

55

 

 

 

4-4-2 فرضیه شماره دو …………………………………………………………………………………………………….

 

 

56

 

 

 

4-4-3 فرضیه شماره سه ……………………………………………………………………………………………………

 

 

57

 

 

 

4-4-4 فرضیه شماره چهار …………………………………………………………………………………………………

 

 

59

 

 

 

4-4-5 فرضیه شماره پنج ……………………………………………………………………………………………………

 

 

60

 

 

 

4-4-6 فرضیه شماره شش …………………………………………………………………………………………………

 

 

61

 

 

 

 

 

 

فصل پنجم: تفسیر یافته‌ها

 

 

 

 

 

 

 

 

5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

64

 

 

 

5-2 خلاصه ی نتایج پژوهش ……………………………………………………………………………………………..

 

 

64

 

 

 

5-3 بحث و تفسیر یافته ها ………………………………………………………………………………………………..

 

 

67

 

 

 

5-4 محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………

 

 

70

 

 

 

5-4-1 محدودیت های در اختیار پژوهشگر ………………………………………………………………………….

 

 

70

 

 

 

5-4-2 محدودیت های خارج از اختیار پژوهشگر …………………………………………………………………

 

 

70

 

 

 

5-5 پیشنهادهای کاربردی …………………………………………………………………………………………………..

 

 

71

 

 

 

5-6 پیشنهادهایی پژوهشی ………………………………………………………………………………………………….

 

 

71

 

 

 

 

 

 

منابع

 

 

 

 

 

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

73

 

 

 

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

76

 

 

 

پیوست‌ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

آزمون مهارت های هندسی مورد استفاده در پژوهش ………………………………………………………………

 

 

79

 

 

 

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

جدول شماره (1-2) : خلاصه نتایج مطالعات انجام شده در حوزه موضوعی پژوهش …………………..

 

 

29

 

 

 

جدول شماره (2-2): طرح مورد استفاده در پژوهش ………………………………………………………………..

 

 

33

 

 

 

جدول شماره (1-3) : همبستگی و پایایی آزمون ها به تفکیک ………………………………………………….

 

 

37

 

 

 

جدول شماره (1-4) : فراوانی و درصد فراوانی افراد مورد مطالعه ……………………………………………..

 

 

44

 

 

 

جدول شماره (2-4) : شاخص های توصیفی مهارت های هندسی …………………………………………….

 

 

46

 

 

 

جدول شماره (3-4) : شاخص های توصیفی مهارت های منطقی ………………………………………………

 

 

47

 

 

 

جدول شماره (4-4) : شاخص های توصیفی مهارت های دیداری …………………………………………….

 

 

48

 

 

 

جدول شماره (5-4) : شاخص های توصیفی مهارت های کلامی ………………………………………………

 

 

49

 

 

 

جدول شماره (6-4) : شاخص های توصیفی مهارت های ترسیمی ……………………………………………

 

 

51

 

 

 

جدول شماره (7-4) : شاخص های توصیفی مهارت های کاربردی …………………………………………..

 

 

52

 

 

 

جدول شماره (8-4) : آزمون ام باکس همسانی ماتریس واریانس ………………………………………………

 

 

53

 

 

 

جدول شماره (9-4) : آزمون لون بررسی تجانس واریانس ها …………………………………………………..

 

 

54

 

 

 

جدول شماره (10-4) : آزمون تحلیل واریانس چند متغیره بررسی همگنی پیش آزمون ها ……………

 

 

54

 

 

 

جدول شماره (11-4) : خلاصه تحلیل کوواریانس مهارت های هندسی …………………………………….

 

 

55

 

 

 

جدول شماره (12-4) : میانگین تعدیل شده پس آزمون مهارت های هندسی ………………………………

 

 

55

 

 

 

جدول شماره (13-4) : خلاصه تحلیل کوواریانس مهارت های منطقی ………………………………………

 

 

56

 

 

 

جدول شماره (14-4) : میانگین تعدیل شده پس آزمون مهارت های منطقی ……………………………….

 

 

57

 

 

 

جدول شماره (15-4) : خلاصه تحلیل کوواریانس مهارت های دیداری …………………………………….

 

 

57

 

 

 

جدول شماره (16-4) : میانگین تعدیل شده پس آزمون مهارت های دیداری ……………………………..

