تعریف کلی بیمه
بیمه در لغت به معنای ایمن داشتن جان ومال از خطرات احتمالی است، و به نظر می رسد از واژه ” بیم ” مشتق شده باشد. اما قانون بیمه ایران مصوب اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۶ ه. ش، بیمه را چنین تعریف می کند:
” بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازای پرداخت وجه و یا وجوهی از طرف دیگر، در صورت وقوع ویا بروز حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه گر و تعهد را بیمه گذار و وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد، حق
بیمه وآنچه را که بیمه می شود موضوع بیمه می نامند. ) زاهدی، ۱۳۷۸(
بنابراین به طور کلی می توان گفت بیمه اشخاصی را که متحمل لطمه، زیان یا حادثه ناخواسته شده اند، را قادر می سازد که پیامدهای این وقایع ناگوار را جبران کنند. خسارت هایی که به این قبیل افراد پرداخت میگردد از پول هایی تأمین می شود که گروه مشتریان برای خرید بیمه می پردازند و با پرداخت آن، در جبران خسارت هم دیگر مشارکت می کنند. به بیان دیگر همه آن ها که بیمه می خرند با مشارکت در سرمایه ای که متعلق به همه خریداران بیمه است، در جبران خسارت و زیان های هریک از افراد زیان دیده شریک وسهیم می شوند.
یک اشکال در تعریف فوق این است که شامل همه نوع بیمه نمی شود از جمله یک نوع بیمه عمر وجود دارد که در آن بیمه، وقتی ملزم به پرداخت وجه است که بیمه شده تا انقضای مدت معینی در قید حیات باشد، انقضای مدت مقرر در بیمه نامه را تحقق خطر و وقوع حادثه نمی توان تلقی کرد. مع هذا بهتر است برای تکمیل تعریف فوق پس از عبارت وقوع یا بروز حادثه عبارت ( یا رسیدن موعدی ) را اضافه نماییم. )امانی ظفرقندی، ۱۳۸۳(
لغت بیمه در زبانهای مختلف :
عربی : Ta-min فرانسوی : Assurance
هندی : Bima انگلیسی : Insurance ایتالیایی : Assicara
۲-۳ ) تاریخچه پیدایش بیمه
دریانوردان چینی در سه هزار سال قبل از میلاد مسیح، مال التجاره خود را به جای حمل با یک کشتی یا قایق با چندین کشتی و قایق حمل می کردند، که هرگاه یکی یا چند وسیله دچار مخاطرات دریا شد و یا دزدان دریایی به غارت بردند، کشتی ها و یا قایق های دیگر سالم به مقصد برسند و خسارت وارده به حداقل ممکن کاهش یابد که این کار آنان همان اصل پراکندگی ریسک بود.
در دوهزار سال قبل از میلاد دریانـوردان هنـدی از بازرگانان نوعی وام دریافت می کردند و هرگاه دریـانورد بدهکار بـا موفقیت سـفر خود را به پایان می برد، موظـف بود اصل وبـهره وام دریافتـی را ظرف مدت معین به بازرگان طلبکار بپردازد. درطی این مدت کالای دریانورد در گروی بازرگان بود و اگربازرگان به موقع موفق به دریافت طلب خود نمی شد، بازرگان می توانست کالای دریانورد را حراج کند. ولی اگر کشتی دریانورد با حوادث دریا مواجه می شد یا دزدان دریایی حمله ور می شدند و کالا به غارت می رفت، بازرگان وام دهنده حقی در مورد اصل و بهره وام پرداختی نداشت. بنابراین بازرگان وام دهنده، خطر را تقبل می کرد ؛ یعنی بازگشت اصل و بهره در گرو سالم به مقصد رسیدن کالا بود. بهره این نوع وام ها بیشتر از وام عادی بود و این مابه التفاوت بین میزان بهره وام عادی و وام دریایی را می توان حق بیمه خطری محسوب کرد که بازرگان وام دهنده به عهده گرفته بود. این نوع وام ها را در تاریخ بیمه، وامهای دریایی نامیدند که بین دریانوردان فنیقی نیز رواج یافت و در سده های پنجم وششم قبل از میلاد مسیح در مدیترانه شرقی که مرکز تجارت اروپای آن زمان بود نیز رواج پیدا کرده بود و سرمایه داران اروپایی به صاحبان کشتی ها و مال التجاره وام دریایی با همان منوال می دادند و در قرارداد حمل و نقل کرایه کشتی محسوب می شد.
