فصل دوم– ادبیات تحقیق
2-1-مقدمه…. 20
2-2- برون سپاری فناوری اطلاعات.. 22
2-2-1- برون سپاری چیست.. 22
2-2-2- راهبرد های چهارگانه انجام فعالیت ها 22
2-2-3- عوامل موٍثر برون سپاری در سازمانها 23
2-2-4- دلایل برون سپاری سازمانها 24
2-2-5- مزایای برون سپاری در سازمانها 25
2-2-6- مشکلات و چالش های برون سپاری.. 26
2-2-7- چه نوع فعالیت هایی را میتوان برون سپاری کرد؟. 27
2-2-8- مدیریت برون سپاری.. 28
2-2-9- روند برون سپاری.. 30
2-2-10- داده و اطلاعات.. 32
2-2-11-فناوری 32
2-2-12-فناوری اطلاعات.. 33
2-2-13-ابعاد بکارگیری فناوری اطلاعات.. 34
2-2-14-روند تکامل فناوری اطلاعات در سازمان ها 36
2-2-15-تاثیر سازمانی فناوری اطلاعات.. 38
2-2-16-کاربردهای فناوری اطلاعات در سازمان 43
2-2-17-تعریف برون سپاری فناوری اطلاعات.. 47
2-2-18-مزایای برون سپاری سازمانی فناوری اطلاعات.. 49
2-3- ریسک برون سپاری فناوری اطلاعات.. 50
2-3-1-تعریف ریسک… 50
2-3-2-تئوری های ریسک برون سپاری.. 51
2-3-3-مدیریت ریسک پروژه های فناوری اطلاعات.. 53
2-3-4-نحوی شناسایی ریسک موجود در پروژه های فناوری اطلاعات.. 54
2-3-5-ارزیابی ریسک برون سپاری سیستم های اطلاعاتی.. 55
2-4-پیشینه تحقیق.. 55
2-4-1-پیشینه داخلی.. 55
2-4-2-پیشینه خارجی.. 59
2-5-آشنایی با دانشگاه فنی و حرفه ای.. 63
2-5-1-تاریخچه دانشگاه. 64
2-5-2- چارت سازمانی.. 66
2-6-خلاصه فصل.. 68
فصل سوم– روش تحقیق
3-1-مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………. 72
3-2-مدل مفهومی تحقیق.. 72
3-3-روش تحقیق.. 73
3-4-جامعه آماری.. 75
3-5-روش گردآوری اطلاعات.. 75
3-6-ابزار جمع آوری داده ها 75
3-6-1- مقیاس بندی پاسخ سوالات پرسشنامه. 76
3-6-2- روش توزیع پرسشنامه. 78
3-7-تعیین روایی تحقیق.. 78
3-8-پایایی تحقیق.. 79
3-9-روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 79
)مورد استفاده در این تحقیق.. 81
3-10-1- فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 81
84
فصلچهارم– تجزیه وتحلیل اطلاعات و ارائه یافته های تحقیق
4-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………….. 88
4-2-تجزیه و تحلیل داده ها 88
4-2-1-گام اول:شناسایی عوامل فرعی هر یک از عوامل اصلی فاکتورهای ریسک برون سپاری.. 88
)مساله تحقیق.. 91
4-2-3-گام سوم:محاسبه وزن عوامل اصلی (سطح یک). 93
4-2-4-گام چهارم:محاسبه وزن عوامل سطح دوم(اوزان محلی). 99
4-2-5-گام پنجم:محاسبه وزن نهایی عوامل.. 102
فصل پنجم– بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها
5-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………….. 106
5-2-یافته های تحقیق.. 106
5-2-1 یافته های سئوال اصلی.. 106
5-2-2-یافته های سئوال فرعی (1). 108
5-2-3-یافته های سئوال فرعی (2). 109
5-3-پیشنهادات.. 111
5-3-1-بحث و پیشنهادباتوجه به یافته هایت حقیق: 111
5-3-2-پیشنهادات برای انجام تحقیقات آتی: 115
5-4- محدودیتهای تحقیق: 115
پیوست ها. . 116
منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………. 123
فهرست جداول
2-1-ابعاد فناوری اطلاعات.. 35
3-1-مقیاس بندی پاسخ سوالات پرسش نامه 1. 77
3-2-مقیاس بندی پاسخ سوالات پرسش نامه 2. 77
3-3-مقیاس AHP. 83
3-4-شاخص تصادفی IIR. 86
4-1-خلاصه اطلاعات مربوط به عوامل فرعی قرارداد A.. 89
4-2-خلاصه اطلاعات مربوط به عوامل فرعی کارفرما B. 90
4-3-خلاصه اطلاعات مربوط به عوامل فرعی تامین کننده C. 86
4-4-معرفی عوامل اصلی و فرعی با علامت اختصاری.. 92
