1-8-2 قلمرو مکانی.. 7
1-8-3 قلمرو موضوعی.. 7
1-9 تعریف مفهومی واژه ها 7
1-10ساختار تحقیق.. 10
فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………12
2-2 تعریف ورشکستگی.. 12
2-2-1 بررسی قانون ورشکستگی در برخی کشورها 13
2-2-2 بررسی قانون ورشکستگی ایران. 14
2-2-3 دلایل ورشکستگی.. 15
2-2-4 مراحل ورشکستگی.. 16
2-2-4-1دوره نهفتگی.. 16
2-2-4-2دوره کسری وجوه نقد. 16
2-2-4-3دوره نبودتوان پرداخت دیون کامل.. 17
2-2-5 ورشکستگی از نظر حقوقی.. 17
ای مختلف در مورد تداوم فعالیت: 17
2-2-7 استانداردهای حسابرسی مربوط به تداوم فعالیت… 18
های غیرمالی.. 20
بینی ورشکستگی.. 22
2-2-9-1مدل ویلیام بیور. 23
2-2-9-2مدل آلتمن.. 23
2-2-9-3مدل اسپرینگیت… 26
2-2-9-4مدل زمیجوسکی.. 26
2-2-9-5مدل گرایس…. 27
بینی ورشکستگی وارزیابی تداوم فعالیت زاوگین.. 28
ها 33
2-3 شرکتهای زودبازده 35
1 وضعیت کنونی ایران. 35
2 تعریف بنگاههای کوچک ومتوسط.. 36
3 تدوین استانداردهای گزارشگری مالی واحدهای تجاری کوچک ومتوسط.. 36
4 ضرورت گزارشگری مالی متفاوت برای شرکتهای کوچک و متوسط.. 37
5 تأمین مالی شرکتهای کوچک و متوسط.. 38
2-4 انواع تسهیلات اعطایی بانکها 39
2-5 مروری بر تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور. 40
2-5-1 تحقیقات خارجی پیشین.. 40
2-5-2 تحقیقات داخلی پیشین.. 43
فصل سوم:روش اجرای تحقیق
3-1 مقدمه 51
3-2 روش کلی تحقیق.. 51
3-3 جامعه آماری.. 52
3-4 نمونه آماری.. 52
3-4-1 حجم نمونه و کفایت آن. 52
3-4-2 روش نمونهگیری و دلیل انتخاب… 52
3-5 روش گردآوری دادهها 52
3-6 ابزار گردآوری دادهها 53
3-7 روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها 53
3-7-1 روشهای آماری.. 53
3-7-2 مدل پژوهش و تعریف متغیرهای پژوهش…. 53
3-7-2-1مدل ریاضی تحقیق.. 54
3-7-2-2تعریف متغیرها 54
3-7-2-3نحوه اندازهگیری متغیرها 54
3-7-2-4دستهبندی متغیرها 55
3-7-2-5رابطه بین متغیرها 55
3-7-2-6اندازهگیری رابطه. 55
3-7-3 نرمافزارها 55
فصل چهارم:بیان یافتهها
4-1 مقدمه 57
4-2 توصیف جامعه و نمونه آماری.. 57
4-3 توصیف یافتهها 58
4-4 تحلیل یافتهها 60
2 تحلیل روابط بین متغیرها 64
1رابطه بین میزان تسهیلات و امتیاز اسپرینگیت… 65
2رابطه بین میزان تسهیلات اعطایی و امتیاز زاوگین.. 66
فصل پنجم:تلخیص،نتیجهگیری و پیشنهادها
5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69
5-2 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه طبق شرایط متغیرها 69
5-3 نتیجهگیری کلی.. 70
5-4 پیشنهادها 70
5-5 پیشنهادات کاربردی بر مبنای نتایج تحقیق.. 71
5-6 پیشنهادات کاربردی بر مبنای تحقیقات آتی.. 71
5-7 محدودیتهای پژوهش…. 72
پیوستها:
منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………………………73
پیوست الف:نام شرکتهای جامعه آماری.. 76
. 77
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
جدول (2-1): دلایل ورشکستگی.. 16
جدول (2-2): مدلهای پیشبینی ورشکستگی.. 22
جدول (2-3): نتایج حاصل از آزمون آلتمن.. 24
جدول (2-4): پژوهشهای پیشین در ارتباط با موضوع تحقیق..
