بخش اول: سبک رهبری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15
2ـ1) مفاهیم و تعاریف رهبری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15
2-2) تمایز رهبری و مدیریت………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 17
2-3) اهمیت رهبری مدیران…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 18
2-4) سبک رهبری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 19
2-5) نظریه های رهبری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 20
2-5-1) تئوریهای صفات مشخصه………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 21
2-5-2 ) نظریه های رفتار رهبری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 22
2-5-2-1) مطالعات آیووا………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 22
2-5-2-2) مطالعات اوهایو……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 24
2-5-2-3 ) مطالعات میشیگان و سبکهای لیکرت……………………………………………………………………………………………………………………….. 26
2-5-2-4 )سبکهای شبکه مدیریت… 29
2-5-2-5) تئوری Y و X مگ گریگور……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 31
2-5-3 ) تئوریهای اقتضایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32
2-5-3-1) مدل سه بعدی ردین……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32
2-5-3-2 )تئوری مسیر- هدف……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 35
2-5-3-3)نظریه دوره زندگی هرسی و
بلانچارد…………………………………………………………………………………………………………………………… 36
2-5-3-4) مدل پیوستگی رفتاررهبری”تاننبوم-اشمیت………………………………………………………………………………………………………………… 37
2-5-3-5) الگوی رهبری مشارکتی وروم،یتون و جاگو. 39
2-5-3-6)مدل رهبری اقتضائی فیدلر. 40
2-5-4) تئوری های جدید رهبری.. 40
2-5-4-1 ) مدلهای رهبری مراوده ای و تحول گرا 41
2-5-4-2)تئوری جانشین های رهبری.. 42
2-5-4-3) تئوری اسنادی.. 43
2-5-4-3-1) رهبران الهام بخش…. 43
2-5-4-4) تئوری رهبری کاریزماتیک…. 45
2-5-4-4-1) رهبران اختیار دهنده 45
2-5-4-4-2) رهبران خدمت گزار (خادم) 46
بخش دوم: تعهد سازمانی.. 47
2-6)تعاریف تعهد سازمانی.. 48
2-7)ضرورت توجه به تعهد سازمانی.. 50
2-8) دیدگاههایی در مورد کانونهای تعهد سازمانی.. 50
2-8-1) دیدگاه ریچرز. 51
2-8-2) دیدگاه بکر و بیلینگس…. 51
2-9) تعهد سازمانی مفهوم یک بعدی یا چند بعدی؟. 53
2-10)الگوهای چند بعدی.. 54
2-10-1) مدل اریلی و چتمن.. 54
2-10-2) مدل می یر و آلن.. 55
2-10-3) مدل آنجل و پری.. 56
2-10-4)مدل مایر و شورمن.. 57
2-10-5)مدل پنلی و گولد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57
2-11)ابعاد تعهد سازمانی.. 58
2-12)مدل سه بخشی سازمانی.. 61
2-13) مطالعات در زمینه عوامل موثر بر تعهد سازمانی.. 65
2-13-1)مطالعه مودی و همکاران. 68
2-13-2)مطالعه بیتمن و استراسر. 73
2-13-3 ) مطالعه اسینبرگر و همکاران. 74
2-14) بازار کار داخلی و تعهد سازمانی.. 76
2-15) وجدان کاری و تعهد. 80
2-16) عوامل موثر بر وجدان کاری.. 81
2-17)فرایند ایجاد تعهد سازمانی.. 82
2-18) عوامل عمده اثر گذار بر تعهد سازمانی.. 83
2-18-1) رضایت شغلی.. 83
2-18-2) وابستگی شغلی.. 85
2-18-2-1) رابطه وابستگی شغلی و تعهد سازمانی.. 86
2-18-3)درک حمایت سازمانی.. 88
2-18-3-1) رابطه درک حمایت سازمانی و تعهد سازمانی.. 88
2-18-4) عوامل محیطی.. 89
2-19) دو دیدگاه درباره تعهد سازمانی.. 92
بخش سوم:مرور پژوهش های تحقیقاتی………………………………………………………………………………………………………………………………………… 95
2-20)پیشینه خارجی.. 96
2-21) پیشینه داخلی.. 100
2-22)نتیجه گیری.. 105
2-23) مدل مفهومی تحقیق.. 106
فصل سوم روش تحقیق: 107
3-1) مقدمه. 108
3-2)روش تحقیق.. 109
3-3) متغیرهای تحقیق.. 110
3-4)نحوه جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 111
3-5) جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 112
3-6) نمونه آماری.. 112
3-7) ابزار سنجش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 114
3-8) روایی و پایایی پرسشنامه. 116
3-9)روش تجزیه و تحلیل داده ها 119
3-9-1) آمار توصیفی.. 120
3-9-2)آمار استنباطی.. 120
3-10)آزمون های آمار استنباطی مورد استفاده 120
3-10-1)آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف…………………………………………………………………………………………………………………………………. 121
3-10-2)تحلیل همبستگی.. 122
3-10-3)ضریب همبستگی پیرسون(rxy) 122
