سیاهه رفتاری کودک
گزارشهای والدین به وسیله زیرمقیاسهای رفتار پرخاشگرانه (۱۷سؤال) و رفتار نقض قانون (۱۱سؤال) از “سیاهه رفتاری کودک” آخنباخ و رسکورلا (۲۰۰۱، اقتباس از آخنباخ، ۲۰۰۱) اندازهگیری شدند. تعداد سؤالات زیرمقیاسِ رفتار نقض قانونِ این سیاهه نیز همچون پرسشنامه خودگزارشدهی نوجوان کاهش یافت و در کل، والدین به ۳۷ سؤال پاسخ دادند. نمونه سؤالها از این قرار است:”زیاد دعوا میکند”(رفتار پرخاشگرانه)،”در خانه، مدرسه و جاهای دیگر قوانین را زیر پا میگذارد”(رفتار نقض قانون). پاسخها بر مبنای مقیاس سه درجهای لیکرت ( از ۰، این طور نیست تا ۲، کاملاً این طور است) درجهبندی شدهاند.
۱ـ ب) پایایی زیرمقیاسها
پایایی زیرمقیاسهای رفتار پرخاشگرانه و رفتار نقض قانون در اجرای نهایی با بهرهگیری از روش آلفای
کرونباخ (حذف سؤال به شرط افزایش پایایی) محاسبه شد. پایایی زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه ۸۶/۰ و زیرمقیاس نقض قانون ۶۷/۰ به دست آمد.
۲ـ ب) تحلیل عاملی اکتشافی زیر مقیاس رفتار پرخاشگرانه
با بهره گرفتن از روش تحلیل عاملی اصلی، ساختار عاملی زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه مورد بررسی قرار گرفت. اولین تحلیل عاملی نشان داد که یکی از سؤالها (سؤال۱۵) دارای بار عاملی کمتر از ۳/۰ است. برای همین، زیرمقیاس مجدداً با ۱۶ سؤال تحلیل عاملی شد که در اینجا نتایج تحلیل دوم گزارش میشود (جدول ۲۰ـ۳).
جدول ۲۰ـ۳٫ تحلیل عاملی اکتشافی زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه
| کفایت نمونه گیری کایزر، میر، اولکین ( KMO ) | آزمون کرویت بارتلت | درجه آزادی | معناداری | ارزش ویژه | درصد واریانس
تبیین شده |
||||
| ۸۹۴/۰ | ۷۵۴/۲ | ۱۲۰ | ۰۰۱/ ۰>P | ۴۱۶/۵ | ۹۱۴/۳۳ | ||||
| سؤالات | ۲ | ۳ | ۸ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ | ۱۷ | ۲۰ | |
| بار عاملی | ۳۴۷/۰ | ۵۷۲/۰ | ۶۱۶/۰ | ۳۷۱/۰ | ۳۸۷/۰ | ۳۳۲/۰ | ۷۲۰/۰ | ۵۰۰/۰ | |
| سؤالات | ۲۴ | ۲۹ | ۳۰ | ۳۱ | ۳۲ | ۳۳ | ۳۵ | ۳۷ | |
| بار عاملی | ۷۲۶/۰ | ۶۱۹/۰ | ۵۸۴/۰ | ۵۵۹/۰ | ۵۵۵/۰ | ۶۳۲/۰ | ۴۵۰/۰ | ۵۵۵/۰ | |
جدول ۲۰ـ۳ نشان میدهد که مقدار شاخص نمونهبرداری و اندازه کرویت باتلر با درجه آزادی ۱۲۰ معنادارند. مقادیر قطر ماتریس همبستگیهای ضد تصویری سؤالها، اندازه بالاتر از ۷/۰ را برای این زیرمقیاس نشان دادند. بدین ترتیب بر اساس این سه شاخص، امکان تحلیل عاملی فراهم شد. جدول ارزش ویـژه در تحـلیل عاملی یک عـامل با بار ارزشی بالاتر از ۵ را نشان داد و بر اسـاس نتایج جـدول واریانس
استخراجی، مشخص شد که این عامل ۹۱/۳۳ درصد از واریانس رفتار پرخاشگرانه را تبیین معنادار میکند. با توجه به شناسایی یک عامل، تحلیل عاملی، سؤالها را بدون چرخش تحت یک عامل معرفی کرد. همانطور که نتایج جدول ۲۰ـ۳ نشان میدهد، کمترین بار عاملی به سؤال ۱۲ و بالاترین به سؤال ۲۴ اختصاص دارد.
