فصل دوم؛ مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

2-1- مقدمه ……………………… 17

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

2-2- اهداف حسابداری و گزارشگری مالی …………………. 18

 

2-3- مفهوم سود گزارش شده 19

 

2-3-1- مفهوم سود از دیدگاه حسابداری ………………………… 20

 

2-3-2- مفهوم سود از دیدگاه اقتصادی ……………………………. 20

 

2-3-3- اهداف گزارشگری  سود ………………………………………… 22

 

2-4- ظهور نظریه کیفیت سود 22

 

2-5- نقش مدیریت و کمیته حسابرسی در ارتباط با کیفیت سود ………………………………………… 24

 

2-6- تحلیل کیفیت سود …….. 25

 

2-7- مفهوم کیفیت سود ……… 25

 

2-8- کیفیت سود مبنایی برای تصمیمات سرمایه گذاری شرکت ………………………………………… 28

 

2-9- روش­های ارزیابی کیفیت سود …………………………………. 28

 

2-10- معیارهای اندازه گیری کیفیت سود ……………………….. 29

 

2-11- مفاهیم و روش های اندازه گیری کیفیت سود ………………. 30

 

2-11-1- ساختارهای کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی سود …….. 30

 

2-11-1-1- ثبات سود ………. 30

 

2-11-1-2- قابلیت پیش بینی 31

 

2-11-1-3- نوسان پذیری ….. 31

 

2-11-2- سازه های کیفیت سود مبتنی بر ارتباط میان سود، وجه نقد و اقلام تعهدی                     32

 

2-11-3- سازه های کیفیت سود مشتق شده از ویژگی های کیفی در چارچوب نظری………………….. 34

 

2-11-4- سازه های کیفیت سود مبتنی بر کاربرد آن در تصمیم گیری ………………………………………… 35

 

2-11-4-1- قضاوتها و برآوردهای الزامی بعنوان اندازه معکوسی از کیفیت سود ………. 35

 

2-11-4-2- قضاوتها و برآوردهای مخرب بعنوان اندازه معکوسی از کیفیت سود ………. 36

 

2-12- عناصر تاثیر گذار بر کیفیت سود …………………………………. 37

 

2-13- تحلیل بنیادی کیفیت سود ………………………………………… 45

 

2-14- نقش حسابرسان مستقل در ارتباط با کیفیت سود……………. 47

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

2-15- بخش دوم _  پیشینه تحقیق ………………………………………… 49

 

2-15-1- مطالعات انجام شده در خارج از کشور …………………… 49

 

2-15-2- مطالعات انجام شده در داخل کشور ………………………. 53

 

2-16- خلاصه فصل دوم ……. 56

 

فصل سوم؛ روش شناسی تحقیق

 

3-1- مقدمه ……………………… 59

 

3-2- روش تحقیق …………….. 59

 

3-3- نحوه جمع آوری داده ها و اطلاعات …………………………… 60

 

3-4- فرضیه  های پژوهش …. 60

 

3-5- جامعه  و نمونه آماری تحقیق ………………………………………… 61

 

3-6- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق ………………………………. 61

 

3-7- چگونگی آزمون فرضیه ها ………………………………………… 62

 

3-7-1- روش آزمون فرضیه اول ………………………………………… 62

 

3-7-2- روش آزمون فرضیه دوم ………………………………………… 63

 

3-7-3- روش آزمون فرضیه سوم ………………………………………… 63

 

3-7-4- روش آزمون فرضیه چهارم ………………………………. 64

 

3-7-5- روش آزمون فرضیه پنجم ………………………………………… 64

 

3-7-6- روش آزمون فرضیه ششم ………………………………………… 65

 

3-8- نحوه محاسبه متغیرهای تحقیق ………………………………. 65

 

3-8-1- شاخص پنمن………… 65

 

3-8-2- شاخص بارتون و سیمکو………………………………………… 66

 

3-8-3- شاخص لئوز و همکاران………………………………………… 66

 

3-9- خلاصه فصل سوم …….. 66

 