نوع دوستی، کمک ونوع پرستی از ارکان اصلی پیدایش بیمه بوده است. صندوق های تعاونی نظیر کمک به بازماندگان سربازان ورزم آورانی که در جنگ با دشمنان کشته می شدند، و بازماندگان، توان مالی هزینه های کفن و دفن آن ها را نداشتند در زمان های قدیم رایج بود. امر تعاون بسیار قدیمی است زیرا همه پیشوایان ادیان ومذاهب نیز مکرراً به آن اشاره کرده اند. تا سده چهاردهم میلادی بیمه به صورت تعاون و کمک متقابل وجود داشت. در این سده بین تجار وام دهنده دریایی و کلیسا درگیری هایی به وجود آمد. چون مقامات کلیسا با وام های دریایی مخالفت می نمودند و دلیل آن این بود که طبق موازین مذهبی بهره راحرام می دانستند و تجار تغییرات زیادی در این گونه وام ها به وجود آوردند. مثلاً بهره آن را تبدیل به جایزه کردند که میزان آن برابر نرخ بهره بود و شکل آن طوری بود که کلیسا دیگر نمی توانست باآن مخالفت کند. پس از آن برخی از بازرگانان حرفه خود را صرفاً بیمه قرار دادند و از اواخر نیمه دوم سده چهاردهم، قرارداد بیمه به تدریج از قرارداد کرایه کشتی تفکیک شد و به صورت سند دیگری که پلیس نامیده می شد، تنظیم می گردید و به سرعت رو به تکامل رفت. در حقیقت نخستین نوع بیمه که قبل از سده نوزدهم مورد عمل قرار گرفته، بیمه باربری دریایی است. بقیه رشته ها کم وبیش بعد از انقلاب صنعتی شروع شده است. دومین رشته بیمه، بیمه آتش سوزی است که بعد از آتش سوزی مهیب لندن به فکر اندیشه گران رسید.
در سده هفدهم مهمترین اجتماع بیمه گران در قهوه خانه شخصی به نام ” ادوارد لوید” در لندن تشکیل شد. تا سال ۱۷۶۰ میلادی، قهوه خانه لوید، مهمترین مرکز برای بیمه کردن خطرهای دریایی بود. عملیات بیمه گران لویدز حدود ۱۵۰ سال در گوشه غربی طبقه دوم عمارت بورس لندن ادامه داشت و پس از حدود یک قرن و نیم فعالیت به عمارت اختصاصی لویدز منتقل شد. امروزه مؤسسه لویدز لندن یکی از بزرگترین و با سابقه ترین شرکت های بیمه جهان می باشد.
۲-۴ ) جریان ظهور وگسترش بیمه در ایران
۲-۴-۱ ) از آغاز تا پیروزی انقلاب اسلامی
بیمه به شکل سنتی آن به مفهوم وجود نوعی تعاون و همیاری اجتماعی به منظور سرشکن کردن زیان فرد و یا افراد معدود بین همه افراد گروه ویا جامعه، در ایران سابقه طولانی داشته است و همواره مردم این مرز و بوم با الهام از تعالیم اسلامی و فرهنگی خود، برای کمک به جبران خسارت های ناخواسته ای که برای دیگر هموطنان و حتی مردم دیگر کشورها پیش می آید فعال وپیشگام بوده اند. با وجود این، بیمه به شکل حرفهای وامروزی آن، برای اولین بار در سال ۱۲۶۹ ه. ش در کشور ما مطرح گردید.
در این سال مذاکراتی بین دولت ایران و سفارت روس به عمل آمد و متعاقب آن امتیاز فعالیت انحصاری در زمینه بیمه و حمل ونقل برای مدت ۷۵ سال به یک فرد تبعه روس به نام ” لازارپولیاکف ” واگذار شد. ولی نامبرده ظرف مهلت سه سالی که جهت آغاز فعالیت بیمه ای برای وی درنظر گرفته شده بود قادر به تأسیس شرکت بیمه مورد نظر نگردید و به همین جهت این امتیاز از وی سلب شد. متعاقباً در سال ۱۲۹۸ ه. ش دو شرکت بیمه روسی به نام های ” نادژدا ” و ” کافکازمرکوری ” اقدام به تأسیس نمایندگی بیمه جهت بازدید و پرداخت خسارت در ایران نمودند.