 

 

58

 

 

 

جدول شماره (17-4) : خلاصه تحلیل کوواریانس مهارت های کلامی ………………………………………

 

 

59

 

 

 

جدول شماره (18-4) : میانگین تعدیل شده پس آزمون مهارت های کلامی ……………………………….

 

 

59

 

 

 

جدول شماره (19-4) : خلاصه تحلیل کوواریانس مهارت های ترسیمی ……………………………………

 

 

60

 

 

 

جدول شماره (20-4) : میانگین تعدیل شده پس آزمون مهارت های ترسیمی ……………………………..

 

 

61

 

 

 

جدول شماره (21-4) : خلاصه تحلیل کوواریانس مهارت های کاربردی ……………………………………

 

 

61

 

 

 

جدول شماره (22-4) : میانگین تعدیل شده پس آزمون مهارت های کاربردی …………………………….

 

 

62

 

 

 

فهرست شکل ها:

 

 

 

 

 

 

شکل (1-3): صفحه ی شروع برنامه ی انیمیشن آموزشی طراحی شده …………………………………………

 

 

38

 

 

 

فهرست نمودارها:

 

 

 

 

 

 

نمودار 1-4: رشد مهارت های هندسی در گروه های آزمودنی …………………………………………………….

 

 

45

 

 

 

نمودار 2-4: رشد مهارت های منطقی در گروه های آزمودنی ………………………………………………………

 

 

47

 

 

 

نمودار 3-4: رشد مهارت های دیداری در گروه های آزمودنی …………………………………………………….

 

 

48

 

 

 

نمودار 4-4: رشد مهارت های کلامی در گروه های آزمودنی ………………………………………………………

 

 

50

 

 

 

نمودار 5-4: رشد مهارت های ترسیمی در گروه های آزمودنی ……………………………………………………

 

 

51

 

 

 

نمودار 6-4: رشد مهارت های کاربردی در گروه های آزمودنی ……………………………………………………

 

 

52

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

این پژوهش با دو هدف طراحی و تولید انیمیشن آموزشی، و بررسی تأثیر به کارگیری انیمیشن های تولیدی در ارتقاء سطح مهارت های هندسی فراگیران صورت گرفت. روش این پژوهش شبه آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون و دو گروه آزمایش و گروه کنترل بود و با توجه به تولید انیمیشن های آموزشی در آن، می توان این پژوهش را جزو پژوهش های تولیدی به حساب آورد. جامعه ی مورد مطالعه در این پژوهش دانش آموزان پسر کلاس ششم ابتدایی شهرستان صحنه در سال تحصیلی 94-93، و نمونه ی آماری در نظر گرفته شده برای پژوهش تعداد 40نفر از دانش آموزان جامعه ی آماری در دو کلاس بود که به شیوه ی «نمونه گیری در دسترس» انتخاب و مورد مطالعه واقع گردیدند. ابزار اندازه گیری متغیرها در دو بخش پیش آزمون و پس آزمون یکسان و از آزمون مهارت های هندسی ون هیل (1982) استفاده گردید. روایی و پایایی این ابزار در پژوهش های گوناگون، تعیین و تأیید گردیده است. در این پژوهش نیز به منظور تعیین روایی از نظر متخصصین و برای تعیین پایایی آن نیز از شیوه ی بازآزمایی استفاده گردید.. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس و با استفاده از شیوه های تحلیل کیفی توصیفی شامل «کمترین و بیشترین نمره، میانگــین، انحـراف معیار و میانه» و نیز از شیوه های تحلیل کمی نظیر «تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون تحلیل کوواریانس» به منظور آزمون فرضیه های مطرح شده در تحقیق و تجزیه و تحلیل یافته های حاصل از آن و همچنین تشخیص تفاوت بین عملکرد نمونه‌ها پس از اعمال متغیر مستقل استفاده گردید. نتایج نشان داد که اثربخشی کاربرد انمیشن های آموزشی تولید شده در قیاس با روش مرسوم بر یادگیری مهارت های هندسی (30.82=F ، 0.000=Sig)، مهارت های منطقی (16.85=F ، 0.000=Sig)، مهارت های دیداری (13.39=F ، 0.001=Sig)، مهارت های کلامی (6.7=F ، 0.014=Sig)، مهارت های ترسیمی (22.71=F ، 0.000=Sig)، و مهارت های کاربردی (8.01=F ، 0.007=Sig)، مورد تأیید قرار گرفته است.