۳ـ ب) تحلیل عاملی اکتشافی زیر مقیاس رفتار نقض قانون
در مورد زیرمقیاس نقض قانون، سه سؤال دارای چولگی و کشیدگی بسیار زیاد بودند (سؤالهایی در مورد دزدی در خانه و غیرخانه و ترک مدرسه )، برای همین از ابتدا از دایره سؤالها حذف شدند.
با بهرهگیری از روش تحلیل عاملی اصلی، ساختار عاملی زیرمقیاس رفتار نقض قانون با هشت سؤال مورد بررسی قرار گرفت. اولین تحلیل عاملی نشان داد که دو سؤال (سؤالهای ۲۵ و ۲۸) دارای بار عاملی کمتر از ۳/۰ است. برای همین، زیرمقیاس مجدداً با ۶ سؤال تحلیل عاملی شد که در اینجا نتایج تحلیل دوم گزارش میشود (جدول ۲۱ـ۳).
جدول ۲۱ـ۳٫ تحلیل عاملی اکتشافی زیرمقیاس رفتار نقض قانون
| کفایت نمونه گیری کایزر، میر، اولکین ( KMO ) | آزمون کرویت بارتلت | درجه آزادی | معناداری | ارزش ویژه | درصد واریانس تبیین شده | ||||
| ۷۶۰/۰ | ۰۹۷/۴۱۳ | ۱۵ | ۰۰۱/ ۰>P | ۲۳۹/۲ | ۳۱۳/۳۷ | ||||
| سؤالات | ۱۳ | ۱۴ | ۱۶ | ۱۸ | ۲۲ | ۳۶ | |||
| بار عاملی | ۴۹۹/۰ | ۵۸۴/۰ | ۶۲۸/۰ | ۴۸۷/۰ | ۳۴۸/۰ | ۵۵۷/۰ | |||
جدول ۲۱ـ۳ نشان میدهد که مقدار شاخص نمونهبرداری و اندازه کرویت باتلر با درجه آزادی ۴۵ معنادارند. مقادیر قطر ماتریس همبستگیهای ضد تصویری سؤالها، اندازه بالاتر از ۷/۰ را برای این زیرمقیاس نشان دادند. بدین ترتیب بر اساس این سه شاخص، امکان تحلیل عاملی فراهم شد. جدول ارزش ویژه در تحلیل عاملی یک عامل با بار ارزشی بالاتر از ۲ را نشان داد و بر اساس نتایج جدول واریانس استخراجی، مشخص شد که این عامل ۳۱/۳۷ درصد از واریانس نقض قانون را تبیین معنادار میکند. با توجه به شناسایی یک عامل، تحلیل عاملی، سؤالات را بدون چرخش تحت یک عامل معرفی کرد. همانطور که نتایج جدول ۲۱ـ۳ نشان میدهد، کمترین بار عاملی به سؤال ۲۲ و بالاترین به سؤال ۱۶ اختصاص دارد.
در پژوهش کنونی با تلفیق کلی گویههای هر پرسشنامه، پنج متغیر رفتار پرخاشگرانه (گزارش نوجوان)، رفتار نقض قانون (گزارش نوجوان)، مشکلات توجه (گزارش نوجوان) و رفتار پرخاشگرانه (گزارش والد) و رفتار نقض قانون (گزارش والد) به عنوان نشانگرهای سازه رفتار مشکل آفرین وارد الگو شدند.
