فناوری نانو یا نانوتکنولوژی رشته‌ای از دانش کاربردی و فناوری است که جستارهای گسترده‌ای را پوشش می‌دهد. موضوع اصلی آن نیز مهار ماده یا دستگاه‌های در ابعاد کمتر از یک میکرومتر، معمولاً حدود ۱ تا ۱۰۰ نانو متر است. در واقع نانو تکنولوژی فهم و به کارگیری خواص جدیدی از مواد و سیستم هایی در این ابعاد است که اثرات فیزیکی جدیدی از خود نشان می‌دهند. نانوفناوری یک دانش به شدت میان‌رشته‌ای است و می‌تواند به عنوان ادامه دانش کنونی به ابعاد نانو یا طرح‌ریزی دانش کنونی بر پایه‌هایی جدیدتر و امروزی‌تر باشد. با توجه به دستاوردهای اولیه فناوری های مبتنی بر دانش نانوتکنولوژی و منافع بیشمار آن در میان مدت و بلندمدت بسیاری از کشورها رغبت زیادی به سرمایه گذاری در این امر از خود نشان می دهند. چشم انداز اقتصادی اجتماعی فناوری نانو باعث رشد سریع سرمایه گذاری دولت ها در تحقیق و توسعه این حوزه شده است. در حقیقت میزان سرمایه گذاری دولت ها در تحقیق و توسعه فناوری نانو در مقایسه با سایر فناوری ها، بسیار گسترده بوده و در عین حال سرمایه گذاری بخش خصوصی نیز در این زمینه به سرعت در حال افزایش است. در کل دولت‌ها سالانه حدود سه میلیارد دلار روی فناوری‌نانو سرمایه‌گذاری می‌کنند و برآورد می‌شود که مخارج تحقیق و توسعه مشارکتی در حد این وجوه عمومی می‌باشد و بنابراین روی هم رفته سالانه ۵ الی ۶ میلیارد دلار بر روی فناوری‌نانو هزینه می‌شود. بر اساس پیش بینی حجم بازار آینده فناوری نانو، بازگشت سرمایه گذاری های این حوزه، از ۱۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ تا ۳۱۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵، برآورد شده است. این روند منجر به ایجاد ۲ میلیون شغل در سطح جهان خواهد شد (روکو، ۲۰۰۷). بر طبق گزارشی که ستاد توسعه فناوری‌نانو به تازگی منتشر کرده است تا سال ۲۰۰۹ کشور آمریکا با انتشار ۱۱۶۲۷ مقاله فناوری نانو به عنوان کشور پیشرو در این زمینه شناخته شده است. چین و ژاپن با ۸۸۰۷ و ۵۴۳۷ مقاله بعد از آمریکا در رده‌های دوم و سوم قرار دارند. در سیر تکاملی نانوتکنولوژی کشور، می توان سال ۱۳۸۲ را به عنوان نقطه عطف آغاز یکسری فعالیت های زیرساختاری درپژوهش نانوفناوری به حساب آورد. در این سال علاوه بر تأسیس انجمن نانوفناوری کشور و برگزاری تعدادی همایش و کارگاه پژوهشی، برخی وزارتخانه ها توجه خاصی به نانوتکنولوژی ابراز داشتند. در این میان وزارت صنایع با اختصاص بودجه، یکسری از طرح های مطالعاتی در ارتباط با صنایع را به مراکز تحقیقاتی واگذار نمود. یکی دیگر از حرکت‌های انجام شده در زمینه اشاعه تحقیقات در نانوتکنولوژی که توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رهبری گردید، اختصاص برخی اولویت های پژوهشی برنامه سوم توسعه، در سال ۸۲، به نانوفناوری می باشد. در همین سال ستاد ویژه توسعه نانوفناوری برای مدت ۴ سال تشکیل گردید که وظایف آن شامل تصویب اهداف، راهبردها، سیاست های کلان و برنامه های ملی توسعه نانوتکنولوژی در کشور، تقسیم وظایف کلی دستگاه‌ها و تعیین مأموریت های بخشی و هماهنگی آنها در قالب برنامه بلندمدت ملی، نظارت عالی بر تحقق اهداف و برنامه ها می باشد. دیدگاه ستاد برای توسعه فناوری نانو، تدوین چارچوب فعالیت بلندمدت کشور در فناوری نانو است و در این راستا برنامه راهبردى ده ساله فناورى نانو در ستاد تهیه و به تصویب رسید. این سند، بر اساس بند ب ماده ۴۳ قانون برنامه چهارم توسعه، به هیات دولت ارائه گردید و در مردادماه ۱۳۸۴ با عنوان سند راهبرد آینده به تصویب این هیات رسید. در این سند قرار گرفتن میان ۱۵ کشور برتر جهان در حوزه فناورى نانو و تلاش براى ارتقای مداوم این جایگاه به منظور تولید ثروت و بهبود کیفیت زندگی مردم هدف گیرى شده است. با توجه به تغییرات و تجربیات کسب شده در طول اجراى سند، تصمیم گرفته شد که در فاصله هاى زمانى مشخصى اسناد تکمیلى تهیه و به تصویب رسد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که در دوره هاى مختلف براساس موفقیت ها و ناکامى ها و تجربه هاى گذشته، برنامه ها باید بهبود یابند. در جدول ۱-۱ دوره هاى اجراى سند راهبرد آینده ارائه است.
