ما هیت حقو قی پو لشویی
پی بر دن ما هیت حقو قی پو ل شویی از مبا حث پا یه و ریشه ای موضوع می باشد شنا خت ماهیت حقوقی
در فهم و درک وعمق بحث ما بسیار موثر خواهد بود .دراین گفتا رسعی می شود درزوا یای مختلف به این اصطلا ح پرداخته شود.
الف=معنای اصطلا حی ما هیت حقو قی
در تعر یف ما هیت حقو قی بیا ن می شود “ما هیتی که از جمله پد ید ه ها ی حقو قی است ما نند بیع،رهن ،
دو لت،ملت،شهرداری ،غیره درمقا بل ماهیات غیرحقو قی ما نند شجا عت ،کذ ب ،وجو د ،عد م ،اکسیژن ،ئید روژن ، تب ،امثا ل آنها استعما ل می شود .”[۱] می شو د این وا ژه را این گو نه بیا ن کرد پد ید ه آن چیزی که تبلورو عینیت پید ا می کند و در بیرون از تصور آن را به منصه ی ظهور گذاشت ولی واژه مثلا ” تب تنها با آثار تب قا بل بیا ن می با شد.هما نطوراز وا ژه ما هیت حقو قی مستفا د شد چون پول شویی یک پدید ه ای است که از آن ثروت و درآمد ، تطهبر حا صل می شود می تو ان گفت یک پد ید ه ی حقو قی است که مجر مان با ار تکا ب و عمل مجرما نه در فا صله ی زما نی کو تا ه ثر وت هنگفتی را با رو ش ها و گو نه ها ی مختلف تحصیل می کنند.
“امروزه مجر مان از طریق ارتکا ب اعما ل مجرما نه می کو شند درفا صله ی زما نی کوتا ه ثروت هنگفتی تحصیل کنند و مقا صد پو ل شو یی را در جر می مثل سر قت به وا سطه ی درآمد ی که برای سارق دارد ایجاد کنند .به گو نه ای که پس از ار تکا ب جر م و تحصیل ثر وت درپی پوشاندن اعما ل غبرقا نونی خود ،پول کثیف تحصیل شده را با ترفند ها ی قا نونی نشان می دهند،و سعی می کنند تا مقا مات قضا یی و مسئولا ن ذی ربط از توقیف اموال بی خبر بما نند ودر نتیجه مو جب تضعیف دولت ، افزایش تو رم ،و نا بسا ما نی اقتصاد ،و با زار می گر د ند.از این پد یده امروزه به پو لشویی تعبیر می شود”[۲]
۱-الف=نکا ت قا بل بر رسی این تعر یف
در مبا حث بالا بعنوان مثال چندواژه را می توان مورد بررسی قرارداد سر قت،.تطهیر ،ثروت نا مشروع،
یک مجرم پول شویی برای کسب ثروت با ید را ه ها ی را پیدا کندتا به این ثروت برسد سرقت یکی ازاین روش هامی با شد .انجام این فعل خو د یک جر م است ثر وتی هم که حصو ل شده است نا مشر و ع می با شد که در قانون بر ای هر دوی آنها مجا زات تعیین شده است مجرم بر ای فرار از چنگ قا نون سعی می کند با تطهیر ی که انجام می دهدهم جرم سر قت را از چشم قا نون پنها ن می کند وهم ثروت نــا مشروع را از مصا دره حــفظ نمــــا ید دراین فر ایند سه پد ید ه ی حقو قی رخ داد ه که هر کد ام خو د یک جر م و بر رسی حقو قی نیاز دارد.مثلا واژ ه ی تطهیر رابررسی حقوقی نما ئیم:
“عبار ت تطهیر در آمد ها ی نا شی از جرم بردیگر،برگردان ها ترجیح دارد زیرا او لا”موضوع پول شویی تنها
پو ل نیست بلکه تما م در آمد ها ی نا شی از جر م را شا مل می شود ثا نیا”تطهیر واژ ه ای که بار حقو قی بیشتری دارد ثا لثا”در جر یا ن فعل و انفعالات معمول مو رد شست و شو قرار نمی گیرد بلکه به نو عی وصف کیفری از آن زدوده می شود”[۳]اینک بیشتر با این مو ضو ع آشنا می شویم
ب=عد م ما هیت کشف جر م مبنا
