1-9-1سود هر سهم……………………………………………………………………………………………………………….10
1-9-2- سهام شناور آزاد……………………………………………………………………………………………………….10
1-9-3- امکان نقد شوندگی……………………………………………………………………………………………………11
1-9-4- تعداد ماههای فعالیت در بورس…………………………………………………………………………………….11
1-9-5- بازده حقوق صاحبان سهام…………………………………………………………………………………………..11
1-9-6- بازده سهام………………………………………………………………………………………………………………..11
1-9-7- بازده دارائی ها…………………………………………………………………………………………………………..11
1-9-8- شاخص 30 شرکت بزرگ…………………………………………………………………………………………..11
1-9-9- شاخص 50 شرکت فعالتر…………………………………………………………………………………………….12
1-9-10- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی………………………………………………………………………………………..12
1-10- ساختار تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………13
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..17
2-2- آشنایی با مبانی نظری تحقیق……………………………….. …………………………………………………………….17
2-2-1– بازارهای مالی…………………………………………………………………………………………………………..17
2-2-1-1- بازار پول………………………………………………………………………………………………….18
2-2-1-2 بازار سرمایه………………………………………………………………………………………………….18
2-2-2– تاریخچه بورس اوراق بهادار……………………………………………………………………………………….19
2- 2-3- تعاریف شاخص………………………………………………………………………………………………………20
2-2-4- شاخص های قیمت سهام…………………………………………………………………………………………….22
2-2-5- ارکان شاخص…………………………………………………………………………………………………………24
2-2-6- شیوه محاسبه شاخص ها……………………………………………………………………………………………..25
2-2-7- طبقه بندی شاخص ها از نظر روش محاسبه…………………………………………………………………….27
2-2-8- تئوری داو ………………………………………………………………………………………………………………29
2-2-9- تاریخچه طراحی و معرفی شاخص های معتبر جهانی……………………………………………………….31
2-2-10- تاریخچه شاخص قیمت سهام در ایران………………………………………………………………………..48
2-2-10-1- شاخص های عمده بورس اوراق بهادار تهران…………………………………………………49
2-2-11- نقش شاخص سهام………………………………………………………………………………………………….56
2-2-12- اهمیت شاخص…………………………………………………………………………………………………….. 58
2-3- پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..60
2-3-1- تحقیقات داخلی …………………………………………………………………………………………………….60
2-3-2- تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………………………….64
فصل سوم:روش شناسی تحقیق
3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….68
3-2- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………68
3-3- جامعه و نمونه آماری تحقیق ………………………………………………………………………………………………69
3-4- قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..69
3-4-1- قلمرو موضوعی تحقیق ………………………………………………………………………………………………69
3-4-2- قلمرو زمانی انجام تحقیق ……………………………………………………………………………………………69
3-4-3- قلمرو مکانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………69
3-5- ابزار جمع آوری داده های مورد نیاز تحقیق…………………………………………………………………………..70
3-6-فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..70
3-7- روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………….71
3-7-1- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی…………………………………………………………………………………………71
3-7-2- اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی………………………………………………………………………………..71
3-7-3- معرفی نرم افزار Expert choice………………………………………………………………………………72
3-8- متغیر های تحقیق و تعاریف عملیاتی آنها………………………………………………………………………………..72
3-8-1- ارزش بازار………………………………………………………………………………………………………………72
3-8-2- سود هر سهم…………………………………………………………………………………………………………….73
3-8-3- درصد سهام شناور آزاد………………………………………………………………………………………………73
3-8-4- درجه نقد شوندگی……………………………………………………………………………………………………73
3-8-5- تعداد ماههای فعالیت در بورس……………………………………………………………………………………74
3-8-6- بازده حقوق صاحبان سهام………………………………………………………………………………………….74
3-8- 7- بازده سهام……………………………………………………………………………………………………………..75
3-8-8- بازده دارائی ها………………………………………………………………………………………………………..75
3-9- مراحل طراحی شاخص 30 شرکت برتر…………………………………………………………………………………77
3-10- روش محاسبه شاخص 30 شرکت برتر………………………………………………………………………………..77
3-11- روش های آماری و تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………….78
3-11-1-آماره توصیفی……………………………………………………………………………………………………….78
3-11-2- آزمون کولموگروف _ اسمیرنوف………………………………………………………………………….78
3-11-3- آزمون مقایسه ی میا نگین دو جامعه( آزمون t مستقل) ……………………………………………….79
3-11-3- آزمون من-ویتنی(آزمون U)………………………………………………………………………………….79
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..83
