2-2-کارراهه یا مسیر شغلی ………………………………………………………………………………………………………………. 10 

 

2-2-1- مفهوم و تعریف کارراهه یا مسیر شغلی ……………………………………………………………………………………. 10 

 

2- 2- 2- هدف گذاری کارراهه شغلی ( مسیرشغلی) …………………………………………………………………………….  13  

 

2-2-3- مدیریت مسیر شغلی …………………………………………………………………………………………………………….  15  

 

2-2-4- فرایند تدوین استراتژی کارراهه شغلی شخصی …………………………………………………………………………  17      

 

2-2-5- ابعادکارراهه شغلی ………………………………………………………………………………………………………………  22  

 

2-2-5- 1- بعد بیرونی یا عینی ………………………………………………………………………………………………………….  22  

 

2-2-5-2- بعد درونی یا ذهنی ………………………………………………………………………………………………………….  23  

 

2-2-6- تحقیقات در زمینه ابعاد درونی و بیرونی کارراهه  ……………………………………………………………………..  24  

 

2-2-7- تئوری ارکان درونی کارراهه (مسیر شغلی) شاین ………………………………………………………………………  25  

 

2-2-8- ارکان هشت گانه کارراهه شغلی (مسیر شغلی) شاین ………………………………………………………………….  27  

 

2-2-9- مهارت های مبتنی بر دانش مدیران و مدیریت مؤثر مسیرشغلی ………………………………………………….  31  

 

2-3- سلامت پرستاران ………………………………………………………………………………………………………………….  31  

 

2-3-1- سلامت  ………………………………………………………………………………………………………………………….  31  

 

2-3-2- مفهوم و تعریف سلامت عمومی  …………………………………………………………………………………………  32  

 

2-3-3- ابعاد سلامت عمومی  ………………………………………………………………………………………………………..  33  

 

2-3-4- سلامت در پرستاران    ……………………………………………………………………………………………………….  34  

 

2-4 – پیشینه تحقیق   …………………………………………………………………………………………………………………….  34  

 

2 -4- 1-  پیشینه داخلی  ……………………………………………………………………………………………………………….  34  

 

2-4- 2-  پیشینه خارجی  ………………………………………………………………………………………………………………  38  

 

2-5-  مدل مفهومی پژوهش   …………………………………………………………………………………………………………  39  

 

 

 

فصل سوم

 

روش شناسی تحقیق

 

3-1- مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………………………  41  

 

3-2- روش تحقیق  ……………………………………………………………………………………………………………………..  41  

 

3-3- اهداف پژوهش  ………………………………………………………………………………………………………………….  41  

 

3-4- فرضیه های پژوهش  ……………………………………………………………………………………………………………  42  

 

 

 3-5- مدل مفهومی پژوهش  ………………………………………………………………………………………………………..  43  

 

3 -6- جامعه آماری   ………………………………………………………………………………………………………………….  43  

 

3- 7- نمونه آماری و روش نمونه گیری  ………………………………………………………………………………………..  44  

 

3-8- روش جمع آوری اطلاعات  …………………………………………………………………………………………………  44  

 

3-9- ابزار تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………………………  44  

 

3-9-1- پرسشنامه مدیریت مسیر شغلی (کارراهه شغلی) و نحوه امتیاز بندی آن  …………………………………….  44  

 

3-9-2- پرسشنامه سلامت عمومی و نحوه امتیاز بندی آن  …………………………………………………………………  45  

 

3-10- روایی و پایایی  ………………………………………………………………………………………………………………..  46  

 

3-10- 1- روایی پرسشنامه  …………………………………………………………………………………………………………  46  

 

3-10- 2- پایایی پرسشنامه  …………………………………………………………………………………………………………  47  

 

3-11- روش تجزیه و تحلیل داده ها  …………………………………………………………………………………………….  47  

 

 

 

 

 

فصل چهارم

 

تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1-  مقدمه  …………………………………………………………………………………………………………………………… 51  

 

4-2- آمار توصیفی    ………………………………………………………………………………………………………………… 52  

 

4-2-1-  وضعیت افراد پاسخ‎دهنده از نظر جنسیت  …………………………………………………………………………. 52 

 