فصل چهارم؛ تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1- مقدمه ……………………… 68

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

4-2- آمار توصیفی …………….. 68

 

4-3- نتایج آزمون فرضیه ها … 69

 

4-3-1- آزمون فرضیه اول ….. 69

 

4-3-1-1- آزمون فرضیه اول به تفکیک صنعت …………………… 69

 

4-3-1-1-1- آزمون فرضیه اول در صنعت محصولات دارویی . 70

 

4-3-1-1-2- آزمون فرضیه اول در صنعت محصولات شیمیایی 71

 

4-3-1-1-3- آزمون فرضیه اول در صنعت خودرو ………………. 72

 

4-3-1-2- آزمون فرضیه اول در سطح مجموع سه صنعت دارویی، شیمیایی و خودرو ………………. 73

 

4-3-2- آزمون فرضیه دوم ….. 74

 

4-3-2-1- آزمون فرضیه دوم به تفکیک صنعت …………………… 74

 

4-3-2-1-1- آزمون فرضیه دوم در صنعت  محصولات دارویی 74

 

4-3-2-1-2- آزمون فرضیه دوم در صنعت شیمیایی …………….. 75

 

4-3-2-1-3- آزمون فرضیه دوم در صنعت خودرو ………………. 76

 

4-3-2-2- آزمون فرضیه دوم در سطح مجموع  سه صنعت دارویی، شیمیایی و خودرو ………………. 77

 

4-3-3- آزمون فرضیه سوم …. 78

 

4-3-3-1- آزمون فرضیه سوم به تفکیک صنعت …………………… 78

 

4-3-3-1-1- آزمون فرضیه سوم در صنعت دارویی ………………. 79

 

4-3-3-1-2- آزمون فرضیه سوم در صنعت محصولات شیمیایی 80

 

4-3-3-1-3- آزمون فرضیه سوم در صنعت خودرو ………………. 81

 

4-3-3-2- آزمون فرضیه سوم در سطح سه صنعت دارویی، شیمیایی و خودرو …………………………… 82

 

4-3-4- آزمون فرضیه چهارم . 83

 

4-3-5- آزمون فرضیه پنجم … 84

 

4-3-6- آزمون فرضیه ششم … 85

 

4-4- خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها                 86

 

4-5- خلاصه فصل چهارم ….. 87

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

فصل پنجم؛ خلاصه نتیجه گیری و پیشنهاد ها

 

5-1- مقدمه ……………………… 89

 

5-2- خلاصه موضوع تحقیق .. 89

 

5-3- خلاصه مبانی نظری …… 90

 

5-4- خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها …………………. 91

 

5-4-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول ………………………… 91

 

5-4-2-  نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم ………………………… 91

 

5-4-3- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم ……………………….. 92

 

5-4-4-  نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم …………………….. 92

 

5-4-5-  نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم ………………………. 93

 

5-4-6- نتایج حاصل از آزمون فرضیه ششم ………………………. 93

 

5-5- تفسیر کلی نتایج ………… 93

 

5-5-1- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول ……………….. 94

 

5-5-2- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم ………………. 94

 

5-5-3- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم ……………… 95

 

5-5-4- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه های چهارم، پنجم و ششم ………………………………… 95

 

5-6- بررسی تطبیقی نتایج تحقیق با تحقیق مشابه داخلی …………. 95

 

5-7- محدودیت های تحقیق .. 96

 

5-8- پیشنهادهای تحقیق …….. 96

 

5-8-1- پیشنهادهای مبتنی بر یافته های تحقیق ……………………….. 96

 

5-8-2- پیشنهاد برای تحقیقات آتی…………………………………… 97

 

5-9- خلاصه فصل پنجم ……. 98

 

منابع و مآخذ

 

منابع فارسی ………………………. 99

 

منابع انگلیسی ………………….. 100

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

پیوست ها

 

پیوست الف- فهرست شرکت های نمونه در تحقیق ………… 105

 