آنچه برای مجر ما ن پو ل شویی اهمیت دارد تلا ش آنها بر ای پنها ن سا ختن ما هیت کشف جرم مبنا می باشد چر ا که اگر ما هیت آن مو رد شنا سایی قرار گیرد تحت تعقیب قرار خو اهد گر فت.”سو ال این است که مجرم پس از ار تکا ب جر م چه فر ایند ی را دنبا ل می کند ؟ وقتی ما لی را بد ست می آورد باز هم خو د را در نیل به هدفش کا میاب نمی داند. وخود را درنیمه راهی پرمخا طره اما امید بخش می بیند .دراین مرحله آنچه اهمیت دارد حفظ مال و بهره جو یی ازآن است به گو نه ای که ما هیت مجرما نه اش کشف نشود. تا علا وه برجلو گیری از توقیف اموال توسط مقامات قضا یی ،انتظا می ، وقوع جرم مبنا معلوم نگردد وگرنه شناسایی می شود وتحت تعقیب قرار می گیر د”[۴]
ج= عدم مشر وعیت ما لکیت کسب و کا رپو ل شویی
به لحا ظ اینکه درآمد حا صل از پو ل شویی از راه نا صحیح و نا مشروع تحصیل می شود مشروعیت ندارد:
“هر کس ما لک حا صل کسب و کا ر مشرو ع خو یش است … و در جا بی دیگر این قا نون آمد ه است:
“ما لکیت شخصی که از را ه مشر و ع با شد محتر م است . ضو ابط آن را قا نون معین می کند با دقت در این
عنوان استنبا ط می شود که ما هیت پو لشویی چو ن از را ه مشرو ع کسب و کا ر حا صل نمی شود پس مالکیت آن.
۳-قانو ن اساسی جمهو ری اسلا می ایران ، اصل چهل وپنجم
۴- همان ،اصل چهل و هفتم
هم محتر م شمرده نخو اهد شد و قا نون هم بر ای آن ضمن عدم مشروعیت ،مجا زات هم تعیین کر ده است.
د- عد م مشر و عیت جهت و مو رد معا مله پو ل شویی
اکثر مصا دیق وموردها ی پول شویی با استنا د به بند ۳ ما ده ۳۳۸ قا نون مدنی که خرید وفر وش آن قا نو نا”
ممنو ع است جز ء عقود با طل قر ار می گیر د.از دیگر موارد عدم مشر وعیت جهت معا ملا ت پو ل شویی است چرا که یکی از مواردی که عقد بیع را صحیح می داند مشروع بودن جهت معا ملا ت است اگرجهت معا مله مشرو ع نبا شد عقد و معا مله با طل خو اهد بو د.
“جهت عقد بیع ما نند سایر معا ملات درصورتی که هنگا م معا مله به آن تصر یح شود باید مشروع با شدوگرنه عقد با طل خواهد بود ما نند این که خریدار درزما ن معا مله تصر یح کند که می خواهد از کا میون برای حــــمل قاچا ق استفاده کنند”[۵]
هرچند مجرما ن این پد یده د رمعا ملا ت خود جهت معا مله را تصریح نمی کنند وعلت عد م تصریح هم برای
فرار ازچنگ قا نون می با شد به نظر می رسد جهت معا مله نا مش وع خواهد بود .
ه= جر م پو لشویی از جر ائم بین المللی عر ف
همانطور در بحث ها ی گذشته بیان شد مجر ما ن برای کسب درآمد از رو شها ی بهره گیری می کنند که خو د
این رو شها هم از جرائم مشهو ر بین المللی است.که دیوان بین المللی بر اسا س مواد ۸،۷،۶دیوان درمواردی که در صلا حیت دیوان نیست به محا کم ملی هر کشور احا له داده است.
“اگر چه اختلا فا تی درطول مذ اکرات مربوط به تدوین اساسنا مه درارتبا ط باجرائمی که باید درصلا حیت رسید گی دیوان قرارگیرد بروزکرده است لیکن سرانجا م به جرائمی که ازآنها جرائم بین المللی عرفی تعبیرمی شود بسنــده شده است و بدین تر تیب جرائمی که ما نند تروریسم ،قا چا ق مواد مخد ر،روان گردان ،وغیره کما کان فقط درصلا حیت محا کم ملی قرار دارد[۶]
ص= بز هکا ر بودن پول شو یان
در نظا م کیفر ی ایران پول شویان بزهکار یا مجرم تلقی می شوند:”بزهکاریا مجرم درنظا م کیفری ما کسی است که فعلی مغا یربا اوامر و نواهی قا نونگذار مرتکب شود “[۷]
ض= پو ل شویی جر می ما هیتا”علیه امنیت و آسا یش عمومی درعوارض و پیا مد ها ی اقتصادی واجتما عی و روانی پول شویی بیا ن گردید که مجرمــــان امنیت وآســا یش
عمو می جا معه را برهم می زنند. مصا لح و استقلا ل و حیا ت اقتصا دی را دچار مشکل می سا زند.