4-2- اولویت بندی متغیرها توسط سیستم AHP ……………………………………………………………………………..83
4-3- تجزیه و تحلیل توصیفی……………………………………………………………………………………………………..84
4-4- آزمون نرمال بودن دادهها……………………………………………………………………………………………………85
4-5- نتایج آزمون فرضیه ها……………………………………………………………………………………………………….86
4-5-1-نتایج آزمون فرضیه اول…………………………………………………………………………………………….86
4-5-2-نتایج آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………87
4-5-3- نتایج آزمون فرضیه سوم………………………………………………………………………………………….88
4-5-4-نتایج آزمون فرضیه چهارم…………………………………………………………………………………………89
4-5-5-نتایج آزمون فرضیه پنجم…………………………………………………………………………………………..90
4-5-6-نتایج آزمون فرضیه ششم…………………………………………………………………………………………..91
4-6- محاسبه مقدار شاخص………………………………………………………………………………………………………..92
4-7- خلاصه آزمون فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………….95
4-8- خلاصه ی فصل………………………………………………………………………………………………………………..95
فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..98
5-2- تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه ها ………………………………………………………………………………….99
5-2-1- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه اول…………………………………………………………………………………99
5-2-2- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه دوم…………………………………………………………………………………99
5-2-3- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه سوم………………………………………………………………………………..99
5-2-4- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه چهارم…………………………………………………………………………..100
5-2-5- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه پنجم …………………………………………………………………………….100
5-2-6- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه ششم…………………………………………………………………………….100
5-3- بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………..101
5-4- پیشنهاد برای تحقیقات آینده ……………………………………………………………………………………………103
5-5-محدودیت های انجام تحقیق ……………………………………………………………………………………………..103
منابع و ماخذ…………………………………………………………………………………………………………………………….104
ضمائم و پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………108
چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………..129
فهرست اشکال و جداول
جدول 2-1 روش های محاسبه ی انواع شاخص های بازار سهام…………………………………………………..26
جدول 2-2 گروه بندی سهام شرکت ها توسط موسسه داوجونز…………………………………………………..34
جدول 2- 3 اقدامات موثر بر اصلاح تعدیل گر در شاخص های S&P …………………………………………37
جدول 2-4 شاخص های منتشره در بورس لندن………………………………………………………………………..38
جدول2-5 شاخص های محاسبه شده در بورس استانبول…………………………………………………………….44
جدول2-6 شاخص های بازار سهام در کشورهای مختلف ………………………………………………………….47
جدول 2-7 شاخص های برتر شرکت ها در بورس های جهان.. …………………………………………………..59
جدول 3-1علامت اختصاری و نام متغیرهای انتخابی در تحقیق…………………………………………………….76
جدول 4-1نتایج تجزیه و تحلیل توصیفی داده های تحقیق………………………………………………………….84
جدول 4- 2 نتایج آزمون کولموگوروف_ اسمیرنوف……………………………………………………………….85
جدول 4-3 نتایج آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………..86
جدول 4-4 نتایج آزمون فرضیه دوم…… ………………………………………………………………………………….87
جدول 4-5 نتایج آزمون فرضیه سوم……………………………………………………………………………………….88
جدول 4-6نتایج آزمون فرضیه چهارم…… ………………………………………………………………………………89
جدول 4-7 نتایج آزمون فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………..90
جدول 4-8 نتایج آزمون فرضیه ششم…… ……………………………………………………………………………….91
نمودار 4-1بررسی روند حرکت شاخص ها……………………………………………………………………………..94
جدول 4-9خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………..95
| فصل اول |
کلیات تحقیق
|
1-1)مقدمه
1-2)بیان مساله
1-3)اهمیت و ضرورت تحقیق
1-4)اهداف تحقیق
1-5)سئوالات تحقیق
1-6)فرضیه های تحقیق
1-7)روش شناسی تحقیق
1-8)قلمرو تحقیق
1-9)تعریف واژگان و اصطلاحات تخصصی
1-10)ساختار تحقیق
- مقدمه
شاخص ها علاوه بر تحلیل های کلان اقتصادی، در تصمیم گیری ها و تحلیل های سرمایه گذاران نیز دارای اهمیت می باشند. شاخص ها به عنوان معیار ارزیابی عملکرد پرتفوی سهام نیز بکار می روند. با توجه به اینکه سرمایه گذاران با علائق و سلایق خاصی اقدام به سرمایه گذاری در بورس های اوراق بهادار می نمایند، لذا در اکثر بورس های اوراق بهادار پیشرفته علاوه بر شاخص های کل، شاخص های معینی جهت نمایش رفتاربخش خاصی از بازار طراحی و محاسبه می گردند.از اینرو شاخص ها بیانگر و نماینده رفتار سهامی می باشند که عموم سرمایه گذاران در بورس مالک آن می باشند، در واقع سرمایه گذاران از طریق پیگیری حرکات شاخص ها می توانند وضعیت پرتفوی خود را ارزیابی نمایند.
