1-1) بیان مسأله 2
1-2) اهمیت و ضرورت تحقیق 3
1-3) هدفهای تحقیق 5
1-3-1) هدف اصلی.. 5
1-3-2) هدفهای فرعی 5
1-4) فرضیههای تحقیق 5
1-4-1) فرضیه اصلی 5
1-4-2) فرضیههای فرعی 5
1-5) تعریف عملیاتی واژگان کلیدی 6
1-5-1) سرمایه اجتماعی 6
1-5-2) مدیریت دانش 6
1-5-3) آمادگی سازمانی برای استقرار مدیریت دانش…. 7
1-6) متغیر های مستقل و وابسته تحقیق 8
1-6-1) متغیر مستقل.. 8
1-6-2) متغیر وابسته 8
1-7) روش شناسی تحقیق.. 8
1-7-1) از نظر روش………………………………………………………………………………………………………………8
1-7-2) از نظر هدف………………………………………………………………………………………………………………8
1-8) حجم جامعه آماری 8
1-9) حجم نمونه آماری و روش نمونه گیری 8
1-9-1) محاسبه حجم نمونه .9
1-10) ابزارهای گردآوری اطلاعات ….. 9
1-10-1) مطالعات کتابخانه ای.. 9
1-10-2) تحقیقات میدانی…………………………………………………………………………………………………….9
1-11) روش تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………10
1-12) قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………10
1-12-1) قلمرو موضوعی…………………………………………………………………………………………………….10
1-12-2) قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………………………10
1-12-3) قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………………………10
1-13) محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………………….10
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1) مقدمه……………….. ………………………………………………………………………………………………………13
2-2) سرمایه اجتماعی.. 14
2-1-1) مفهوم سرمایه اجتماعی 14
2-2-2) تعاریف سرمایه اجتماعی 15
2-2-3) تفاوت انواع سرمایه (اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی) 18
2-2-4) سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی 19
2-2-5) سرمایه اجتماعی از دیدگاه پاتنم 20
2-2-6) سرمایه اجتماعی رسمی و غیر رسمی 21
2-2-7) سرمایه اجتماعی متراکم و غیر متراکم 21
2-2-8) سرمایه اجتماعی درون نگر و برون نگر 21
2-2-9) سرمایه اجتماعی گسسته و پیوسته. 22
2-2-10) انواع سرمایه اجتماعی از دیدگاه پاتنم.. 22
2-2-10-1) سرمایه اجتماعی پل زن 22
2-2-10-2) سرمایه اجتماعی میثاقی 23
2-2-11) سطوح سرمایه اجتماعی 23
2-2-11-1) سطح ملی 23
2-2-11-2) سطح سازمانی …………. 23
2-2-12) تئوری های سرمایه اجتماعی 24
2-2-12-1) تئوری های پیوند ضعیف 24
2-2-12-2) تئوری شکاف ساختاری.. 24
2-2-12-3) تئوری منابع اجتماعی 24
2-2-13) مزایای سرمایه اجتماعی در سازمان 25
2-2-14) مخاطرات ناشی از سرمایه اجتماعی.. 27
2-1-15) چارچوبی برای ارزیابی سرمایه اجتماعی سازمان 28
2-2-16) عناصر و ابعاد سرمایه اجتماعی 29
2-2-16-1) ابعاد سرمایه اجتماعی از دیدگاه بوردیو. 29
2-2-16-2) ابعاد سرمایه اجتماعی از دیدگاه کلمن.. 29
2-2-16-3) ابعاد سرمایه اجتماعی از دیدگاه گروه کندی.. 29
2-2-16-4) ابعاد سرمایه اجتماعی از دیدگاه ناهاپیت و گوشال 30
