1-11 جمع بندی.. 11

 

 

1-12 چهارچوب کلی پژوهش.. 12

 

 

فصل دوم مروری بر ادبیات تحقیق:.. 13

 

 

2-1 مقدمه.. 14

 

 

2-2 ارزیابی عملکرد.. 14

 

 

2-2-1 تعریف ارزیابی عملکرد.. 14

 

 

2-2-2 تاریخچه ارزیابی.. 16

 

 

2-2-3 اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد.. 17

 

 

2-2-4 دیدگاه‌های سنتی و نوین در ارزیابی عملکرد.. 19

 

 

2-2-5 فرآیند ارزیابی عملکرد.. 21

 

 

2-2-6 مدلها و الگوهای سیستم ارزیابی عملکرد.. 24

 

 

2-3 لیزینگ.. 31

 

 

2-3-1 تشریح مختصر عملیات لیزینگ در ایران.. 31

 

 

2-3-2 تاریخچه لیزینگ در ایران.. 33

 

 

2-3-3 انواع روش‌های لیزینگ.. 34

 

 

2-3-4 مزایای تأمین مالی از شرکت‌های لیزینگ در مقایسه با بانکها.. 39

 

 

2-3-5 مزایای لیزینگ.. 40

 

 

2-3-6 نقش لیزینگ در توسعه اقتصادی کشورها.. 41

 

 

2-3-7 انواع شرکت‌های لیزینگ از نظر نوع مالکیت.. 42

 

 

2-3-8 منابع مالی شرکت‌های لیزینگ.. 43

 

 

2-3-9 شیوه محاسباتی اقساط ماهیانه در شرکت‌های لیزینگ.. 44

 

 

2-3-10 محدودیت‌های معاملاتی و محاسباتی شرکت‌های لیزینگ.. 45

 

 

2-4 تحلیل پوششی داده‌ها (DEA).. 46

 

 

2-4-1 دو مشخصه اساسی برای الگوی (DEA) 47

 

 

2-4-2 مزایای روش DEA.. 48

 

 

2-4-3  محدودیت های الگوی (DEA) در مقایسه با سایر الگوها.. 49

 

 

2-4-4 رابطه تعداد ورودیها و خروجیها  با تعداد DMUها.. 49

 

 

2-5 رویکرد AHP/DEA برای رتبه‌بندی واحدهای تصمیم گیرنده.. 50

 

 

2-6. روش AHP/DEA تقاطعی برای رتبه بندی واحدهای تصمیم گیرنده.. 53

 

 

 

 

2-7 پیشینه تحقیق.. 55

 

 

2-8 جمع بندی.. 72

 

 

فصل سوم روش تحقیق:.. 73

 

 

3-1 مقدمه.. 74

 

 

3-2 روش‌شناسی تحقیق.. 75

 

 

3-3 مدل مفهومی تحقیق.. 76

 

 

3-4 جمعیت آماری و نمونه پژوهش.. 78

 

 

3-4-1 جامعه آماری.. 78

 

 

3-5 انتخاب متخصصین.. 79

 

 

3-6 جمع‌آوری داده‌های شرکت‌های لیزینگ.. 79

 

 

3-7 روش گردآوری اطلاعات : 79

 

 

3-8 قلمرو تحقیق.. 80

 

 

3-9 چگونگی انتخاب متغیرها.. 80

 

 

3-10 تعریف مفهومی و نحوه محاسبه شاخص‌ها.. 81

 

 

3-11 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها.. 83

 

 

3-12 معرفی شرکت‌های لیزینگ مورد بررسی.. 83

 

 

3-13 جمع بندی.. 98

 

 

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها:.. 99

 

 

4-1 مقدمه:.. 100

 

 

4-2 نحوه انتخاب شاخص‌ها و اولویت‌بندی آنها.. 100

 

 

4-3 ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ در سال 1387.. 102

 

 

4-3-1 محاسبه کارایی شرکت‌ها با استفاده از مدل DEA.. 104

 

 

