پایان نامه کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر

2-1-1 نظریه های شخصیت… 22

2-1-1-1 نظریه بقراط.. 22

2-1-1-2 نظریه کرچمر. 23

2-1-1-3 رویکرد صفات… 23

2-1-2 تیپ های روانشناختی یونگ… 25

2-1-3 عوامل پنج گانه شخصیت… 26

.. 26

.. 27

… 28

.. 29

2-1-4 شخصیت و کیفیت زندگی.. 30

2-2 سندرم روده تحریک پذیر. 32

تظاهرات بالینی.. 33

2-2-2 معیارهای تشخیصی.. 35

2-2-3 معیارهای تشخیصی روم 3. 36

2-2-4 برخورد تشخیصی.. 37

2-2-5 پاتوفیزیولوژی سندرم روده تحریک پذیر. 38

2-2-5-1 حرکات دستگاه گوارش… 39

2-2-5-2 افزایش حساسیت احشایی آوران. 39

2-2-5-3 التهاب میکروسکوپیک… 41

2-2-5-4 سندرم روده تحریک پذیر بعد از عفونت… 42

2-2-5-5 اختلال عملکرد روانی.. 43

2-2-5-6 سایر مکانیسم های احتمالی.. 44

2-2-6 درمان. 44

2-2-6-1 اصول کلی.. 44

2-2-6-2 ارتباطات درمانی.. 45

2-2-6-3 آموزش بیمار. 45

2-2-6-4 اصلاح رژیم غذایی.. 45

2-2-6-5 درمانهای روانی- اجتماعی.. 46

2-2-6-6 درمان دارویی.. 47

2-2-6-6-1 داروهای آنتی اسپاسمودیک… 47

2-2-6-6-2 داروهای ضد افسردگی.. 48

2-2-6-6-3 داروهای ضد اسهال. 49

2-2-6-6-4 بنزودیازپین ها 50

2-2-6-6-5 آنتاگونیستهای گیرنده 3هیدروکسی تریپتامین(سروتونین) 50

2-2-6-6-6 آگونیستهای گیرنده 4هیدروکسی تریپتامین(سروتونین) 50

2-2-6-6-7 لوبی پروستون. 51

2-2-6-6-8 آگونیستهای گوانیلاتسیکلاز. 51

2-2-6-6-9 آنتی بیوتیکها 52

2-2-6-6-10 درمانهای جایگزین.. 52

2-3 سبک های تفکر. 53

2-3-1 تفکر. 53

2-3-2 انواع تفکر. 53

2-3-2-1 تفکر منطقی.. 53

2-3-2-2 تفکر انتقادی.. 54

2-3-2-3 تفکر خلاق.. 55

2-3-3 سبک تفکر. 58

2-3-5 انواع سبک‌ها 60

2-3-6 انواع سبک‌های تفکر. 62

2-3-6-1 سبک‌های تفکر هریسون و برامسون. 63

2-3-6-2 سبک‌های تفکر رابرت جی و استرنبرگ… 63

2-3-6-2-1 بخش عملکرد‌ها 63

2-3-6-2-2 سطوح.. 64

2-3-6-2-3 یادگیری‌ها 64

2-3-6-2-4 اشکال. 64

2-3-6-2-5 حوزه‌ها 64

2-4 کیفیت زندگی.. 68

2-4-1 تعاریف… 68

2-4-2 بررسی نظریه های مختلف در مورد کیفیت زندگی.. 70

2-4-2-1 نظریه های مبتنی بر فرد و خانواده 70

2-4-2-2 نظریه های روانشناختی.. 72

2-4-2-3 نظریههای انسان شناسی.. 72

2-4-3 مدلهای مطرح در بحث کیفیت زندگی.. 74

2-4-3-1 مدل فلس وپری.. 74

2-4-3-2 مدل فرایند ارزیابی کیفیت زندگی دی و جانکی.. 74

2-4-3-3 مدل مفهومی فرانز. 75

2-4-3-4 مدل مفهومی فرل. 76

2-4-4 ابعاد کیفیت زندگی.. 76

2-4-4-1 بعد جسمانی.. 76

2-4-4-2 بعد روانی.. 76

2-4-4-3 بعد اجتماعی.. 77

2-4-4-4 بعد محیطی.. 78

2-5 بررسی پژوهشهای موجود 80

فصل سوم: روش پژوهش… 86

3-1 روش پژوهش… 87

3-2 معرفی متغییرها 87

3-3 جامعه آماری.. 87

3-4 نمونه آمار. 87

3-5 روش نمونه گیری.. 87

3-6 ابزار پژوهش… 88

3-6-1 پرسشنامه 5 عاملی NEO-FFI 88

3-6-2 پرسشنامه سبک های تفکرTSI 88

3-6-3 پرسشنامه IBS-QOL.. 89

3-7 شیوه اجرا 89

3-8 روشهای تحلیلی آماری.. 90