جدول(4-1):توصیف شرکتهای نمونه آماری.. 58
جدول (4-2): اندازه شاخصهای آمارتوصیفی مربوط به متغیرهای تحقیق.. 59
جدول(4-3): بررسی فرض نرمال بودن متغیرها 61
جدول (4-4): نتایج آزمون ناهمسانی وایت… 63
جدول ( 4-5): بررسی فرض همبسته نبودن خطاها 64
جدول (4- 6): برآورد رگرسیونی برای رابطه بین میزان تسهیلات اعطایی و امتیاز اسپرینگیت… 65
جدول (4- 7): برآورد رگرسیونی برای رابطه بین میزان تسهیلات اعطایی و امتیاز زاوگین.. 66
جدول (4-8):خلاصه یافتههای حاصل از بررسی ارتباط بین متغیرهای پژوهش…. 67
جدول(5-1): نتیجهگیری کلی فرضیات… 70
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار(4-1):بررسی نرمال بودن خطاهای مدل(1) 62
نمودار(4-2):بررسی نرمال بودن خطاهای مدل(2) 62
چکیده
این پژوهش روابط موجود میان میزان تسهیلات اعطایی بانکها و سطح ورشکستگی بنگاههای زودبازده استان تهران را مورد بررسی قرار میدهد. تحقیق مورد نظر از جهت هدف ،کاربردی و از جهت استنتاج، توصیفی استقرایی و از جهت طرح تحقیق پسرویدادی میباشد. در این پژوهش از مدل پیشبینی ورشکستگی اسپرینگیت و زاوگین که طیفی از احتمال ورشکستگی را ارائه میدهند استفاده شده است.
جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر بنگاههای صنعتی زودبازده استان تهران در طی یک دوره پنج ساله (سالهای91-87) میباشد که با استفاده از روش حذف سیستماتیک شرکتهایی که اطلاعات مورد نیاز پژوهش ما را فراهم نکردند حذف و تعداد 60 شرکت بهعنوان جامعه آماری انتخاب شدند. سپس با استفاده از جدول مورگان تعداد 51 شرکت به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردید.
برای محاسبه متغیرهای پژوهش از نرمافزار Excel استفاده شده است. این دادهها جهت آزمون فرضیهها توسط نرمافزار Spss و Eviews به کمک آمارههای توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پس از طراحی و آزمون فرضیات پژوهش که به تفکیک هر فرضیه فرعی صورت گرفت، این نتیجه حاصل شد که بین میزان تسهیلات اعطایی بانکها و ورشکستگی بنگاههای زودبازده رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
واژههای کلیدی: تسهیلات اعطایی، ریسک ورشکستگی، مدل اسپرینگیت، مدل زاوگین، بنگاه
زودبازده
فصل اول:
کلیات تحقیق
1-1 مقدمه
همواره دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، افزایش تولید ناخالص ملی و داخلی، کنترل تورم و افزایش سطحهای مالی و اشتغال از مهمترین اهداف اقتصادی دولتها بوده است سیاستهای مالی و پولی دولت و بانک مرکزی میتواند اهرم موثری در راه رسیدن به این مهم باشد. باتوجه به اصل44 قانون اساسی و تأکید بر خصوصی سازی دولتها بایستی همواره بسترهای مناسبی را جهت ایجاد انگیزهی سرمایهگذاری در بخش خصوصی و سرمایهگذاران داخلی و خارجی فراهم نماید تا آنان در محیط اقتصادی با ثبات و نسبتاً امنی اقدام به فعالیت نموده در کنار تحقق اهداف اقتصادی و سودآوری خود، در رسیدن به رشد و شکوفایی اقتصاد جامعه نیز گامی موثر بردارند.
