1-6- پیشینه تحقیق.. 8

1-7- روش تحقیق.. 11

فصل دوم: چهار چوب نظری

2-1- مفهوم ترور و تروریسم. 12

2-2- تعریف تروریسم از دیدگاههای گوناگون. 13

2-3- تروریسم از دید نظری.. 16

2-4- نگرش اسلام در خصوص تروریسم. 17

2-5- سابقه تاریخی تروریسم. 20

2-6- گونه‌های تروریسم از حیث دورانهای تاریخی.. 21

2-6-1- تروریسم پیشامدرن (سنتی) 21

2-6-2- تروریسم مدرن. 22

2-6-3- تروریسم پسامدرن. 25

2-6-4- تروریسم در عصر اتم و جنگ اجتماعی.. 26

2-6-5- تروریسم مجازی (سایبر تروریسم) 29

2-7- گونه های تروریسم در عمل.. 30

2-7-1- تروریسم سیاسی.. 30

2-7-2- تروریسم مذهبی.. 30

2-7-3- تروریسم دولتی.. 31

2-7-4- تروریسم داخلی.. 32

2-7-5- تروریسم بین المللی.. 33

2-8- شیوه های ارتکاب جرایم تروریستی.. 33

2-9- رهیافت‌های موجود در تحلیل پدیده‌ی تروریسم. 34

2-9-1- رهیافت ایدئولوژیک و مذهبی.. 34

2-9-2- رهیافت روانشناختی- اجتماعی.. 36

2-9-3- رهیافت فلسفی.. 37

2-9-4- رهیافتهای منطقی- عقلانی.. 39

2-10- رویکرد حقوقی در برخورد با تروریسم. 41

2-10-1- جرم انگاری و تعقیب کیفری جرایم تروریستی.. 43

فصل سوم: مطالعه جغرافیایی و انسانی شهرستان سراوان

3-1- وجه تسمیه و پیشینه تاریخی.. 45

3-2- موقعیت و مشخصات جغرافیایی.. 46

3-2-1- اصطلاحات مرزی.. 47

3-2-1-1–مرز. 47

3-2-1- 2-خط مرز. 48

3-2-1-3- رودخانه مرزی.. 48

3-2-1-4-انواع مرزهای زمینی.. 48

3-2-1-5-عمق نوار مرز. 49

3-2-1-6-علایم مرزی.. 50

3-2-1-7-انواع میله مرزی.. 50

3-2-1-9- مرزنشین: 51

3-2-1-10- مرزدار: 51

3-2-1-11-حریم مرز: 51

3-2-1-12- متجاوزین مرزی : 51

3-2-1-13-عابرین غیر مجاز : 51

3-2-1-14- پاسگاه مرزی : 52

3-2-1-15- بازارچه مرزی: 52

3-3- جغرافیای طبیعی.. 52

3-3-1- اقلیم. 52

3-3-2- رودخانه ها 52

3-4- جغرافیایی انسانی.. 53

3-5- جاذبه های تاریخی و تفریحی.. 55

3-5-1- اماکن تفریحی.. 55

3-5-2- آثارتاریخی.. 56

3-6- ویژگیهای فرهنگی.. 56

3-7-کشاورزی و دامداری.. 57

3-8- صنایع. 59

فصل چهارم: مطالعه علل جرایم تروریستی و راههای پیشگیری آن در شهرستان سراوان

4-1-علل و عوامل جرایم تروریستی.. 62

4-1-1-عامل: 63

4-1-1-1- عوامل جرم زا 63

4-1-1-1-1- عوامل فردی.. 63

4-1-1-1-2-عوامل اجتماعی: 64

4-1-2- بن مایه جرایم تروریستی در سراوان. 66

4-1-2-1-ایدئولوژی و مذهب… 66

4-1-2-2- مسائل قومی- ملی.. 67

4-1-2-3-عدم انسداد کامل مرز در شهرستان سراوان……………………………………………………….. 68

4-1-2-4- تنگدستی و محرومیت… 69

4-1-2-5-وجود گروهکهای تندرو در آن سوی مرز. 72

4-1-2-5-1-حملات گروهکهای تروریستی در شهرستان مرزی سراوان. 74

4-1-2-6- ظهور گروههای افراطی(سلفی) و تندروی مذهبی درپاکستان. 80

4-1-2-6-1- طالبان. 81

4-1-2-6-2 – وهابیت… 82

4-1-2-7- بی ثباتی سیاسی در کشور پاکستان. 85

4-1-2-8- تنش بین ایران و کشورهای متخاصم(آمریکا – عربستان) 86

4-2-پیشگیری از ارتکاب جرایم تروریستی در شهرستان سراوان. 90

4-2-1-مفهوم پیشگیری.. 90

