سازمان جهانی جهانگردی تعریف ذیل را در مورد جهانگردی ارائه کرده‌است: «جهانگردی یا گردشگری، مجموعه کارهایی است که فرد در مسافرت و در مکانی خارج از محیط محصول خود انجام میدهد، این مسافرت بیش از یک سال طول نمیکشد و هدف ان تفریح، تجارت یا فعالیتهای دیگر است» (W.T.O, 1997).
در تمام تعاریف بالا، اشتراکاتی از قبیل جداشدن فرد از محل زندگی دایمی خود، موقتی بودن سفر و فعالیتهایی مانند تفریح و سرگرمی و یا بازدید مشاهده می شود.
۱-۷-۲- گردشگر
گردشگر به کسی اطلاق می شود که مدت زمان سفر او بیش از ۲۴ ساعت و کمتر از ۱۲ ماه به طول انجامد، فاصله مکانی مسافرت باید بیش از ۷۰ کیلومتر باشد و سفر او با یکی از انگیزه های تفریحی، استراحتی، فرهنگی، دیدار از آثار باستانی و تاریخی، بازدید از مناظر طبیعی و یا موارد مشابه صورت گیرد.
۱-۷-۳- جاذبهها
مناطق طبیعی، غارها، یخچالها، جنگلها، دریاچهها، سواحل و جزایر،کویرها و بیابانها، چشمههای آب معدنی، مناطق حفاظت شده، مردابها و تالابها، آبشارها و…
۱-۷-۴- گردشگری طبیعی
به معنی سفر و بازدید از مناطق طبیعی است و ارتباط بسیار نزدیگی با اکوتوریسم دارد، اما لزوماًً به راهکارهای حفاظتی و با ثبات و پایداری منطقه ارتباط ندارد.
۱-۷-۵- گردشگری پایدار سبز
نوعی از گردشگری که منابع طبیعی به صورت عاقلانه، خردمندانه و آگاهانه استفاده می شود. این نوع گردشگری را می‌توان نوعی از گردشگری نام برد که باعث شکوفایی صنعت توریسم می شود. رشد و توسعه توریسم سبز و پایدار از این نظر واقعاً این ارزش را دارد که برای حفظ منابع حفاظت شده از طریق توریسم بر روی این مسئله سرمایه گذاری گردد. برخی معتقدند که رشد و ترویج گردشگری پایدار و به صورت گسترده از نظر حفاظتی خیلی بهتر از تمرکز بر روی خود مناطق حفاظت شده می‌باشد.
۱-۷-۶- طبیعتگردی
راهبرد پایداری در حفظ عرصه و تنوع زیستی آن حفظ و ارتقاء فرهنگ بومی، توسعه مناطق روستایی و دور دست با حداقل میزان سرمایه گذاری و ایجاد شغل در روستاها و جلوگیری از مهاجرت روستاییان و ارائه الگوی مناسب در صرفهجویی و همراه با ارتقای روحیه مباهات و غرور ملی است. طبیعتگردی را می‌توان بخشی از گردشگری پایدار تلقی کرد.
فصل دوم
مبانی نظری تحقیق
مقدمه
بررسی صورت گرفته در پایگاه اطلاعاتی کتابخانه ملی و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و نگاهی به پژوهشهای پیشین در این زمینه نشان میدهد که پژوهشهای انجام شده بسیار محدود می‌باشد. در اینجا برخی از این پژوهشها را در سطح داخلی و خارجی بیان میکنیم. صنعت گردشگری دارای واژگان و اصطلاحات مربوط به خود می‌باشد که معمولاً به طور واضح برای استفاده کنندگان مشخص نبوده و گاهی به جای‌یکدیگر به کار میروند. لذا به تعریف برخی واژه های رایج در این بخش اشاره میکنیم. در ادامه فصل به بررسی نقش امکانات و تبلیغات و همچنین به بررسی نقش ارتفاعات منطقه در جذب گردشگر میپردازیم. در پایان با معرفی استان ایلام و جاذبههای گردشگری آن بحث این فصل را تکمیل میکنیم.