3-10-4)آزمون میانگین یک جامعه آماری.. 123
3-10-5)آزمون T دو جامعه مستقل.. 124
3-10-6)آزمون F یا آنواANOVA) )……………………………………………………………………………………………………………………………………… 124
3-11)جمع بندی.. 125
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 126
4-1) مقدمه. 127
4-2)آمار توصیفی.. 128
4-2-1)جنسیت… 128
4-2-2)تاهل.. 129
4-2-3) سن.. 131
4-2-4)تحصیلات… 132
4-2-5)سابقه کار. 134
4-2-6)وضعیت استخدامی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 135
4-2-7)موقعیت شغلی.. 137
4-2-8 )متغیرهای تحقیق.. 138
4-3) نتایج حاصل از تحلیل استنباطی داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………… 138
4-3-1) آزمون کالموگروف – اسمیرنوف………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 138
4-3-2) آزمون فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 140
4-3-2-1) فرضیه فرعی اول ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 140
4-3-2-2) فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 141
4-3-2-3) فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 143
4-3-2-4) فرضیه اصلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 144
4-4) سایر یافته های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 146
4-4-1) مشخص کردن سبک قالب رهبری………………………………………………………………………………………………………………………………………… 146
4-4-2) آزمون تی دو جامعه مستقل……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 147
4-4-3) آزمون ANOVA ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …157
فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………….. 171
5-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 172
5-2) نتایج حاصل ازیافته های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………… 172
5-2-1) بحث درباره نتایج حاصل ازآزمون کالموگروف-اسمیرنوف…………………………………………………………………………………………. 172
5-2-2) بحث دربارهی نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 173
5-2-2-1) نتایج حاصل از فرضیه فرعی اول………………………………………………………………………………………………………………………………. 173
5-2-2-2) نتایج حاصل از فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………………………………………………………………… 173
5-2-2-3) نتایج حاصل از فرضیه فرعی سوم…………………………………………………………………………………………………………………………….. 174
5-2-2-4) نتایج حاصل از فرضیه اصلی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 175
5-2-3) بحث دربارهی نتایج حاصل از آزمون تی(T) دو جامعه مستقل…………………………………………………………………………………… 176
5-2-4) بحث دربارهی نتایج حاصل از آزمونهای ANOVA……………………………………………………………………………………………….. 177
5-3) پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 180
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………….. 185
الف) منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 186
ب) منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 189
فهرست جداول
جدول (3-1) علائم آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 113……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
جدول 3-2 جدول شماره سوالات مربوط به هر بعد در پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 115
جدول (3-3) شکل کلی و امتیاز بندی پرسشنامه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………. 116
جدول (3-4) آلفای کرونباخ هر یک از پرسشنامه های تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 119
جدول(4-1) توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب جنسیت…………………………………………………………………………………………. .128
جدول(4-2) توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تاهل………………………………………………………………………………………………. 129
جدول(4-3): توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سن……………………………………………………………………………………………….. 131
جدول(4-4): توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تحصیلات……………………………………………………………………………………… 132
جدول (4-5): توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سابقه کار…………………………………………………………………………………… 134
جدول (4-6): توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب وضعیت استخدامی……………………………………………………………………. 135