4-2-2 وضعیت افراد پاسخ‎دهنده از نظر وضعیت اشتغال  ………………………………………………………………….. 53  

 

4-2-3 وضعیت افراد پاسخ‎دهنده از نظر سابقه کار  …………………………………………………………………………. 54    

 

4-2-5- وضعیت افراد پاسخ‎دهنده از نظر تأهل  ……………………………………………………………………………… 55  

 

4-2-6- متغیرهای تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………….. 56  

 

4-2- آمار استنباطی  …………………………………………………………………………………………………………………. 57  

 

4-2-1- آزمون پیرسون  ……………………………………………………………………………………………………………. 57  

 

4-2-2- آزمونANOVA  ……………………………………………………………………………………………………… 57  

 

4-2-3- آزمون دوربین – واتسون  ………………………………………………………………………………………………. 58  

 

4-2-4- آزمون هم­خطی    …………………………………………………………………………………………………………. 59  

 

4-2-5 – سنجش وضعیت موجود متغیرهای تحقیق  ………………………………………………………………………… 61  

 

4-2-6- آزمون T دو جامعه مستقل  ……………………………………………………………………………………………. 63  

 

4-2-7- آزمونANOVA  ………………………………………………………………………………………………………. 65  

 

4-2-8- آزمون فریدمن   …………………………………………………………………………………………………………… 66  

 

4-2-9- آزمون فرضیه­های تحقیق  ………………………………………………………………………………………………. 68  

 

4-2-9-1- فرضیه فرعی اول   …………………………………………………………………………………………………….. 68  

 

4-2-9-2- فرضیه فرعی دوم   ……………………………………………………………………………………………………. 69  

 

4-2-9-3- فرضیه فرعی سوم  …………………………………………………………………………………………………….. 69  

 

4-2-9-4- فرضیه فرعی چهارم   …………………………………………………………………………………………………. 70  

 

4-2-9-5- فرضیه فرعی پنجم   …………………………………………………………………………………………………… 71  

 

4-2-9-6- فرضیه اصلی   …………………………………………………………………………………………………………… 71  

 

 

 

فصل پنجم

 

نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1- مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………………………………. 74  

 

5-2- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل توصیفی  ……………………………………………………………………………….. 75  

 

5-3- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل استنباطی  ………………………………………………………………………………. 75  

 

5-3-1- آزمون پیرسون  …………………………………………………………………………………………………………….. 76  

 

5-3-2- آزمونANOVA  ………………………………………………………………………………………………………. 76  

 

5-3-3- آزمون فرضیه های تحقیق  ……………………………………………………………………………………………… 77  

 

5-3-4- وضعیت موجود متغیرهای تحقیق  ……………………………………………………………………………………. 78 

 

5-3-5- نتایج آزمون T دو جامعه مستقل و آزمون ANOVA   ……………………………………………………… 78  

 

5-3-6-آزمون فریدمن   ……………………………………………………………………………………………………………. 79  

 

5-3-7 – نتیجه گیری کلی از فرضیات و مقایسه نتایج پژوهش حاضر با پژوهش های پیشین …………………….79

 

5-4-  پیشنهادها  ……………………………………………………………………………………………………………………… 80  

 

5-4- 1- پیشنهادهای مبتنی بر نتایج تحقیق  …………………………………………………………………………………… 80  

 

5-4-2- ارائه پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی  ……………………………………………………………………………… 81  

 

5-5-  محدودیت های تحقیق   …………………………………………………………………………………………………… 82  

 

 

 

پرسشنامه ها ………………………………………………………………………………………………………………………………84

 

 

 

منابع فارسی  ……………………………………………………………………………………………………………………………..88

 

منابع لاتین  ……………………………………………………………………………………………………………………………….91

 

چکیده لاتین  ……………………………………………………………………………………………………………………………93

 

چکیده

 