4-2-2-پیشگیری وضعی.. 91

4-2-2-1-انسداد فیزیکی.. 92

4-2-2-2-مبارزه با قاچاق.. 95

4-2-2-2-1- مبارزه با قاچاق مواد مخدر: 95

4-2-2-2-2- مبارزه با قاچاق سوخت… 96

4-2-2-3-مبارزه وپیشگیری،ازتامین مالی تروریسم. 101

4-2-2-4-گردآوری اطلاعات (از داخل کشور و آن سوی مرز) 108

4-2-2-5- تخریب کپرهای حاشیه‌ی مرز…………………………………………………………………….. 109

4-2-2-6- رصد نیروهای بیگانه در آن سوی مرز. 109

4-2-3-پیشگیری اجتماعی.. 111

4-2-3-1-استفاده صحیح از پتانسیل اقتصادی در شهرستان مرزی سراوان. 111

4-2-3-2-ایجاد وحدت و پرهیز از تفرقه. 113

4-2-3-3- نقش رسانه های گروهی در پیشگیری از جرایم. 115

4-2-3-4-ارتقاء تحصیل و ریشه کن نمودن بی سوادی.. 116

4-2-3-5- فعال نمودن ابزار دیپلماتیک… 117

4-2-4- پیشگیری کیفری.. 118

4-2-4-1- قوانین ماهوی.. 119

4-2-4-2- قوانین شکلی: 121

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری.. 122

پیشنهادات… 124

منابع و مآخذ. 133

الف: منابع فارسی.. 133

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….. 136

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………… 137

عنوان انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………… 138

چکیده

تروریسم بزرگترین خطر برای صلح و امنیت ملی و بینالمللی شمرده میشود. این پدیده به سبب پیوند آن با تکنولوژیهای تازه، به یک گرفتاری راهبردی تبدیل شده و توانسته است گروههایی کوچک، اما با ساختارهای پیچیده را به بازیگران برجسته در پهنهی بینالمللی تبدیل کند. امروزه خطر تروریسم در اشکال و سطوح مختلف ،تمام کشورها و نظامهای سیاسی جهان را در معرض خطر قرار داده و هیچ سرزمینی از تهدید تروریسم در امان نمی باشد. یکی از مناطقی که در سالهای اخیر مورد تهاجم حملات تروریستی قرار گرفته، شهرستان سراوان واقع در منطقه بلوچستان، در جنوب شرقی ایران می باشد و تاکنون خسارتهای جانی و مالی فراوانی به کشور وارد نموده است . این حملات تروریستی توسط گروهکهای تندرو و افراطی که از سوی کشورهای متخاصم منطقه ای و فرا منطقه ای از نظر اطلاعاتی، مالی و تجهیزاتی تغذیه می شوند صورت می پذیرد. این منطقه به علت مهیا بودن شرایط بحران زا در دستور کار کشورهای متخاصم، با سیاستهای جمهوری اسلامی ایران با هدف نا امن نمودن مرزهای جنوب شرقی ایران قرار گرفته است. لذا این مطالعه سعی دارد علاوه بر بررسی علل و عوامل ارتکاب جرایم تروریستی در شهرستان مرزی سراوان، راههای پیشگیری از آن جرایم را مورد مطالعه قرار دهد.پژوهش حاضر در پاسخگویی به سوالات فوق بر این نظر است : که اولا مهمترین علل وقوع جرایم تروریستی در شهرستان سراوان، مسایل مذهبی و قومیتی، با حمایت کشورهای متخاصم می باشد. ثانیا از مهمترین راههای پیشگیری جرایم تروریستی در منطقه سراوان می توان به انسداد کامل فیزیکی مرز، ایجاد وحدت و پرهیز از هر گونه تفرقه گرایی و استفاده صحیح از پتانسیل اقتصادی اشاره نمود. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی این مهم را مورد بررسی قرار داده است.