 

واژگان کلیدی: انیمیشن، انیمیشن های آموزشی، مهارت های هندسی، هندسه.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 مقدمه:

 

توسعه‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه های آموزش و پرورش، گامی مؤثر و ماندگار بوده که توانسته تحول کیفی در اهداف، برنامه‌ها، روش‌ها و شیوه‌ها ایجاد کند و در نتیجه اثربخشی آموزش و پرورش را به دنبال داشته باشد. پیش بینی می‌شود با توسعه فناوری، رؤیاهای دیرینه و مشکلات لاینحل از قبیل کاربردی کردن آموزش و پرورش، تمرکز بر توانایی و نیازهای یادگیرندگان، نهادینه کردن دانش آموز محوری و تغییر نقش معلم به عنوان راهنما و بالأخره اصالت بخشیدن به آموزش مادام‌العمر محقق می‌شود (حیدری و همکاران، 1389، ص 104).

 

آموزش به شیوه‌ی چند رسانه ای در دهه های اخیر پیشرفت فزاینده ای را در آموزش ایجاد کرده و باعث شده که امروزه آموزش چند رسانه ای در جوامع صنعتی با کمک انقلاب الکترونیکی پیشرفت بسیار نماید، همچنین اختراع رایانه و رشد فزاینده آن موجب جلب توجه مسئولان و برنامه ریزان آموزشی گردیده است (عسگری و همکاران، 1388، ص 174). لذا آموزش از طریق رایانه یکی از مباحث اصلی برنامه ریزی در بسیاری از کشورهای جهان شناخته شده و سرمایه گذاری های فراوانی در مورد ابعاد گوناگون طراحی، اجرا و ارزیابی آن انجام می گردد (دبرا 2001، به نقل از شیخ زاده، 1383، ص 68).

 

آموزش با استفاده از رایانه و ابزارهای الکترونیکی در مباحث مشکل و سنگین آموزشی نظیر ریاضی، هندسه، علوم، زبان انگلیسی و … مورد استقبال بیشتری قرار گرفته است. در این میان، از آنجا که تدریس هندسه در مدارس اکثر کشورها به تشخیص، بررسی و تحقیق، نامگذاری، توصیف، دسته بندی، اندازه گیری، روابط میان شکل ها در فضای دو بعدی یا سه بعدی، استدلال کردن، به کارگیری هندسه مختصاتی و تبدیل های هندسی و به کارگیری ایده ها و روابط هندسی در ریاضیات تأکید می کند (ریحانی و همکاران، 1389، ص 153). و با توجه به این که این موضوعات در سطوح بالای حیطه های یادگیری قرار می گیرند، آموزش هندسه به روش های معمول نتایج چندان خوشایندی به دنبال ندارد. لذا آموزش صحیح هندسه به شیوه هایی از آموزش نیازمند است که مبتنی بر فعالیت های عملکردی فراگیران، به کارگیری مهارت های سطح بالای تفکر و علاقه ی آنان باشد. ضمن اینکه این روش ها باید به گونه ای باشد، که امکان دستکاری، تغییر و چرخش اشکال هندسی را به شکل عملی برای فراگیران امکان پذیر سازد و در عین حال برای آنها جالب و جذاب باشد.

 

در میان رسانه ها و ابزارهای موجود، استفاده از انیمیشن بهتر از هر رسانه ی دیگری، این شرایط را برای فراگیران فراهم می نماید. پارک و گیتلمن (1992) اعتقاد دارند که هر روش آموزشی موفق، از جمله چند رسانه ای ها، باید قادر باشند توجه دانش آموزان را جلب نمایند. انیمیشن، از طریق به کارگیری حرکت و رنگ، شیوه ای جالب برای ارتقاء سطح علاقه ی دانش آموزان، مخصوصاً برای کودکان مقاطع ابتدایی است (لارج، 1996، ص 12).