پیوست ب- خروجی های نرم افزار Spss …………………………….. 108

 

چکیده

 

چکیده انگلیسی ……………….. 115

 

جدول ها

 

جدول 2-1- معیار های اندازه گیری کیفیت سود کاترین و وینسنت      29

 

جدول 4-1- نتایج آمار توصیفی متغیر ها        69

 

جدول 4-2- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنف در صنعت محصولات دارویی ……………… 70

 

جدول 4-3- نتایج آزمون همبستگی-  صنعت محصولات دارویی        70

 

جدول 4-4- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در صنعت محصولات شیمیایی ….. 71

 

جدول 4-5- نتایج آزمون همبستگی- صنعت محصولات شیمیایی      71

 

جدول 4-6- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در صنعت خودرو …………………… 72

 

جدول 4-7- نتایج آزمون همبستگی- صنعت خودرو …… 72

 

جدول 4-8- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در سطح مجموع سه صنعت ……………… 73

 

جدول 4-9-  نتایج آزمون همبستگی- سه صنعت ………… 73

 

جدول 4-10- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در صنعت محصولات دارویی …… 75

 

جدول 4-11- نتایج آزمون همبستگی- صنعت محصولات دارویی ……………………………… 75

 

جدول 4-12- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در صنعت محصولات شیمیایی ….. 76

 

جدول 4-13- نتایج آزمون همبستگی- صنعت محصولات شیمیایی ……………………………. 76

 

جدول 4-14- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در صنعت خودرو …………………… 77                   

 

جدول 4-15- نتایج آزمون همبستگی- صنعت خودرو …… 77

 

جدول 4-16- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در سطح مجموع سه صنعت ……………… 78

 

جدول 4-17- نتایج آزمون همبستگی-  مجموع سه صنعت                 78

 

جدول 4-18- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در صنعت محصولات دارویی …… 79

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

جدول 4-19- نتایج آزمون همبستگی- صنعت محصولات دارویی ……………………………… 79

 

جدول 4-20- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در محصولات شیمایی …………….. 80

 

جدول 4-21- نتایج آزمون همبستگی- صنعت محصولات شیمیایی ……………………………. 80

 

جدول 4-22- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در صنعت خودرو …………………… 81

 

جدول 4-23- نتایج آزمون همبستگی- صنعت خودرو …… 81

 

جدول 4-24- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در سطح مجموع سه صنعت ……………… 82

 

جدول 4-25- نتایج آزمون همبستگی- سه صنعت ………… 82

 

جدول 4-26- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف …….. 83

 

جدول 4-27- نتایج آزمون ANOVA………………………….. 83

 

جدول 4-28- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف …….. 84

 

جدول 4-29- نتایج آزمون  ANOVA………………………….. 85

 

جدول 4-30- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف …….. 85

 

جدول 4-31- نتایج آزمون ANOVA    86

 

جدول 4-32- خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها     86

 

جدول الف-1- لیست شرکت های نمونه در تحقیق ………… 105

 

جدول ب-1- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنف ……. 108

 

جدول ب-2- نتایج آزمون فرضیه اول، دوم و سوم در سطح مجموع سه صنعت    108

 

جدول ب-3- نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف……. 109

 

جدول ب-4- نتایج آزمون فرضیه اول، دوم و سوم در سطح صنعت شیمیایی…………………………… 109

 

جدول ب-5- نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف……. 110

 

جدول ب-6- نتایج آزمون فرضیه اول، دوم و سوم در سطح صنعت خودرو…………………………….. 110

 

جدول ب-7- نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف……. 111

 

جدول ب-8- نتایج آزمون فرضیه اول، دوم و سوم در سطح صنعت دارویی…………………………….. 111

 

جدول ب-9- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنف……… 112

 

 جدول ب-10- نتایج آزمون فرضیه چهارم …………………… 112

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

جدول ب-11- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنف……… 113

 

جدول ب-12- نتایج آزمون فرضیه پنجم……………………………….. 113

 

جدول ب-13- نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنف……… 114

 