“منظوراز جرائم علیه امنیت وآسا یش عمومی جرائمی است که ضررونتیجه سوء آنها مستقیما” متوجه مصا لح عالیه مملکت و تما میت سا زما ن های سیاسی،استقلا ل و حیات اقتصا دی و اعتبارات مملکتی و نها یتا” آرامش وآسا یش عمومی من حیث المجموع می با شد[۸]
ط= عد م منفعت مشر و ع در جر م پول شویی
اگر منفعت مو رد معا مله ممنوع وغیرقا نونی باشد معا مله باطل است”طبق ما ده ۲۱۵ قا نون مد نی مورد معامله
باید دارای منفعت مشر وع با شد منفعت مشر وع در اصطلاح حقو قی منفعتی است که قا نون آن را منع نکــرده است.اگر منفعت مورد معا مله ممنوع وغیرقا نونی با شد .مورد معامله باطل خواهد بود[۹]درتکمیل و تبین این مـــــاده می تو ان بیا ن کر د:
۱-ط=مفهو م کلمه مشروع
ما اگر کلمه مشروع را خوب بشناسیم درک موضوع بهتر می شود.”منظور کلمه ی مشروع که در مواد مختلف
قا نون مدنی بکاررفته است مو افق قواعد آمره ،اعم ازقوانین موضو عه ومقررات شر عی، است ونا مشروع چیزی
است که برخلا ف قواعد آمره ی نا شی ازقا نون یا شرع باشد.[۱۰]
۲-ط= مفهو م کلمه نا مشروع
نامشروع یعنی:”مورد معا مله هنگا می نامشروع وبه عبا رت دیگردارای منفعت نا مشروع است که منع قا نونی یا
شر عی راجع به طبیعت شیء مورد معا مله وجود داشته و آن را ازجریان داد وستد خا رج کرده باشد[۱۱]
۳-ط =مخا لفت با قرار داد با نظم عمو می و اخلا ق حسن
پول شویی می تواند مخالف نظم باشد. “با ید اضا فه کرد که دراین موارد می توان به جا ی استنا د به نا مشروع بو دن مو رد معا مله به مخا لفت قرارداد با نظم عمومی واخلاق حسنه (ما ده ی ۹۷۵ ق.م) تمسک جست،نظم عمومی واخلا ق حسنه دارای قلمروی گسترده است که موارد نا مشر وع بو دن مو ضوع را نیز دربرمی گیر د.[۱۲]
نتیجه گیری
از گفتارنخست ماهیت حقوقی پو ل شو یی و تعریفی که ازماهیت حقوقی ارائه شدبه این نتیجه رسیدیم با توجه
به تعریفی ماهیت که درآن از کلمات بیع ، د ولت، ملت؛، وغیره بکارگیری شد وجرم پول شو یی خود هر یک از اینعنوان ها را دربرمی گیرد و همچنین در مباحث ریز مطرح شد ه به عباراتی برمی خوریم که هریک خود بارحقوقی را باخو د حمل می کند به نظر می رسد با ید در مباحث حقو قی و قضایی ما دارای جا یگا ه ویژه ای داشته باشد و تد وین و تکمیل قوا نین موضوعه از ضروریّا ت خواهد بو د .
گفتار دوم
جایگاه پو ل شویی در طبقه بندی جرائم
جرم پو ل شویی ازجرایمی است که درطبق بندی جرائم به آن اطلا ق ها ی متفا وتی می شود که هریک از این اطلا ق ها خود بخشی ازجرم های رایج و مشهورمورد شنا سایی قرارمی گیرد.برای تشخیص جایگاه جرم پول شویی درطبقه بندی جرائم لازم است واژه های را بررسی کنیم که ترجمه وتفسیرو بیان معانی جایگاه پول شویی رامعین می سازد.
