1ـ9. تعریف عملیاتی واژگان تحقیق. 10

 

1ـ10. قلمرو تحقیق. 11

 

1ـ10ـ1. قلمرو مکانی تحقیق. 11

 

1ـ10ـ2. قلمرو زمانی تحقیق. 11

 

فصل دوم

 

مقدمه. 13

 

بخش اول: سیستم‌های اطلاعات مدیریت (MIS) 14

 

2ـ1ـ1. عصر اطلاعات. 14

 

2ـ1ـ2. سیستم‌های اطلاعات مدیریت و سیستم‌های اطلاعاتی. 15

 

2ـ1ـ3. روند تکامل MIS. 18

 

2ـ1ـ4. نقش تفکر سیستمی در سیستم‌های اطلاعات مدیریت. 20

 

2ـ1ـ5. داده‌‌ 21

 

2ـ1ـ6. اطلاعات. 21

 

2ـ1ـ7. دانش.. 22

 

2ـ1ـ8. فرآیند تبدیل داده به دانش.. 23

 

2ـ1ـ9. نقش اطلاعات در سازمان. 24

 

2ـ1ـ10. انواع اطلاعات با توجه به سطوح مدیریت. 24

 

2ـ1ـ10ـ1. اطلاعات برنامه‌های راهبردی. 24

 

2ـ1ـ10ـ2. اطلاعات برنامه‌های راهکاری. 25

 

2ـ1ـ10ـ3. اطلاعات برنامه‌های عملیاتی. 25

 

2ـ1ـ11. انواع اصلی اطلاعات کسب و کار. 26

 

2ـ1ـ12. نقش سیستم‌های اطلاعات مدیریت در تصمیم‌گیری. 27

 

2ـ1ـ13. جایگاه ساختاری سیستم‌های اطلاعاتی در سازمان. 29

 

2ـ1ـ14. طبقه‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی از نظر کاربرد 30

 

2ـ1ـ14ـ1. سیستم‌های اطلاعات مدیریتی (MIS) 30

 

2ـ1ـ14ـ2. سیستم‌های اطلاعات تولید گزارش (RIS) 30

 

2ـ1ـ14ـ3. سیستم‌های اطلاعات مدیران ارشد (EIS) 31

 

2ـ1ـ14ـ4. سیستم‌های اطلاعات راهبردی (SIS) 32

 

2ـ1ـ14ـ5. سیستم‌های اطلاعات پشتیبان تصمیم (DSS) 32

 

2ـ1ـ14ـ5ـ1. اهمیت DSS. 33

 

2ـ1ـ14ـ5ـ2. ویژگی DSS‌ها 33

 

 

2ـ1ـ14ـ5ـ3. ابزارها و کاربردهای DSSها 34

 

2ـ1ـ14ـ6. سیستم‌های پردازش تبادلات یا تراکنش‌ها (TPS) 35

 

2ـ1ـ14ـ7. سیستم‌های اطلاعات اداری (OIS) 36

 

2ـ1ـ14ـ8. سیستم‌های مدیریت منابع انسانی (HRS) 37

 

2ـ1ـ14ـ9. سیستم‌های اطلاعات حسابداری (AIS) 37

 

2ـ1ـ14ـ10. سیستم‌های اطلاعات تجاری (BIS) 38

 

2ـ1ـ14ـ11. سیستم‌های اطلاعات تولید (PIS) 39

 

2ـ1ـ14ـ12. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) 40

 

2ـ1ـ14ـ13. سیستم‌های اطلاعات اسنادی (DIS) 40

 

2ـ1ـ15. فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) 41

 

2ـ1ـ16. مزایا و محدودیت‌های استفاده از سیستم‌های اطلاعات مدیریت در سازمان. 41

 

2ـ1ـ16ـ1. فواید و مزایا 42

 

2ـ1ـ16ـ2. محدودیت‌ها 42

 