تحقیق حاضر با عنوان تأثیر استراتژی مدیریت مسیر شغلی بر سلامت عمومی پرستاران با جامعه آماری بیمارستان های منتخب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد. در این پژوهش برای بررسی مدیریت مسیر شغلی و ابعاد آن که شایستگی فنی- تخصصی، شایستگی مدیریتی، امنیت و ثبات، استقلال، خلاقیت و کارآفرینی را در بر می گیرد، از پرسشنامه شاین(2006) استفاده شده که شامل 25 سؤال است. برای تعیین وضعیت سلامت عمومی پرستاران از پرسشنامه  GHQ-28گلدبرگ و هیلر استفاده شد. در بحث روایی، پرسشنامه در اختیار استاد راهنما قرار گرفته و تأیید شد. در بحث پایایی، از آلفای کرونباخ بهره گرفته شد که پایایی نیز تأیید گردید.

 

روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی و از شاخه همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شده است. در پژوهش حاضر جامعه آماری عبارتست از پرستاران رسمی و پیمانی بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان که در سال (1393) این تعداد 392 نفر بود. تعداد نمونه که در واقع براساس نمونه گیری تصادفی ساده بدست آمده است 194 می باشد.

 

نتایج نشان می دهد میان تمامی متغیرهای مستقل با متغیر وابسته همبستگی وجود دارد. آزمون رگرسیون نشان داد که متغیرهای «شایستگی فنی-تخصصی، شایستگی مدیریتی، امنیت و ثبات، استقلال، خلاقیت و کارآفرینی » بر «سلامت عمومی پرستاران» تأثیر دارد و نوع این تأثیر مثبت می باشد. همچنین آزمون میانگین یک جامعه آماری نشان داد که کلیه متغیرها در بین پرستاران، دارای وضعیتی مناسب در بیمارستان‎های منتخب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان می باشند.

 

واژگان کلیدی :

 

مدیریت مسیر شغلی، شایستگی فنی-تخصصی، شایستگی مدیریتی، امنیت و ثبات، خلاقیت، استقلال، سلامت عمومی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان.

 

فصل اول

 

کلیات

 

تعریف مسأله، سابقه ی موضوع، روش تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

امروزه مدیران و قانونگذاران عمومی به بهبود کیفیت زندگی کاری اهمیت زیادی می دهند. بهبود کارراهه شغلی وسیله ای است که از طریق آن یک سازمان می تواند بهره وری فعلی کارکنان خود را تداوم بخشیده یا افزایش دهد. این کارراهه شغلی می تواند زمینه سلامت پرستاران را فراهم کند. در این فصل ابتدا مسأله مد نظر در این تحقیق بیان خواهد شد و در ادامه به اهمیت این پژوهش پرداخته می شود. اهداف و فرضیه های تحقیق، قلمرو تحقیق اعم از زمانی، مکانی و موضوعی و تعریف واژگان کلیدی تحقیق از نظر خواهد گذشت.

 

 

 

1-2- بیان مسأله  

 

یکی از اهداف اصلی مدیران و محققان سازمانی ،انتخاب ، توسعه و استفاده از ابزارهای ارزیابی است که بطور صحیح حفظ، و بقاء عملکرد شغلی آینده فرد را پیش بینی کند. در پیگیری این هدف، موضوع جهت گیری های کارراهه جزء مهم توسعه کارراهه ها در دنیای به سرعت در حال تغییر است.

 

براساس مطالعات باروج (1384) در سازمان های پیشرو لزوم و ضرورت برنامه ریزی مسیر شغلی و اجرای تکنیک های مدیریت منابع انسانی مشخص گردیده است .

 

ادگارشاین بر مبنای تحقیقی در دانشگاه ام آی تی MIT پنج تکیه گاه خدمتی را برای مسیر ارتقاء شغلی تشخیص داده که شامل تکیه گاه خدمتی فنی– تخصصی، تکیه گاه خدمتی صلاحیت مدیریتی، تکیه گاه خدمتی خلاقیت، تکیه گاه خدمتی استقلال و تکیه گاه خدمتی امنیت است.