1-2) بیان مسأله پژوهش
واژه شاخص به معنای وسیله تشخیص است و عدد شاخص عددی است که بوسیله آن تغییرات ایجاد شده دریک پدیده را در فاصله دو زمان مختلف یا دو مکان مختلف بررسی می کنیم. بنابراین میتوان گفت شاخص
عددی است برای اندازه گیری و سنجش تغییرات عوامل مختلف در فواصل زمانی یا مکانی.
شاخص قیمت سهام برای اولین بار در سال 1884 در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت، در آن زمان روش محاسبه بسیار ساده و به صورت میانگین ساده حسابی بود بدین طریق که قیمت سهام انتخابی را با هم جمع کرده وسپس به تعداد سهام تقسیم می نمودند. این روش توسط چارلز داو[1] ابداع گردید که توسط آن میانگین قیمت سهام 11 شرکت راه آهن به دست می آمدو به عنوان شاخص قیمت ها در صنعت راه آهن مورد استفاده قرار می گرفت. در سال 1897 تعداد شرکتها به 20 شرکت افزایش یافت و این روش محاسبه به عنوان تنها روش محاسبه شاخص تا سال 1928 ادامه داشت و در این تاریخ شاخص دیگری طراحی و جایگزین روش محاسبه قبلی شد .(www.djindexes.com)
شاخص قیمت سهام یک کمیت آماری است که جهت اندازه‌گیری افزایش یا کاهش در قیمت سهام و اوراق قرضه و بازار بکار برده می‌شود. این شاخصها در قالب شاخص کل، شاخص صنعت و شاخص شرکت ، محاسبه و منتشر می‌گردند.
برای سهامداران یا سرمایه گذاران این سئوال مطرح است که آیا امکان تمرکز برروی چند عامل مهم برای تصمیم گیری درمورد خریدوفروش سهام وجود دارد؟
آیا می شود بدون درنظر گرفتن اصول ومعیاری وبراساس حدس و گمان به بازده ای منطقی در مورد خریدو
فروش سهام دست یافت؟
آیا می توان با انجام پژوهشی جامع در رابطه با معیارهای بهینه اقدام به رتبه بندی شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار اقدام نمود؟
سئوالاتی از این قبیل همیشه ذهن سرمایه گذاران را به خود مشغول کرده است. بنابراین در این راستا شناخت عوامل تاثیرگذار بر تصمیم گیری سرمایه گذاران مهم می باشد.عوامل تبیین کننده تصمیم گیری در مورد سهام متعدد هستند و شناخت آنها گذشته از مزیتهایی مانند کاهش ریسک، افزایش شفافیت درباره اطلاعات مورد نیاز، به تبع آن افزایش نقد شوندگی و بهبود فرایند کشف قیمت و گسترش بازار سرمایه را برای سرمایه گذاران و بازار سرمایه کشور به همراه دارد و موجبات فراهم آمدن زیرساخت های لازم برای رتبه بندی شرکت ها در بورس اوراق بهادار و به دنبال آن تلاش هرچه بیشتر شرکت ها برای قرار گرفتن در رتبه های بالاتررا از طریق گزارشگری مالی مناسب و غیره را در بر خواهد داشت.
تحقیق حاضر می خواهد با استفاده ازمعیارهایی کارا 30 شرکت برتر بورس را انتخاب و بر اساس اطلاعات آنها شاخص جدیدی راطراحی کند.
به بیان دیگر شناسایی شرکتهای ممتاز یا دارای موقعیت برتر اغلب بر پایه یک یا چند معیار از معیارهای زیر انجام می شود:
- قدرت نقدشوندگی سهام به معنای پرمعامله بودن آن.
- میزان تأثیرگذاری شرکت بربازاریا سهم آن درارزش جاری بازار.
- وضعیت شرکت از نظربرتری نسبتهای مالی، به ویژه میزان سودآوری به ازای هرسهم.