آغـاز فعالیت جدی در زمینه بیمه در ایران را می توان سال ۱۳۱۰ ه. ش دانست؛ زیرا در این سال قانون و نظامنامه ثبت شرکت ها به تصویب رسید و متعاقب آن بسیاری از شرکت های بیمه خارجی از جمله گستراخ، آلیانس، ایگل استار، یوکشایر، رویال، ویکتوریا، ناسیونال سویس، فنیکس، اتحادالوطنی و. . . اقدام به تأسیس شعبه یا نمایندگی در ایران نمودند.
گسترش فعالیت شرکت های بیمه خارجی، مسئولان کشور را متوجه ضرورت تأسیس یک شرکت بیمه ایرانی کرد ودر شانزدهم شهریور ماه سال ۱۳۱۴ ه. ش شرکت سهامی بیمه ایران با سرمایه ۲۰ میلیون ریال توسط دولت تأسیس و فعالیت رسمی خود را از اواسط آبان ماه همان سال آغاز نمود. تأسیس شرکت سهامی بیمه ایران را می توان نقطه عطفی در تاریخ فعالیت بیمه ای کشور دانست زیرا از آن پس دولت با در اختیار داشتن تشکیلات اجرایی مناسب قادر به کنترل بازار و نظارت بر فعالیت مؤسسات بیمه خارجی گردید. دو سال بعد از تأسیس شرکت سهامی بیمه ایران یعنی در سال ۱۳۱۶ ه. ش “قانون بیمه ” در ۳۶ ماده تدوین و به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
پس از آن نیز مقررات دیگری در جهت کنترل و نظارت بر فعالیت مؤسسات بیمه وضع شد و الزام به بیمه کردن کالاهای وارداتی و صادراتی و اموال موجود درایران و ایرانیان مقیم کشور نزد یکی از مؤسسات بیمه که در ایران به ثبت رسیده اند، بر استحکام شرکت های بیمه افزود.
شرکت های بیمه ایرن با حمایت دولت به فعالیت خود ادامه داد واین حمایت منجر به تقویت نقش این شرکت در بازار بیمه کشور و توقف تدریجی فعالیت شعب و نمایندگی های شرکت های بیمه خارجی گردید. به طوری که در سال ۱۳۱۸ ه. ش بیش از ۷۵ درصد از بازار بیمه ای کشور در اختیار شرکت بیمه ایران قرار گرفت و ۵ شرکت بیمه خارجی که در آن زمان در ایران فعالیت می کردند، جمعاً موفق به کسب کمتر از ۲۵ درصد از حق بیمه بازار شدند.
این روند کماکان ادامه یافت تا آن که در سـال ۱۳۳۱ ه. ش براسـاس مصـوبه هیأت دولت، کلیه شرکت هـای بیمه خارجی موظف شدند جهت ادامه فعالیت خود در ایران، مبلغ ۲۵۰ هزار دلار به عنوان ودیعه نزد بانک ملی ایران تودیع نمایند و پس از آن نیز منافع سالیانه خود را تا زمانی که این مبلغ به۵۰۰ هزار دلار برسد، بر آن بیافزایند.
این تصمیم موجب تعطیل شدن کلیه نمایندگی ها و شعب شرکت های بیمه خارجی در ایران به استثنای دو شرکت بیمه “یورکشایر ” و ” اینگستراخ ” گردید و شرایط را برای گسترش فعالیت های شرکت های بیمه ایرانی فراهم ساخت.
اولین شرکت بیمه خصوصی ایرانی به نام ” بیمه شرق ” در سال ۱۳۲۹ ه. ش تأسیس گردید. پس از آن تا سال ۱۳۴۳ ه. ش به تدریج ۷ شرکت بیمه خصوصی دیگر به نام های آریا، پارس، ملی، آسیا، البرز، امید و ساختمان و کار به ترتیب تأسیس و به فعالیت بیمه ای پرداختند.
بر اساس آمار وارقام موجود حق بیمه مستقیم بازار بیمه کشور از آغاز تا سال۱۳۲۵ ه. ش از رشد یکنواختی برخوردار بوده است. اما از سال ۱۳۲۶ ه. ش رشد سریع حق بیمه آغاز گردیده و تا سال ۱۳۴۰ ه. ش ادامه یافته است ( به استثنای سال های ۱۳۲۸ الی ۱۳۳۱ ه. ش ). عمده ترین دلایل رشد حق بیمه در طی دوره مزبور را می توان به شرح زیر برشمرد:
۱ ) صدور مصوبه شماره ۵۲۶۸ مورخ ۱۳ / ۳ /۱۳۲۶ هیأت وزیران مبنی بر الزام به بیمه نمودن کلیه کالاهایی که از طریق گشایش اعتبار اسنادی در بانک ها وارد کشور می شوند نزد مؤسسات بیمه ای که در ایران به ثبت رسیده اند.