جدول ۱-۱: دوره های اجرای سند راهبرد آینده
| دوره‌‌های اجرای سند راهبرد آینده | |||
| دوره | طول دوره (سال) | سال شروع | سال پایان |
| اول | ۳ | ۱۳۸۴ | ۱۳۸۶ |
| دوم | ۳ | ۱۳۸۷ | ۱۳۸۹ |
| سوم | ۲ | ۱۳۹۰ | ۱۳۹۱ |
| چهارم | ۲ | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۳ |
با توجه به جایگاه ویژه نانوفناوری در سیاستهای علم و فناوری کلان کشور و همچنین سهولت دسترسی به اطلاعات شرکتهای دانش بنیان فعال در زمینه نانوفناوری از کانال ستاد توسعه نانوفناوری، این پژوهش بر روی شرکت های دانش بنیان فعال منتخب فعال در زمینه نانوفناوری در ایران انجام خواهد شد.
۱-۳- اهداف پژوهش
۱-۳-۱- هدف کلی تحقیق
مدل سازی استراتژی های بازاریابی بین المللی محصولات با فناوری سطح بالا در ارتباط با شرکتهای فعال در زمینه نانوفناوری
۱-۳-۲- اهداف فرعی
– بررسی نقش گرایشات بازاریابی بر روی استراتژی های بازاریابی بین المللی
– بررسی نقش تجربه های بازاریابی بین المللی بر روی استراتژی های بازاریابی بین المللی
– بررسی نقش گرایشات بازاریابی بر روی عملکرد شرکت های منتخب
– بررسی نقش تجربه های بازاریابی بین المللی بر روی عملکرد شرکت های منتخب
– بررسی نقش استراتژی های بازاریابی بین المللی بر روی عملکرد شرکت های منتخب
۱-۴- ضرورت انجام تحقیق
همانگونه که در بخش بیان مسئله ذکر گردید، مسلماً تجاری سازی و فروش محصولات با تکنولوژی سطح بالا، نیازمند بازاریابی و برندسازی می باشد. موفقیت مالی اینگونه محصولات تنها از طریق نوآوری محصول، و یا آخرین و برترین ویژگیهای محصولات بدست نمی آید. مهارت های بازاریابی نقش مهم فزایندهای را در پذیرش و موفقیت محصولات با تکنولوژی سطح بالا ایفا می کند. از طرف دیگر سرعت و کوتاهی چرخههای عمر این محصولات منجر به ایجاد چالشهای منحصر به فرد در زمینه بازاریابی و برند سازی شده است. بازاریابی در محصولات با تکنولوژی سطح بالا به دلیل چرخه عمر شتابنده این محصولات و در نتیجه پیشرفتهای مستمر و نوآوریهای تحقیق و توسعه با چالشهای منحصر به فرد خود روبرو می باشد. بسیاری از محصولات با تکنولوژی سطح بالا شکست می‌خورند به دلیل اینکه شرکتهای تولیدکننده این محصولات، بازاریابی را غیرضروری می‌پندارند و نقش بازاریابی در این مراکز درست درک نمی‌شود. بازاریابی برای محصولات با تکنولوژی سطح بالا پیچیده و سخت است؛ شاید عمدتاً به این دلیل که مراکز و مؤسسات تولیدی اینگونه محصولات، بازار محور نمی باشند.
آنچه موفقیت محصولات با تکنولوژی سطح بالا را بهبود می بخشد تنها برتری تکنولوژیکی نمی‌باشد بلکه ترکیب برتری تکنولوژیکی و شایستگی بازاریابی موفقیت را بیشینه می‌سازد. چارچوب و نوع استراتژی بازاریابی اینگونه محصولات باید با ماهیت نوآوری اینگونه محصولات هماهنگ باشد. بازاریابی محصولات با تکنولوژی سطح بالا در مقایسه با محصولات با تکنولوژی سطح پایین تحت تأثیر شرایط متفاوت صنعت/بازار می باشد و لذا استراتژی های مورد استفاده برای بازاریابی محصولات با تکنولوژی سطح بالا باید به صورت متفاوتی طراحی و اجرا شود. مسلماً محصولات تولیدی در شرکتهای ایرانی فعال در زمینه نانوتکنولوژی نیز از این قاعده مستثنی نیست. با توجه به آنچه ذکر گردید و اینکه تا آنجا که از نظر محقق گذشت تاکنون در ایران تحقیق جدی در این زمینه صورت نگرفته است، لذا پرداختن به موضوع تجاری سازی و بازاریابی محصولات با فناوری پیشرفته به خصوص تمرکز بر جنبه های بازاریابی بین الملل آنها به دلیل ارزآوری بالا از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است.