جدول (4-7): توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب موقعیت شغلی…………………………………………………………………………….. 137
جدول(4-8): توزیع توصیفی متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………. 138
جدول(4-9): نتایج مربوط به آزمون نرمال بودن متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………. 139
جدول(4-10): مقادیر ضریب همبستگی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 141
جدول(4-11): مقادیر ضریب همبستگی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 142
جدول(4-12): مقادیر ضریب همبستگی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 144
جدول(4-13): مقادیر ضریب همبستگی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 145
جدول(4-14): آماره های توصیفی متغیر سبک رهبری استبدادی…………………………………………………………………………………………….. 148
جدول(4-15): بررسی فرض برابری واریانسها توسط آزمون لون…………………………………………………………………………………………….. 148
جدول(4-16): بررسی آزمون تی مستقل برای فرضیه فرعی……………………………………………………………………………………………………… 149
جدول(4-17): آماره های توصیفی متغیر سبک رهبری استبدادی…………………………………………………………………………………………….. 150
جدول(4-18): بررسی فرض برابری واریانسها توسط آزمون لون…………………………………………………………………………………………….. 151
جدول(4-19): بررسی آزمون تی مستقل برای فرضیه فرعی……………………………………………………………………………………………………… 151
جدول(4-20): آماره های توصیفی متغیر سبک رهبری عدم مداخله…………………………………………………………………………………………. 152
جدول(4-21): بررسی فرض برابری واریانس ها توسط آزمون لون………………………………………………………………………………………….. 153
جدول(4-22): بررسی آزمون تی مستقل برای فرضیه فرعی……………………………………………………………………………………………………….. 153
جدول(4-23): آماره های توصیفی متغیر تعهد سازمانی…………………………………………………………………………………………………………….. 154
جدول(4-24): بررسی فرض برابری واریانس ها توسط آزمون لون………………………………………………………………………………………….. 155
جدول(4-25): بررسی آزمون تی مستقل برای فرضیه فرعی……………………………………………………………………………………………………….. 156
جدول(4-26): آمارههای توصیفی متغیر………………………………………………………………………………………………………………………………………. 158
جدول(4-27): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 159
جدول(4-28): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 160
جدول(4-28): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 161
جدول(4-29): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 162
جدول(4-30): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 163
جدول(4-31): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 165
جدول(4-32): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 166
جدول(4-33): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 167
جدول(4-34): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 168
جدول(4-35): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 169
جدول(4-36): آماره های توصیفی متغیر……………………………………………………………………………………………………………………………………… 170
جدول (5-1) : نتایج آزمون فرضیه فرعی اول……………………………………………………………………………………………………………………………… 173
جدول (5-2) : نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم…………………………………………………………………………………………………………………………….. 174
جدول (5-3) : نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………………………………………………………. 174
جدول (5-4) : نتایج آزمون فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 175
جدول (5-5) : خلاصه نتایج آزمونهای تی(T) برای جنسیت……………………………………………………………………………………………………. 177
جدول (5-6) : خلاصه نتایج آزمونهای ANOVA برای تحصیلات………………………………………………………………………………………. 178
جدول (5-7) : خلاصه نتایج آزمونهای ANOVA برای گروههای مختلف………………………………………………………………………….. 178
جدول (5-8) : خلاصه نتایج آزمونهای ANOVA برای گروههای مختلف شغلی……………………………………………………………….. 179
فهرست نمودارها
نمودار 2-1 طبقه بندی کانونهای تعهد (گرینبرگ و بارون، 1997، 191-190)………………………………………………………………………….. 53
نمودار 2-2 مدل سه بخشی می یر و آلن، 1993…………………………………………………………………………………………………………………………… 64
نمودار 2-3عوامل سه گانه اثر گذار بر تعهد سازمانی (استیرز و همکاران، 1978)…………………………………………………………………….. 67
نمودار 2-4 پیش شرطهای تعهد سازمانی (مودی و همکاران، 1982)………………………………………………………………………………………… 68