واژگان کلیدی: جرم شناسی ،تروریسم ،پیشگیری

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1-مقدمه

تروریسم بزرگترین خطر برای صلح و امنیت ملی و بینالمللی شمرده میشود. این پدیده به سبب پیوند آن با تکنولوژیهای تازه، به یک گرفتاری راهبردی تبدیل شده و توانسته است گروههایی کوچک، اما با ساختارهای پیچیده را به بازیگران برجسته در پهنهی بینالمللی تبدیل کند. در این سالها، با گسترش پدیده تروریسم، جامعهی انسانی مورد تهدید قرار گرفته ، و این پدیده در درون مرزهای جغرافیایی ویژهای قرار ندارد و خطری برای جهان شمرده میشود.

تروریسم بیگمان یکی از برجستهترین مسائل و دشواریها در جهان کنونی است. صدها سمینار و همایش برای شناختن و بررسی علل و ریشههای تروریسم و روشهای جلوگیری از آن برپا شده و هزاران کتاب، در این باره در زمینههای گوناگون مانند: جامعهشناسی، سیاسی، حقوقی، مذهبی و اخلاقی نگاشته شده ، اما نه تنها پدیده تروریسم از میان نرفته یا کمتر نشده ، بلکه بر دامنه و گوناگونی آن افزوده شده است.

تروریسم پدیدهای بسیار پیچیده ای می باشد زیرا در چند دههی گذشته همواره دگرگون شده ا ست. شاید بتوان گفت که تروریسم، در شکل نخستین آن، رابطهای نزدیک با آرمانهای جامعهی بشری داشته ،در دوران جنگ جهانی یکم، این واژه، مفاهیم انقلابی پیشین خود را به همراه داشت. در آن دوران، با فروپاشی امپراتوریهای عثمانی و اتریش- مجارستان، ناآرامیها و شورشها افزایش یافت. پس از جنگ جهانی دوم، تروریسم، نخست برای اشاره به شورشهای خشونت آمیز به کار میرفت؛ سپس از سوی گروههای ضد استعماری- ناسیونالیست و قومی گوناگون در آسیا، آفریقا و به ویژه در خاورمیانه در پایان دهههای 1940 و1950میلادی در مخالفت با استعمارگران به کار گرفته شد. در دهههای 1960 و 1970 میلادی، تروریسم رنگ انقلابی به خود گرفت. با وجود این، واژهی تروریسم اکنون ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده و گروههای جدایی خواه قومی و ناسیونالیست را در خود جای داده ، یا برخی گروهها را که به گونههای تازهی استعمارگری مخالفت میکنند. همچنین، تروریسم، به عنوان ابزاری برای بیثبات کردن جهان به کار گرفته میشود.

تروریسم در ادبیات سیاسی بسیاری از کشورها همواره یک مسئله یا موضوع امنیتی مهم بوده است؛ اما پس از رویدادهای 11 سپتامبر 2001 به یکی از مهمترین جستارها در زمینهی امنیت بینالمللی تبدیل شد. یکی از آثار رویدادهای 11 سپتامبر، دگرگون شدن حوزهی اقدامات تروریستی بوده است.