2ـ2ـ1. تصمیم‌گیری. 44

 

2ـ2ـ2. نقش تصمیم‌گیری در مدیریت. 45

 

2ـ2ـ3. انواع تصمیم‌گیری‌ها 46

 

2ـ2ـ4. مدل‌های تصمیم‌گیری. 48

 

2ـ2ـ4ـ1. مدل کلاسیک/عقلایی تصمیم‌گیری. 49

 

2ـ2ـ4ـ2. مدل رفتاری تصمیم‌گیری (عقلانیت محدود) 51

 

2ـ2ـ4ـ2ـ1. نتایج حاصل از عقلانیت محدود 52

 

2ـ2ـ5. اطلاعات و تصمیم‌گیری. 55

 

2ـ2ـ5ـ1. نقش اطلاعات در تصمیم‌گیری. 55

 

2ـ2ـ5ـ2. شرایط محیطی. 57

 

2ـ2ـ5ـ3. حجم اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم‌گیری. 57

 

2ـ2ـ5ـ4. آزمون‌های اطلاعات. 57

 

2ـ2ـ6. تصمیم‌گیری فردی. 58

 

2ـ2ـ7. تصمیم‌گیری گروهی. 60

 

2ـ2ـ7ـ1. روش‌های تصمیم‌گیری گروهی. 60

 

2ـ2ـ7ـ1ـ1. روش طوفان مغزی. 60

 

2ـ2ـ7ـ1ـ2. روش گروه اسمی یا گروه کاغذی. 61

 

2ـ2ـ7ـ1ـ3. روش دلفی. 61

 

2ـ2ـ8. مقایسه تصمیم‌گیری فردی و گروهی. 61

 

2ـ2ـ8ـ1. مزیت‌های تصمیم‌گیری گروهی. 62

 

2ـ2ـ8ـ2. معایب تصمیم‌گیری گروهی. 62

 

2ـ2ـ9. مشکلات و تنگناهای تصمیم‌گیری. 63

 

67

 

2ـ3ـ1. معاونت آموزش و دانشگاه باقرالعلوم(ع) 67

 

2ـ3ـ2. معاونت پژوهشی و موسسه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 67

 

2ـ3ـ3. معاونت فرهنگی و تبلیغی. 68

 

2ـ3ـ4. موسسه بوستان کتاب. 68

 

2ـ3ـ5. موسسه فرهنگی فردوس وسف.. 69

 

2ـ3ـ6. صندوق قرض الحسنه دفترتبلیغات اسلامی. 70

 

2ـ3ـ7. مرکز امور بین الملل. 71

 

2ـ3ـ8. مرکز ملی پاسخ گویی به سوالات دینی. 72

 

فصل سوم

 

3ـ1. مقدمه. 74

 

3ـ2. هدف تحقیق. 74

 

3ـ3. روش تحقیق. 75

 

3ـ4. فرضیات تحقیق. 75

 

3ـ5. متغیرهای تحقیق. 76

 

3ـ5ـ1. متغیر مستقل. 76

 

3ـ5ـ2. متغیر وابسته. 76

 

3ـ6. جامعه آماری. 76

 

3ـ7. روش نمونه‌گیری و تعیین حجم نمونه. 78

 

3ـ8. روش گردآوری داده‌ها 80

 

3ـ9. ابزار جمع‌آوری داده‌ها 80

 

3ـ9ـ1. اجزای پرسش‌نامه. 80

 

3ـ9ـ2. مقیاس لیکرت. 81

 

3ـ9ـ3. روایی (اعتبار) پرسش‌نامه. 82

 

3ـ9ـ4. پایایی پرسش‌نامه. 83

 

3ـ10. روش‌های آماری مورد استفاده 83

 

. 83

 

3ـ10ـ2. آزمون رتبه‌بندی فریدمن. 84

 

3ـ10ـ3. استفاده از آزمون‌های تکمیلی. 86

 