جدول ب-14- نتایج آزمون فرضیه ششم……………………………….. 114

 

شکل ها

 

شکل 1-1- مدل مفهومی فرضیه اول تا سوم…………………………. 12

 

شکل 1-2- مدل مفهومی فرضیه چهارم تا ششم……………………. 13

 

 

 

 

 

چکیده     

 

در میان اطلاعاتی که شرکتها منتشر می کنند سود حسابداری اهمیت بیشتری برای استفاده کنندگان صورتهای مالی دارد. این سود در سیستم تعهدی و با بکارگیری رویه های حسابداری بکارگرفته شده توسط مدیریت محاسبه می شود. مدیران شرکتها ممکن است به دلایل متعدد مانند دریافت پاداش بیشتر و یا امنیت شغلی سود شرکت را بیشتر از واقع نشان دهند و شکل مطلوب تری از عملکرد شرکت را نشان دهند، که به این عمل مدیریت سود گویند. این نارسایی ها موجب شده که کیفیت سود گزارش شده پایین باشد (پناهی، 1387). مدل های متعددی برای اندازه گیری کیفیت سود وجود داردولی هیچ واحدی برای اندازه گیری کیفیت سودوجود ندارد که مورد توافق عمومی باشد. این پژوهش به دنبال بررسی رابطه بین معیارهای اندازه گیری کیفیت سود در صنایع خودرویی، محصولات دارویی و محصولات شیمیایی بوده است. به منظور اندازه گیری کیفیت سود از شاخص های های لئوز و همکاران (2003)، بارتون و سیمکو (2002) و پنمن (2001) استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه ها با در نظر گرفتن 63 شرکت، شامل 22 شرکت دارویی، 20 شرکت شیمیایی و 21 شرکت خودرویی در طی دوره 1382 تا 1389 نشان می دهد بین معیار کیفیت سود بارتون و معیار کیفیت سود لئوز در سطح مجموع سه صنعت و همچنین در صنعت شیمیایی رابطه ی معنی داری وجود دارد ولی در صنعت دارویی و خودرو رابطه ی معنی داری وجود ندارد. بین معیار کیفیت سود لئوز و معیار کیفیت سود پنمن در سطح مجموع سه صنعت و همچنین  به تفکیک صنعت رابطه ی معنی داری وجود ندارد، بین معیار کیفیت سود پنمن و معیار کیفیت سود بارتون نیز درسطح مجموع سه صنعت و همچنین به تفکیک صنعت هیچ رابطه ی معنی داری وجود ندارد. همچنین نوع صنعت بر رابطه بین معیارهای کیفیت سود تاثیر ندارد.

 

 

 

 

 

واژه های کلیدی:

 

 کیفیت سود، مدلهای اندازه گیری کیفیت سود، نوع صنعت.

 

 

 

مقدمه

 

امروزه در بازارهای سرمایه پیشرفته، اطلاعات صحیح و بهنگام دارای ارزش زیادی است و افرادی که به نوعی در معرض فرصت ها و خطرات ناشی از نوسانات بازار قرار دارند از ارزش و بهای آن بی اطلاع نیستند. با در نظر گرفتن ارزش اطلاعات حسابداری، می توان این استنباط را داشت که بررسی ابعاد گوناگون این اطلاعات از قبیل نحوه محاسبه و ارائه، کمیت، کیفیت و سایر جنبه های مرتبط با آنها در قالب پژوهش های گوناگون ضروری است.

 

هدف این پژوهش مقایسه روش های سنجش کیفیت سود با تاکید بر نوع صنعت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• مقدمه

 

امروزه در بازارهای سرمایه پیشرفته، اطلاعات صحیح و بهنگام دارای ارزش زیادی است و افرادی که به نوعی در معرض فرصت ها و خطرات ناشی از نوسانات بازار قرار دارند از ارزش و بهای آن بی اطلاع نیستند. با در نظر گرفتن ارزش اطلاعات حسابداری، می توان این استنباط را داشت که بررسی ابعاد گوناگون این اطلاعات از قبیل نحوه محاسبه و ارائه، کمیت، کیفیت و سایر جنبه های مرتبط با آنها در قالب پژوهش های گوناگون ضروری است.