2-3) مدیریت دانش 34
2-3-1) تاریخچه 34
2-3-2) داده، اطلاعات، دانش 36
2-3-3) انواع دانش…. 37
2-3-4) تعریف مدیریت دانش 39
2-3-5) مدیریت دانش، علم یا هنر؟. 41
2-3-6) چرخه مدیریت دانش 41
2-2-6-1) خلق، کسب و توسعه دانش 41
2-2-6-2) انتقال دانش 42
2-2-6-3) تسهیم دانش 43
2-2-6-4) ارزیابی، ذخیره و کاربرد دانش…. 44
2-3-7) آیا دانش می تواند مدیریت شود؟. 44
2-3-8) سازمانهای یادگیرنده 45
2-4) آمادگی سازمانی برای استقرار مدیریت دانش…. 46
2-4-1)بستر استقرار مدیریت دانش 47
2-4-2) عوامل حیاتی موفقیت برای اجرای سیستم های مدیریت دانش 47
2-4-2-1) فرهنگ سازمانی.. 49
2-2-4-2) جو رهبری باز 50
2-2-4-3) یادگیری 50
2-2-4-4) فرهنگ یادگیری.. 50
2-2-4-5) یادگیری بهینه 51
2-2-4-6) یادگیری تیمی 51
2-2-4-7) اعتماد. 52
2-2-4-8) تشریک مساعی 53
2-2-4-9) فرهنگ انسان دوستی 53
2-2-4-10) آموزش…. 53
2-2-4-11) پشتیبانی و مشارکت مدیریت ارشد. 54
2-2-4-12) استراتژی.. 54
2-2-4-13) مدیریت منابع انسانی. .. 55
2-2-4-14) سیستم های پاداش و جبران خدمات… 56
2-2-4-15) مشارکت کارکنان.. 58
2-2-4-16) فرایند برابری.. 58
2-2-4-17) ساختار سازمانی.. 58
2-2-4-18) ابعاد ساختاری سازمانهای دانش محور 59
2-2-4-19) ساختار تیمی 60
2-2-4-20) کانالهای ارتباطات 61
2-2-4-21)مدیریت تغییر. 61
2-2-4-22) زیرساخت فناوری اطلاعات… 62
2-5) مدل های آمادگی سازمانی برای مدیریت دانش……………………………………………………….63
2-5-1) مدل راس و همکاران……………………………………………………………………………………………..63
2-5-2) مدل تیلور و رایت…………………………………………………………………………………………………63
2-5-3) مدل هولت……………………………………………………………………………………………………………..64
2-5-4) مدل کاوه محمدی و دیگران…………………………………………………………………………………64
2-6) مدل های عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش……………………………………………………….64
2-6-1) مدل چایت……………………………………………………………………………………………………………..64
2-6-2) مدل چویی……………………………………………………………………………………………………………..65
2-6-3) مدل داونپورت و دیگران………………………………………………………………………………………..65
2-6-4) مدل چانگ و دیگران……………………………………………………………………………………………..65
2-6-5) مدل فورکول و گواد میلاس…………………………………………………………………………………..66
2-7) پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………66
2-7-1) تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………66
2-7-2) تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………..67
فصل سوم: روششناسی تحقیق
3-1) مقدمه 70
3-2) روششناسی تحقیق 70
3-3) مدل مفهومی تحقیق 71
3-4) جامعه آماری 72
3-5) روش نمونهگیری 72
3-6) تعین حجم نمونه 73
3-7) روش جمعآوری دادهها 73
3-8) ابزار سنجش تحقیق 74
3-8-1) پرسشنامه سرمایه اجتماعی 74
3-8-2) پرسشنامه آمادگی سازمانی برای استقرار مدیریت دانش…. 74
3-9) ویژگیهای فنی ابزار اندازهگیری 75
3-9-1) روایی 75