3ـ10ـ4. آزمون ویلکاکسون. 87

 

3ـ10ـ5. ضریب همبستگی رتبه‌ای (اسپیرمن) 88

 

فصل چهارم

 

مقدمه. 91

 

بخش اول:‌ بررسی ویژگی‌های جمعیتی پاسخ‌دهندگان. 92

 

نمودار 4ـ1ـ1. نمودار درصد پاسخ‌دهندگان برحسب دانشگاه محل خدمت. 93

 

4ـ1ـ2. میزان تحصیلات پاسخ‌دهندگان. 93

 

4ـ1ـ3. وضعیت سنی پاسخ‌دهندگان. 94

 

4ـ1ـ4. سابقه خدمت پاسخ‌دهندگان. 96

 

4ـ1ـ5. سمت شغلی پاسخ‌دهندگان. 97

 

بخش دوم: بررسی فرضیات تحقیق. 99

 

4ـ2ـ1. بررسی ارتباط «به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت» و «تصمیم‌گیری». 99

 

4ـ2ـ2. ضریب همبستگی اسپیرمن. 99

 

4ـ2ـ9. خلاصه نتایج آزمون‌های صورت‌گرفته. 107

 

بخش سوم: مقایسه و رتبه‌بندی مؤلفه‌های «تصمیم‌گیری». 110

 

4ـ3ـ1. آزمون فریدمن. 110

 

4ـ3ـ2. مقایسه مؤلفه‌های «تصمیم‌گیری». 110

 

فصل پنجم

 

5ـ1. مقدمه. 115

 

5ـ2. مرور فرضیات و نتایج آماری فرضیات. 115

 

5ـ3. تحلیل نتایج فرضیات. 116

 

5ـ4. پیشنهادات. 117

 

منابع

 

منابع و مآخذ 120

 

منابع فارسی. 120

 

منابع انگلیسی. 121

 

سایت‌های اینترنتی. 122

 

 چکیده تحقیق

 

 امروزه، سیستم‌های اطلاعات مدیریت نقش بسزایی در سازمان‌ها به‌طور کلی در حوزه علمیه قم و واحدهای تابعه اعم از موسسات و سازمان‌های آموزشی و پژوهشی به‌طور خاص دارند. بررسی جایگاه و وضعیت این سیستم‌ها در محیط‌های آموزشی و تأثیرگذاری آنها بر فعالیت‌های مدیران این سازمان‌ها، با توجه به نقش آموزش و یادگیری در جوامع، اهمیت بسزایی دارد. از این‌رو ، مسئله اصلی در پژوهش ، تأثیر به ‌کارگیری سیستم‌ اطلاعات مدیریت بر تصمیمات مالی مدیران حوزه علمیه استان قم می‌باشد. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی است و از نظر روش، پیمایشی ـ میدانی به شمار می‌آید. روایی و پایایی پرسش‌نامه‌های مورد استفاده که یکی مربوط به سیستم‌های اطلاعات مدیریت و دیگری مربوط به تصمیم‌گیری است، مورد تأیید قرار گرفته‌ است ؛ به‌طوری که روایی آنها از سوی استاد راهنما و افراد متخصص تأیید شد و پایایی (آلفای کرونباخ) آنها نیز، با استفاده از 14 پرسش‌نامه اولیه که به‌طور آزمایشی میان مدیران مربوطه توزیع شده بود، به‌ترتیب 951/0 و 983/0 به دست آمد که بیانگر پایایی بسیار بالای پرسش‌نامه‌ها می‌باشد. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها توسط نرم‌افزار  SPSS ، بیانگر تأیید فرضیات فرعی و فرضیه اصلی تحقیق می باشد که به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت بر تصمیمات مالی مدیران حوزه علمیه قم مورد بررسی قرار گرفت . نتایج این پژوهش، یافته‌های اُبی، فابونمی و آدِبایو را در مورد تأثیرگذاری استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی بر تصمیم‌گیری در سازمان ها و موسسات آموزشی، تأیید می‌کنند.