فصل چهارم: یافته های پژوهش… 91

4-1 آمار توصیفی.. 92

4-2 آمار استنباطی.. 97

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری.. 112

5-1 بحث و نتیجه گیری.. 113

5-2 محدودیت‏ها 126

5-3 پیشنهادات… 126

5-3-1 پیشنهادات پژوهشی.. 126

5-3-2 پیشنهادات کاربردی.. 126

فهرست منابع. 127

منابع فارسی.. 128

منابع غیر فارسی.. 136

پیوست… 141

پیوست 1 : پرسشنامه ویژگی های شخصیتی.. 142

پیوست 2 : پرسشنامه سبک های تفکر. 144

پیوست 3 : پرسشنامه کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر. 147

فهرست جداول

جدول 1: شاخصهای توصیفی سن و مدت زمان ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر آزمودنیها…………………………………………………… 92

جدول 2: شاخصهای توصیفی ویژگیهای جمعیت شناختی آزمودنیها…………………………………………………………………………………….. 93

جدول 3: شاخص توصیفی وضعیت تاهل آزمودنیها………………………………………………………………………………………………………….. 93

جدول 4: شاخص توصیفی وضعیت تحصیلی آزمودنیها 94

جدول 5: شاخصهای توصیفی ویژگیهای شخصیتی، سبکهای تفکر، کیفیت زندگی آزمودنیها……………………………………………………… 94

جدول 6: شاخصهای توصیفی ویژگیهای شخصیتی آزمودنیها………………………………………………………………………………………………. 95

جدول 7: شاخصهای توصیفی سبکهای تفکر آزمودنیها………………………………………………………………………………………………………. 96

جدول 8: ضریب همبستگی بین ویژگی های شخصیتی و کیفیت زندگی مبتلایان به IBS………………………………………………………….. 97

جدول9 : ضرایب رگرسیون استاندارد شده و استاندارد نشده ویژگی های شخصیتی آزمودنیها……………………………………………………. 98

جدول 10: ضریب همبستگی بین سبکهای تفکر و کیفیت زندگی مبتلایان به IBS…………………………………………………………………… 99

جدول 11: ضرایب رگرسیون استاندارد شده و استاندارد نشده سبکهای تفکرآزمودنیها………………………………………………………………. 100

101

جدول 13: همبستگی داخلی بین سبک تفکر قانونی با دیگر سبکهای تفکر در افراد مبتلا IBS. 102

جدول 14: همبستگی داخلی بین سبک تفکر اجرایی با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا IBS. 103

104

105

جدول 17: همبستگی داخلی بین سبک تفکر جزعی با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا به IBS. 106

جدول 18: همبستگی داخلی بین سبک تفکر آزاداندیش با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا به IBS. 107

جدول 19: همبستگی داخلی بین سبک تفکر محافظه کار با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا به IBS. 108

جدول 20: همبستگی داخلی بین سبک تفکر سلسله مراتبی با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا به IBS……………………………………. 109

110

جدول 22: همبستگی داخلی بین سبک تفکر اولگاریشی با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا به IBS. 110

جدول 23: همبستگی داخلی بین سبک تفکر آنارشیست با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا به IBS. 111

جدول 24: همبستگی داخلی بین سبک تفکر درونی با دیگر سبک های تفکر در افراد مبتلا به IBS……………………………………………… 111