الف :تعریف جرم
هر چند در خلا ل مباحث گذشته از جر م تعر یف کر ده ایم به لحاظ تقریب ذهن مجددا” یاد آوری می کنیم
“عملی است که قانون از طریق تعیین کیفر منع کرده باشد [۱۳]با توجه به تعریف پو ل شویی وتعریف جرم مشخص شد که پو ل شویی یک جر م تلقی می شود.چرا که قانون برای آن کیفر تعیین کرده است.
ب- جر ائم عمو می
با تعر یف جرائم عمومی جا یگاه پو ل شو یی مشخص می گردد.”جرم های است که مستقیما”مصا لح عمومی
را مورد تهدید قرارمی دهد و لواینکه افراد هم بطورغیر مستقیم متضررشوند مانند جاسوسی ،اخلا ل درامنیت و…[۱۴]در فصل اول از آثار زیانبار پو ل شویی مطالبی را عرض کردیم بررسی آثار نشان می دهد که پــول شویان درامنیت جا معه اخلا ل ایجاد می کنند پس پول شویی را می شود بنوعی از جرائم عمو می اطلا ق کرد.
ت – جر م جزائی
جرم جزایی را بدینگونه تعریف کرده اند”جرم جزائی عملی است که قانون برای آن مجازات معین کرده باشددر یک معنی محدودتربه جنحه گفته می شود [۱۵]باتوجه به قوانین مجازات اسلا می وآئین داردرسی کیفری بالاخص ماده ۹قانون پولشویی که دراین ما ده برای پولشویان مجازات تعیین کرده است پس جرم پولشویی ازجرائم جزائی می باشد.
ث- جر م دائم
جرم دائم را این چنین تعر یف کر ده اند:
“جرمی است که بعد از و قوع باقی می ماند مانند ساختن سکه قلب یا جعل سند.[۱۶]
همانطوردربحث های آتی ،می پردازیم جرم پول شویی ازجرائم دیگر منشاء می گیرد یعنی بوسیله ارتکاب
جرائم دیگرمثل کلا هبرداری ،سکه قلب ،جعل سند ،سرقت ،اختلاس ،تحصیل درآمد می کند. به لحاظ اینکه جـــــرم پو ل شویی می تو اند از ساختن سکه قلب و یا جعل سند نشات بگیرد می توان آنر ا از جرائم دائمی هم اطلا ق نمو د.
پ-جر م عمد
در تعر یف جر م عمد می گو یند:” جر می که مجر م قصد نتیجه عمل خو د را کرده و وارد عمل شود[۱۷]
مجر ما ن پو لشویی به قصد تحصیل در آمد هنگفت و آنهم در زما ن کو تاه و تلا ش بر ای اختفاءو پنهان سازی آن به لحا ظ فر ار از کیفر قا نون که همه آنها با نقشه و قصد و نیت قبلی صورت می گیرد از جر ائم عمد ی می باشد.
ج-جر م مر تبط
چه جرمی مرتبط تلقی می شود:”جرائمی که چند نفر مجتمعا”مرتکب شوند یا چند نفر آن را درازمنه وامکنه
مختلف با تبا نی قبلی صورت دهند.”[۱۸] مجرمان پول شویی برای ارتکاب جرم تلا ش دارند کلا هبرداری نما یند. تحقق کلا هبرداری لا زمه همکا ری چند نفر می با شد و برای عملیاتی کردن مقا صد خو د با ید نقض قوانین کنند گا هـــا”مجبو را”به خا رج از کشور اقدامی انجا م دهند با وا کاوی این جرم مشخص می شود که پول شویی از جرائم مرتبط هم می تو اند با شد.
چ-جر م مر کب
جرم مر کب چه جر می است؟”جر م مرکب از چند عمل که از یک جنس نباشندو بطور توالی صورت گیرد
و مجموع آن اعما ل جر م واحدی را تشکیل دهند مانند کلا هبر داری از طریق تو سل بو سائل تقلبی”[۱۹] این تعریف کا ملا”روشن و آشکار هست چر ا که پو لشویی از کلا هبر داری هم منشاء می پذیرد پس جر م مرکب می با شد.
ح-جر م مطلق
جرم مطلق چگو نه تعر یف کر ده اند:” جر می که قبل از حصول غرض مطلوب مجر م ،جر م تلقی شده باشد
مانند جعل سند”[۲۰]مجر م پو لشویی تلا ش دارد که درآمدی را با جعل سند کسب نما ید. قبلا” ازاینکه به مقا صد ونتیجه فعل خود برسد تو سط مامو رین دستگیر می شود .هر چند درآمدی از این اقدام کسب نکرده است. ولی خود جعل سند یک جر م تلقی می شود.