 

        هدف این پژوهش مقایسه روش های سنجش کیفیت سود با تاکید بر نوع صنعت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این فصل به عنوان اولین فصل از این پژوهش، سعی بر آن است که معرفی کلی از ساختار تحقیق ارائه گردد. در این راستا بیان مسئله تحقیق تشریح و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق، بیان شده است. پس از آشنای کلی با موضوع و ضرورت انجام آن، به اهداف مورد نظر تحقیق اشاره شده است. در ادامه به فرضیه های تحقیق، نوع و روش تحقیق بکار گرفته شده پرداخته شده و در مورد مسائل اجرایی، جامعه آماری و روش گردآوری داده ها و اطلاعات، دوره زمانی مورد بررسی، نمونه، روش های جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها بیان شده، محاسبه متغییرهای تحقیق، ارائه مدل مفهومی و در نهایت به تعریف مفهومی و عملیاتی متغییر های تحقیق پرداخته شده است.

 

 

 

1-2-  بیان مسئله

 

سود به عنوان یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاههای اقتصادی مورد استفاده قرار می­گیرد. سودی که در یک دوره مالی تحقق یافته ولی دریافت نشده باشد کیفیت خوبی ندارد. از یک سو به دلیل وجود محدودیت­های ذاتی در حسابداری نظیر نارسایی­های موجود در پروسه­های تخمین، پیش بینی­های آینده و امکان استفاده از روشهای متعدد حسابداری و از سوی دیگر به دلیل احتمال دستکاری سود در نتیجه تضاد منافع سهامداران و مدیریت، ممکن است سود گزارش شده در صورتهای مالی منطبق با سود واقعی بنگاه نباشد (علوی و کردستانی، 1389). توجه حرفه حسابداری بر این محور استوار است که سود خالص گزارش شده، نتایج عملیات واحد تجاری را به طور منصفانه منعکس نماید. لیکن محققان، تحلیل گران و سرمایه گذاران به دلیل اهمیت سود به عنوان یکی از مهم ترین معیارهای اندازه گیری عملکرد و تعیین کننده ارزش بنگاه های اقتصادی ناگزیر به ارزیابی دقیق آن هستند. برای ارزیابی سود از مفهومی به نام کیفیت سود استفاده می­شود. در طول سه دهه اخیر بحث کیفیت سود مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفته و تلاش بر این بوده است که با دست یافتن به یک روش منطقی و معتبر، کیفیت سود مورد ارزیابی قرار گرفته و عوامل  تاثیر­گذار بر آن شناسایی شود (دسای[1]وهمکاران،2009). همچنین ارزیابی سود کاربرد های دیگری نیز دارد، برای مثال، تحلیل گران مالی کیفیت سود را بدین منظور ارزیابی می کنند که سطحی مرتبط از سود گزارش شده را تعیین، و بر مبنای آن سود خالص آینده را پیش بینی، و درنتیجه ارزش سهام شرکت را تعیین کنند(چان، 2006).                                                  .                                                                                                                           سهامداران و سرمایه گذاران نیز برای تعیین ارزش سهام شرکت باید علاوه بر کمیت سود، کیفیت آن را نیز مورد توجه قرار دهند؛ یعنی میزان نقدی بودن سود، امکان رشد و قابلیت استمرار؛ به عبارت دیگر، ارزش سهام هر شرکت تنها به سود هر سهم سال جاری بستگی ندارد، بلکه به استمرار سود و ضریب اطمینان نسبت به سود های آینده نیز بستگی دارد (جهانخانی و ظریف فرد، 1374). عبارت کیفیت سود یک مفهوم ثابت نیست بلکه مفهومی نسبی است از این روتعاریف متفاوتی در رابطه با آن مطرح شده است که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:                                                                                                                                      

 

1- پنمن و ژانگ[2](2002) کیفیت سود را توانایی سود در نشان دادن عایدات آینده تعریف  می­کنند.