 

واژه‌های کلیدی:

 

اطلاعات ، سیستم‌های اطلاعات مدیریت، تصمیمات ، شناسایی مسئله ، شناسایی و ارزیابی راه‌حل‌ها ، انتخاب راه‌حل ، اجرای راه‌حل ، ارزیابی نتایج ، مدیران

 

 مقدمه

 

یکی از مهم‌ترین وظایف مدیران ، تصمیم‌گیری است. نوبل[1] و هربرت سایمون[2] (1960) معتقدند که فرآیند تصمیم‌گیری مترادف با مدیریت است ، به‌طوری که تصمیم‌گیری هسته و شالوده تمام وظایف مدیریتی است و تصمیم‌گیری قطعاً برای دستیابی و حفظ مزیت رقابتی شرکت یا سازمان ضروری است (سلی،[3] 1998: 1؛ به نقل از: سرلک و فراتی، 1387: 126ـ127). به گفته بارنارد، تصمیم‌گیری، اصل و اساس وظایف مدیر را تشکیل می‌دهد و مهارت مدیر در تصمیم‌گیری خود را در کارایی وظایف و در کیفیت خدماتی که او ارائه می‌دهد ، نمایان می‌سازد (سعادت، 1372: 4).

 

دلایل متعددی برای پشتیبانی سیستم‌های اطلاعات مدیریت (MIS) از تصمیم‌گیری وجود دارد که برخی از متداول‌ترین آنها شامل فایق آمدن بر محدودیت‌های فکری انسان در پردازش و ذخیره‌سازی اطلاعات ، تسهیل ارتباطات و تبادل دانش ، کاهش هزینه ، پشتیبانی فنی و حمایت از کیفیت تصمیم‌ها در سازمان‌ می‌باشد (برگرفته از: سرلک و فراتی، 1387: 133ـ134).

 

به‌طور کلی رابطه اتخاذ تصمیمات و سیستم‌های اطلاعاتی عبارت‌اند از:

 

 

1. فراهم آوردن اطلاعات لازم جهت اخذ تصمیمات مهم و حل مشکلات؛

 

1. فراهم آوردن اطلاعات لازم جهت اخذ تصمیمات تکراری و مقایسه‌ای (مؤمنی، 1372: 528؛ به نقل از: سرلک و فراتی، 1387: 134).

 

خوانندگان در این فصل با عناصر و اجزای تحقیق حاضر، به‌طور کلی، آشنا می‌شوند؛ به‌طوری که مطالعه این فصل، آنها را قادر می‌سازد یک دید جامع و فراگیر از این پژوهش به دست آورند و این می‌تواند آنها را به مطالعه فصل‌های بعدی ترغیب کند. مطالب این فصل شامل بیان مسئله؛ ضرورت انجام تحقیق؛ فرضیات ، اهداف و روش‌شناسی تحقیق؛ محدودیت‌های تحقیق؛ تعریف نظری و عملیاتی واژگان و قلمرو تحقیق است.

 

 

 

1ـ2. بیان مسئله

 

بررسی و تحلیل نقش سیستم‌های اطلاعات مدیریت (MIS) در سازمان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه چگونگی جمع‌آوری ، ذخیره ، پردازش ، انتشار و استفاده از اطلاعات در جهت رسیدن به اهداف سازمانی، امری حیاتی به شمار می‌آید. دانشگاه‌ و مراکز آموزشی و پژوهشی نیز از این امر مستثنا نیستند و هر گونه تحقیق و پژوهش در رابطه با چگونگی‌ به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعاتی در آنها، می‌تواند گام مؤثری در جهت بهره‌برداری هر چه بیشتر از این سیستم‌ها بردارد.