 

انیمیشن بخش مهمی از چند رسانه ای هاست (مایر و چاندلر، 2001، ص 390)، که سه ویژگی تجسم، حرکت و خط سیر را در محیط آموزشی برای فراگیران به ارمغان می آورد (رایبر، 1990، ص 77). و می تواند در نمایش تصویری 5 نقش آموزشی بر عهده داشته باشد: به عنوان یک راهنمای توجه، به عنوان یک وسیله در نشان دادن رفتارهای عملکردی یا رویه ای، به عنوان بازنمایی دانش در زمینه های نیازمند حرکت، به عنوان یک مدل وسیله ای برای نمایش یک تصویر ذهنی از عملکرد سیستمی که به طور مستقیم قابل مشاهده نیست، و به عنوان یک قیاس بصری یا مرجع استدلال برای درک مفاهیم انتزاعی (ریاض و زمان، 2011، ص 2).

 

بر این اساس این مطالعه در تلاش است تا با ساخت یک مجموعه انیمیشن آموزشی در قالب یک درس افزار، و با بهره گیری از هر 5 نقش آموزشی آن، مهارت های هندسی را به دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی آموزش دهد. لذا هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر انیمیشن های آموزشی مفاهیم هندسی بر ارتقاء سطح مهارت های هندسی دانش آموزان است.

 

 

 

 

 

1-2 بیان مسئله:

 

رشد تکنولوژی در چند دهه اخیر از دو بعد فنی و امکان دسترسی، از جمله ی دلایلی هستند که باعث شده اند با وجود شک و تردیدهای اولیه در مورد نقش کامپیوتر در تدریس و یادگیری ریاضی، هر چه زمان به جلوتر می رود و تکنولوژی فراگیرتر می شود، جهان شاهد کم رنگ شدن این تردیدها باشد (حیدری قزلجه و گویا، 1391، ص 84). اهمیت استفاده از فناوری برای تقویت یادگیری ریاضی در حال حاضر به طور وسیعی شناخته شده است. در سیاست برنامه ی درسی ریاضی (1990) در استرالیا، ترویج استفاده از تکنولوژی برای تقویت یادگیری دانش آموزان و گسترش فهم آنان از مفاهیم ریاضی شروع گردید. معنی اسناد این سیاست ملی، در بیانیه برنامه درسی دولت و ایالت های مختلف و خلاصه در مطالبی بازتاب می شود که در حال حاضر این دستور، تشویق به استفاده از فناوری های دیجیتال را در ریاضیات دوره متوسطه مجاز می کند (بننیسون و گاس، 2010، ص 31).

 

آموزش مبتنی بر کامپیوتر، فرصت هایی را برای دستکاری انواعی از استراتژی های آموزشی فراهم می نماید که با سایر رسانه ها یا امکان پذیر نیست و یا بسیار مشکل است (پارک و گیتلمن، 1992، ص 27). از این رو، بسیاری معتقدند که چندرسانه ای ها، به عنوان فناوری یادگیری قدرتمند، پتانسیلی قوی برای افزایش یادگیری انسان، ارائه می نمایند (شی و چن، 2009، ص 1297). پژوهش ها نیز نشان داده اند که مواد چند رسانه ای موجب استحکام مواد آموزشی از طریق ساختارهای نمایشی پویا (اشیاء در حال حرکت) شده و موجب غلبه بر نارسایی تفکر انتزاعی می شوند. لذا روش پژوهشی که مواد چند رسانه ای را به عنوان ابزار مؤثر به کار می برد، قادر است سنجش اطلاعات و فرایند یادگیری افراد را تسهیل کند (مهرمحمدی، 1378).

 

این موضوع با به کارگیری نرم افزار آموزشی مبتنی بر انیمیشن های آموزشی که توسط معلمان و متناسب با اهداف آموزشی و همچنین نیازهای آموزشی فراگیران، صورت می گیرد باعث می گردد تا ضمن به کارگیری دو حس دیداری و شنیداری فراگیران در آموزش، با ایجاد شرایط آموزشی مستقیم، فراگیران را به فعالیت واداشته و سبب ارتقاء سطح مهارت های یادگیری آنان گردد. این مطلب با توجه به تئوری های شناختی، سازنده گرایی و محرک پاسخ (رفتارگرایی)، تبیین های مختلفی برای چرایی این مسأله که چرا انیمیشن های آموزشی باید در کلاس درس ارائه شود، دارد. بر اساس دیدگاه شناختی، انیمیشن های آموزشی با کمک به پردازش اطلاعات، باعث ارتقاء سطح یادگیری می شوند. از نقطه نظر سازنده گرایان، انیمیشن آموزشی می تواند با ایجاد بازنمایی و واقعی سازی های متعدد از دانش انتزاعی برای دانش آموزان، آن‌ها را در ساخت یک مدل ذهنی به شکل فعال، کمک نماید و بر این اساس، منجر به یادگیری کارآمد گردد. و از دیدگاه رفتارگرایان انیمیشن آموزشی رفتارهای بعدی فراگیران را تحریک می کند (ونگ، 2010، ص 11).