3-9-2) پایایی.. 75
3-10) روش تجزیه و تحلیل دادهها 77
3-10-1) آمار توصیفی 77
3-10-2) آمار استنباطی 77
3-10-2-1) تجزیه و تحلیل واریانس فریدمن.. 77
3-10-2-2) تحلیل همبستگی 78
3-10-2-3) آزمون های جمعیت شناختی 78
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
4-1) مقدمه 80
4-2) آمار توصیفی.. 81
4-2-1) جنسیت 81
4-2-2) سن 82
4-2-3) وضعیت تأهل.. 83
4-2-4) سطح تحصیلات… 84
4-2-5) سابقه کار 85
4-3) آمار استنباطی 86
4-3-1) آزمون تحلیل واریانس فریدمن.. 86
4-3-2) آزمون ضریب همبستگی 87
4-3-2-1) آزمون فرضیه اصلی.. 87
4-3-2-2) آزمون فرضیات فرعی 88
4-3-3) تحلیل تأثیر متغیرهای جمعیت شناختی 91
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات
5-1) مقدمه 95
5-2) نتایج یافته های تحقیق 95
5-2-1) نتایج بدست آمده از آمارتوصیفی.. 95
5-2-2) نتایج بدست آمده از استنباطی 95
5-2-2-1) بررسی یافته های اصلی تحقیق با توجه به آزمون همبستگی پیرسون 96
5-2-2-1-1) نتایج آزمون فرضیه اصلی 96
5-2-2-1-2) نتایج آزمون فرضیه فرعی 1 96
5-2-2-1-3) نتایج آزمون فرصیه فرعی 2 96
5-2-2-1-4) نتایج آزمون فرصیه فرعی 3. 97
5-2-2-1-5) نتایج آزمون فرصیه فرعی 4 97
5-2-2-1-6) نتایج آزمون فرصیه فرعی 5 97
5-2-3) بررسی یافته های جانبی تحقیق 98
5-2-3-1) یافته های جانبی تحقیق با توجه به آزمون فریدمن.. 98
5-2-3-1-1) رتبه بندی ابعاد سرمایه اجتماعی.. 98
5-2-3-2) یافته های جانبی تحقیق با توجه به آزمون t و آنالیز واریانس یکطرفه 98
5-3) پیشنهادات… 99
5-3-1) پیشنهادات با توجه به ابعاد سرمایه اجتماعی.. 99
5-3-1-1) سرمایه گذاری در بعد رابطه ای.. 99
5-3-1-2) سرمایه گذاری در بعد ساختاری 100
5-3-1-3) سرمایه گذاری در بعد شناختی.. 100
5-3-4) پیشنهاد بر اساس فرضیه اصلی 100
5-3-5) پیشنهاد بر اساس فرضیه فرعی1. 101
5-3-6) پیشنهاد بر اساس فرضیه فرعی2 101
5-3-7) پیشنهاد بر اساس فرضیه فرعی3. 101
5-3-8) پیشنهاد بر اساس فرضیه فرعی4 102
5-3-9) پیشنهاد بر اساس فرضیه فرعی5. 102
5-4) پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 102
منابع و مأخذ. 104
پیوستها
پیوست اول: تجزیه و تحلیل آماری.. 111
پیوست دوم: پرسشنامه کارکنان 129
چکیده انگلیسی 131
فهرست شکلها
شکل2-1) ارتباط داده، اطلاعات، دانش و خرد. 37
شکل 2-2) نگرش سیستمی به مدیریت دانش 21
شکل 3-1) مدل مفهومی تحقیق 73
فهرست جدولها
جدول 2-1) مجموعه تعاریف سرمایه اجتماعی توسط بانک جهانی.. 16
جدول2-2) انقلاب ها و تغییر اساسی دانش 36
جدول2-3) تعامل بین دانش ضمنی و آشکار 39
جدول2-4) عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش…. 49
جدول3-1) متغیر های تحقیق و ابعاد آنها 76
جدول 3-2) ضریب پایایی پرسشنامهها 77
جدول 4-1) توزیع فراوانی افراد نمونه بر حسب جنسیت 82
جدول 4-2) توزیع فراوانی افراد نمونه بر حسب وضعیت سن.. 83
جدول 4-3) توزیع فراوانی افراد نمونه بر حسب تأهل 84