4-3-2 رتبه‌بندی شرکت‌های کارا با مدل AHP/DEA سینوانی استرن و همکاران.. 105

 

 

4-3-3 رتبه‌بندی شرکت‌های کارا با مدل AHP/DEA تقاطعی.. 109

 

 

4-3-3-2 گام دوم: محاسبه وزن‌های واحدها توسط AHP. 111

 

 

4-4 ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ در سال 1388.. 115

 

 

4-5 ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ در سال 1389.. 120

 

 

4-6 ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ در سال 1390.. 126

 

 

4-7 ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ در سال 1391.. 132

 

 

4-8 ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ در بازه زمانی 1387 تا 1391.. 138

 

 

4-9 جمع بندی.. 143

 

 

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات:.. 144

 

 

5-1 مقدمه.. 145

 

 

5-2 چگونگی انتخاب متغیرها.. 145

 

 

5-3 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها.. 145

 

 

5-4 بحث و نتیجه گیری.. 146

 

 

5-5 پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی.. 149

 

 

5-6  محدودیتهای تحقیق.. 150

 

 

منابع……….. 151

 

 

پیوست ها.. 160

 

 

فهرست جداول

 

 

عنوان                                                                                                                صفحه

 

 

جدول (2-1): ارزیابی دستگاهها و کارکنان بر اساس نگرش نوین در مقایسه با نگرش سنتی (اسنپ و همکاران، 41:1994) 20

 

 

جدول (2-2). ماتریس تقاطعی.. 54

 

 

جدول (2-3):بررسی مطالعات انجام شده در حوزه ارزیابی عملکرد و مطالعات انجام شده در صنعت لیزینگ… 66

 

 

جدول (4-1): رتبه‌بندی حاصل از آزمون فریدمن برای کل شاخص‌ها 100

 

 

جدول (4-2) : رتبه‌بندی شاخص‌ها بر حسب وزنشان (به صورت نزولی) 101

 

 

جدول (4-3) مقادیر شاخص‌ها برای هر شرکت در سال 1387. 103

 

 

جدول (4-4): کارایی به دست آمده برای شرکت‌ها با استفاده از مدل DEA برای سال 1387. 104

 

 

جدول (4-5) ماتریس مقایسات زوجی حاصل از مرحله اول در سال 1387. 108

 

 

جدول (4-6): ماتریس تقاطعی برای واحدهای کارا در سال 1387. 110

 

 

جدول (4-7): ماتریس مقایسه زوجی مربوط به سال 1387. 111

 

 

جدول (4-8): وزن‌های به دست آمده از مدل AHP/DEA تقاطعی برای شرکت‌های کارا در سال 1387. 111

 

 

جدول(4-9): رتبه‌بندی کامل شرکت‌ها در سال 1387. 112

 

 

جدول (4-10) مقادیر شاخص‌ها برای هر شرکت در سال 1388. 115

 

 

جدول (4-11): کارایی به دست برای شرکتها با استفاده از مدل DEA برای سال 1388. 116

 

 

جدول (4-12): وزن‌های به دست آمده از مدل AHP/DEA تقاطعی برای شرکت‌های کارا در سال 1388. 117

 

 

جدول(4-13): رتبه‌بندی کامل شرکت‌ها در سال 1388. 117

 

 

جدول (4-14): مقادیر شاخص‌ها برای هر شرکت در سال 1389. 121

 

 

جدول (4-15): کارایی به دست آمده برای شرکت‌ها با استفاده از مدل DEA برای سال 1389. 122

 

 

جدول (4-16): وزن‌های به دست آمده از مدل AHP/DEA تقاطعی برای شرکت‌های کارا در سال 1389. 123

 

 

جدول(4-17): رتبه‌بندی کامل شرکت‌ها در سال 1389. 123

 

 

جدول (4-18) مقادیر شاخص‌ها برای هر شرکت در سال 1390. 127

 

 

جدول (4-19): کارایی به دست آمده برای شرکت‌ها با استفاده از مدل DEA برای سال 1390. 128

 

 