 

با توجه به اینکه در دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مشکلات و نواقصی در به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت وجود دارد، پژوهش حاضر می‌کوشد با ارزیابی جایگاه و نقش سیستم‌های اطلاعاتی در این سازمان‌ و تأثیرات آنها بر تصمیمات مدیران مربوطه ، اشکالات موجود را ارزیابی کرده و پیشنهاداتی در جهت رفع و یا کاهش آنها ارائه کند. عمده مسائل و مشکلات موجود در واحدهایی که در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است عبارت‌اند از:

 

 

1. فقدان روش‌ها و رویه‌های مشخص در فراهم‌سازی و تأمین اطلاعات؛

 

1. گردآوری اطلاعات با محتوا‌ها و شکل‌بندی‌ (فرمت)‌های مختلف در قالب یک نوع طبقه‌بندی؛

 

1. عدم سازوکار مشخص در ثبت و ذخیره اطلاعات؛

 

1. نامرتب و پراکنده بودن اطلاعات بایگانی‌شده از لحاظ شکل‌بندی و محل قرارگیری؛

 

1. تأخیر در بازیابی اطلاعات ذخیره‌شده؛

 

1. الگوها و قالب‌های ثابت و همیشگی در چگونگی نمایش اطلاعات‌ ارزیابی‌شده؛

 

1. خطا و اشتباه در تجزیه و تحلیل اطلاعات؛

 

1. عدم وجود رسانه رسمی واحد برای انتقال اطلاعات به افراد ذی‌ربط و به دنبال آن، بروز پدیده شایعه‌پراکنی؛

 

1. اِهمال و سستی در ارائه اطلاعات جدید؛

 

1. عدم وجود خط‌مشی‌ها و سیاست‌های مشخص در استفاده از اطلاعات در فرآیندهای سازمانی؛

 

1. فقدان فرآیندهای رسمی جهت به‌کارگیری بازخورد اطلاعاتی از افراد؛

 

1. کیفیت پایین مدیریت و تصمیم‌گیری‌های سازمانی به دلیل نبودِ اطلاعات مناسب (درست، به‌‌هنگام و…).

 

بنابراین، مسئله اصلی تحقیق حاضر را می‌توان این‌گونه بیان کرد: آیا تأثیرات به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت بر تصمیمات مالی مدیران حوزه علمیه قم چگونه است ؟ گفتنی است در پژوهش حاضر، تأثیرات این سیستم‌ها بر کل فرآیند تصمیم‌گیری، شامل شناسایی مسئله، شناسایی و ارزیابی راه‌حل‌ها، انتخاب راه‌حل، اجرای راه‌حل و ارزیابی نتایج مد نظر قرار گرفته است.

 

 

 

1ـ3. ضرورت انجام تحقیق

 

امروزه هر سازمانی اعم از انتفاعی و غیرانتفاعی، از وجود بی‌ثباتی، ناشناخته‌های متغیرهای چرخه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در وحشت است، به‌طوری که مدیران همواره با جستجو و کاوش درباره عوامل و پدیده‌های آن می‌کوشند تا درصدد مقابله با این عوامل برآیند و تأثیرپذیری سازمان را از تلاطم امواج و نوسانات این ناملایمات کاهش دهند (مؤمنی، 1380: 331ـ332). در چنین شرایطی، بخش اعظمی از موفقیت در تصمیم‌گیری که اساس فرآیند مدیریتی است، به اطلاعاتِ در دسترس بستگی دارد و بخشی، وابسته به کارکردهایی است که اجزای فرآیند به شمار می‌روند (آجایی و فادکمی اف.، 2007: 110). بنابراین، مدیران و تصمیم‌گیرندگان می‌توانند با به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت که وظایف جمع‌آوری، پردازش، ذخیره و انتشار اطلاعات در سازمان را بر عهده دارند، بر محیط متغیر و پیچیده امروز فایق آیند.