از آنجایی که در بورس اوراق بهادار تهران شاخص 50 شرکت فعالتر و شاخص 30 شرکت بزرگ انتشارمی یابند این تحقیق در نظر دارد شاخص 30 شرکت برتر را براساس معیارهای شاخص های بزرگ دنیا طراحی وکارایی شاخص طراحی شده را نسبت به 2 شاخص پیش گفته که قبلا در بورس تهران طراحی گردیده بررسی نماید. در نهایت این تحقیق در راستای پاسخ به این سئوالات باشد که:
1-تفاوت کارایی شاخص 30 شرکت برتر با شاخص 50 شرکت فعالتر چگونه است؟
2- تفاوت کارایی شاخص 30 شرکت برتر باشاخص 30 شرکت بزرگ چگونه است؟
3- تفاوت بازدهی شاخص 30 شرکت برتر با شاخص 50 شرکت فعالتر چگونه است؟
4- تفاوت بازدهی شاخص 30 شرکت برتر با شاخص 30 شرکت بزرگ چگونه است؟
- ) اهمیت و ضرورت تحقیق
با گسترش بازار سرمایه کشور بخشی از داراییهای افراد در قالب سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد.که سرمایه گذاران علاقهمندند با بکار انداختن وجوه خود کسب بازده کنند و در کنار آن ماهیت فعالیت تجاری بگونه ای است که کسب بازده مستلزم تحمل ریسک است. بهعبارت دیگر ریسک یکی از دغدغه های جدی سرمایه گذاران در بازار های مالی است. به علت تغییرات نامطلوب عوامل بازار از قبیل نرخ بهره، نرخ ارز و قیمت اوراق بهادار سرمایه گذاران عمدتا در معرض ریسک بازار قرار دارند. بنابر این باید آن را شناخت و همراه با حذف ریسک های غیرضروری،ریسک های همراه با فرصت را مدیریت نمود(آدمی،1390).
مهم ترین استفاده شاخص سهام،کاهش دادن ریسک سرمایه گذاری می باشد. ترکیب دو دارائی پر ریسک که عواید آنها دارای همبستگی منفی با یکدیگر است یک بدره(مجموعه) سهام بسیار کم ریسک را به وجود می آورد، زیرا هنگامی که یک دارائی عملکرد خوبی داشته باشد، دیگری عملکرد ضعیفی خواهد داشت و بالعکس. برای اینکه تقاضای قدرتمند در مورد عملکرد بازار سهام مورد ارزیابی قرار گیرد،شاخص های زیادی
بنیان نهاده شده است.این شاخص ها برای این طراحی شده اند تا افت و خیزهای گسترده قیمتهای بازار سهام به شکل کمی در آید، حال ممکن است که این شاخص برای بخشی از بازار یا همه بازار باشد.یک چنین شاخص هایی بنا به دلایل زیر اهمیت دارند:
- شاخص می تواند مقایسه ای تاریخی در مورد عواید حاصل از پولی که فرد، روی سهام سرمایه گذاری کرده است ارائه نماید، یعنی فرد مقایسه می کند که اگر پول خود را در جای دیگری نظیر خرید طلا،سرمایه گذاری می کرد بهتر بود و یا در سهام (محمدی، 1376).
- شاخص سهام، نمادی است از عملکرد ملی اقتصادی.یعنی برای شناخت نوسانات عملکرد ملی اقتصادی و آگاهی از رشد آن می توان از شاخص بازار استفاده کرد (محمدی،1376).
- برای اعلام نوسانات بازار بورس از طریق وسائل ارتباط جمعی و نیز نوسانات بازارهای مالی،ضروری است که معیارهای ساده که حاکی از مجموع تغییرات و افت و خیزها باشد فراهم آیدکه شاخص بازار در این خصوص مناسب به نظر می آید(محمدی،1376).
- شاخص بازار،یک استاندارد ساده ای است که مدیران شرکتهای سرمایه گذاری،عملکرد خود را با آن محک می زنند(همان منبع).
- اطلاع از نوسانات و تغییرات قیمت سهام شرکتها در بورس اوراق بهادار مهم است و این مهم از طریق شاخص سهام صورت می گیرد(همان منبع).
شاخص قیمت سهام،نشان دهنده وضعیت کلی اقتصاد کشور است.افزایش این شاخص به معنی رونق و بهبودی در اوضاع و احوال اقتصادی و کاهش آن گویای بحران و رکود است (احمدپور و همکاران، 1386).
محاسبه شاخص قیمت سهام مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات کامل پایه ای و آخرین اطلاعات از تغییرات قیمتهای سهام و حجم معاملات آنهاست. به این جهت این شاخص معمولاً توسط سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار یا موسسات تخصصی مستقل از بورس محاسبه می شود.