خ –جر م منشاء
جر می که مقدمه و منشاء جر م دیگری باشد.”منشا یعنی جا ی پیدا شدن ،محل پیدایش ، محل نمو و پر ورش”[۲۱]جر م پو لشویی چو ن از جرائمی مثل کلا هبر داری ،اختلا س ، سرقت ، جعل سند و… نشات می گیرد از جر ائمی است که تلا ش می شو د منشاء جر م خو د را پنها ن سازد.
د- جر م مستقل
جر می است که به خو دی خود جر م بوده و برای آن مجا زات و کیفر تعیین شده باشدبا ید عر ض کنیم هر چند پو ل شو یی جرمی است که از جرائمی دیگر منشاء می شود ولی خو د یک جرم مستقل تلقی می گردد.
ذ – پنها ن سازی رابطه جر م و مجر م و دشوار کر دن کشف جر و مبنا
مجر مان کو شش می کنند رابطه بین جر م و مجر م را پنها ن نمو ده و راه کشف این جر ائم را مشکل سازند
چر ا که این کار از کشف جرم مبنا جلو گیری می کند.”[۲۲]در واقع پو لشویی رابطه بین جرم و مجر م را پنها ن نمو ده و راه کشف این جرائم را مشکل می سازد .زیرا با انجا م پو ل شو یی تو جیه قا بل قبو ل و مشروعی برای پول هایی که در دست دارد ارائه می کند و با مخفی نگه داشتن منبع، ماهیت و منشاء قانو نی جلوه دادن آنها برحسب درآمد های حا صله را پو شیده ودر رد یابی و کشف این جر ائم (جر م مبنا ) را دشوار می سازد. “[۲۳]
ر – پو ل شویی جر م ثا نو یه
شاید بتوان جرم ثانویه را همان جر م مبنا و منشاءمعنی کر د چر ا که برای ار تکاب این جر م باید جر م
دیگری اتفا ق بیفتد.”[۲۴]مفهو م ثا نویه برای جرم پول شویی یعنی برای ارتکاب این جرم با ید جرم دیگری ازقبیل قاچا ق مو اد مخد ر و آدم ربایی ،اعضای بدن و .. اتفا ق بیفتد
ز:دیدگاه کارگروه اقدام مالی درخصوص طبقه بندی جرم پول شویی
این سازمان ضمن مستقل دانستن جرم پول شویی، آن را منشاء از جر ائم دیگر می داند .جدولی ارائه کرده
است که شامل ۲۰عنوان می باشد.در کار گروه اقدام ما لی برای مبارزه باپولشویی ،قاچاق مواد مخدر و جرایم ما لی را بعنوان اصلی ترین منابع عواید غیر قانونی معرفی کرده است دیگر جرائم منشأ پولشویی طبق نظر این سازمان در جدول زیر ارائه شده اند.
۱-ز=شرکت در گروه ها ی جنایی سازمان یافته
۲- ز=پول تقلبی
۳-ز= ترروسیم از جمله تأمین مالی ترروسیم
۴-ز= سرقت هنری
۵- ز= قا چاق انسان وقاچاق مهاجر
۶-ز = قاچاق مواد مخدر و…
۲۰-ز= خیانت در امانت .
ژ:برداشت دیگر از جرم مرکب
یک کارشناس حقوقی در خصوص جرم مر کب می گوید.“جرم مرکب دارایی اجزایی است که هر یک به تنهایی قابل مجازات نمی باشند.بلکه مجموع آنها جرم را بوجود می آورد مانند کلا هبرداری که ازچند جزتشکیل می گردد.