۱-۵- فرضیات
- گرایشات بازاریابی اثر مثبتی بر روی عملکرد شرکت دارد.
- استراتژی بازاریابی بین المللی اثر مثبتی بر روی عملکرد شرکت دارد.
- گرایشات بازاریابی اثر مثبتی بر روی استراتژی بازاریابی بین المللی شرکت دارد.
- تجربیات بازاریابی بین المللی شرکت اثر مثبتی بر روی استراتژی بازاریابی بین المللی شرکت دارد.
- تجربیات بازاریابی بین المللی شرکت اثر مثبتی بر روی عملکرد شرکت دارد.
۱-۶- قلمرو تحقیق
۱-۶-۱- قلمرو موضوعی
موضوعات مرتبط با تحقیق حاضر در قلمرو مباحث بازاریابی و بازاریابی بین‌الملل قرار دارد. در این پژوهش به بررسی اثر استراتژی های بازاریابی بین‌الملل بر روی عملکرد شرکتهای فعال در زمینه نانوفناوری می‌پردازیم.
۱-۶-۲- قلمرو مکانی
جامعه آماری پژوهش را مدیران و کارشناسان شرکتهای منتخب دانش بنیان فعال در زمینه نانو فناوری معرفی شده توسط ستاد توسعه نانوفناوری کشور تشکیل می‌دهند. بنابراین قلمرو مکانی این تحقیق در سطح کشور است.
۱-۶-۳- قلمرو زمانی
گردآوری داده های تحقیق و تحلیل آنها در شش ماهه اول سال ۱۳۹۲صورت پذیرفته است.
۱-۷- محدودیتهای تحقیق
مهمترین محدویت‌هایی که محقق در تحقیق حاضر با آن مواجه شده است را میتوان (کار جمع آوری داده) عنوان نمود. در پژوهش حاضر با توجه به اینکه جامعه آماری تحقیق را کلیه شرکت های دانش بنیان فعال در زمینه نانوفناوری در ایران تشکیل می دهند، جمعآوری داده ها کاری زمانبر بوده است. همچنین عدم همکاری شرکتهای منتخب نمونه آماری برای پر کردن پرسشنامه، محدودیت دیگری بوده است، که در این تحقیق با آن مواجه بودهایم.
۱-۸- روش تحقیق
انتخاب روش تحقیق بستگی به هدف ما، ماهیت پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بنابراین هنگامی که میتوان در مورد نوع روش تحقیق تصمیم گیری نمود که ماهیت موضوع پژوهش، هدفها و وسعت دامنه تحقیق مشخص شده باشد (نادری و سیف نراقی، ۱۳۷۶). تحقیق حاضر از روشهای توصیفی، کاربردی و میدانی استفاده می کند.
تحقیق به این دلیل توصیفی است که آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط با روابط موجود، عقاید متداول، فرایندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال توسعه و گسترش توجه دارد.
تحقیق میدانی است به این دلیل که تحقیقات میدانی هدفشان کشف روابط و چگونگی تعامل بین متغییرهای ساختار واقعی در شرایط مورد بررسی است. مطالعه علمی بزرگ یا کوچک که روابط را به طور نظام یافته دنبال کند، فرضیه ها را بیازماید، و در شرایط واقعی مانند کارخانه و موسسات اجرا گردد مطالعه میدانی تلقی می شود. و از آنجا که از نظریات و تئوریهای سایر نظریه پردازان استفاده کرده و آن ها را جمع آوری کرده و نتایج حاصل از آن ها را در فناوریهای نوین به کار گرفته، کاربردی است. همچنین در این تحقیق از روش‌ها و ابزارهای زیر جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است: در تکمیل مبانی نظری از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی شامل کتب، مقالات و مطالعات موردی استفاده و برای اثبات یا رد فرضیه ها از روش مطالعات میدانی استفاده می شود. و نیز در این پژوهش به منظور جمع آوری اطلاعات میدانی از پرسش نامه استفاده شد. این پرسشنامه ابتدا استاندارد سازی و سپس در بین جامعه آماری توزیع شده و نهایتا اطلاعات حاصل از آن تجزیه و تحلیل شد.
Adoption Rate