در دهههای اخیر به دلایل متعدد از جمله عدم امنیت اقتصادی و سیاسی، تورم، تحریم، نرخهای متغیر ارزی و… شرکتهای سرمایهگذار علیالخصوص شرکتهای کوچک و متوسط زودبازده که با سرمایه کمتری نسبت به بنگاههای بزرگ اقتصادی به فعالیت میپردازند در نتیجه آسیب پذیرترند، در چنین محیط ناامنی در معرض خطرات متعددی چون کاهش تولید و به تبع آن تعدیل نیروی کار و در موارد حادتر تعطیل کامل فعالیت و اخراج کارکنان خود مواجهاند. نیاز هر شرکت به منابع مالی نیازی اساسی است تا قادر به پرداخت تعهدات خود در سررسید بوده، همچنین اقدام به توسعهی کسب و کار و رسیدن به هدف اصلی خود که همان سودآوری است نماید.
چنانچه شرکتی قادر به پرداخت تعهدات خود در سررسید مقرر نباشد میتواند در آستانهی ورشکستگی قرار گیرد. استقراض منابع مالی، هزینه تأمین مالی را در بردارد در چنین شرایطی بانکها بعنوان اصلیترین بنگاههای تأمین مالی میتوانند با در اختیار قرار دادن تسهیلات خود در قالب وامهای کوتاه، میان و بلندمدت با نرخهای مناسب بهره، کمک شایانی در حل مشکلات این شرکتها و به تبع آن در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی نمایند. درسالهای گذشته پژوهشگرانی نظیر بیور،1966، آلتمن،1968، اسپرینگیت،1978، اوهلسون،1980، زیمسکی،1984، زاوگین،1985و…، با استفاده ازنسبتهای مالی گوناگون به پیشبینی وضعیت مالی آتی شرکتها پرداختند وهرکدام ازآنها نیزبه نتایجی دست یافتند.
الگوهای متفاوت از روشهای تحلیلی گوناگونی برای پیشبینی وضعیت مالی شرکتها استفاده میکنند که هرکدام نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. گزینش الگوی مناسب برای مدیران بنگاهها و سایراستفادهکنندگان اطلاعات مالی متناسب با نیازهای آنها و شرایط محیطی اقتصادی، اجتماعی امری پیچیده است. از اینرو دراین تحقیق سعی میشود با درنظرگرفتن دومدل پیشبینی ورشکستگی(مدلهای اسپرینگیت، زاوگین) و محاسبه نسبتهای مالی مورد استفاده درمدلها، نتایج حاصل از اجرای این مدلها را با شرایط واقعی شرکتهای زودبازده مورد بررسی مقایسه کرده تا درنتیجه میزان قابلیت کاربرد هرمدل مشخص شود. درفصل اول پس ازبیان مسئله تحقیق، به بیان اهمیت و ضرورت تحقیق میپردازیم. همچنین اهداف تحقیق را درقالب اهداف اصلی بیان میکنیم و درادامه به فرضیههای تحقیق نیز اشاره شده است، درپایان این فصل نیز متغیرهای عملیاتی تحقیق و تعاریف واژهها و اصطلاحات آمده است.
1-2 بیان مسئله
از معضلات شرکتهای خصوصی در کشورمان بالاخص در دهه اخیر کاهش تولید و در شرف ورشکستگی قرار گرفتن به تبع آن تعدیل نیرو و بیکاری نیروی کار است. صاحبنظران و اقتصاددانان عوامل متعددی را در به وقوع پیوستن این بحران دخیل میدانند و هر یک بر نقش یک یا چند عامل تأکید بیشتری دارند تاکنون بر سر موثرترین عامل به اتفاق نظر نرسیدهاند. بانکها بهعنوان مرکز سیستم مالی و با قبول نقش اعتباردهی میتوانند با سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم با نرخهای مناسب بهره در طرحهای موفق زودبازده در توسعه اقتصادی کشور گامی مؤثر بردارند.