 

2- اسکیپر و وینسنت[3](2003) کیفیت سود را مرتبط با سود مورد نظر هیکس می­دانند، یعنی ازدید آنان کیفیت سود حدی از صداقت است که عایدات گزارش شده در گزارش سود مورد نظر هیکس را نشان دهد.

 

3- تعریف میخائیل و همکاران[4](2003) از کیفیت سود نیز درجه ارتباط عایدات گذشته­ی یک شرکت با جریان نقدی آینده آن است.

 

4-کرسکن هایتر و ملوماد[5](2004) سود با کیفیت را سودی می­دانندکه به ارزش  شرکت در بلندمدت نزدیک­تر بوده و حاوی محتوای اطلاعاتی بیشتر باشد.

 

در مورد سنجش و اندازه گیری هر صفت کیفی باید معیار های کمی شناسایی و اندازه گیری شود که نمایانگر ویژگی کیفی مورد نظر است تا از آن طریق فرایند سنجش به طور قابل قبولی انجام شود. استفاده و بکارگیری تعاریف و مفاهیم مختلف در خصوص کیفیت سود توسط محققان و تحلیل­گران موجب ایجاد مدلهای مختلف اندازه گیری شده است. هرکدام از مدلهای ارزیابی کیفیت سود برای اهداف محدودی کاربرد دارد و با وجود اینکه هر مدل از معیارهای مختلفی استفاده نموده­اند، ولی هیچ کدام دیدگاه جامعی از کیفیت سود را ارائه نمی­دهد. اگر چه تحقیقات دانشگاهی بر روی کیفیت سود با ارائه رویکردها وروش های گوناگون اندازه گیری بهبود یافته است ولی تا کنون یک رویکرد پذیرفته شده مشخصی برای اندازه گیری کیفیت سود تبیین نشده است.                                                                                                                                                                             

 

بنابراین، با توجه به این که اطلاعات حسابداری و در رأس آن  سود از جمله مهمترین اطلاعاتی است که از نظر بیشتر استفاده کنندگان با اهمیت و مربوط محسوب می شود، پژوهش حاضر  با استفاده از سه رویکرد مختلف (شاخص پنمن،[6] شاخص بارتون،[7] شاخص لئوز[8]) به مقایسه روشهای سنجش کیفیت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد.

 

 

 

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

تحقیقات زیادی پیرامون کیفیت سود در دنیا انجام شده است همچنین در ایران این تحقیقات معمولا با تاکید بر صنعت صورت گرفته است لکن تاکنون موضوع ارزیابی کیفیت سود و خاصه روش های اندازه گیری کیفیت سود در ایران بصورت دقیق مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. از طرفی  چون سود به عنوان یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاههای اقتصادی مورد استفاده قرار می­گیرد، بر آن شدیم تا ارتباط بین سه روش مختلف اندازه گیری کیفیت سود (شاخص پنمن (2001)، بارتون (2002) و لئوز و همکاران (2003) ) را مورد بررسی قرار دهیم، تا شاید کمکی برای دست یافتن به یک روش  کلی و منطقی جهت اندازه گیری کیفیت سود باشد. بنابراین پژوهش حاضر در راستای نیاز به غنی تر نمودن پژوهش های حسابداری در این خصوص و همچنین آگاهی بخشیدن به سرمایه گذاران و صاحبان سود در مورد این موضوع است که، ارتباط بین سه شاخص پنمن، باتون و لئوز چگونه است.

 

 

 

1-4- اهداف پژوهش

 

 تا کنون تحقیقات زیادی در مورد کیفیت سود انجام شده است ولی به یک روش منصقی که مورد پذیرش عموم باشد و بتواند کیفیت سود را ارزیابی کند، دست پیدا نکرده اند. هدف عمده این تحقیق تعیین این مطلب است که آیا معیار های سنجش کیفیت سود در راستای یکدیگر قرار می گیرند به عبارت دیگر آیا این معیار ها یکدیگر را تایید می کنند، که اگر تایید کنند در واقع می توان راه را برای رسیدن به یک روش معقول و منطقی که مورد پذیرش عموم نیز باشد هموار کرد. این هدف با دنبال کردن اهداف زیر مورد نقد و بررسی قرارمی گیرد.