 

رایبر(1990) معتقد است که تصاویر به طور کلی، چه متحرک (انیمیشن) و چه ثابت، تنها زمانی می توانند تسهیل کننده ی یادگیری باشند که، با مواد و موضوعاتی که می خواهیم آموزش بدهیم در تجانس کامل باشند. آموزش مفاهیم هندسی به دلیل آنکه نیازمند دستکاری، چرخش، تغییر مکان، تغییر شکل، اندازه گیری و … است از جمله ی مفاهیمی است که به سهولت می تواند توسط آموزش با استفاده از انیمیشن، پوشش داده شود. بر اساس شواهد موجود، مفاهیم هندسی در مقطع ابتدایی از جمله ی مشکل ترین مفاهیم آموزشی است. به گونه ای که در دهه های گذشته، نارضایتی از برنامه ی درسی هندسه و افت عملکرد تحصیلی فراگیران در هندسه و ریاضی، موضوع پژوهش های زیادی بوده است (ادلفوس، 2011؛ بتیکو، 2001؛ سالایو، 1995؛ اسافرهینتی،  1986).

 

به کارگیری چند رسانه ای ها و بخصوص انیمیشن برای آموزش ریاضی و مفاهیم هندسی، بیانگر نتایج امیدوار کننده و در عین حال متفاوتی است. از جمله ی این مطالعات، می توان به مطالعه ی قیصری (1392) اشاره کرد که در آن اثربخشی انیمیشن های آموزشی را بر یادگیری مفاهیم هندسی در دو سطح متوسط و مشکل شناختی، مثبت گزارش نموده است. ریحانی و همکاران (1388) نقش نرم افزارهای هندسه ی پویا را در فعال سازی طرحواره های مرتبط و مناسب تر، تشویق فرد به استفاده از راهبردهای حل مسأله، تأثیر مثبت در نحوه ی کنترل فرآیند حل و باورهای فرد، توانایی های حل مسأله به ویژه ساخت حدس های منطقی و خلاقانه، مثبت ارزیابی نموده اند. کوسا و کاراکاس (2010) تأثیر نرم افزار سه بعدی بر یادگیری هندسه ی تحلیلی فضایی را بسیار مفید گزارش نموده اند. یازلیک و اردهان (2012) در بررسی تأثیر نرم افزار هندسه پویا با عنوان «کابری» در آموزش هندسه، نشان دادند که دانش آموزان آموزش دیده با این نرم افزار از عملکرد بهتری برخوردار بوده اند. گمبری و همکاران (2014) در بررسی انیمیشن های کامپیوتری بر یادگیری مفاهیم هندسی در قیاس با روش سنتی، نشان دادند که افراد آموزش دیده با انیمیشن، عملکرد بهتری در حل مسائل هندسی داشته اند.

 

اگر چه از نظر و دیدگاه تئوریکی، استفاده از انیمیشن های آموزشی در آموزش مفاهیم مختلف و متعدد آموزشی و از جمله در آموزش هندسه دارای فواید و مزایای زیادی است، اما در بخش میدانی موضوع به دلایل همچون هزینه بری، احتیاج به تخصص جهت تهیه انیمیشن ها، و زمان بری بالا، بسیاری از پژوهشگران وارد این عرصه نگشته اند. بر این اساس سؤال و مسأله ی اصلی این مطالعه، طراحی و تولید انیمشن آموزشی مفاهیم هندسه و بررسی تأثیر آن بر مهارت های هندسی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی است.