۲ ) تأسیس چندین شرکت بیمه خصوصی در ایران.
۳ ) واگذاری بیمه بیماری و حوادث کارکنان دولت به شرکت بیمه ایران.
رشد منفی حق بیمه در سال های ۱۳۲۸ الی ۱۳۳۱ عمدتاً ناشی از تحولات سیاسی _ اجتماعی موجود در جامعه و وقایع مربوط به ملی شدن صنعت نفت و تبعات اقتصادی آن بوده است. به علاوه چون در این دوره قسمت عمده ای از حق بیمه های باربری به لیره انگلیس دریافت می گردید، کاهش ارزش لیره و ارزهای گروه استرلینگ در شهریور ماه سال ۱۳۲۸ ه. ش موجب شد تا ارزش ریالی حق بیمه های مربوطه نیز به همان نسبت کاهش یابد.
در سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ ه. ش حق بیمه بازار دارای افت نسبی می باشد ولی از سال ۱۳۴۳ ه. ش با توجه به افزایش تدریجی درآمد حاصل از فروش نفت و به تبع آن افزایش درآمد ملی و تحولاتی که در راستای صنعتی کردن کشور انجام گرفت، شاهد فعالیت بیشتری از سوی شرکت های بیمه و درنتیجه رشد سریع حق بیمه های بازار هستیم. به طوری که میانگین رشد سالیانه حق بیمه در فاصله سال های ۱۳۴۳ الی ۱۳۵۳ ه. ش به رقم ۴/۳۳ درصد رسید.
با افزایش تعداد شرکت های بیمه، ضرورت اعمال نظارت بیشتر دولت بر این صنعت و تدوین اصول وضوابط استاندارد، برای فعالیت های بیمه ای به منظور حفظ حقوق بیمه گذاران و بیمه شدگان، احساس می گردید. به همین جهت در سال ۱۳۵۰ ه. ش ” بیمه مرکزی ایران ” به منظور تحقق اهداف فوق تأسیس شد. در ماده یک قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری چنین آمده است:
” به منظور تنظیم وتعمیم و هدایت امر بیمه در ایران و حمایت بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آن ها، همچنین به منظور اعمال نظارت دولت بر این فعالیت، مؤسسه ای به نام بیمه مرکزی ایران طبق مقررات این قانون به صورت شرکت سهامی تأسیس می گردد. “
این قانون از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول، سازمان، ارکان، تشکیلات، وظایف و نحوه اداره بیمه مرکزی ایران تعیین گردیده ودر بخش دوم، ضوابط مربوط به نحوه تأسیس و فعالیت شرکت های بیمه و ادغام و انحلال و ورشکستگی آن ها مشخص شده است.
تأسیس بیمه مرکزی ایران، دوام بیشتری به صنعت بیمه کشور داد و از آن پس ” شورای عالی بیمه ” که یکی از ارکان بیمه مرکزی ایران می باشد، ضوابط و مقررات مختلفی را در ارتباط با نحوه انجام عملیات بیمه ای در کشور و نرخ و شرایط انواع بیمه نامه ها تصویب نمود.
رشد سریع اقتصادی ناشی از افزایش قیمت نفت و به تبع آن حجم سرمایه گذاری ها موجب توسعه بازار بیمه کشور در دهه ۱۳۵۰ ه. ش گردید و مجدداً شرکت های بیمه خارجی را علاقه مند به سرمایه گذاری در ایران نمود. به طوری که در سال های ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ ه. ش، ۴ شرکت بیمه جدید به نام های تهران، دانا، حافظ، ایران و آمریکا ( توانا ) با مشارکت سرمایه گذاران خارجی تأسیس گردید و به این ترتیب تعداد شرکت های بیمه ایرانی به عدد ۱۳ رسید.