 

تاکنون تحقیقات و پژوهش‌های زیادی پیرامون سیستم‌های اطلاعات مدیریت به‌طور عام، و رابطه آن با تصمیم‌گیری در سازمان‌ها به‌طور خاص، انجام گرفته، اما می‌توان گفت بستر مطالعاتی بیشتر آنها، محیط‌های غیر حوزوی (غیر دانشگاهی و غیرآموزشی) بوده است. تفاوت پارامتر‌های اطلاعاتی و تصمیم‌گیری در یک سازمان دانشگاهی و آموزشی با دیگر مؤسسات و شرکت‌ها، لزوم توجه بیشتر را به محیط‌های دانشگاهی و آموزشی نشان می‌دهد. پرواضح است که جایگاه سیستم‌های اطلاعاتی در این محیط‌ها و نقش آنها در ارائه اطلاعات جهت تصمیم‌گیری مدیران، اهمیت بالاتری نسبت به دیگر سازمان‌ها دارد؛ چراکه مأموریت اصلی سازمان‌های پژوهشی و دانشگاهی که تولید علم و بالندگی افراد است، در میان همه جوامع از ارزش بیشتری برخوردار است و این امر، مدیران این سازمان‌ها را وامی‌دارد تا در انجام فعالیت‌های مدیریتی‌شان که زیربنای همه آنها تصمیم‌گیری است، دقت و توجه بیشتری داشته باشند. همچنین، ارزیابی و بررسی ‌تأثیرات به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت بر تصمیم‌گیری مدیران حوزه علمیه، می‌تواند نگرش و دید تازه‌ای را پیش‌روی توسعه‌دهندگان و کاربران سیستم‌های اطلاعاتی قرار دهد و آنها را با منافع و مزایا، و حتی مشکالات به‌کارگیری این سیستم‌ها در چنین سازمان‌هایی آشنا سازد.

 

گفتنی است عدم توجه یا کم‌توجهی به انجام چنین پژوهش‌هایی می‌تواند باعث عقب‌ماندگی سازمان‌های آموزشی و پژوهشی از دیگر سازمان‌ها و شرکت‌ها شود، به‌طوری که هر روزه شاهد افت کیفیت در تمام جنبه‌ها و وظایف این سازمان‌ها خواهیم بود؛ به عبارت دیگر، اگر تحقیقات و بررسی‌های اندکی در مورد سیستم‌های اطلاعات مدیریت و تأثیرات آنها در محیط‌های دانشگاهی و پژوهشی انجام گیرد، ممکن است مدیران و همه کسانی که در این سازمان‌ها فعالیت می‌کنند و به‌نوعی با سیستم‌های اطلاعاتی سروکار دارند، با تمام منافع و مزایا، و حتی محدودیت‌های به‌کارگیری این سیستم‌ها آشنا نشوند و به همین دلیل نتوانند به‌خوبی از عهده وظایف مدیریتی و اطلاعاتی خود برآیند.

 

بنابراین، پژوهش حاضر با در نظر گرفتن ضرورتِ توجه به این موضوع، بر آن است تا نقش سیستم‌های اطلاعات مدیریت در تصمیم‌گیری مدیران حوزه علمیه قم را بررسی و تحلیل کند.

 

 1ـ4. فرضیات تحقیق

 

این پژوهش شامل یک فرضیه اصلی است که آن را می‌توان بر اساس مدل عقلایی فرآیند تصمیم‌گیری (برگرفته از: هَچ، 1385: 2/438) به پنج فرضیه فرعی بسط داد:

 

 1ـ4ـ1. فرضیه اصلی

 

بین به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت و تصمیمات مالی مدیران حوزه علمیه قم رابطه معنی‌داری وجود دارد.

 

1ـ4ـ2. فرضیات فرعی

 

ـ بین به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت و شناسایی مسئله رابطه معنی‌داری وجود دارد؛

 

ـ بین به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت و شناسایی و ارزیابی راه‌حل‌ها رابطه معنی‌داری وجود دارد؛

 

ـ بین به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت و انتخاب راه‌حل رابطه معنی‌داری وجود دارد؛

 

ـ بین به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت و اجرای راه‌حل رابطه معنی‌داری وجود دارد؛

 

ـ بین به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت و ارزیابی نتایج رابطه معنی‌داری وجود دارد.