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و سبکهای تفکر در پیش بینی کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر اجرا گردید. جامعه پژوهش شامل افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر ساکن کرمانشاه بود. نمونه گیری به صورت بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیرِ در دسترس با شرط داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن بود. از 400 نفر آزمودنی خواسته شد پرسشنامههای ویژگیهای شخصیتی(NEO-FFI)، سبکهای تفکر(TSI) و پرسشنامه کیفیت زندگی(IBS-QOL) را تکمیل کنند. برای تحلیل داده‏ها از شاخص‏های آماری توصیفی شامل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و ضریب همبستگی پیرسون و برای بررسی رابطه متغییرها از تحلیل رگرسیون در نرم افزار spss-16 استفاده شده است. نتایج پژوهش رابطه معناداری بین ویژگیهای شخصیتی و سبک های تفکر با کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر را نشان داد. و در نتیجه به سوالهای پژوهش پاسخ داده شد و بر اساس ویژگیهای شخصیتی و سبک های تفکر کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر پیش بینی شد.

واژگان کلیدی: ویژگیهای شخصیتی، سبکهای تفکر، کیفیت زندگی ،مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر، کرمانشاه، IBS

فصل یکم: مقدمه پژوهش

1-1 مقدمه

بسیاری از جوامع به سبب بهبود وضعیت بهداشت محیط، بهداشت فردی و سایر معیارهای بهداشتی مثل واکسیناسیون، شاهد ریشه کنی، حذف و کاهش چشمگیر در وقوع بیماریهای واگیر بودهاند ولی از طرفی به دلیل تغییرات در الگوی زندگی، الگوی تغذیه، الگوهای رفتاری، پیدایش عوامل خطر فیزیکی و شیمیایی، گسترش زیاد بیماری های غیر واگیر رخ داده است. بیماری های گوارشی یکی از مهمترین و شایعترین بیماریهای مزمن غیرواگیر است. اختلالات گوارشی بار اقتصادی و فشار روانی زیادی را به جامعه و سیستم بهداشتی و درمانی تحمیل میکنند. از بین انواع اختلالات گوارشی، دردهای راجعه شکم وسندرم روده تحریک پذیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند چرا که بر اساس مطالعات مبتنی بر جامعه، شیوع زیادی داشته اند (درد های شکمی 10درصد و سندرم روده تحریک پذیر13 درصد) (ملک زاده و همکاران، 2009). سندرم روده تحریک پذیر(IBS) از شایعترین بیماریهای گوارشی است که افراد مبتلا با طیف وسیعی از علائم گوارشی و غیر گوارشی به پزشکان مراجعه میکنند هر چند مجموعه علائم درد مزمن شکمی و تغییرات اجابت مزاج شایعترین شکایات دراین بیماران میباشد (لانگ استرت و تامپسون و چِی، 2006). سندرم روده تحریک پذیر جزوه اختلالات تهدید کننده حیات نیست و نه نیاز به جراحی دارد و نه باعث کاهش بقای بیماران میشود. این ویژگی ممکن است منجر به دست کم گرفتن تاثیر بالقوه این سندرم به عنوان مشکل سلامت واقعی شود که می تواند تاثیر جدی بر فعالیتهای روزانه و کیفیت زندگی بیمار بگذارد(مونیکس،2011). علائم سندرم روده تحریک پذیر تمایل دارند در طول زمان تغییر کنند. شدت علائم هم تفاوت دارند و به طور واضح میتواند کیفیت زندگی این افراد را مختل کند و منجر به هزینه های مراقبتی بالا شود (لانگو و همکاران، 2012). این سندرم در همه جهان شایع است و حدود 20 درصد از بزرگسالان در ایران به سندرم روده تحریک پذیر مبتلا هستند و بیش از 3 میلیون از مراجعات سالانه به متخصصین گوارش مربوط به علائم و نشانههای سندرم روده تحریک پذیر است(سایت سندرم روده تحریک پذیر، 2013). شیوع این بیماری در افراد جوان بیشتر است هر چند که مطالعات مبتنی بر جامعه نشان داده است که شیوع سندرم روده تحریک پذیر با افزایش سن بیشتر میشود و به نظر میرسد که این بیماری در افراد مسن اغلب تشخیص داده نمیشود یا کمتر تشخیص داده میشود و یا به عنوان بیماری دیگری تقسیم بندی میشود. در بیشتر مطالعات نسبت ابتلا زنان به مردان، 2 به 1 است و شیوع این سندرم درنژاد سفید و سیاه برابر است (فلدمن و همکاران، 2006).