جدول (4-20): وزن‌های به دست آمده از مدل AHP/DEA تقاطعی برای شرکت‌های کارا در سال 1390. 129

 

 

جدول(4-21): رتبه‌بندی کامل شرکت‌ها در سال 1390. 129

 

 

جدول (4-22): مقادیر شاخص‌ها برای هر شرکت در سال 1391. 132

 

 

جدول (4-23): کارایی به دست آمده برای شرکتها با استفاده از مدل DEA در سال 1391. 133

 

 

جدول (4-24): وزن‌های به دست آمده از مدل AHP/DEA تقاطعی برای شرکت‌های کارا در سال 1391. 134

 

 

جدول(4-25): رتبه‌بندی کامل شرکت‌ها در سال 1391. 135

 

 

جدول (4-26): نمره کارایی و رتبه هر شرکت در سال‌های 1387 تا 1391. 138

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل ها

 

 

عنوان شکل                                                                                               صفحه

 

 

شکل (2-1): چرخه ارزیابی عملکرد برای سازمان  (الهی،52:1378)……………………………………………………….19

 

 

شکل (2-2): فرایند ارزیابی عملکرد در سازمان (تولایی، 19:1386)……………………………………………………….24

 

 

شکل (2-3): مدل چارچوب مدوری و استیپل (مدوری و استیپل، 24:2000)…………………………………………..28

 

 

 

 

 

نمودارها

 

 

عنوان نمودار                                                                                               صفحه

 

 

نمودار (2-1): تشریح عملیات لیزینگ در ایران (میری، 130:1389)……………………………………………………….31

 

 

نمودار (3-1): مدل مفهومی و مراحل انجام تحقیق………………………………………………………………………………77

 

 

نمودار (4-1): کارایی به دست آمده برای شرکت‌ها با استفاده از مدل DEA برای سال1387……………………113

 

 

نمودار (4-2): کارایی به دست برای شرکت­ها با استفاده از مدل DEA برای سال 1388………………………….118

 

 

نمودار (4-3): کارایی به دست برای شرکت­ها با استفاده از مدل DEA برای سال 1389………………………….124

 

 

نمودار (4-4): کارایی به دست برای شرکت­ها با استفاده از مدل DEA برای سال 1390………………………….130

 

 

نمودار (4-5): کارایی به دست برای شرکت­ها با استفاده از مدل DEA برای سال 1391………………………….136

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

 

کلیات تحقیق

 

 

• مقدمه

 

امروزه گسترش و توسعه صنعت لیزینگ به عنوان یک ضرورت عمومی در سراسر جهان بر کسی پوشیده نیست. نقش عملیات لیزینگ در چرخه اقتصادی کشور­ها و اثرات مثبت و اجتناب‌ناپذیری که در ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و سرانجام توازن منطقی در موازنه پرداخت­های جوامع صنعتی و رو به رشد به جای گذاشته، موجب گردیده است، این شیوه اعتباری امروزه با تکیه بر تخصص و ویژگی‌های نوین اجرایی بتواند موقعیت خود را به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تأمین اعتبار در سطح اقتصاد داخلی و بین‌المللی تصویب نماید. بر این اساس، بخش عظیمی از عملیات مالی سرمایه‌گذاری و تأمین اعتبار در جهان با استفاده از روش‌های نوین لیزینگ انجام می‌پذیرد، به طوری که بر اساس بررسی‌های مؤسسات مطالعاتی اقتصادی معتبر جهان، روش تأمین اعتبارات از طریق لیزینگ، در بین مکانیزم­های گوناگون اعتباری، بعد از وام­های مستقیم بانکی در مرتبه دوم قرار گرفته است.

 

 

در کشور ما نیز با توجه به وجود نیاز مبرم به چنین شیوه تأمین مالی، شرکت‌های مختلفی پا به صنعت لیزینگ نهادند.