1-2-بیان مسئله

جرایم تروریستی یکی از جرایم جهان شمول هستند که علاوه بر اینکه به افراد جامعه لطمه وارد می‌کنند، نظم عمومی را نیز مختل می کنند و در اکثر کشورهای دنیا در حال وقوع ، و مایه نگرانی عموم جامعه جهانی است. لیکن جامعه بین المللی تعریف قاطعی از آن ندارد و از طرفی هم در جستجوی از بین بردن تروریسم است. دکتر محمد حسین میر محمد صادقی نظرش در خصوص تعریف تروریسم این است که «ارائه یک تعریف مورد توافق جهانی در مورد تروریسم مشکل است.» ترور به معنی ترس و وحشت است و تروریسم گونه هایی دارد که عبارت اند از:1.تروریسم سیاسی 2. تروریسم مذهبی 3. تروریسم با پشتیبانی دولتها 4. تروریسم داخلی 5.تروریسم بین المللی6-سایبر تروریسم7-تروریسم پست مدرن .

امروزه خاور میانه گرفتار افراط گرایی ، تروریسم، جنگهای داخلی و بین دولتی، اشغال گرایی، توسعه نیافتگی و فقر شده است. کشور ایران نیز از دهه (1360) به بعد آماج حملات تروریستی بوده است . دولتهای غربی به ویژه : آمریکا ، با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، منافع بسیار زیادی در منطقه خاورمیانه را از دست داده اند. سردمداران غرب دریافته اند که برای بقای سلطه خویش ، باید بر منابع انرژی جهان سیطره داشته باشند تا بتوانند رقبای بین المللی خود را در این رقابت ناکام گذارند. به همین دلیل منطقه خاورمیانه را که دارای غنی ترین منابع انرژی جهان می باشد را برگزیده اند و در این بین کشورهایی نظیر: جمهوری اسلامی ایران را مخالف سیاستهای استعماری خویش می دانند. در نتیجه به دنبال حذف نیروهای مخالف سیاستهای استکباری و صهیونیستی می باشند. به این ترتیب پایگاههای نظامی خود در منطقه را توسعه، و در جنوب شرق ایران در نزدیکی مرز ، با توجه به روابط حسنه خود با کشور پاکستان، پایگاههای نظامی کوچک احداث نموده ، و با سیاست ایجاد تفرقه قومی ، مذهبی به دنبال نا آرام نمودن جنوب شرق ایران می باشد که با همراهی کشور عربستان که برخی تضادهای سیاسی، مذهبی با ایران دارد و تجهیز بازوهای تروریستی(گروهکهای معاند) به دنبال تضعیف جمهوری اسلامی ایران هستند. چون تا کنون پژوهشی درخصوص علل و راههای پیشگیری از جرایم تروریستی در شهرستان مرزی سراوان صورت نگرفته، اهمیت کار تحقیق را بیشتر نموده تا پژوهشی با هدف علت یابی آن جرایم و راهکارهایی جهت کاهش و پیشگیری آن جرم در منطقه مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. در ایران تعقیب این گونه جرایم، توسط نیروهای امنیتی و بالاخص وزارت اطلاعات رصد می گردد وبیشتر پیشگیری به صورت کیفری توسط دادگاه اختصاصی انقلاب صورت می گیرد.در این زمینه نیز قانونی در خصوص جرایم تروریستی انگاشته نشده و بیشتر قضات با استناد به جرم محاربه با این گونه جرایم برخورد می نمایند حال به نظر می رسد : اقدامات کیفری که نوعی پیشگیری موقتی هستند علت را نمی توانند از بین ببرند و فقط معلول را حذف می کنند در حالیکه ما در این تحقیق به دنبال از بین بردن علت هستیم تا اصلا معلولی بوجود نیاید.علتهای جرایم تروریستی در شهرستان مرزی سراوان عبارتند از:1. بی ثباتی سیاسی و ایجاد بحران در داخل کشور مجاور یعنی پاکستان 2. همجوار بودن بلوچستان ایران با بلوچستان پاکستان که در سال (1336) به صورت تحمیلی توسط استعمار انگلیس از ایران جدا شده است.3.وجود قومیت در آن منطقه که زمینه ایجاد بحران امنیتی را فراهم می کند بویژه هنگامی که از پشتیبانی و حمایت هدفدار کشورهای خارجی برخوردار باشد.4. ناپایداری جمعیت و پراکندگی آن در شهرستان مرزی سراوان 5. طولانی بودن مرز با کشور همسایه 6. وجود محل امن برای مخفی شدن تروریستها در کشور پاکستان7. وجود پایگاههای نظامی کوچک آمریکا در آن سوی مرز ، جهت تحریک قومیت و مذهب با راهبرد جدید مبنی بر فدرالیسم و دامن زدن به نا امنی ها بواسطه سابقه دشمنی با حکومت ایران را می توان برشمرد.