نمودار 2-5 فرایند جامعه پذیری و نتایج آن در سازمان، (رابینز،1992)………………………………………………………………………………………. 79
نمودار 2-6 هرم سطوح تعهد سازمان، (مولایی، ناصر، 1378)…………………………………………………………………………………………………….. 83
نمودار 2-7 عوامل موثر بر وابستگی شغلی و رابطه آن با تعهد سازمانی، (مولایی، ناصر،1378) ……………………………………………… 87
نمودار 2-8 عوامل محیطی موثر بر تعهد سازمانی کارکنان، (مولایی، ناصر،1378)……………………………………………………………………… 90
نمودار 2-9 عوامل ضروری، عوامل همبسته و پیامدهای تعهد سازمانی، (ماتیو و زاجیک،1990، 174)………………………………….. 91
نمودار(4-1) نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب جنسیت…………………………………………………………………………………………. 129
نمودار(4-2): نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تاهل…………………………………………………………………………………………….. 130
نمودار(4-3): نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سن………………………………………………………………………………………………. 131
نمودار(4-4): نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تحصیلات…………………………………………………………………………………….. 133
نمودار(4-5): نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سابقه کار…………………………………………………………………………………….. 134
نمودار(4-6): نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب وضعیت استخدامی………………………………………………………………………. 136
نمودار(4-7): نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب موقعیت شغلی…………………………………………………………………………….. 137
فهرست اشکال
شکل 2-1: مدل سه بعدی ردین از اثر بخشی رهبری…………………………………………………………………………………………………………………… 34
شکل 2-2: مدل مفهومی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 106
شکل (5-1) : مدل نهایی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 176
مقدمه
رهبری یکی از مهمترین محورهای بحث مدیریت است که نقش مهمی در سازمانها، بقا و کارآمدی آنها دارد . انسانها به عنوان یکی از مهمترین سرمایه های سازمانهای اجتماعی مطرح هستند . انسانهای سازمانی به انواع مختلف قابل تقسیم هستند. یکی از مهمترین تقسیم بندیهایی که برای انسانها درسازمان انجام شده، آن است که آنان را مدیر و یا پیرو می دانند. اگر جزو مدیران محسوب شوند آنگاه سبک مدیریت آنان برای موفقیت سازمان و انگیزش کارکنان از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود و اگر جزو پیروان محسوب شوند انگیزه آنان برای پیشبرد اهداف سازمانی برای مدیران از اهمیت برخوردار خواهد بود (رابینز،1998،648). یکی از مهمترین موضوعاتی که امروزه در مدیریت مطرح می شود، مسأله ماندگاری و تمایل به ماندن در محل کارسازمانی می باشد. سازمانها هزینه های زیادی صرف جذب وآموزش و نگهداری نیروی انسانی متخصص می کنند ولی وقتی نتوانند شرایط را برای کار کردن آنها فراهم آورند آنگاه بامشکل ترک سازمانی مواجه خواهند شد و این نیروهای ارزشمند به سختی و با نارضایتی سازمان خود را ترک نموده ودر مقابل سازمان دیگری نیروی پرورش دیده و متخصص را باکمی تغییر شرایط محیطی جذب میکند. حقیقت آن است برای ماندگاری نیرو ی انسانی متخصص همه چیز پول نیست که مدیران فکر کنند اگر پول بدهند نیروها باقی خواهند ماند .یکی از مسایل مهم در ماندگاری نیروی انسانی که جزو عوامل استرس نیز می باشد، سبک رهبری مدیران است (رضوان،168،1996).در این مطالعه تلاش شده است تا به بررسی رابطه سبک رهبری مدیران با تعهد سازمانی پرداخته شود.
در این پژوهش منظور از تعهد سازمانی ، تعهد عاطفی ، تعهد مستمر و تعهد تکلیفی یا هنجاری [4] است .
در این فصل پس از تشریح مسأله پژوهش ، اهمیت و ضرورت آن بررسی شد. در ادامه فرضیات و اهداف پژوهش بیان گردید.
۱-۱- بیان مسأله
رهبری یکی از مهمترین محورهای بحث مدیریت است که نقش مهمی در سازمانها، بقا و کارآمدی آنها دارد . انسانها به عنوان یکی از مهمترین سرمایه های سازمانهای اجتماعی مطرح هستند . انسانهای سازمانی به انواع مختلف قابل تقسیم هستند. یکی از مهمترین تقسیم بندیهایی که برای انسانها درسازمان انجام شده، آن است که آنان را مدیر و یا پیرو می دانند. اگر جزو مدیران محسوب شوند آنگاه سبک مدیریت آنان برای موفقیت سازمان و انگیزش کارکنان از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود و اگر جزو پیروان محسوب شوند انگیزه آنان برای پیشبرد اهداف سازمانی برای مدیران از اهمیت برخوردار خواهد بود (رابینز،1998،648).