آنچه بیش از همه در نظریات روانشناسان در مباحث شخصیت مورد توجه قرارگرفته است تفاوت‏های فردی است. یعنی ویژگی‏های یک فرد را از فرد دیگر متمایز می‏کند هرانسان آمیزه‏ای از سه ویژگی نوعی فرهنگی-فردی را تشکیل می‏دهد. (آلپورت، 1961) معتقد است شخصیت سازمان پویایی از سیستمهای روان تنی فرد است که رفتار و افکار خاص تعیین میکند. ابعاد پنچگانه شخصیت شامل: روان رنجورخویی، برون‏گرایی، پذیرا بودن، سازگاری، مسؤلیت‏پذیری است(جان،1990، بهنقلاز پروین)

از نظر استرنبرگ، سبک تفکر عبارت است از شیوه ترجیحی تفکر. سبک بر چگونگی ارتباط برقرار نمودن افراد، مشکل گشائی‌ها و ربط یافتن آنها با یکدیگر تاثیر بسزایی دارد. برای تشخیص سبک تفکر دیگران سه راه مشخص وجود دارد: مشاهده رفتار در هنگام پرداختن به امور، پرسش از دیگران درباره چگونگی ادراک آنها از سبک اشخاص و تکمیل نمودن یک یا چند پرسشنامه روانشناسی(هنری، ۲۰۰۱). از نظر استرنبرگ سیزده سبک تفکر وجود دارد که به پنج بُعد قابل تفکیک هستند شامل: کارکردها (شامل سبکهای تفکر قانونی، اجرایی، قضایی)، شکلها (شامل سبکهای تفکر سلسله مراتبی، اولگاریشی، سلطنتی، آنارشیست)، سطحها (شامل سبکهای تفکر کلی و جزعی)، حوزهها (شامل سبکهای درونی و بیرونی)، گرایشها (شامل سبکهای تفکر آزاداندیش و محافظه کارانه).

امروزه بررسی کیفیت زندگی، ابعادی مانند سلامت جسمی، آسایش روانی، روابط اجتماعی و روابط فامیلی، خودپنداره، استقلال، عدم وابستگی به محیط، وضعیت اقتصادی و مسکن، تحصیل، اوقات فراغت را شامل میشود.(مجله دانشکده بهداشت و انستیتوی تحقیقات بهداشتی)

در ایران هزینه های سالانه سندرم روده تحریک پذیر در مطالعه ای که توسط روشندل و همکارانش (2010) انجام شده است ارزیابی شده که در این مطالعه هزینه کل سالانه سندرم روده تحریک پذیر 8/2 میلیون دلار برای جمعیت بالغ شهری برآورد شده است که بار سنگینی بر اقتصاد ایران، به عنوان کشور در حال توسعه محسوب می شود .

با توجه به ازمان این سندرم، شیوع بالای آن در جوانان و بار بیماری آن بر فرد، خانواده و سیستم بهداشت و درمان کشور، تعیین وضعیت اپیدمیولوژیک سندرم روده تحریک پذیر در جامعه ایرانی و شناخت بیشتر از بیماری در جامعه، ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و سبکهای تفکر بر کیفیت زندگی مبتلایان بر سندرم روده تحریک پذیر انجام شده است. نتایج این پژوهش میتواند متخصصان را در انجام مداخلههای مناسب و ضروری جهت ارتقای کیفیت زندگی و همچنین پیش بینی و پیشگیری شیوع این بیماری بر اساس عوامل روانشناختی در جامعه ی ایرانی یاری نماید.