جدول 4-4) توزیع فراوانی افراد نمونه بر حسب تحصیلات 85
جدول 4-5) توزیع فراوانی نسبی و مطلق افراد بر حسب سابقه کار 86
جدول 4-6) میانگین رتبه ها در آزمون فریدمن 87
جدول 4-7) معنی داری آزمون فریدمن 87
جدول 4-8) آزمون همبستگی پیرسون بین سرمایه اجتماعی و آمادگی برای مدیریت دانش 88
جدول 4-9) آزمون همبستگی پیرسون بین سرمایه اجتماعی و فرهنگ دانش…. 89
جدول 4-10) آزمون همبستگی پیرسون بین سرمایه اجتماعی و ساختار سازمانی 90
جدول 4-11) آزمون آزمون همبستگی پیرسون بین سرمایه اجتماعی و زیرساختIT. 90
جدول 4-12) آزمون همبستگی پیرسون بین سرمایه اجتماعی و پشتیبانی از تغییر. 91
جدول 4-13) آزمون همبستگی پیرسون بین سرمایه اجتماعی و نگرش نسبت به تغییر. 92
جدول 4-14) آزمون t سرمایه اجتماعی بین مردان و زنان 92
جدول 4-15) آزمون t سرمایه اجتماعی بین متأهلین و مجردها 93
جدول 4-16) آزمون آنالیز واریانس سرمایه اجتماعی بین گروه های مختلف تحصیلی.. 93
جدول 4-17) آزمون آنالیز واریانس معنویت در کار بین گروه های مختلف سابقه کاری.. 94
فهرست نمودارها
نمودار 4-1) توزیعفراوانینسبیافرادبرحسبجنسیت… 82
نمودار 4-2) توزیعفراوانینسبیافرادبرحسبسن.. 83
نمودار 4-3) توزیع فراوانی نسبی افراد نمونه بر حسب تأهل 84
نمودار 4-4) توزیع فراوانی نسبی افراد نمونه بر حسب تحصیلات 85
نمودار 4-5) توزیع فراوانی نسبی افراد نمونه بر حسب سابقه کار 86
فصل اول:
کلیات تحقیق |
1ـ1) بیان مساله
با وقوع انقلاب فناوری اطلاعات و نیز پیشرفت سریع فناوری، از دهه 1990 الگوی رشد اقتصاد جهانی تغییر کرده است.در اقتصاد جهانی امروز دانش به عنوان مهمترین سرمایه جایگزین سرمایه های مالی و فیزیکی شده است(Burt,1992).محیط کسب و کار مبتنی بردانش، نیازمند رویکردی است که دارائی های ناملموس جدید مثل دانش و شایستگی های منابع انسانی، نوآوری، ساختار سازمانی و غیره را در بربگیرد. در این میان نظریات سرمایه اجتماعی توجه روز افزون محققان دانشگاهی و دست اندرکاران سازمانی را به خود جلب کرده است (.(Bontis,1994از طرف دیگر یکی از قابلیت های سازمانی که می تواند در ایجاد و استقرار مدیریت دانش کمک بسیار نماید سرمایه اجتماعی است (Nahapiet & Ghoshalv,1998 ).مدیریت دانش می تواند سهم قابل ملاحظه ای در افزایش کارایی و اثربخشی فعالیتهای کسب و کار ایفا کند . منافع حاصل از بکارگیری مدیریت دانش باعث شده است که اغلب سازمانها تلاشهایی برای پیاده سازی این فرآیند انجام دهند اما تلاشهای اولیه در اغلب سازمانها با این چالش عمده مواجهند که علیرغم سرمایه گذاری روی مدیریت دانش گسترش نفوذ کاربردهای آن به کندی صورت می پذیرد . علت اصلی این مشکل پایین بودن سطح آمادگی سازمانها برای پذیرش و استفاده از مدیریت دانش است . بنابراین درک صحیح از میزان این آمادگی برای جهت گیری درست تلاشهای آغازین و تدوین استراتژی های مناسب ضروری به نظر می رسد(Brand.1998).