توسل به وسایل متقلبانه برای اغوای دیگری وبد ست آوردن مال یا وجه نقد یا اسناد یا اوراق بهاداروامثال آن”[۲۵]
س:چند بعدی بودن جرم پول شویی
مفهوم چند بعدی بو دن پو ل شویی به چه معنا می باشد؟”پول شویی جرمی چند بعدی است به طوری که علاوه بر بعد قضایی در ابعاد اخلاقی ،سیاسی،اقتصادی واجتماعی نیزتأثیر دارد”[۲۶]
ش:مستمر بودن جرم پول شویی
مفهوم مستمربودن جرم پول شویی یعنی:”پول شویی جرم مستمراست که ازوضعیت چندبعدی آن حاصل می شود
به عبارت دیگرشستن وقانونی جلوه دادن پول کثیف فرایندی است که لزوماً بایستی بامراحل این فرایند طی شود”[۲۷]
ص:سازمان یافته بودن جرم پول شویی
سازمان یافتگی ازویژگی های مهم پو ل شو یی درطبقه بند ی جرائم می باشد.”پول شویی جرمی سازمان یافته است
وبا بازداشت یک نفر ازاعضای سازمان جرم هنوزبه پایان نرسیده است چون امکان جایگزینی فرددیگروجود دارد.”[۲۸]
ط:پول شویی جرمی دوگا نه
پو ل شویی جر می دو گانه است یعنی چه؟”پول شویی جرمی دوگانه است یعنی برای تطهیر پول نیاز به وجود جرم اولیه (منشأ)می باشد.و تا آن جرم صورت نگیرد.پول شویی محقق نمی شود.”[۲۹]
[۱] جعفری لنگرودی،محمد جعفر،ترمینولوژی ،چاپ بیست و دوم،انتشارات گنج دانش،۱۳۸۸، صفحه ۶۰۶
[۲] باشگاه اند یشه،به نقل از،احمد ی،محمد ،همان،صفحه ۱
[۳] پیشین،همان صفحه
[۴] پیشین ،همان صفحه
[۵] شهیدی ،مهد ی ،حقوق مدنی ۶ ،چاپ سیز دهم ،انتشارات مجد ،۱۳۹۰، صفحه ۳۲
[۶] عاشوری،محمد،آیین دادرسی کیفر ی ،جلد دوم،چاپ ششم ،انتشارات سمت ،۱۳۸۴ ،صفحه۶۲
[۷] اردبیلی ،محمد علی ،حقوق جزای عمو می ،جلد دوم ،چاپ دوم ،نشر میزان ۱۳۷۸ ،صفحه۱۹
[۸] گلدوزیان ،ایرج ،حقوق جزای اختصاصی ،چاپ نهم ،انتشارات دانشگاه تهر ان ،۱۳۸۲ ،صفحه۴۴
[۹] صفایی،سید حسین،قواعد عمومی قراردادها،جلد دوم،چاپ هشتم،نشر میزان،۱۳۸۹،صفحه ۱۳۰
[۱۰] همان ،همان صفحه
[۱۱]همان ،همان صفحه
[۱۲] همان ، صفحه ۱۳۱
[۱۳] جعفری لنگرودی ،محمد جعفر،همان، صفحه ۱۹
[۱۴] همان ، همان صفحه
[۱۵] همان ، همان صفحه
[۱۶] همان ،همان صفحه
[۱۷] پیشین ، همان صفحه
[۱۸] پیشین ، همان صفحه
[۱۹] پیشین ، همان صفحه
[۲۰] پیشین ، همان صفحه
[۲۱] عمید ،حسن ،همان ، صفحه ۱۱۲۴
[۲۲] یار احمد ی ،رضا ،سیاست کیفری ایران و فرانسه درقبال پو لشویی،کارشناسی ارشد ،دانشگاه آزاد دامغان ،۱۳۸۹، صقحه ۷۰
[۲۳] آقایی ، علی اصغر ،به آدرس الکتر ونیکی agaei 50.blog fa. Com/
[۲۴] معروفی ،مختار ،به آدرس الکترونیکی http://www.khoshyaran.com /
[۲۵] مو منی،مهدی،مبانی حقوق جزای بین الملل ایران،چاپ اول،عرش اندیشه،۱۳۸۵،صص۱۱۸و۱۱۹،به نقل از،پــاد،ابــراهــــیم،
حقوق کیفری ،اختصاصی،تحلیلی،جزوه درسی دوره دکتری،دانشگاه تهران،۱۳۷۱،صفحه ۱۸
[۲۶] یار احمد ی،رضا ،همان،صفحه ۱۸،به نقل از:مجتبی،دباغ،پو ل شویی،چاپ اول،انتشارات چکاد،امیر بهادر، ۱۳۸۵،صفحه۱۰
[۲۷] همان ، همان صفحه ، به نقل ازهما ن
[۲۸] همان، همان صفحه ،به نقل از هما ن
[۲۹] پیشین ، صفحه ۱۸ ،به نقل از هما ن