 

 

به نظر پیتر دراکر هنگامی که در یک سازمان تحول ایجاد نمی‌شود نظام سنجش عملکرد آن باید مورد بازنگری قرار گیرد. بنابراین بررسی روش‌های فعلی ارزیابی عملکرد شرکت­ها برای استفاده بهره‌ور از منابع و کسب مزیت رقابتی بسیار مهم جلوه می­کند. شاخص­های موجود نمی‌توانند تصویری یکپارچه و کامل از عملکرد شرکت­ها ارائه کنند در این میان استفاده از مدل تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) جهت ارزیابی مستمر عملکرد و رتبه‌بندی شرکت‌ها می‌تواند راهگشا باشد. به همین دلیل هدف اصلی از انجام این پژوهش ارزیابی عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ با استفاده از کاراترین روش ارزیابی، می‌باشد.

 

 

• بیان مسئله

 

نقش عملیات لیزینگ در چرخه اقتصادی کشورها و اثرات مثبت و اجتناب‌ناپذیری که در ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و سرانجام توازن منطقی در موازنه پرداخت‌های جوامع صنعتی و رو به توسعه به جای گذاشته، موجب گردیده است که این شیوه اعتباری، امروز با تکیه بر تخصص‌ها و ویژگی‌های نوین اجرایی بتواند موقعیت خود را به عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌های تأمین اعتبار در سطح اقتصاد داخلی و بین‌المللی تثبیت نماید.  بر این اساس، تحقیقاً بخش عظیمی از عملیات مالی، تسهیلاتی و سرمایه‌گذاری و تأمین اعتبار در جهان با استفاده از روش‌های نوین لیزینگ انجام می‌پذیرد. به طوری که بر اساس بررسی‌های مؤسسات مطالعاتی اقتصادی معتبر جهان روش تأمین اعتبارات از طریق لیزینگ، در بین مکانیزم­های گوناگون اعتباری، بعد از وام­های مستقیم بانکی در مرتبه دوم قرار گرفته است (آملی دیوا، 1386 :88).

 

 

 رقابت روزافزون در محیط­های اقتصادی، شرکت­ها را بر آن داشته که پیرامون عملکرد خود هوشیارتر عمل کنند. همان‌گونه که هر سال میلیاردها دلار صرف مخارج سرمایه­ای می­گردد، مؤثرترین راه­ها برای تحصیل تجهیزات هر روز بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. شرکتی که از مؤثرترین روش‌های کسب درآمد استفاده می‌کند، از این رقابت فایده خواهد برد. بنابراین لیزینگ در برابر خرید به عنوان جزء لاینفک تصمیم‌گیری جهت تحصیل تجهیزات سرمایه‌ای مورد توجه قرار می­گیرد (دیلن، 23:1385).

 

 

در کشور ما نیز با توجه به وجود نیاز مبرم به چنین شیوه تأمین مالی، شرکت‌های مختلفی پا به صنعت لیزینگ نهادند. به طوری که بسیاری از شرکت‌های دولتی و غیردولتی در حال حاضر در کشور مشغول به فعالیت در این زمینه می‌باشند. بنابراین شناخت عملکرد شرکت‌های لیزینگ می­تواند در جهت شروع فعالیت‌های جدید و همچنین حفظ فعالیت‌های موجود به این شرکت­ها یاری رساند. لذا مسئله‌ای که ما در این تحقیق با آن روبرو هستیم این است که عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت لیزینگ در ایران چگونه است؟

 

 

• اهمیت و ضرورت تحقیق

 

1-3-1. اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ نظری

 

 

امروزه به دلیل تحولات وسیعی که طی نیم قرن اخیر در عرصه اقتصادی جهان، رخ داده است و همچنین تغییر و تحولات گسترده در زمینه عرضه و تقاضا، موجب شده است تا دست اندرکاران سیاست­های اقتصادی در کشورها، برنامه‌های لازم برای تأسیس شرکت‌هایی جدید، که می‌توانند ابزارهای اعتباری در جهت رشد صنایع و اقتصاد آن‌ها محسوب شوند را در دستور کار خود قرار دهند.