مدیران بانکها جهت مشارکت در طرحهای اقتصادی و یا پرداخت اعتبار به بنگاههای خصوصی نیازمند اطمینان خاطر بابت تضمین دریافت اصل و بهره تسهیلات پرداختی خویشند که این امر میسرنیست مگر با توانایی تفکیک شرکتها به دو بخش فعال و ورشکسته (در شرف ورشکستگی) از طریق بررسی سطح آستانه ورشکستگی آنها. در ادبیات مالی واژههای غیر متمایزی برای ورشکستگی وجود دارد برخی از این واژهها عبارتند از: وضع نامطلوب مالی، شکست، عدم موفقیت واحد تجاری، وخامت، ورشکستگی، عدم توان پرداخت دیون و غیره. گوردن در یکی از اولین مطالعات آکادمیک بر روی تئوری ورشکستگی، آنرا بهعنوان کاهش قدرت سودآوری شرکت تعریف میکند که احتمال عدم توانایی بازپرداخت بهره و اصل بدهیها را افزایش میدهد (Gordon ,1971). دان و براد استریت اصطلاح شرکتهای ورشکسته را اینگونه تعریف میکنند: واحدهای تجاری که عملیات تجاری خود را بهعلت واگذاری یا ورشکستگی یا توقف انجام عملیات تجاری یا زیان توسط بستانکاران متوقف میکنند (Strite & Dun, 2003).
نسبتهای مالی یکی ازابزارهای ارزیابی شرکتها توسط سرمایهگذاران ونیز ابزاری برای مدیریت واحد تجاری بهمنظورارزیابی وضعیت موجود و همچنین پیشبینی وضعیت آتی واحد تجاری است. نسبت یا شاخص مالی معیاری است که بهمنظورارزیابی شرایط مالی وعملکرد یک شرکت بکار میرود که با تجزیه و تحلیل و تفسیر این نسبتهای مختلف مالی توسط تحلیلگران زبده و با تجربه اطلاعات مفیدی از موقعیت مالی شرکت بدست خواهد آمد، در صورتیکه این اطلاعات را نمیتوان از صورتهای مالی بطورمستقیم استخراج نمود. درسالهای اخیر تحلیلگران مالی به این نتیجه رسیدهاند که مجموعهای از نسبتهای مالی را میتوان بهمنظور پیشبینی تداوم فعالیت مالی شرکت مورد استفاده قرارداد و با کمک مدل به پیشبینی وقایع مشخص درآینده میپردازند (کدخدایی،1382). مدلهای پیشبینی ورشکستگی درواقع ترکیبی ازنسبتهای مالی هستند که توسط تحلیلگران با تجربه طی سالهای زیادی درنقاط مختلفی از جهان مورد آزمون قرارگرفته و به دنیای علم و دانش عرضه شده اند. اسپرینگیت، زیمسکی، اوهلسون و آلتمن با استفاده ازروشهای علمی تجربی با ایجاد مدلهای پیشبینی ورشکستگی موفق به طراحی مدلهایی دراین زمینه شدند که به نام خود آنها معروف است. در این تحقیق پیشبینی ورشکستگی شرکتها به کمک مدلهای اسپرینگیت و زاوگین مورد بررسی قرارگرفته است از آنجایی که بررسی تمامی عوامل تأثیرگذار برورشکستگی شرکتها در مجال این تحقیق نمیگنجد و با توجه به اینکه هیچ یک از تحقیقات پیشین به تعیین رابطه میزان اعتبارات بانکی و سطح آستانه ورشکستگی شرکتها نپرداختهاند لذا تلاش شده است با جمعآوری اطلاعات و بررسی اسناد و مدارک در این پژوهش بتوان به پرسش زیر پاسخ داد:
چه رابطهای بین میزان اعطای تسهیلات بانکی و سطح آستانه ورشکستگی شرکتهای زودبازده در ایران وجود دارد؟
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
1ـ با توجه به اینکه از مهمترین دغدغه مدیران کسب سود و دستیابی به اهداف شرکتها و پشبرد برنامههای آن است انتخاب نرخ(مبلغ) مناسب تسهیلات بانکی میتواند در این مهم به آنها یاری رساند.
2ـ هیچ تحقیقی تاکنون به بررسی رابطه بین نرخ (مبلغ) تسهیلات بانکی و سطح آستانه ورشکستگی شرکتهای زودبازده در ایران نپرداخته است لذا این موضوع برای اولین بار در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است.
3ـ ضرورت ارزیابی و اندازهگیری عوامل موثر بر ورشکستگی براساس مدلهای اسپرینگیت و زاوگین در شرکتهای زودبازده در ایران.
4ـ کمک به مدیران بانکها برای تعیین انواع شرکتها از نظر احتمال ورشکستگی جهت تصمیم برای اعطا یا عدم اعطای تسهیلات به آنها.
5ـ