یکی از مهمترین موضوعاتی که امروزه در مدیریت مطرح می شود، مسأله ماندگاری و تمایل به ماندن در محل کارسازمانی می باشد. سازمانها هزینه های زیادی صرف جذب وآموزش و نگهداری نیروی انسانی متخصص می کنند ولی وقتی نتوانند شرایط را برای کار کردن آنها فراهم آورند آنگاه بامشکل ترک سازمانی مواجه خواهند شد و این نیروهای ارزشمند به سختی و با نارضایتی سازمان خود را ترک نموده ودر مقابل سازمان دیگری نیروی پرورش دیده و متخصص را باکمی تغییر شرایط محیطی جذب میکند. حقیقت آن است برای ماندگاری نیرو ی انسانی متخصص همه چیز پول نیست که مدیران فکر کنند اگر پول بدهند نیروها باقی خواهند ماند .یکی از مسایل مهم در ماندگاری نیروی انسانی که جزو عوامل استرس نیز می باشد، سبک رهبری مدیران است (رضوان،168،1996).
با توجه به اینکه سبک رهبری مدیران می تواند تاثیر غیر قابل انکاری برتعهد سازمانی کارکنان داشته باشدواین مهم درسازمانی نظیر اداره کل آموزش و پرورش استان آذربایجان غریی ازاهمیت زیادی برخورداراست توجه به رابطه بین دو متغیر سبک رهبری و تعهد سازمانی می تواند درجهت تعالی سازمان و بهبود متغیر تعهد سازمانی راهگشا باشد.
حال دراین تحقیق رابطه سبک های رهبری با تعهد سازمانی در بین کارمندان آموزش و پرورش استان آذربایجان غریی مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق محقق به دنبال پاسخ به این سوال است که ” چه رابطه ای بین سبک های رهبری با تعهد سازمانی وجود دارد؟
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق
الف ) اهمیت و ضرورت نظری تحقیق :
۱-امروزه در سازمانها به منابع انسانی به عنوان مهمترین منابع سازمان نگریسته می شود.
۲-رهبر اجازه قابلیت انعطاف و پاسخ گویی به تغییرات محیطی را فراهم آورده و راهی برای هماهنگی فعالیت های گروه های گوناگون درسازمان ایجاد نموده و ارضای نیاز های فردی و عضویت سازمانی را تسهیل می کند.
۳- رهبردر تطبیق سریع سازمان با شرایط محیط متغیر و حفظ ثبات سازمان نقش اساسی دارد.
۴- توفیق یا شکست سازمانها به مقدارقابل توجهی درگرو رهبری است.
ب ) اهمیت و ضرورت کاربردی تحقیق :
تحقیقات متعددی در مورد هر کدام از متغیرهای سبک های رهبری ، انجام شده است. اما بر اساس مرور تحقیقات قبلی، تحقیقی که بهطور مشخص به بررسی رابطه بین سبک رهبری با تعهد سازمانی پرداخته باشد، یافت نشد. در مورد اهمیت و ضرورت این تحقیق از لحاظ کاربردی می توان گفت:
- به شناسایی ارتباط و تناسب بین سبک رهبری با تعهد سازمانی کمک می کند.
- با توجه به محیط متغیرکنونی که سازمان ها با تغییرات سریع و پیچیده دراوضاع و شرایط خود مواجه هستند، رهبردر تطبیق سریع سازمان با شرایط محیط متغیر و حفظ ثبات سازمان نقش اساسی دارد.
- مهمترین عامل کسب مزیت رقابتی درسازمان ها منابع انسانی آن ها می باشدوبه همین دلیل توجه به رابطه آنها به رابطه آنهابا سازمان و دبدگاه آنها نسبت به سازمان روزبه روزافزایش می یابد.
- عوامل ریشه گرفته از سطح تعهد کارکنان سازمان، بر سازمانها به صورت یک جزء و بر جامعه به عنوان یک کل اثرات عمده و مهمی دارد.
- ایجاد زمینه ای برای انجام تحقیقات بعدی و تکمیلی.
در ا