۵ـ۳ الگوی اندازهگیری کلی
در پژوهش حاضر افزون بر تحلیل عاملی تأییدی هر یک از زیرمقیاسها، که نتایج آن در پیوست ب آمدهاند،
الگوی تحلیل عاملی تأییدی کل متغیرها نیز با بهره گرفتن از برنامه لیزرل اجرا شد. نتایج این تحلیل که به الگوی کلی (نمونه متشکل از دختران و پسران) اختصاص دارد در جدول ۲۲ـ۳ ارائه شده است.
جدول ۲۲ـ۳٫ الگوی اندازهگیری کلی
پارامتر
نشانگرها |
برآورد پارامتر b | پارامتر
استاندارد شده B |
خطای معیار | t | مجذور همبستگی چندگانه | |
| کنش وری خانوادگی(گزارش نوجوان) | ||||||
| حمایت خانواده | ۴۶/۱ | ۶۴/۰ | ۱۰/۰ | ۰۸/۱۴ | ۴۱/۰ | |
| ارتباط والدـ نوجوان | ۴۸/۵ | ۷۰/۰ | ۳۵/۰ | ۶۵/۱۶ | ۴۹/۰ | |
| دلمشغولی والدین | ۰۶/۲ | ۶۳/۰ | ۱۵/۰ | ۸۱/۱۳ | ۴۰/۰ | |
| والدگری مثبت | ۷۲/۱ | ۵۷/۰ | ۱۴/۰ | ۱۷/۱۲ | ۳۲/۰ | |
| کنشوری خانوادگی(گزارش والد) | ||||||
| حمایت خانواده | ۵۶/۰ | ۲۸/۰ | ۱۰/۰ | ۵۱/۵ | ۰۸/۰ | |
| ارتباط والدـ نوجوان | ۸۹/۴ | ۶۱/۰ | ۳۹/۰ | ۶۱/۱۲ | ۳۷/۰ | |
| دلمشغولی والدین | ۲۲/۴ | ۸۵/۰ | ۲۵/۰ | ۱۸/۱۷ | ۷۱/۰ | |
| والدگری مثبت | ۳۲/۱ | ۶۰/۰ | ۱۱/۰ | ۳۶/۱۲ | ۳۶/۰ | |
| کنشوری مدرسه | ||||||
| پیوند با مدرسه | ۴۳/۰ | ۴۵/۰ | ۰۵/۰ | ۴۸/۸ | ۲۰/۰ | |
| پیوند با مدرسه | ۴۳/۰ | ۴۷/۰ | ۰۵/۰ | ۸۱/۸ | ۲۲/۰ | |
| حمایت معلم | ۷۰/۰ | ۵۹/۰ | ۰۶/۰ | ۱۴/۱۱ | ۳۴/۰ | |
| حمایت معلم | ۸۲/۰ | ۶۳/۰ | ۰۷/۰ | ۸۵/۱۱ | ۳۹/۰ | |
| حمایت همسال | ||||||
| حمایت همسال ۱ | ۰۱/۲ | ۷۸/۰ | ۱۱/۰ | ۰۳/۱۹ | ۶۱/۰ | |
| حمایت همسال۲ | ۸۸/۱ | ۷۵/۰ | ۱۰/۰ | ۹۸/۱۷ | ۵۶/۰ | |
| حمایت همسال۳ | ۳۹/۲ | ۷۷/۰ | ۱۳/۰ | ۵۶/۱۸ | ۵۹/۰ | |
| حمایت همسال۴ | ۶۷/۱ | ۶۵/۰ | ۱۱/۰ | ۹۱/۱۴ | ۴۲/۰ | |
| حمایت همسال۵ | ۷۵/۱ | ۶۸/۰ | ۱۱/۰ | ۷۳/۱۵ | ۴۶/۰ | |
| انسجام هویت | ||||||
| انسجام هویت ۱ | ۶۳/۰ | ۵۴/۰ | ۰۶/۰ | ۷۱/۱۰ | ۲۹/۰ | |
| انسجام هویت ۲ | ۵۶/۰ | ۵۰/۰ | ۰۶/۰ | ۸۴/۹ | ۲۵/۰ | |