1-2 بیان مسئله

سندرم روده تحریک پذیر از شایعترین اختلالات گوارشی است (تامپسون و اروین و همکاران، 2002)، به طوری که در هر زمان حدود 10تا20 درصد از افراد بالغ جامعه به علائمی منطبق با این تشخیص مبتلا می باشند و درصد عمده ای از مراجعات به متخصصین گوارش و همچنین پزشکان عمومی را به خود اختصاص داده است. در آمریکا سالانه هشت بیلیون دلار درآمد کشور صرف هزینههای بهداشتی این بیماری میشود (میتچل و دورسمن، 1987)، شیوع بالای این اختلال و طیف سنی درگیر که اکثراً شامل افراد جوان و نیروهای فعال جامعه است از دیگر علل توجیه کننده زیانهای ناشی از آن محسوب میشود. بیماران مبتلا سه برابر افراد غیرمبتلا برای مشکلات گوارشی و غیرگوارشی به پزشک مراجعه میکنند (بوروم، 2001)، به این ترتیب سندرم روده تحریک پذیر شایعترین تشخیص در بیماران گوارشی و از جمله ده علت اصلی مراجعه به پزشکان عمومی(زمان ، 2002) و هفتمین تشخیص سرپایی شایع میباشد.(یامادا ، آلپرس ، لاینه ، 2003)، بر اساس مطالعات جمعیتی به عمل آمده شیوع آن در ایران از حدود 5/3 درصد تا 8/5 درصد گزارش شده است، لیکن به نظر میرسد شیوع بیماری در اقشار خاصی بالاتر باشد، به طوری که در مطالعهای بر روی دانشجویان پزشکی به عمل آمد شیوع سندرم روده تحریک پذیر حدود 5/18 درصد گزارش شده است (قنادی و امامی و همکاران، 2005؛ مسررتی و صابری و همکاران، 1995).

اهداف پژوهش

1-4-1 هدف اصلی

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و سبکهای تفکر در پیشبینی کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر در شهرستان کرمانشاه در سال 1393 است.

1-4-2 اهداف فرعی

تعیین سهم ویژگیهای شخصیتی در پیشبینی کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر.

تعیین سهم سبک های تفکر در پیش بینی کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر.

تعیین سهم ویژگیهای جمعیت شناختی در پیشبینی کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریکپذیر.

تعیین همبستگی داخلی زیرمقیاسهای، ویژگی های شخصیتی و سبک های تفکر در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر.

تعیین نمره میانگین کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر در کرمانشاه

1-5 سوال های پژوهش

آیا ویژگیهای شخصیتی توان پیشبینی کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر را دارد؟

آیا سبکهای تفکر توان پیشبینی کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر را دارد؟

آیا بین زیرمقیاسهای ویژگیهای شخصیتی در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر همبستگی داخلی وجود دارد؟

آیا بین زیرمقیاسهای سبکهای تفکر در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر همبستگی داخلی وجود دارد؟

میانگین کلی نمره کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیرِ کرمانشاه در سال 1393 چه مقدار است؟

آیا بین ویژگیهای جمعیت شناختی و کیفیت زندگی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر رابطه ای وجود دارد؟

1-6 تعاریف مفهومی و عملیاتی

1-6-1 تعاریف مفهومی

1-6-1-1 سندرم روده تحریک پذیر

تامپسون بنیانگذار معیارهای تشخیصی و بالینی روم2 اینطور عنوان کرد که سندرم روده تحریک پذیر یکی از شایعترین اختلالات گوارشی است که با درد شکمی مزمن و تغییر اجابت مزاج در غیاب هر گونه اختلال عضوی مشخص میشود.(تامپسون و اروین و پری و رانس، 2002)

1-6-1-2 ویژگی های شخصیت

شخصیت تعاریف بسیار زیادی دارد آنچنان که آلپورت بیش از 50 تعریف شخصیت را بررسی کرد و بعد تعریف خود را از شخصیت این چنین ارایه داد ” شخصیت سازمان پویایی از نظامهای جسمی-روانی در فرد است که رفتار و افکار ویژه او را تعیین میکند “.

ویژگیهای شخصیتی از نظر مک گرا و موسکا شامل پنج مولفهی: روان رنجورخویی در برابر ثبات هیجانی ، برون گرایی در برابر درون گرایی، انعطاف پذیری در برابر تجربهها یا اندیشهها، دلپذیر بودن، مسولیت پذیری یا گرایش به کار است.

1-6-1-3 سبک های تفکر

به گفتهی ژانگ (2000) سبکهای فکری به شیوههای ترجیحی افراد در استفاده از تواناییهای آنها اشاره میکند.

از نظر استرنبرگ سیزده سبک تفکر وجود دارد که به پنج بُعد قابل تفکیک هستند شامل: