1-6. قلمرو زمانی: 7

 

1-7. پیشینه تحقیق: 7

 

1-7-1.کتاب ها 8

 

1-7-2. مقاله ها و پژوهش ها: 10

 

1-7-3. پایان نامه ها: 17

 

1-8. نقد و بررسی منابع نظری و تحقیقی مرتبط با موضوع تحقیق: 22

 

1-8-1. جمع بندی و نتیجه مطالعه کتاب ها: 22

 

1-8-2 جمع بندی و نتیجه مطالعه مقالات: 23

 

1-8-3 جمع بندی و نتیجه مطالعه پایان نامه ها 25

 

1-9. موانع و تنگناهای اجرایی موضوع تحقیق: 26

 

فصل دوم: مبانی و چارچوب نظری تحقیق.. 27

 

2-1. مقدمه. 27

 

بنیان نظری و جامعه شناختی.. 27

 

2-2 مباحث نظری: 27

 

2-2-1 نظریه ها و رویکردهای جامعه شناختی مرتبط به گروه های اجتماعی: 27

 

جمع بندی: 30

 

2-2-2. نظریه ها و رویکردهای مرتبط با آموزش و پرورش: 31

 

2-2-3. نظریه‌ها و رویکردهای مرتبط با تدوین کتاب‌های درسی: 32

 

2-2-4. نظریه ها و رویکردهای مرتبط با مشارکت معلمان در تدوین برنامه های درسی.. 38

 

جمع بندی: 43

 

2-3. چارچوب نظری: 45

 

2-4. پرسشهای تحقیق: 49

 

2-5. فرضیه های تحقیق: 50

 

2-6. الگوی نظری و تحلیلی موضوع تحقیق: 51

 

فصل سوم: مبانی روش شناسی موضوع تحقیق. 52

 

3-1. مقدمه: 52

 

3-2. تحلیل و تبیین روش شناختی موضوع تحقیق: 52

 

3-3. شیوه به کاربری روش های مورد نظر در این تحقیق: 53

 

3-4. تکنیک های جمع آوری داده ها: 53

 

 

پرسش های باز برای مصاحبه. 55

 

3-5. جامعه مورد مطالعه. 56

 

3-6. شیوه نمونه گیری از جامعه مورد مطالعه. 56

 

3-7. شیوه تجزیه و تحلیل داده ها 57

 

3-8. تعریف مفاهیم و متغیر های تحقیق: 58

 

3-9 شاخص ها و معرف ها 60

 

3-10. جداول توزیع فراوانی های جمعیت مورد مطالعه. 63

 

 

 

 

 

بخش دوم: 66

 

دستآوردها، یافته ها و راهکارها 66

 

فصل چهارم: توصیف و تحلیل دستآوردهای مطالعات اسنادی و میدانی.. 67

 

4-1. دستآوردهای مطالعات اسنادی.. 67

 

4-2. دستآورد های مطالعه کتاب ها: 73

 

4-3. دستآوردهای مطالعات میدانی.. 78

 

فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه راهکار. 97

 

5 -1. یافته های حاصل از مطالعات اسنادی.. 97

 

5-2. یافته های حاصل از مطالعات میدانی.. 102

 

5-3 . جمع بندی.. 112

 

5-4. نتیجه گیری نهایی: 118

 

5-5. راهکارها 120

 

راهکارهای راهبردی: 120

 

راهکارهای کاربردی: 121

 

5-6. خلاصه تحقیق. 123

 

منابع و مآخذ: 126

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

 

 

 عنوان                                                                                                           صفحه

 

جدول الف:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 60

 

جدول شماره 1: توزیع جنسی جمعیت مورد مطالعه. 63

 

جدول شماره 2: توزیع جمعیت مورد مطالعه از نظرمقطع تحصیلی.. 63

 

جدول شماره 3: توزیع جمعیت مورد مطالعه ازنظر رشته تحصیلی.. 64

 

جدول شماره4:  توزیع جمعیت مورد مطالعه از نظر نوع شغل.. 65

 

. 79

 

. 81

 

. 83

 

. 84

 

جدول شماره 10: عوامل اجتماعی – فرهنگی تأثیرگذار در نقش ساختاری و کارکردی معلمان در تهیه و تدوین کتب درسی آموزش وپرورش ( دستآورد مصاحبه با مدیران ). 85

 

. 87

 

. 88

 

. 89

 

. 90

 

. 91

 

. 93

 

… 94

 

( دستآورد مصاحبه با مولفان ، برنامه ریزان و صاحب نظران ). 94

 

. 95

 

… 96

 

جدول شماره 20: عوامل اجتماعی- فرهنگی تأثیرگذار در نقش ساختاری و کارکردی معلمان در تهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش (نتایج نهایی) 102

 

جدول شماره 21: عوامل فرهنگی- سیاسی تأثیرگذارد و نقش ساختاری وکارکردی معلمان در تهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش (نتایج نهایی) 104

 

جدول شماره 22:  عوامل اقتصادی تأثیرگذار در نقش ساختاری وکارکردی معلمان درتهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش (نتایج نهایی) 105

 

جدول شماره 23: عوامل جغرافیایی وزیست محیطی تأثیرگذار در نقش ساختاری وکارکردی معلمان درتهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش  (نتایج نهایی) 106

 

جدول شماره 24: عوامل جمعیتی تأثیرگذار در نقش ساختاری و کارکردی معلمان در تهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش (نتایج نهایی) 106

 

جدول شماره  25: عوامل اجتماعی – فرهنگی تأثیرگذارد و نقش ساختاری وکارکردی معلمان در تهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش (مجموع کلی نتایج) 108

 

جدول شماره 27: عوامل اقتصادی تأثیرگذار در نقش ساختاری وکارکردی معلمان درتهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش (مجموع کلی نتایج) 110

 

جدول شماره 28: عوامل جمعیتی تأثیرگذاردرنقش ساختاری و کارکردی معلمان درتهیه وتدوین کتب درسی آموزش وپرورش (مجموع کلی نتایج) 111

 

جدول شماره 29 :عوامل جغرافیایی و زیست محیطی تأثیرگذار در نقش ساختاری و کارکردی معلمان در تهیه و تدوین کتب درسی آموزش وپرورش (مجموع کلی نتایج) 111

 

جدول شماره 30: مجموع شاخص های ارزیابی شده مربوط به ارزش های اجتماعی اقتصادی فرهنگی، جغرافیایی، جمعیتی، و سیاسی به ترتیب اولویت و تعداد کدهای اختصاص یافته. 116

 

 

 

چکیده

 

بدنبال پیچیده تر شدن زندگی، مسایل و مشکلات زیادی در جامعه، خصوصا درمیان نوجوانان و جوانان، پدیدار گشته است. در راستای  برون رفت منطقی و ریشه ای  از این وضعیت، لازم است موضوعات اساسی و مهمی که اهم مسائل جامعه، از آن نشات می گیرد، بیشتر مورد بررسی و توجه قرارگیرد. در عصر ارتباطات، بواسطه ی تکنولوژی های پیشرفته و وسایل ارتباط جمعی مدرن، بدون تمایل ما، جوانان و نوجوانان هر لحظه از تغییرات سریع و همه جانبه ی جهانی، آگاه می شوند.  تفاوت بسیار زیاد  آنچه از این طریق به آنها منتقل می‌شود، با مطالبی که  در کتاب های درسی می خوانند، به شدت، وضعیت جامعه پذیری و آموزش مهارت‌های زندگی و شغلی آنها را تحت تاثیر قرار داده و در عمل موجب بروز اعمال و رفتاری می شود که با اهداف و برنامه های کلان آموزش و پرورش، خصوصا در راستای توسعه اقتصادی- اجتماعی کشور، بسیار تفاوت دارد. بنابراین  ریشه مشکل و درمان این معضل را باید در آموزش و پرورش، که رکن اصلی آن را معلم و دانش‌آموز، و ابزاری بنام کتاب تشکیل می دهد، جستجو کرد. یافته های این پژوهش که در مورد نقش ساختاری و کارکردی معلمان در تهیه و تدوین کتاب های درسی، صورت گرفته است، جای خالی گروه های اجتماعی ساختارمند در ایران پس از انقلاب اسلامی را نشان می دهد. عدم وجود گروه های ساختارمندی که معلمان با تنوع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، اقلیمی، نژادی، زبانی و.. در اقصی نقاط کشور بتوانند با عضویت فعال در آنها، به بررسی تغییرات همه جانبه و روزمره دانش آموزان متاثر از عوامل بیرونی و درونی تاثیر گذار، پرداخته و با ارزیابی و نقد و بررسی، راهکار های لازم را به دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی  ارائه دهند، بیش از پیش حس می شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ایجاد گروه های اجتماعی ساختارمند و پویای معلمان، که نقش تعیین کننده و اساسی ساختاری و کارکردی در توسعه اقتصادی – اجتماعی کشور دارند، باید جزو الویت های  اساسی و مهم  کشور باشد، ولی در ایران و در حال حاضرگروه اجتماعی معلمان  از پویایی لازم  برخوردار نیست. وقتی یکی از مهمترین آنها، یعنی گروه  اجتماعی معلمان به شکل ساختارمند، از پویایی لازم برخوردار نباشد، به طریق اولی، گروه های اجتماعی دیگر نیز که نقش آنها در توسعه اقتصادی – اجتماعی ایران ضروری است، از پویایی لازم برخوردار نخواهند بود. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که، برای رسیدن به اهداف مندرج در قانون اساسی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، در راستای توسعه اقتصادی – اجتماعی کشور، به نقش ساختاری و کارکردی معلمان و  مولفه های ساختاری و کارکردی اثرگذار برمعلمان، در تهیه و تدوین کتابهای درسی آموزش و پرورش، یعنی دعوت به همکاری از معلمان مجرب و کارآمد در برنامه ریزی و تالیف کتاب های درسی و اعمال نظرات آنها، باید توجه اساسی و بیشتری  مبذول گردد. و این مهم، محقق نخواهد شد، مگر گروه های اجتماعی معلمان، چه در درون آموزش و پرورش،و چه در بیرون آن به شکل سازمان های غیر دولتی، متناسب با هر اقلیم و فرهنگ ، نژاد ،زبان و.. به شکل ساختارمند و ضابطه‌مند، با حمایت جدی مدیریت کلان کشور و با عزم و اراده ملی تشکیل، و باجدیت وظایف خطیر خود را دنبال نمایند.

 

  کلیدواژه: گروه اجتماعی، توسعه اقتصادی-اجتماعی، گروه معلمان و کتاب های درسی

 

 

 

 

 

مقدمه

 

در سال های اخیر توجه برخی از اندیشمندان بخصوص جامعه شناسان دلسوز ، برای نیل به توسعه همه جانبه کشور و حل مشکلات کنونی و پیشگیری از مشکلاتی که در آینده بر سر راه توسعه جامعه مان ، قرار گرفته است ، کوشیده اند تا با مطالعه و بررسی زمینه های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامعه ، ضمن شناسایی ساختار کلان جامعه ، ریشه های کژکارکردی ها را مورد تامل ، و مناسبات و روابط میان آنها و تعامل و تاثیرگذاری آنها بر یکدیگر را مورد بررسی  قرار دهند . توجه به ساختار و کارکرد گروه های اجتماعی و نقش آنها در توسعه اقتصادی – اجتماعی ،  نگاهی نو، در این زمینه است . برخی دیگر  از اندیشمندان بدون صحبت از ساختار موجود آموزش و پرورش معتقدند که باید نگاهی تازه  به آن داشته و آن را نوعی سرمایه گذاری می‌دانند که الویت یک و یا دو را بین نیازهای جامعه دارد . همه برنامه ریزی ها در آموزش و پرورش حول محور معلم، دانش آموز و کتاب می چرخد ، درتحقیق حاضر با بهره گیری از روش اسنادی و تحلیل محتوای کیفی و  مصاحبه با دست اندرکاران دفتر برنامه ریزی و تالیف کتاب های درسی ، معلمان و مدیران، کوشش به عمل آمده تا نقش ساختاری و کارکردی معلمان در تهیه و تدوین کتاب های درسی و همچنین ساختار و کارکرد گروه های اجتماعی در ایران از انقلاب اسلامی تاکنون، بررسی شود. بخش شکلی تحقیق در سه فصل، ابتدا به توجیه علمی، و سپس در فصل دوم ضمن پرداختن به مبانی و چارچوب نظری ، رویکرد محقق به عنوان چراغ راه مشخص شده است . در فصل سوم در تبیین مبانی روش شناختی موضوع تحقیق، تکنیک ها و روش های تحقیق به همراه پرسشنامه باز و شیوه جمع آوری داده ها ، شیوه استخراج و تجزیه و تحلیل آنها، ارائه گردیده است. در بخش محتوایی فصل چهارم، داده های جم