 

هدف اول تعیین رابطه بین معیار کیفیت سود لئوز با معیار کیفیت سود بارتون است.

 

هدف دوم تعیین رابطه بین معیار کیفیت سود لئوز با معیار کیفیت سود پنمن است.

 

هدف سوم تعیین رابطه بین معیار کیفیت سود بارتون با معیار کیفیت سود پنمن است.

 

هدف چهارم تعیین تاثیر نوع صنعت بر رابطه بین معیار کیفیت سود لئوز با معیار کیفیت سود بارتون است.

 

هدف پنجم تعیین تاثیر نوع صنعت بر رابطه بین معیار کیفیت سود لئوز با معیار کیفیت سود پنمن است.

 

هدف ششم تعیین تاثیر نوع صنعت بر رابطه بین معیار کیفیت سود بارتون با معیار کیفیت سود پنمن است.

 

 

 

1-5- سوالات  تحقیق

 

سؤالات اصلی این تحقیق را می توان به شرح زیر مطرح نمود:

 

1- چه رابطه ای بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش وجود دارد (رابطه شاخص لئوز با شاخص بارتون)؟،

 

2- چه رابطه ای بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی وجود دارد (رابطه شاخص لئوز با شاخص پنمن)؟،

 

3- چه رابطه ای بین نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش و نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی وجود دارد (رابطه شاخص بارتون با شاخص پنمن)؟،

 

4- نوع صنعت چه تاثیری بر رابطه بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش دارد( تاثیر نوع صنعت بر رابطه بین شاخص لئوز با شاخص بارتون)؟،

 

5- نوع صنعت چه تاثیری بر رابطه بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی دارد (تاثیر نوع صنعت بر رابطه بین شاخص لئوز با شاخص پنمن)؟،

 

6- نوع صنعت چه تاثیری بر رابطه بین نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش و نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی دارد (تاثیر نوع صنعت بر رابطه بین شاخص بارتون با شاخص پنمن)؟.

 

 

 

1-6– فرضیه های تحقیق

 

فرضیات در پاسخ به سوالات پژوهش تدوین می شوند. در این تحقیق نیز ضوابط تدوین فرضیه ها در نظر گرفته شده و برای  پاسخ دادن به سوالات فوق فرضیه های زیر طراحی شده است:

 

1- بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش رابطه وجود دارد (رابطه شاخص لئوز با شاخص بارتون).

 

2- بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی رابطه وجود دارد (رابطه شاخص لئوز با شاخص پنمن).

 

3- بین نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش و نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی رابطه وجود دارد (رابطه شاخص بارتون با شاخص پنمن).

 

4- نوع صنعت بر رابطه بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش تاثیر دارد.

 

5- نوع صنعت بر رابطه بین نسبت انحراف معیار سود عملیاتی به انحراف معیار وجه نقد حاصل از عملیات و نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی تاثیر دارد.

 

6- نوع صنعت بر رابطه بین نسبت خالص دارایی های عملیاتی اول دوره به فروش و نسبت     وجه نقد حاصل از عملیات به سود عملیاتی تاثیر دارد.

 

 

 

1-7- روش تحقیق

 

انتخاب روش پژوهش بستگی به هدف ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بنابراین هنگامی می‌توان در مورد بررسی و انجام یک پژوهش تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش، هدف ها و نیز وسعت و دامنه آن مشخص باشد. بنابراین لازم است روش پژوهش به طور واضح و آشکار تعریف و تعیین گردد تا با تشریح و بیان آن بتوان قلمرو اجرایی پژوهش را مشخص و محدود نمود. تحقیق حاضر از شاخه تحقیقات کاربردی و از نوع همبستگی و ارتباطی است. همچنین لازم به ذکر است که از نظر قلمرو موضوعی، تحقیق حاضر طبق طبقه بندی صورت گرفته در ادبیات موجود از جمله تحقیقات اثباتی از نوع ارتباطی است.