 

سلامت از نیازهای اساسی انسان است که در توسعه پایدار نقش حیاتی دارد. تعریف سلامت از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی عبارتست از برخورداری از آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نداشتن بیماری و نقص عضوء ، اگرچه در ابتدا فقط به سلامت جسم به عنوان سلامتی توجه می شد؛ با پیشرفت علم و رسیدن به سطحی قابل قبول از سلامت جسمی و با مبارزه علیه بسیاری از بیماری ها، بشر به جنبه های دیگر سلامت از جمله سلامت روان توجه کرده است (عبدی ماسوله و همکاران ، 1386،65).

 

تحقیقات متعدد همواره در پی این بوده اند که عواملی را کشف کنند که بتواند در شرایط آسیب زا به کمک انسان آمده و مانع از آسیب دیدگی و اضمحلال وی زیر فشار سنگین مسایل و مشکلات گردند. در زندگی امروزی بیش از هر زمان دیگری شاهد تجارب استرس زایی هستیم که بهداشت روان افراد را به مخاطره انداخته و باعث بروز ناراحتی های روانی در انسان می گردند.

 

زندگی در جهان صنعتی که در آن روابط انسانی تا حدی ضعیف و حمایت های اجتماعی کمرنگ شده، مناسبات صحیح انسانی به مخاطره افتاده و از طرفی افراد را مجبور ساخته که برای گذران زندگی به تلاش بی وقفه دست زده و در عین حال از بسیاری از خواسته های فطری و انسانی خود صرف نظر نمایند ،شرایط آسیب زایی را برای سلامت روانی و بهزیستی افراد از جمله پرستاران فراهم ساخته است (اکبری زاده و دیگران ،1390، 466).

 

پرستاری،حرفه ای است که با سلامتی مردم ارتباطی تنگاتنگ دارد و به وسیله جنبه هایی از مراقبت های پرستاری بالینی مشتمل بر ارتباطات انسانی بین افراد و گروه ها مشخص می گردد ( لمبرت ، 2007).

 

این گروه از شاغلین جامعه، روزانه در محیط کار با استرسورهای متعددی همچون کار بیش از حد توان، تعارضات فردی، کار شیفتی، سر و کار داشتن با مرگ و میر، فقدان حمایت روانی، تضاد با پزشکان و ابهام در میزان اختیارات رو به رو می شوند. این عوامل می تواند بر سلامتی مراقبین سلامتی تأثیر بگذارد (هارست ،2005).

 

در این تحقیق فرض بر این است که استراتژی های مدیریت مسیر شغلی همچون امنیت، یعنی این که افراد علاقمند به ثبات خدمت و امنیت شغلی طولانی مدت هستند؛ یا استقلال داشته باشند و حتی اگر شده در یک جای کوچک استقلال خود را حفظ کنند و یا خلاقیت ،یعنی این که بعضی افراد می خواهند کارآفرین  و نوآور باشند، می تواند سلامت عمومی در پرستاران را تحت الشعاع قرار دهد.

 

مسیر شغلی عبارت است از پست ها و مدارجی که فرد از زمان استخدام تا بازنشستگی یعنی در طول مدت سابقه کار خود باید بدست آورد و وظیفه مدیر منابع انسانی سازمان این است که مسیر را به گونه ای مدیریت نماید که شخص بتواند از این مزایا استفاده نماید. بدیهی است شیوه کارمند یابی ،گزینش ، گماردن افراد در سازمان، آموزش دادن ،پرداخت پاداش و حقوق و ارتقاء مقام همگی بر مسیر شغلی فرد اثر می گذارد و موجبات رضایت و یا نارضایتی فرد از شغلش را بوجود می آورد. نارضایتی باعث بروز استرس و به خطر افتادن سلامت روحی و در نهایت سلامت جسمی فرد می گردد. از آنجایی که این روند به نحو احسن در دانشگاه علوم پزشکی کاشان اجرائی نمی گردد لذا موجبات نارضایتی کارکنان را ایجاد نموده و خود باعث ایجاد مشکلات جسمانی برای پرستاران شاغل در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان گردیده است.

 

با توجه به اهمیت ارتقاء سلامت عمومی پرستاران و نقش کلیدی آنها بر کیفیت ارائه خدمات پرستاری، محقق بر آن شد تا تحقیقی را در خصوص تعیین وضعیت سلامت عمومی در پرستاران انجام دهد، باشد که این پژوهش راه گشایی جهت ارتقاء سلامت عمومی پرستاران باشد.