عوامل متعدد و بی شماری در موفقیت استقرار مدیریت دانش نقش دارند ، یکی از این عوامل سرمایه اجتماعی است. با توجه به ضرورتی که در ارتباط با مدیریت دانش بیان شد، اهمیت سرمایه اجتماعی سازمانی از آن جهت است که سبب اجتماع افرادی (گروهها، تیم ها و…) می شود که با همدیگر بطور موفقیت آمیز کارها را به پایان می رسانند و احساس انسجام را از طریق اعتماد و همکاری ایجاد می نمایند. در این تحقیق برآنیم تا از سرمایه اجتماعی ، که باعث به اشتراک گذاشتن بهتر دانش ، ابقاء دانش سازمانی ، ایجاد روابط مبتنی بر اعتماد و همکاری ، روح تعاون (درون سازمانی- برون سازمانی) ، کمک به آموزش ، افزایش فعالیتهای مرتبط با ثبات سازمانی و درک مشترک می شود ، در جهت افزایش آمادگی سازمانی برای استقرار مدیریت دانش استفاده نماییم. با توجه به بیان مساله در این تحقیق می خواهیم به سوال زیر پاسخ دهیم:
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی و میزان آمادگی سازمان برای استقرار مدیریت دانش در بیمه البرز وجود دارد؟
1ـ2) اهمیت وضرورت
در اوایل دوران انقلاب صنعتی سازمانها اثر بخشی و راندمان و توانایی رقابت را با خود کارکردن نیروی کار ساده افزایش دادند .بعد از آن، در دوره های مختلف با پیشرفت سازمانها، بسیاری از آنها دستخوش تجدید ساختار در مقیاس عظیم برای حذف شغل ها و کارکنان، اضافه شده اند. سازمانها در حال حاضر، در معرض رویارویی با رقابت جهانی فزاینده و مشتریاتی با خواسته هایی به مراتب متنوع و پیچیده هستند .شرایط امروز برای سازمانها به مراتب پیچیده تر و چالش انگیز تر از گذشته است. به همین جهت شرکتها برای حفظ مزیت رقابتی خود می بایستی همچنان در کاستن هزینه ها و گسترش بازارهایشان، بوده و بر حسب ضرورت نوآور باشند . به این دلیل است که سازمانها در حال افزایش کارایی فرآیندهای خود هستند . در اینجا است که مدیریت دانش وارد عرصه می شود ( داونپورت ، 1998)..
پیتر دراکر در کتاب خود تحت عنوان جامعه پسا سرمایه داری عنوان می کند که مهمترین منابع اقتصادی، دیگر سرمایه یا منابع طبیعی و نیروی کار نیستند؛ این منبع اقتصادی بنیادی دانش است و خواهد بود ( رادینگ ، 2003). در اقتصاد مبتنی بر دانش ، سرمایه دانایی به نحو چشمگیری از سرمایه های مالی و فیزیکی پیشی می گیرد ؛ در این نظام ها دانش یا دانستن و دانش آفرینی عامل اصلی بقا و رشد سازمانها در شرایط رقابتی می شود ( ابیلی و همکاران ، 1998 ). بنابراین، در عصر کنونی که عصر دانایی نام گرفته، بایستی با به کارگیری دانش از شیوه های مختلف به مزیت های رقابتی پایدار دست یافت و در راه استفاده بهینه از منابع در اختیار سازمان، گام نهاد ( مارتنسون ، 1999).