 

 

 

 

 

 

 

1-7-1-  نحوه جمع آوری داده ها و اطلاعات

 

روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. مبانی نظری و ادبیات تحقیق از طریق کتب ، پایان نامه ها و مقالات انگلیسی و فارسی صورت می گیرد. داده های مورد آزمون از نرم افزار های تدبیر پرداز و رهاورد نوین استخراج شده است. به منظور اطمینان از صحت داده های استخراج شده، به طور نمونه داده ها با صورت های مالی شرکت ها تطبیق داده شده است. برای مرتب کردن داده ها از نرم افزار اکسل استفاده شده است. همچنین با توجه به توابع موجود در این نرم افزار برخی از متغیرها با استفاده از این توابع محاسبه شده است. علاوه بر این از نرم افزار آماری 16SPSS  برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.

 

 

 

1-7-2– قلمرو تحقیق

 

قلمرو مکانی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

 

قلمرو زمانی، در تحقیق حاضر از اطلاعات 8 ساله (1389- 1382) استفاده شده است.

 

قلمرو موضوعی تحقیق حاضر در حوزه ی کیفیت سود می باشد که سه صنعت محصولات دارویی، مواد و محصولات شیمیایی و خودرویی را در بر می گیرد.

 

 

 

1-7- 3- جامعه و نمونه آماری تحقیق

 

جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از اعضا، افراد و اشیایی که حداقل دارای یک ویژگی مشترک باشند. جامعه در حقیقت شامل همه عناصری است که موضوع یک پژوهش معین در آن مصداق پیدا می کند. از آنجایی که اطلاعات مورد نیاز پژوهش حاضر در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران قابل دستیابی بوده و اطلاعات آنها به طور نسبی از صحت بیشتری برخوردار است، از این رو جامعه آماری این پژوهش «سه صنعت محصولات دارویی، مواد و محصولات شیمیایی و صنعت خودرو» می باشد.

 

نمونه آماری این تحقیق، شامل تمامی شرکت های سه صنعت محصولات دارویی، مواد و محصولات شیمیایی و صنایع خودرویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که دارای شرایط زیر باشند:

 

1- تا پایان اسفند 1381 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند،

 

2-برای 8 سال متوالی (1382الی 1389) اطلاعات و داده های اولیه مورد نیاز این پژوهش به بورس اوراق بهادار ارائه شده باشند،

 

3- جهت حذف آثار نوسات فصلی، دوره مالی آنها به پایان اسفند ماه ختم شود.

 

 در نهایت نمونه کلی حاوی 63 شرکت شامل 22 شرکت دارویی، 20 شرکت شیمیایی و 21 شرکت خودرویی است که اطلاعات مربوط به صورت های مالی و بازار آن ها در شاخص های مربوط به آزمون فرضیه ها مورد استفاده قرار گرفته است.

 

     

 

1-7- 4- روش های آماری آزمون فرضیه ها

 

برای آزمون سه فرضیه اول تحقیق از آزمون همبستگی استفاده می شود. در تحقیقات همبستگی قبل از آزمون فرضیه ها باید نرمال بودن متغییرها مورد بررسی قرار گیرد اگر متغییرها از توزیع نرمال برخوردار باشند در این حالت ضریب همبستگی پیرسون[9] و در صورتی که متغییرها از توزیع نرمال برخوردار نباشند ضریب همبستگی اسپیرمن[10] برای آزمون فرضیه ها بکار گرفته می شود. در پژوهش حاضر نیز ابتدا برای بررسی توزیع متغییرها از آزمون کولموگوروف_ اسمیرنوف (ks) استفاده شده و سپس فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفته اند.