در سال ۱۳۵۳ ه. ش، نرخ رشد حق بیمه به بالاترین مقدار خود رسید ( ۷/۹۹ درصد )، که عمده ترین علت آن افزایش ناگهانی درآمدهای نفتی کشور از مبلغ ۵ میلیارد دلار در سال ۱۳۵۲ ه. ش به ۵/۱۸ میلیارد دلار در سال ۱۳۵۳ ه. ش می باشد. افزایش درآمد نفت در این سال تأثیرات زیادی بر متغیرهای کلان اقتصادی و از جمله بیمه های دریافتی بجا گذاشته است. هزینه های دولتی و به تبع آن هزینه های امور اقتصادی نسبت به سال ۱۳۵۲ ه. ش به ترتیب ۵/۲ و ۹/۲ برابر شدند و اعتبار برنامه عمرانی پنجم نیز مورد تجدید نظر قرار گرفته و دو برابر شد. به علاوه تأکید بر صنعتی شدن کشور و احداث شبکه زیربنایی با توجه خاص به بخش ساختمان و مسکن از یک طرف موجب افزایش تصاعدی واردات و حق بیمه های دریافتی بیمه باربری گردید و از طرف دیگر به علت سرمایه گذاری های فراوان در ساختمان و ماشین آلات، حق بیمه های آتش سوزی را نیز فزونی بخشید. رشد حق بیمه در سال های ۱۳۵۴ الی ۱۳۵۷ ه. ش نیز با آهنگی ملایم ادامه یافت. )تحولات بیمه های بازرگانی در ایران از آغاز تا سال ۱۳۷۰ ؛ ۱۳۷۲(
۲-۴-۲ ) بعد از پیروزی انقلاب تا سال ۱۳۹۰ ه. ش
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در سال ۱۳۵۸ ه. ش کلیه شرکت های بیمه خصوصی، ملی اعلام گردید و اداره آن ها به دولت سپرده شد. همچنین پروانه فعالیت نمایندگی شرکت های بیمه یورکشایر و اینگستراخ که تا این سال فعالیت داشتند، لغو گردید.
در سال های ۱۳۶۰ و۱۳۶۱ ه. ش صدور بیمه نامه در ۱۰ شرکت بیمه ملی شده به نام های امید، شرق، پارس، آریا، ساختمان و کار، تهران، حافظ، دانا، ملی و توانا متوقف گردید و تنها ۳ شرکت بیمه ایران، آسیا و البرز به فعالیت جاری خود ادامه دادند.
وقوع انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ ه. ش و تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن، بازار بیمه کشور را تحت تأثیر خود قرار داد. توقف فعالیت کارخانجات و واحدهای اقتصادی، موجب رکود نسبی در اقتصاد کشور گردید و در نتیجه رشد منفی حق بیمه را در سال ۱۳۵۸ ه. ش موجب شد. با وجود این با تثبیت اوضاع سیاسی _ اقتصادی کشور، از سال ۱۳۵۹ ه. ش مجدداً روند حق بیمه های دریافتی سیر صعودی به خود گرفت و این روند تا سال ۱۳۶۲ ه. ش ادامه یافت. شروع جنگ تحمیلی در شهریور ماه سال ۱۳۵۹ ه. ش و پایداری قهرمانانه مردم ایران در مقابل فشارهای دشمنان، محاصره اقتصادی کشور را به دنبال داشت و متعاقب آن با کاهش قیمت جهانی نفت از سال ۱۳۶۳ ه. ش، شرایط ویژه ای بر اقتصاد کشور حاکم گشت. با این وجود صنعت بیمه توانست با ارائه پوشش های بیمه ای جدید مانند بیمه خطر جنگ، بیمه دیه و امثال آن و نیز گسترش پوشش های بیمه ای موجود، از کاهش شدید حق بیمه جلوگیری نموده و بازار بیمه کشور را تا سال ۱۳۶۶ ه. ش در حالت ثبات نسبی نگه دارد.
نکته قابل توجه آن که مؤسسه لویدز لندن نرخ جنگ را در مورد کالاها و کشتی هایی که به مقصد بنادر جنوبی ایران در حرکت بودند، به نحو چشمگیری افزایش داد اما مسئولان صنعت بیمه کشور با هماهنگی دولت از پذیرش نرخ های اعلام شده خودداری نموده و پوشش های بیمه ای مورد نیاز را با نرخی کمتر عرضه کردند.
در سال ۱۳۶۷ ه. ش به موجب قانون اداره شرکت های بیمه، مالکیت سهام شرکت های بیمه آسیا و البرز به دولت منتقل شد و با ادغام ده شرکت بیمه دیگر، شرکت بیمه دولتی به نام بیمه دانا شکل گرفت تا منحصراً در زمینه بیمه هایاشخاص فعالیت نمایند.
از سال ۱۳۶۸ ه. ش شاهد آغاز دوران جدیدی در روند رشد حق بیمه بازار می باشیم. به طوری که متوسط نرخ رشد حق بیمه طی دوره ۱۳۶۸ الی ۱۳۷۰ ه. ش به حدود ۵۰ درصد می رسد. عمده ترین دلایل این رشد را می توان به شرح زیر برشمرد :
۱ ) پایان یافتن جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی.