مدیریت دانش شیوه شناسایی ، در اختیار گرفتن ، سازمان دهی و پردازش اطلاعات جهت خلق دانش می باشد که پس از آنتوزیع می شود و سپس در دسترس دیگران قرار می گیرد تا برای خلق دانش بیشتر استفاده شود (رادینگ ، 2003) . مدیریت دانش نوعی فن آوری است که بر دانش تأکید دارد و بر آن است تا از طریق به کارگیری موثر دانش به حل مشکلات بپردازد ( جی میکائیل وجرالداس ، 2003). از بررسی و جمع بندی تعاریف مختلف درباره مفهوم فوق، سرانجام این تعریف به دست آمد که مدیریت دانش عبارت است از فرآیندهای ایجاد ، جمع آوری ، سازماندهی ، انتشار، پالایش دائمی و بهره برداری از دانش. با پایه ریزی و استفاده از نظامهای نوین، از جمله مدیریت دانش اگر نتوان به تمامی اهداف افزایش کارآیی کارکنان، افزایش سطح دانش سازمانی، به روز شدن دانش، بهینه شدن تولید، افزایش قدرت حل مسایل و مشکلات سازمانی و دهها هدف مثبت و موثر دیگر دست یافت، بخش عمده ای از آنها را قطعا می توان محقق ساخت. پیاده سازی مدیریت دانش در هر سازمان مستلزم وجود زمینه هایی است که این زمینه ها اعم از اینکه فنی یا علمی باشند، بایستی به وجود آیند. زمینه های فنی را می توان مانند رایانه و شبکه های ارتباطی و زمینه های علمی را مثل فرآیند جمع آوری و ذخیره دانش مورد نیاز سازمان در نظر گرفت. به هر حال بررسی و مطالعه این زمینه ها جهت ایجاد سیستم مدیریت دانش و ضرورت تشکیل و ایجاد مدیریت دانش گام نخست محسوب می شود. ضرورت استفاده از آنها و در واقع استفاده از پیشرفت ها در بسترهای مختلف علوم از جمله مدیریت دانش، از مهمترین ضرورت های توسعه و پیشرفت یک جامعه و سازمانهای آن محسوب می شوند. از این نظر می توان، پیاده سازی مدیریت دانش را گامی در جهت توسعه و ارتقای هر سازمانی از جمله سازمان مورد مطالعه دانست.
سیر تکاملی حرکت از جامعه صنعتی به جامعه دانشی ، بوسیله رشد سریع دارائیهای نامشهود و فعالیتهای اجتماعی نسبت به منابع مشهود توصیف شده است . به همین دلیل تحصیل سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از اشکال سرمایۀ طبقه بندی شده بانک جهانی خیلی مهم تلقی می شود. همانطور که لسر و کترل (2000) اشاره می کنند ، فعالیتهای اجتماعی نقش بر جسته ای در اقتصاد مبتنی بر دانش دارد. آنها یکدسته منابعی هستند که باعث ایجاد شایستگیها و تواناییهای لازم می شوند. ضمناً فعالیتهای اجتماعی ظرفیتهای خلق ، تسهیم و مدیریت تولید دانش را افزایش می دهند.
پیشرفت بیمه در یک کشور، می تواند منجر به حفظ ثروت ملی و تشکیل پس اندازهای بزرگ شود و در ارتباطی متقابل با رشد و توسعه اقتصادی، افزایش مبادلات و توسعه سرمایه گذاری های آن کشور می باشد. اهمیت این تحقیق برای بیمه البرز در این است که تصمیماتی که توسط مدیران بیمه ای درباره خدمات بیمه ای و نوع و میزان خدمات اتخاذ می گردد در بین اقدامات در درجه اول قراردارد، از طرف دیگر اتخاذ چنین تصمیماتی مستلزم سنجش میزان آمادگی سازمان برای پذیرش تغییرات و در نتیجه مدیریت دانش است. با توجه به این که ایجاد سرمایه گذاری های جدید، باعث توسعه و رشد اقت