 

 1ـ5. اهداف تحقیق

 

این تحقیق به منظور تحقق اهداف زیر انجام می‌شود:

 

 1ـ5ـ1. هدف اصلی

 

افزایش شناخت مدیران از تأثیرات به‌کارگیری سیستم‌های اطلاعات مدیریت بر تصمیمات مالی در محیط‌های علمی و فرهنگی  و بهره‌مندی از نتایج آن.

 

1ـ5ـ2. اهداف فرعی

 

ـ شناخت بهتر سیستم‌های اطلاعات مدیریت و تأثیرات حاصل از به‌کارگیری آنها؛

 

ـ آشنایی با مشکلات سیستم‌های اطلاعات مدیریت و چگونگی رفع و یا کاهش آنها؛

 

ـ آشنایی با فرآیند تصمیم‌گیری و مدل‌های اتخاذ تصمیم در سازمان؛

 

ـ شناسایی نقش سیستم‌های اطلاعات مدیریت در هر کدام از مراحل فرآیند تصمیم‌گیری.

 

 1ـ6. روش‌شناسی تحقیق

 

1ـ6ـ1. روش تحقیق

 

پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی است و از نظر روش، پیمایشی ـ میدانی به شمار می‌آید. به عبارت دیگر، موضوع این تحقیق، بررسی شرایط موجود سیستم‌های اطلاعات مدیریت و رابطه آن با تصمیم‌گیری مالی مدیران در حوزه علمیه (دانشگاه‌ها و مؤسسات) می‌باشد و داده‌ها از طریق توزیع پرسش‌نامه در میان تعدادی از مدیران مربوطه جمع‌آوری شده‌‌اند.

 

 1ـ6ـ2. روش گردآوری داده‌ها

 

در این تحقیق از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شده است. در روش کتابخانه‌ای با مطالعه کتب و مقالات، مطالب مربوط به ادبیات موضوع جمع‌آوری شده و در روش میدانی، با تجزیه و تحلیل پرسش‌نامه‌های توزیع‌شده، داده‌ها گردآوری شده‌اند.

 

 1ـ6ـ3. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها

 

در پژوهش حاضر برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی، شامل آزمون t تک‌نمونه‌ای، آزمون فریدمن و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است.

 

 1ـ6ـ4. جامعه آماری و حجم نمونه

 

جامعه آماری این تحقیق، مدیران حوزه علمیه قم، به تعداد 155 نفر و در سمت‌های شغلی ریاست، قائم‌مقام، معاون، مدیر و سرپرست می‌باشند که با استفاده از فرمول   ، 78 نفر از این مدیران به عنوان حجم نمونه انتخاب شده‌اند.

 

 1ـ7. محدودیت‌های تحقیق

 

طبیعتاً هر پژوهشی در حین انجام با یک‌سری محدودیت‌ها و موانع مواجه می‌شود. این تحقیق نیز از این امر مستثنا نبوده و با محدودیت‌هایی به شرح زیر روبه‌رو بوده است:

 

 

1. عدم همکاری مسئولان بعضی از واحدها با پژوهشگر در جهت ارائه اطلاعات؛

 

1. نبود چارت سازمانی بعضی از واحدها در وب‌سایت رسمی آنها؛

 

1. وجود تفاوت بین چارت سازمانی با آنچه که رسماً در عمل وجود دارد در بعضی از واحدها؛

 

1. عدم مشارکت برخی از مدیران در تکمیل پرسش‌نامه‌ها.