| انسجام هویت ۳ | ۷۶/۰ | ۶۹/۰ | ۰۵/۰ | ۱۴/۱۴ | ۴۷/۰ | |
| انسجام هویت ۴ | ۶۶/۰ | ۶۰/۰ | ۰۵/۰ | ۱۸/۱۲ | ۳۶/۰ | |
| انسجام هویت۵ | ۶۲/۰ | ۵۱/۰ | ۰۶/۰ | ۱۸/۱۰ | ۲۶/۰ | |
ادامه جدول ۲۲ـ۳
پارامتر
نشانگرها |
برآورد پارامتر b | پارامتر
استاندارد شده B |
خطای معیار | t | مجذور همبستگی چندگانه | ||||||
| سردرگمی هویت | |||||||||||
| سردرگمی هویت ۱ | ۶۳/۰ | ۵۹/۰ | ۰۵/۰ | ۷۲/۱۱ | ۳۵/۰ | ||||||
| سردرگمی هویت ۲ | ۶۰/۰ | ۴۵/۰ | ۰۷/۰ | ۶۳/۸ | ۲۰/۰ | ||||||
| سردرگمی هویت ۳ | ۶۶/۰ | ۵۷/۰ | ۰۶/۰ | ۱۳/۱۱ | ۳۲/۰ | ||||||
| سردرگمی هویت ۴ | ۷۴/۰ | ۵۴/۰ | ۰۷/۰ | ۵۴/۱۰ | ۲۹/۰ | ||||||
| رفتار مشکلآفرین | |||||||||||
| رفتار پرخاشگرانه(گزارش نوجوان) | ۵۴/۴ | ۸۸/۰ | ۲۰/۰ | ۱۶/۲۲ | ۷۷/۰ | ||||||
| رفتار نقض قانون(گزارش نوجوان) | ۸۲/۱ | ۷۵/۰ | ۱۰/۰ | ۸۰/۱۷ | ۵۶/۰ | ||||||
| مشکلات توجه(گزارش نوجوان) | ۵۰/۲ | ۷۳/۰ | ۱۴/۰ | ۳۰/۱۷ | ۵۳/۰ | ||||||
| رفتار پرخاشگرانه(گزارش والد) | ۶۱/۱ | ۳۲/۰ | ۲۴/۰ | ۷۴/۶ | ۱۰/۰ | ||||||
| رفتار نقض قانون(گزارش والد) | ۴۲/۰ | ۳۰/۰ | ۰۷/۰ | ۳۵/۶ | ۰۹/۰ | ||||||
| مجذور خی | درجه آزادی | سطح معناداری | RMSEA | CFI | SRMR | PGFI | |||||
| ۴۱/۱۱۰۰ | ۴۱۳ | ۰۰۰۱/۰ | ۰۵۹/۰
۰۶۳/۰؛۰۵۵/۰ |
۹۲/۰ | ۰۶۴/۰ | ۷۲/۰ | |||||
همانطور که در جدول ۲۲ـ۳ نشان داده شده است، کلیه ضرایب برآورد شده مسیر در الگوی کلی از لحاظ آماری معنادارند. اندازههای پارامتر استانداردشده برای هر یک از نشانگرها، نشاندهنده قدرت بار عاملی آنها بر متغیرهای نهفته مربوط است و مقادیر t بزرگتر از ۲ معناداری این سهم را نشان میدهد. اندازههای شاخصهای برازندگی بر مبنای معیارهای ۰۸/۰ ≥ RMSEA، ۹۰/۰≤ CFI (کلاین، ۲۰۰۶، نقل از شوارتز و دیگران، ۲۰۰۹)، ۵> x/df(ویتون و دیگران، ۱۹۷۷، نقل از هوپر و دیگران، ۲۰۰۸) و ۰۸/۰ SRMR <
( هو و بنتلر، ۱۹۹۹، نقل از هوپر و دیگران، ۲۰۰۸) مبیّن این هستند که الگوی اندازهگیری از برازش قابل قبولی برخوردار است.