 

 

شرکت‌های لیزینگ از جمله واحدهایی هستند که با تدوین مناسب آئین نامه‌ها و مقررات فعالیت آن‌ها، می‌توانند سهم بسزایی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها داشته باشند. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته امروزه بیش از 20 درصد از کل سرمایه‌گذاری روی تجهیزات در دنیا، از طریق لیزینگ انجام می‌شود (البته این میزان فقط شامل دارایی‌های منقول می‌باشد). مطالعات نشان می‌دهد که روش تأمین مالی از طریق لیزینگ، در بین مکانیز­م­های گوناگون اعتباری، بعد از وام‌های مستقیم بانکی در مرتبه دوم قرار گرفته است و بیش از یک سوم اعتبارات از این طریق تأمین می‌شود.

 

 

حال با توجه به آنچه که در خصوص ضرورت و اهمیت صنعت لیزینگ گفته شد، این سؤال اساسی مطرح است که نحوه عملکرد شرکت‌ها در صنعت لیزینگ چگونه است؟

 

 

غالباً گفته می‌شود که بدون ارزیابی عملکرد فعلی، هیچ بهبودی حاصل نمی‌شود. ارزیابی‌ها بر پایه نتایج اندازه‌گیری فعالیت‌ها و عملکرد صورت می‌گیرد. معمولاً کارایی و بهره­وری سازمانی با اندازه‌گیری نتایج عملکرد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، بنابراین هر سازمانی نیازمند طراحی سیستمی برای اندازه‌گیری عملکرد می‌باشد که در خصوص کارایی و اثربخشی فعالیت‌های بخش‌های مختلف سازمان اطلاعات مربوط، دقیق و به موقع برای تصمیم گیران ارائه نماید (چن، 2009).

 

 

به طور کلی چنانچه سیستم مالی یک کشور که مؤسسات لیزینگ جزیی از آن هستند کارایی داشته باشند، منابع مالی به صورت بهینه به بخش­های کارای اقتصاد تخصیص می­یابد و موجب افزایش تولید، سطح اشتغال و رشد اقتصادی خواهد شد در حالیکه تأمین مالی از طریق لیزینگ یکی از بخش‌های حیاتی تأمین مالی مدرن می‌باشد بنابراین سنجش عملکرد و محاسبه کارایی شرکت‌های لیزینگ از اهمیت بسزایی برخوردار است.

 

 

 

 

 

1-3-2. اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ کاربردی

 

 

از آنجا که هر بنگاه اقتصادی برای ادامه حیات خود در جریان رقابت با سایر بنگاه‌های موجود در یک صنعت با توجه به رشد فزاینده تکنولوژی و موج گسترده اطلاع‌رسانی و توسعه خدمات متنوع، همواره باید از پویایی لازم برخوردار باشد، لذا کنترل و ارزیابی مستمر فعالیت آن بنگاه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌نماید، بنابراین شرکت‌های لیزینگ نیز به عنوان عضو فعال این سیستم از این قاعده مستثنی نبوده و ارزیابی به گونه‌های مختلف را در این خصوص می‌طلبند.

 

 

علاوه بر این کارایی شرکت‌های لیزینگ از جمله موضوعاتی است که هم برای مدیران آن‌ها و سیستم نظارتی و هم برای مشتریان و سایر ذینفعان این شرکت‌ها حائز اهمیت است، چرا که مدیران برای باقی ماندن در عرصه رقابت با سایر شرکت‌ها نیازمند رسیدن به بالاترین سطح کارایی بوده و از طرف دیگر مشتری و سیستم نظارتی می‌دانند که افزایش کارایی همواره توأم با کاهش قیمت و افزایش کیفیت خواهد بود. بنابراین در این تحقیق علاوه بر ارزیابی عملکرد و تعیین میزان کارایی شرکت­ها، نه تنها شرکت­های لیزینگ ناکارا رتبه­بندی می­شوند بلکه شرکت­های کارا نیز رتبه­بندی شده که اهمیت این کار از آن جهت است که شرکت­های کارایی که در رتبه­های پایین­تر قرار گرفته­اند می­توانند در جهت ارتقاء کارایی خود اقدام کنند.

 

 

 با