 

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

 

امروزه در سیستم آموزشی نوین، یادگیری که پیش تر به اندوختن دانش به وسیله ی یادگیرنده و پردازش اطلاعات خاص معطوف بود، جای خود را به خلق دانش نوین از سوی یادگیرنده داده است (رضوی، 1386). لذا اندیشه ی استفاده از وسایل کمک آموزشی، رسانه ها و رایانه ها تقریباً جهانی شده است و بیشتر کشورهای جهان سرمایه گذاری های کلانی در این زمینه انجام داده اند. چرا که این گونه امور به امر تدریس کمک می کنند، انگیزه و آگاهی به وجود می آورند و بر سرعت فرآیند یاددهی و یادگیری می افزایند. اگر چه اندیشه ی آموزش به کمک کامپیوتر نخستین بار توسط اسکینر در مقاله ای با عنوان «علم و یادگیری و هنر آموزش» در سال 1954 مطرح گردید، اما از آن تاریخ، پژوهشگران و اندیشمندان زیادی این حوزه از آموزش را مورد توجه قرار داده اند (کرمی گزافی و همکاران، 1388).

 

در دهه های اخیر تلاش های زیادی در نهادهای آموزشی صورت گرفته تا روش های کلیشه ای و سنتی آموزشی جای خود را به روش های تازه و بدیع و مبتنی بر نیازهای فردی و اجتماعی دانش آموزان دهد. آنان را خلاق و تولید کننده علم و دانش پرورش داده و دریچه های نوینی را در زمینه علوم و تکنولوژی در کشور بگشاید. اما علی رغم تمامی زحمات و هزینه های سنگینی که آموزش و پرورش متحمل شده است، هنوز شاهد تدریس علم به شیوه سنتی و معلم محوری هستیم. در قریب به اتفاق مدارس کشور، هیچ تغییری در زمینه تدریس و ارزشیابی و … دیده نمی شود.

 

اهمیت توجه به روشهای نوین آموزشی و استفاده از تکنولوژی های نوین آموزشی در آموزش مفاهیم مشکل آموزشی نظیر ریاضیات و هندسه دو چندان است. چون مطالعه ی هندسه به دانش آموزان در توسعه مهارت تصور کردن، تفکر انتقادی، شهود، حل مسأله، تخمین زدن، اثبات قیاسی، بحث منطقی و تعقل فضایی کمک می کند و هم چنین فهم خیلی از اصول علمی نیاز به آگاهی هندسی دارد. اهمیت آموزش هندسه یکی کاربردی بودن آن و دیگری تاریخی بودن آن است و یکی از شاخه های ریاضی است که پایه ای برای ریاضیات جدید و مدل سازی در سایر علوم است. همچنین لزوم آموزش هندسه برای این است که هندسه به عنوان یک علم جدا نیست و داشتن آگاهی هندسی به درک شاخه های دیگر ریاضی نظیر (نمودار ون، نظریه گراف، مطالعه توابع، نمایش کسر، نمایش آماری و …) مدل سازی در سایر علوم مهندسی، شیمی، زیست شناسی، فیزیک، نجوم، هنر، تکنولوژی ساخت، طراحی مهندسی و موقعیت یابی در جغرافی و … کمک می کند و همچنین بخشی از ریاضیات مدرسه ای است که هدفش توسعه مهارت های حل مسأله، استدلال و ارتباطات است (حبیبی، 1392، ص 85).

 

جایگاه ریاضی و هندسه در زندگی هر ملت از جمله ی موضوعاتی است که نمی تواند مورد تأکید قرار نگیرد، به دلیل آنکه با میزان توسعه ی هر ملت در ارتباط تنگاتنگ است (ادولفوس، 2011، ص 143). بنابراین هندسه در واقع زمینه ی همه ی علوم طبیعی و به نوعی زبان همه علوم است. ریاضی و به خصوص هندسه به عنوان یک ابزار هوش و هوشمندی در اختیار انسان قرار داشته و پیوسته خواهد داشت (رستگارپور و یداللهی، 1389، ص 65). امروزه تدریس هندسه از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا به عنوان ابزاری برای درک، توصیف و تعامل با فضایی که در آن زندگی می کنیم مورد توجه قرار می گیرد و از شهودی ترین و ملموس ترین بخش های ریاضیات به شمار می رود. بوسسکین در اهمیت تدریس هندسه دو دلیل بیان می کند:

 

 

• هن