4-5-ماتریس تلفیق شده (هندسی) مقایسات زوجی گروهی سطح یک (عوامل اصلی). 93
4-6-ماتریس نرمالیزه شده مقایسات زوجی.. 96
4-7-ماتریس تلفیق شده (هندسی) مقایسات زوجی گروهی سطح دو (عوامل فرعی قرارداد –A ) 99
4-8-ماتریس تلفیق شده (هندسی) مقایسات زوجی گروهی سطح دو (عوامل فرعی کارفرما –B ) 100
4-9-ماتریس تلفیق شده (هندسی) مقایسات زوجی گروهی سطح دو (عوامل فرعی تامین کننده –C ) 101
4-10-رتبه بندی فاکتور های ریسک برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی 102
5-1-فاکتورهای ریسک برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات.. 106
فهرست نمودارها
1-1-فرایند انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………. 18
2-1-تئوری هزینه مبادله و تاثیر فناوری اطلاعات.. 39
2-2-هزینه نمایندگی و فناوری اطلاعات.. 41
2-3-رشد برون سپاری.. 47
4-1-درخت سلسله مراتبی AHP عوامل موثر بر ریسک برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات 91
4-2-نمودار وزنی عوامل اصلی.. 94
4-3-نمودار وزنی عوامل فرعی قرارداد- A.. 99
4-4-نمودار وزنی عوامل فرعی کارفرما- B. 100
4-5-نمودار وزنی عوامل فرعی تامین کننده- C. 101
4-5-نمودار وزنی کلیه عوامل 104
5-1-مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP. 108
فهرست اشکال
1-1-مدل مفهومی تحقیق.. 12
2-1-راهبردهای چهارگانه انجام فعالیت ها 23
2-2-چهارچوب کلی فرایند برون سپاری.. 31
2-4-مراحل مدیریت ریسک پروژه های فناوری اطلاعات.. 54
3-1-مدل مفهومی تحقیق.. 73
3-2-نمایش درخت سلسله مراتبی.. 82
چکیده :
برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات دارای مزیت هایی مانند: کاهش هزینهها، بهبود کیفیت سرویسدهی، ایجاد سودهای رقابتی و… است. عدم توجه به ریسکها در هنگام برون سپاری این پروژه ها، باعث تحقق نیافتن منافع پیشبینی شده و در نتیجه شکست پروژه می شود. با توجه به روند رو به گسترش استفاده از برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات در ایران، هدف از انجام این پژوهش شناسایی ریسکهای برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات و سپس الویت بندی آنها با استفاده از دیدگاه خبرگان طراحی سیستم های اطلاعاتی است. بدین منظور با مرور مقاله های کلیدی، لیست جامعی از یازده فاکتور ریسک شناسایی شد. برای الویت بندی آنها ساختار فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تهیه و فاکتورهای ریسک در آن قرار گرفت. سپس با استفاده از پرسشنامه، نقطه نظر ده خبره در این زمینه گردآوری شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد، فاکتور ” کارفرما ” و زیرفاکتور ” فقدان مهارت کارفرما در عملیات برون سپاری” مهم ترین الویت در موفقیت و شکست برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات از دیدگاه خبرگان طراحی سیستم های اطلاعاتی محسوب می شوند.
واژه های کلیدی: برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات، فاکتورهای ریسک، الویت بندی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP).
فصل اول :
کلیات تحقیق
1-1-مقدمه :
مراکز آموزشی و دانشگاه ها از جمله نهادهای پویا و پیچیده می باشند که اگر هر رویکرد و مطالعه ای این نهادها را موضوع مورد مطالعه خود قرار دهد آن مطالعه از پویایی و پیچیدگی بیشتر برخوردار خواهد شد. با ظهور فناوری اطلاعات در دهه های اخیر و رشد سریع آن در سالهای گذشته، فناوری اطلاعات یکی از ابزارهایی بوده که به صورت گسترده سازمانها از آن استفاده کرده اند و استفاده از آن نیز با سرعت زیادی در حال افزایش است.