عوامل این اقدامات تروریستی عبارتند از: الف: گروهکهای تروریستی: جند الله،جیش العدل که از اشرار متواری داخلی و بعضی قاچاقچیان با رهبری مولوی های تند رو تشکیل شده اند. و برای سرپوش گذاشتن بر شرارتهای خود بر مردم بی گناه ،وارد این گروهکها شده اند و برای اینکه مورد حمایت مردم آن منطقه قرار بگیرند به دروغ هدف خود را از این اعمال تروریستی، رفع تبعیض قومی و مذهبی اعلام می کنند ب: دولت آمریکا که در آن سوی مرز پایگاه نظامی دارد و به علت مخالف بودن با سیاستهای منطقه ای و جهانی ایران، به گروهکها، کمک مالی ، اطلاعاتی و تسلیحاتی نموده ، تا حکومت ایران تضعیف گردد. ج: حکومت پادشاهی عربستان با توجه به داشتن روابط حسنه با دولت پاکستان، ایدئولوژی واحد، داشتن دلارهای نفتی وافر و وجود فقر در منطقه بلوچستان توانسته نفوذ بیشتری در آن مناطق پیدا کند، دایر نمودن مدارس مذهبی و تبلیغ و ترویج وهابیت، همراه با تحریک مذهبی از اقدامات آن کشور می باشد، در این راستا، برای پیشبرد مقاصد ایدئولوژیک خود، با تجهیز گروهکهای تند رو از لحاظ مالی ،تجهیزاتی و اطلاعاتی تلاش در ناامن نمودن آن شهرستان نموده است . تا بتواند حکومت ایران را تحت فشار قرار داده و مانع پیشرفت آن به عنوان یک قدرت منطقه ای در مناسبات بین المللی گردد. شکست سیاستهای پی در پی آن کشور در منطقه، مزید بر علت شده تا بتواند ضربات تلافی جویانه بر حکومت ایران وارد کند.

راههای پیشگیری و جلوگیری از جرایم تروریستی در منطقه مرزی سراوان در مرحله نخست کنترل وانسداد فیزیکی مرز و عدم تردد غیر مجاز می باشد.که در این راستا علاوه بر احداث برجکها، تاسیس ایستگاه های رادار مجهز به امکانات پیشرفته و اپتیکی شنود و استراق سمع پیشنهاد می گردد. دوم : ملاقات مرزی بین مرزبانان دو کشور جهت کنترل بیشتر مرز و دستگیری افراد مذکور . سوم: از بین بردن تامین مالی تروریستها که از طریق مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مبارزه با پولشویی میسر می باشد. چهارم: آموزشهای مردم آن منطقه از طریق صدا و سیما و اطلاع رسانی در خصوص هدف و هویت گروهک های ترویسیتی در داخل کشور پاکستان ، تا افراد ناآگاه در داخل کشور کمتر مورد اغفال قرار گیرند. پنجم: اطلاعات شناسنامه ای از مجرمین بالقوه ای داخلی، و مهم ترین راه پیشگیری از جریان‌های هدایت شده تروریستی در آن منطقه استفاده صحیح از پتانسیل اقتصادی در جهت ایجاد رفاه برای مرز نشین‌ها و ریشه کن کردن فقر و بیکاری می باشد، اولین پتانسیل اقتصادی، ازطریق توسعه کشاورزی با توجه به مهیا بودن شرایط موجود در آن منطقه از جمله: اراضی فراوان ، وجود نیروی انسانی جویای کار، جهت