 

1ـ8. تعریف نظری واژگان تحقیق

 

اطلاعات: داده‌های مربوط و هدفدار هستند که از پردازش، سازمان‌دهی و ترکیب داده‌ها ایجاد می‌شوند تا آگاهی بیشتری را به فرد منتقل کنند (هویدا و بهنامی‌راد، 1387).

 

سیستم‌‌های اطلاعات مدیریت: سیستمی یکپارچه و مبتنی بر رایانه است که اطلاعات لازم برای حمایت از عملیات و تصمیم‌گیری را فراهم می‌کند. عناصر اصلی این سیستم عبارتند از: 1. سیستمی یکپارچه برای خدمت به تعداد زیادی کاربر، 2. سیستمی رایانه‌ای که نرم‌افزارهای اطلاعاتی را از طریق پایگاه اطلاعات به هم مرتبط می‌کند، 3. رابط بین کاربر ـ ماشین که به جستجوهای فوری و موقتی پاسخ می‌دهد، 4. ارائه اطلاعات به تمام سطوح مدیریتی و 5. پشتیبانی از عملیات و تصمیم‌گیری (آواد، 1988: 5؛ به نقل از: سرلک و فراتی، 1387: 22).

 

تصمیم‌گیری: تصمیم‌گیری را می‌توان به عنوان فرآیندی تعریف کرد که شامل تعریف مسئله، ارزیابی راه‌حل‌ها، اتخاذ تصمیم (انتخاب راه‌حل‌ها)، اجرای تصمیم و ارزیابی نتیجه است (بووی، 1993: 172؛ به نقل از: فیضی، 1384: 68).

 

شناسایی مسئله: مسئله عبارت است از چیزی که از توان سازمان برای رسیدن به هدف می‌کاهد؛ به دیگر سخن، مسئله بر وضعیتی دلالت دارد که سازمان را از کسب اهدافش بازمی‌دارد (رضاییان، 1387: 148). برای حل یک مسئله، ابتدا باید آن را شناخت و تعریف صحیحی برای آن ارائه کرد؛ یعنی ابتدا باید تعیین شود که چه وضعیتی بر وجود مسئله دلالت دارد و کدام مسئله باید حل شود (رضاییان، 1387: 134ـ135).

 

شناسایی و ارزیابی راه‌حل‌ها: حل مطلوب مسائل عمده، در گرو شناسایی و تعیین راه‌حل‌های ابتکاری و بدیع است. پس از آنکه مدیر، مجموعه‌ای از راه‌حل‌های مطلوب را ایجاد و جمع‌آوری کرد، باید آنها را از حیث نحوه اثرگذاری و کارکردشان در حل مسئله ارزیابی کند (برگرفته از: رضاییان، 1387: 150).

 

انتخاب راه‌حل: راه‌حل مناسب بر مبنای میزان اطلاعات موجود در دسترس مدیر، قدرت قضاوت وی، و موازنه‌ای که مدیر میان متغیرهای گوناگون برقرار می‌کند، انتخاب می‌شود (رضاییان، 1387: 151).

 

اجرای راه‌حل: اعتبار یک تصمیم یا راه‌حل، وابسته به آن است که قابل اجرا باشد. گاهی این تصور نادرست پیش می‌آید که با اتخاذ تصمیم، اجرای آن قطعی است؛ در حالی که اگر کارکنان مایل (یا قادر) به اجرای آن نباشند، آن تصمیم، تصمیمی مطلوب و مؤثر نخواهد بود (رضاییان، 1387: 152).

 

ارزیابی نتایج: مرحله نهایی فرآیند تصمیم‌گیری، ارزیابی نتایج و فراهم کردن بازخورد درباره تصمیم و اجرای آن است. این کار میزان تطابق نتایج با انتظارات را نشان می‌‌دهد که در صورت لزوم، مدیران تغییراتی را برای اصلاح تصمیم یا اجرای آن اعمال کنند. اگر تصمیم اصلی نتایج مطلوب را به بار نیاورد ممکن است ناشی از درست تعریف نشدن مسئله باشد و شا