برون سپاری یکی از مباحثی است که بحث پیرامون آن بسیار است. شرکت ها برون سپاری عملیات فناوری اطلاعات خود را با یک نرخ افزایشی در سال های اخیر افزایش داده اند. تحقیقات صورت گرفته توسط گارتنر نشان دهنده رشدی از 5/180 بیلیون دلار در سال 2003 به 1/253 بیلیون دلار در سال 2008 ، با نرخ رشد تقریبی سالانه 2/7 درصد است (کالدول و سوزا،2004 ). افزایش میزان برون سپاری به مفهوم آن نیست که برون سپاری هیچ گونه مشکلی ندارد. با وجود اینکه برون سپاری به سازمان ها در جهت رسیدن به منافعی مانند صرفه جویی در هزینه کمک می کند، اما از طرف دیگر تجربیات برون سپاری ناموفقی همچون عدم دسترسی به سطح سرویس مورد انتظار نیز وجود دارد. با وجود این مشکلات، سازمانها همچنان به دنبال منفعت از برون سپاری تکنولوژی اطلاعات خود هستند( لاسیتی و ویلکوکس، 2001 ). جنبه ای از تصمیم های برون سپاری که اخیراً مورد توجه قرار گرفته است، بررسی عناصر ریسک در فرایند تصمیم گیری برون سپاری است (بتی چاریا و جاندرسن، 2003). نیمی از تمام شکست ها در قرارداد های برون سپاری بدلیل آن است که شرکتها، ریسک ها را بوسیله تحلیل نامناسب اداره
می کنند(هال، 2003). نرخ شکست های بین المللی برون سپاری 50 درصد است چرا که سازمان ها به ماهیت این ریسک ها در تصمیم های کسب و کار بین المللی خود توجه نمی کنند(میزلر، 2004) بعد از این شکست ها، تعدادی از سازمان های امروزی از تصمیم خود مبنی بر برون سپاری منصرف شدند (متز، 2004). از میان تمام دلایل برای شکست برون سپاری، یک دلیل منطقی، کمبود تحلیل پیرامون تصمیم برون- سپاری است (میزلر، 2004). با توجه به روند رو به گسترش استفاده از برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات در ایران، هدف از انجام این پژوهش شناسایی ریسکهای برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات و سپس الویت بندی آنها با استفاده از دیدگاه خبرگان است.
1 ـ 2 ـ بیان مساله :
برون سپاری عبارت است از واگذاری برخی فعالیت های داخلی یک سازمان به تامین کننده آن در بیرون از سازمان و واگذاری حق تصمیم گیری به تامین کننده بیرونی بر اساس قرارداد. در واقع در برون سپاری علاوه بر واگذاری فعالیت ها، عوامل تولید(کارکنان، تسهیلات، تجهیزات، فناوری و سایر دارایی ها)و اختیار تصمیم- گیری (مسئولیت و حق تصمیم گیری در مورد فعالیت ها) نیز در اغلب موارد واگذار می گردد(گریور، 1999).
برون سپاری به صورت واگذاری فعالیتهای داخلی یک مؤسسه یا شرکت به مؤسسه و یا شرکت دیگر تعریف می شود. برون سپاری سیستم های اطلاعاتی را می توان انجام قسمتی و یا تمام فعالیتهای سیستم های اطلاعاتی یک سازمان و یا انتقال نیروی انسانی و یا دیگر منابع سیستمهای اطلاعاتی به یک و یا چند تأمین کننده خارجی بیان نمود (ادلیو همکاران، 2004).
امروزه سازمان ها به طور وسیعی جهت افزایش توان رقابتی و کسب سود و تمرکز بر روی مزیت رقابتی خود به دنبال برون سپاری هستند. دستیابی به مزیت رقابتی از طریق افزایش راهبرد تمایز، چالش بزرگی است که سازمان ها با آن مواجه هستند و باید با افزایش کارایی، استفاده از فناوری های جدید و کسب مهارت های مدیریتی به آن دست یابند. بنابراین به منظور دستیابی به مزایای بیشتر بسیاری از
سازمان ها به برون سپاری فعالیت های خود اقدام نموده و بهبود کیفیت محصولات و خدمات خود را مد نظر قرار داده اند (کاکابدز، 2002).