۲-۱- پیشینه پژوهش
۲-۱-۱-پژوهشهای خارجی
از آنجایی که پژوهش حاضر در صدد ارزیابی توان مناطق طبیعی اطراف شهرها به منظور توسعه گردشگری است، در ابتدا به بیان مواردی از پژوهشهای صورت گرفته در این حیطه که از آنها بهره گرفتهایم، میپردازیم. از جمله این پژوهشها: پژوهشی با عنوان «پتانسیلهای طبیعت گردی منطقه است» که توسط دانشگاه والایلاک انجام شده است. هدف آن مطالعه رشد گردشگری در تایلند بر اساس جاذبههای طبیعی بود. نتیجه این پژوهش به عنوان پایهای برای راهنمایی مدیریت یک منطقه طبیعی خاص، بر مبنای چهار جنبه قابلیت های اجرایی:
تجهیزات و خدمات، دادن توضیحات و آگاه سازی کنترل تاثیر محیطی و اجتماعی – اقتصادی و مشارکت عمومی برای مدیریت پتانسیلهای طبیعی منطقه است (Walailak, 2011University). پژوهشی دیگر در تایلند با عنوان «پروژه منظقهبندی کردن منطقه گردشگری» توسط دانشکده جنگلداری در دانشگاه کاستسارت انجام شده که در آن اراضی بر اساس پتانسیل آنها برای فراهم آوردن موقعیتهای گردشگری متفاوت طبقه بندی شده است. نتیجه این پروژه تهیه نقشه مکانهای گردشگری و یک کتاب راهنمایی منطقه بندی درباره چگونگی اداره هر منطقه طبق تجارب مورد انتظار بوده است (Faculty of Forestry, 2010). همچنین پژوهشی توسط لیزام.کمپ، بل (۲۰۱۰) در استیونال واقع در کاستاریکا تحت عنوان «گردشگری در مناطق طبیعی روستاهای در حال توسعه» انجام گرفته است. این پژوهش طبیعتگردی و منابع بالقوه منتج از آن برای اجتماع داخلی (محلی) را در غیاب برنامه ریزی یا مداخله دولت بررسی می کند. نتایج حاصله نشان میدهد که با نداشتن یک برنامه ریزی رسمی، احتمال بیشتر شدن سود توسعه گردشگری محدود خواهد شد.
بر این اساس، گسترش آگاهی و اطلاعات و نوعی برنامه ریزی را در این منطقه مطرح می کند (Campbell, 2010).
۲-۱-۲- پژوهشهای داخلی
در ایران مطالعات متنوعی در زمینه موضوع مورد مطالعه انجام گرفته که به برخی اشاره می شود: نوروزی آوارگانی (۱۳۸۹) در ارزیابی توان محیطی برای توسعه گردشگری در دهستان چغاخور چنین نتیجه گرفته‌اند که منطقه نامبرده دارای توانها و منابع متنوع محیطی و پدیده های طبیعی و انسانی جاذب گردشگری است. این بررسی نشان میدهد تمامی سطح منطقه برای توسعه توریسم (شامل تفرج گسترده و تفرج متمرکز) از توان بالایی برخوردار است. مبینی (۱۳۹۱) در طرح بررسی و ارزیابی پدیده های طبیعی جاذب گردشگر در استان یزد به شناخت و معرفی پدیده ها و مکانهای طبیعی و زیست – محیطی جاذب گردشگری در سطح استان پرداخته و نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت و نقش گردشگری در توسعه پایدار استان است. مطالعه عالی، ۱۳۸۷ در ارتباط با بررسی جاذبههای گردشگری شهرستان شیروان چرداول در راستای جذب توریست، چنین نتیجه گرفتهاندکه منطقه نامبرده دارای توانها و منابع متنوع محیطی و پدیده های طبیعی و انسانی جاذب گردشگری است. این بررسی نشان میدهد تمامی سطح منطقه برای توسعه توریسم از توان بالایی برخوردار است. مطالعه رحیمی مقدم ۱۳۹۰ نقش امنیت در توسعه صنعت گردشگری در استان ایلام با تأکید بر مرزها نشان میدهد که ارائه راهکارهایی برای کاهش مشکلات مرزی و همچنین بسط و گسترش خطوط ارتباطی و استفاده از وسایل مدرن حمل و نقل، توسعه خدمات هواپیمایی و فرودگاهی، و بهبود تأسیسات بهداشتی و شبکه های آب و…. باعث جذب گردشگران خارجی و داخلی در این منطقه می شود. (مطالع نظری، ۱۳۹۰) بررسی توان‌های توسعه گردشگری در استان ایلام نتیجه پژوهش بیان می کند که استان ایلام علی رغم برخورداری از جاذبههای طبیعی توریستی، بهره چندانی از امتیاز موجود نبرده و این استان از قابلیت فوق العادهای برای جذب گردشگر، برخوردار می‌باشد.
۲-۲- و طبیعتگردی
“