۲ ) شروع ویا اتمام بسیاری از پروژه های عمرانی.
۳ ) بهبود قیمت جهانی نفت و به تبع آن افزایش حجم صادرات نفتی وغیر نفتی کشور.
۴ ) افزایش چشمگیر حجم واردات.
۵ ) رواج سیستم چند نرخی ارز و صدور بیمه نامه های باربری براساس نرخ های رقابتی، خدماتی وشناور.
۶ ) ارائه طرح های جدید بیمه ای از قبیل انواع بیمه نامه های اتومبیل، عمر و حادثه کارکنان دولت و. . . .
درعین حال، افزایش شدید حق بیمه در این سال ها را می توان تاحد قابل توجهی ناشی از کاهش ارزش ریال دانست که تأثیر آن در رشته های بیمه آتش سوزی و باربری که حجم عمده ای از بازار بیمه کشور را تشکیل می دهند، کاملاً محسوس است. )تحولات بیمه های بازرگانی در ایران از آغاز تا سال ۱۳۷۰ ؛۱۳۷۲(
در دهه ۷۰ نرخ رشد حق بیمه ها دارای نوسانات زیادی بود. در سال های ۱۳۷۰ الی ۱۳۷۳ ه. ش نرخ رشد حق بیمه کاهش یافت. در سال ۱۳۷۳ بیمه صادرات و سرمایه گذاری با همکاری بیمه مرکزی و بیمه های ایران، آسیا، البرز، دانا و بانک های ملی، صادرات، توسعه، تجارت و ملت تأسیس گردید و از سال ۱۳۷۴ ه. ش شروع به فعالیت نمود و عمده فعالیت هایش ارائه پوشش های بیمه ای مورد نیاز صادرکنندگان کالا و خدمات و سرمایه گذاری و کمک به توسعه و اعتلای صادرات غیر نفتی کشور می باشد. در سال ۱۳۷۴ ه. ش نرخ رشد حق بیمه به بالاترین مقدار خود در دهه ۷۰ می رسد ( ۷۲ درصد )، که یکی از دلایل این افزایش تشکیل همان شرکت بیمه ای جدید صادرات و سرمایه گذاری می باشد که حق بیمه های جدیدی را دریافت نمود. از سال ۱۳۷۴ ه. ش تا سال ۱۳۷۶ ه. ش دوباره با کاهش نرخ رشد حق بیمه مواجه میشویم و این نرخ در سال های ۱۳۷۷ و ۱۳۷۸ ه. ش افزایش و در سال ۱۳۷۹ ه. ش کاهش می یابد.
در سال ۱۳۸۰ ه. ش شرکت های بیمه ایران، آسیا، البرز، دانا و صادرات و سرمایه گذاری که همه دولتی میباشند، در زمینه بیمه فعالیت دارند. در سال۱۳۸۰ ه. ش صدور مجوز برای تأسیس شرکت های بیمه خصوصی صورت گرفت. ) گزارش آماری بازار بیمه کشور(
طی سالهای ۸۸ – ۱۳۸۷ سهام سه شرکت بیمه البرز، آسیا و دانا به بخش خصوصی واگدار شد، بخش دولتی در سالهای ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ منحصر به فعالیت شرکت بیمه ایران می باشد.
تا سال ۱۳۹۰ شرکتهای غیر دولتی در صنعت بیمه مشتمل بر شرکتهای بیمه دانا، آسیا، البرز، معلم، پارسیان، توسعه، رازی، کارآفرین، سینا، ملت، ایران معین، امید، حافظ، دی، سامان، نوین، پاسارگاد، میهن، کوثر، ما، آرمان و متقابل کیش می باشد. شرکتهای بیمه اتکایی امین و ایرانیان نیز جزء شرکتهای غیر دولتی می باشد )سالنامه آماری صنعت بیمه / ۱۳۹۰ ؛ ص ۵۶(.
نمودار ۲-۱ / سهم بخش دولتی و غیر دولتی از حق بیمه های تولیدی بازار بیمه / ۹۰ – ۱۳۸۱
)سالنامه آماری صنعت بیمه / ۱۳۹۰ ؛ ص ۵۷(
[۱] لازم به توضیح است که، تعدادی از این شرکت ها قبل از تصویب قانون مزبور فعالیت بیمه ای خود را در ایران آغاز کرده بودند و پس از تصویب این قانون خود را به ثبت رساندند.