فنآوری اطلاعات به عنوان یکی از شناخته شده ترین جلوه های فنآوری، چگونگی تعامل بین افراد،
سازمان ها و حتی دولت ها با یکدیگر و اساسا راه و رسم زندگی بشر را دستخوش دگرگونی و رویارویی با یک تناقض جدید ساخته است، به طور مشخص فنآوری، فراگیر شده است به طوری که اغلب سازمانها و موسسات به طور قابل توجه به زیر ساختار فنآوری اطلاعات متکی شده اند. در واقع به فنآوری اطلاعات به عنوان یک راه مقرون به صرفه ی کارآمد برای حل مشکلات رویارو با جامعه معاصر پیچیده پیرامون انسان نگریسته می شود. به بیان دیگر، فنآوری اطلاعات و ارتباطات به منزله سلاحی مهم در جنگ علیه چالش- های جهان گستر قلمداد می شود. اگر از این فنآوری به طور موثر بهره برداری شود تا حد زیادی می توان مسائل موجود در کشورهای کم برخوردار و در حال توسعه و چه بسا جهان مترقی غرب را کاهش داد و به نوعی با رواج و تسهیل جریان اطلاعات، تحقق جامعه اطلاعاتی واقعی را به نظاره نشست (اسفندیاری مقدم، 1387).
آنچه علاقهمنـدی به برون سپاری پروژههای فنـاوری اطـلاعات را افزایش میدهد، تغییرات بی وقفه و روند رو به رشد تقاضای کاربران در این زمینه است (اکومدو همکاران، 1998). برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات می تواند مزایای بالقو های مانند کاهش هزینه ها، بهبود کیفیت سرویس دهی و دستیابی به تجربه های تکنیکی داشته باشد(باهلی و ریوارد ، 2005). حتی در ارتباط با سازمان های محلی نیز می توان گفت این امر نه یک گزینـه بلکه یک امر اسـتراتژیک محسوب می شود (خاوندکار و همکاران، 1390). عدم توجه به ظرافت های مدیریتی در ریسک های پروژه های فناوری اطلاعات، افزون بر آنکه باعث تحقق نیافتن منافع پیش بینی شده می شود، موجب شکست این پروژه ها نیز خواهد شد. در این میان شناسایی
مهم ترین ریسک های فناوری اطلاعات و سنجش ارتباط آنان نقش اساسی در تصمیم گیری های مدیریتی ایفا می کند(جمالی و همکاران، 1390). شرکت ها قراردادهای برون سپاری خود را با هدف کاهش هزینه ها و بهبود سطح خدمات به کاربران خود منعقد می کنند، ولی ممکن است نتیجه چنین قراردادهایی برخلاف سود مورد انتظار باشد. پژوهشگران دریافتند، ریسک های برون سپاری پروژه های فناوری اطلاعات بیشتر می تواند منجر به ایجاد نتایج نامطلوب که بر خلاف سود انتظاری در پروژه های فناوری اطلاعات است، شود (باهلی و همکاران، 2005). همچنین این نکته حائز اهمیت است که برون سپاری پروژههای فناوری اطلاعات در بسیاری از موارد با شکست مواجه بوده است؛ برای مثال، در یک مطالعه، مدیران فناوری اطلاعات تنها رضایت 33 ٪ را با برون سپاری خدمات فناوری اطلاعات، در مقایسه با میزان رضایت
70-80% را برای دیگر پروژه های برون سپاری شده، اعلام کرده اند (لسیتی و همکاران، 2009) به دلیل آنکه عدم پیش بینی و مدیریت ریسک ها دو دلیل اصلی شکست پروژه ها هستند، سازمان ها، نیازمند به کارگیری مدیریت ریسک در پروژه های خود برای رسیدن به موفقیت مورد نظر هستند. تحلیل ریسک، دو هدف عمده را دنبال می کند؛ اول اینکه اهمیت نسبی ریسکهای شناسایی شده را نشان داده، طبقه بندی آنها را برحسب اولویت، از لحاظ تأثیری که بر ساختار مالی و عملیاتی پروژه برجای می گذارند، امکان پذیر می کند و دوم اینکه اطلاعات لازم برای تعیین روش یا روش های مناسب مقابله با ریسک را ارائه می کند.
با ت