هدف این تحقیق طراحی شاخصی سازگار با بورس اوراق بهادار تهران است تا شاخص به شیوه‌ای دقیق وضعیت بورس وشرکتهای بورسی را نشان دهد.
تغییرات شاخص کل قیمت سهام به دنبال تغییرات در مقدار سهام مورد معامله و تغییرات قیمت آنها پدید می آید.این تغییرات ناشی از عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی می باشد.
منظور از عوامل درون سازمان، وضعیت داخلی شرکتها با توجه به سرمایه گذاریهای جدی ، سودآوری، زیان دهی، تصمیمات مجمع عمومی و مدیریت شرکتهااست.
منظور از عوامل برون سازمانی اثرگذار بر قیمت سهام شرکتها، قوانین مالی و مالیاتی، بحران های سیاسی و اقتصادی داخلی، ثبات یا بی ثباتی حکومت ها، جنگها و تهدیدهای سیاسی منطقه ای یا بین المللی می باشد.
شاخص کل قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران، در قسمت تحقیقاتی سازمان کارگزاران بورس، تهیه می گردد.
1-4)اهداف تحقیق
این تحقیق در پی رسیدن به اهداف علمی و کاربردی زیر می باشد:
1-4-1) اهداف کاربردی
این تحقیق می تواند نقش مهمی جهت هدفمند کردن فعالیت ها در حوزه های زیر داشته باشد:
مدیران بازار سرمایه
نگرش جامع به وضعیت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه بورس اوراق بهادار و مبنای مقایسه وضعیت بازار در بازه های زمانی متفاوت .
صندوق های سرمایه گذاری
تاکید و توجه بیشتر به شرکتهای منتخب در این تحقیق برای تشکیل پرتفوی جهت سرمایه گذاری.
شرکت های مشاور مالی و اقتصادی
شناسائی شرکتهایی که از نظر سودآوری، نقدشوندگی و بازدهی وضعیت بهتری دارند و توصیه به سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در آن شرکتها.
بورس اوراق بهادار تهران
طراحی شاخص های جدید و بهینه براساس معیارها و فرمولهای شاخص های معتبر جهانی.
سرمایه گذاران
هدف این شاخص راهنمائی سرمایه گذاران برای شناسایی و سرمایه گذاری در شرکتهایی است که سودآوری و نقدشوندگی وبازدهی بیشتری دارند.
1-4-2) اهداف علمی
1- ایجاد پایگاه قابل اتکائی برای تصمیم گیری سهامداران بورس با توجه به معیارهای برتر.
2- ایجاد زیر ساختی برای رتبه بندی شرکت های بورسی به صورت منطقی با توجه به معیارهای برتر.
3-طراحی و فراهم نمودن برنامه کامپیوتری برای تحلیل بنیادی و انتخاب سهام برتر.
1-5) سئوالات تحقیق
1- تفاوت بازدهی سهام شاخص30 شرکت برتر بابازدهی سهام شاخص 50 شرکت فعالتر چگونه است؟
2- تفاوت بازدهی سهام شاخص30 شرکت برتر بابازدهی سهام شاخص 30 شرکت بزرگ چگونه است؟
- تفاوت بازده سرمایه((ROE)) شاخص30 شرکت برتر بابازده سرمایه((ROE)) شاخص 50 شرکت فعال تر چگونه است؟
- تفاوت بازده سرمایه((ROE)) شاخص30 شرکت برتر بابازده سرمایه((ROE)) شاخص 30 شرکت بزرگ چگونه است؟
- تفاوت بازده دارایی ها ((ROA)) شاخص30 شرکت برتر بابازده دارایی ها ((ROA))شاخص 50 شرکت فعالتر چگونه است؟
- تفاوت بازده دارایی ها ((ROA)) شاخص30 شرکت برتر بابازده دارایی ها ((ROA)) شاخص 30 شرکت بزرگ چگونه است؟
1-6) فرضیه های تحقیق
1- بازدهی سهام شاخص30 شرکت برتربابازدهی سهام شاخص 50 شرکت فعالتر تفاوت دارد
2- بازدهی سهام شاخص30 شرکت برتربابازدهی سهام شاخص 30 شرکت بزرگ تفاوت دارد.
3- بازده سرمایه ((ROE))شاخص 30 شرکت برتر با بازده سرمایه((ROE)) شاخص 50 شرکت فعالتر تفاوت دارد.
- بازده سرمایه ((ROE))شاخص 30 شرکت برتر با بازده سرمایه((ROE))شاخص30 شرکت بزرگ تفاوت دارد.