 

در این تحقیق استراتژی های مدیریت مسیر شغلی مورد بررسی قرار گرفته است و در ادامه پژوهش رابطه ای که استراتژی مدیریت مسیر شغلی با سلامت در پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان خواهند داشت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

توجه به کارراهه ی شغلی نیروی انسانی دارای اهمیت فراوان است. در حالی که اصطلاح کاراهه ی شغلی به طور کلی برای همه ی حرفه ها و مشاغل به کار می رود، در طول زمان این اصطلاح دلالت های ضمنی متعددی داشته است. عمومی ترین کاربرد آن عبارت از پیشرفت در کار است. در برخی موارد ،کارراهه شغلی دلالت بر یک شغل یا حرفه دارد و مستلزم سطوح بالایی از تربیت و آموزش است. در موارد دیگر ،اصطلاح کارراهه شغلی به هر تعهد بلند مدتی که همراه سرمایه گذاری روان شناختی وسیع در یک حرفه یا یک سازمان باشد دلالت دارد (عباسپور ،1387و قلاوندی و همکاران ،1389). افرادی که مسیر پیشرفت شغلی آنها با نیازهای شان هماهنگ است، تلاش می کنند که دانش و مهارت خود را در طول کارراهه بهبود بخشند. بنابراین با بیشتر شدن احساس همانند سازی و وابستگی به سازمانی که این موقعیت را در اختیار آنها قرار داده است، تعهد سازمانی آنها افزایش خواهد یافت (قلاوندی و سلطانزاده ،1391). در واقع به کسب هویت و مقام و منزلت افراد کمک می کند، غنای زندگی کاری را تأمین می کند، بر اساس مفاهیم اجتماعی صورت می گیرد و فرصتی را برای ارضای امیال کارکنان جهت شناخت، پیشرفت وترقی به وجود می آورد (وی ریچ ، 1388). کارراهه شغلی مشوقی برای خود مدیریتی افراد در شغلشان است (وربراگن و سلز ،2007).

 

پرستاران از جمله افرادی هستند که ارتباطی نزدیک و تنگاتنگ با سایر مردم دارند ، مسئولیت سلامتی و زندگی انسان ها را به دوش می کشند و با بیماران و بیماری های درمان ناپذیر روبرو هستند. از این رو پیوسته فشارهای روانی شدیدی را تجربه می کنند. پرستاران به دلیل شیفت های کاری طولانی و خستگی های ناشی از آن همیشه مستعد تهدید سلامتی در ابعاد مختلف آن هستند (پور برادری و همکاران ، 1391 ، 77).  

 

با توجه به اهمیت سلامت پرستاران در ارائه مراقبت از بیماران و با توجه به آنکه سلامتی حق بشری است، ارائه یک مسیر پیشرفت شغلی می تواند پرستاران را در شغل پر استرس خود یاری کند.

 

-4- اهداف پژوهش

 

هدف اصلی

 

تعیین تأثیر استراتژی مدیریت مسیر شغلی بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان

 

اهداف فرعی

 

تعیین تأثیر شایستگی فنی-تخصصی بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان

 

تعیین تأثیر شایستگی مدیریتی بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان

 

تعیین تأثیر امنیت و ثبات بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان

 

تعیین تأثیر خلاقیت بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان

 

تعیین تأثیر استقلال بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان

 

1-5- فرضیه های تحقیق

 

فرضیه اصلی

 

استراتژی مدیریت مسیر شغلی بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان تأثیر معنا داری دارد.

 

فرضیه های فرعی

 

شایستگی فنی- تخصصی بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان تأثیر معنا داری دارد.

 

شایستگی مدیریتی بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان تأثیر معنا داری دارد.

 

امنیت و ثبات بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان تأثیر معنا داری دارد.

 

خلاقیت بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان تأثیر معنا داری دارد.

 

استقلال بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان تأثیر معنا داری دارد.

 

قلمرو تحقیقی این تحقیق تعیین تأثیر استراتژی مدیریت مسیر شغلی بر سلامت عمومی پرستاران بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان است.

 

1-7-2- قلمرو مکانی

 

قلمرو مکانی این تحقیق بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کاشان می باشد.

 

1-7-3- قلمرو زمانی

 

قلمرو زمانی بین بهمن1392 تا  شهریور 1393 می باشد.

 

1-8- تعریف واژگان کلیدی تحقیق

 

مدیریت مسیر شغلی فرآیندی است که به وسیله آن افراد می توانند تصمیماتی در زندگی کاریشان اتخاذ کنند (گرینهوس ، 1995، 5).

 

ادگارشاین بر مبنای تحقیقی در دانشگاه ام آی تی پنج تکیه گاه خدمتی را برای مسیر ارتقاء شغلی تشخیص داد :

 

تکیه گاه خدمتی فنی – تخصصی : افرادی که این تکیه گاه را دارند به نظر می رسد که انتخاب خدمتی خود را بر مبنای محتوای فنی یا تخصصی کارها، انجام می دهند.

 

تکیه گاه خدمتی صلاحیت مدیریتی: بعضی افراد انگیزه زیادی برای مدیر شدن دارند. هدف نهایی این افراد داشتن یک پست مدیریت دارای مسئولیت زیاد می باشد(دسلر ،ترجمه پارسائیان و اعرابی ، 1378).

 

تکیه گاه خدمتی خلاقیت : بعضی افراد می خواهند کارآفرین های موفقی بشوند. به نظر شاین این افراد یک نیاز درونی برای ساختن یا ایجاد کردن چیزی که کاملاً محصول خودشان باشد، دارند.

 

تکیه گاه خدمتی استقلال : بعضی افراد می خواهند مستقل باشند و نمی خواهند که در یک سازمان بزرگ کار کنند.

 

تکیه گاه خدمتی امنیت : برخی از افراد علاقمند به ثبات خدمت و امنیت شغلی طولانی مدت می باشند. این افراد مایلند هر کاری را که برای حفظ امنیت شغلی، درآمد مکفی، آینده مطمئن به شکل یک طرح بازنشستگی و مستمری مناسب، لازم می باشد انجام دهند. جایی که انتخاب و دوره تصدی به صورت مادام العمر باشد(شاین ، 1975،24).

 

سلامتی عمومی : مفهومی است که دور بودن و عاری بودن از بیماری را در ذهن تداعی می کند و کلیه تلاش های پزشکان و روان شناسان در جهت حفظ این سلامتی و جلوگیری از بروز اختلال در جسم و روان بوده است.

 

 2-1- مقدمه

 

سازمان های امروزی، برای اینکه از لحاظ درونی بر محیط بیرونی بسیار متلاطم فائق آیند، در حال انجام دادن تغییرات فراوانی هستند. در سازمان ها کارراهه های پیشرفت شغلی و فرصت های پیشرفت شغلی با سازمان دهی مجدد، کوچک سازی، مناسب سازی، عدم لایه بندی، فشردگی هرم، تیم سازی و منبع گزینی بیرونی در میان تغییرات زیادی که اتخاذ می شود، عمیقاً دگرگون می گردد (عباس پور ، 1387).

 

در اغلب ملاحظات، این روزها وضعیت کارراهه های شغلی یکی از هیاهوها و جنجال هایی است که به دلیل بی‌ثباتی پیش رونده در روابط بین مردم و سازمان ها روی می دهد. صاحبنظران سازمانی به تازگی کوشیده اند که پیامدهای کارراهه شغلی را از لحاظ تغییرات جاری در ساختار و تقسیم کار در سازمان ها نشان دهند.

 

در جهان امروز توانمندی قدرت اقتصادی و رفاه هر کشوری در گرو استفاده ی بهینه از امکانات ، صنایع و به ویژه نیروی انسانی آن کشور است. نیروی انسانی واجد شرایط و ماهر ، عامل با ارزش و سرمایه ی بی پایان در جهت رشد و توسعه ی سازمان ها و کشورها است و بزرگ ترین سرمایه ی یک کشور و عامل اصلی پیشرفت آن است. اگر در گذشته کار ، سرمایه و زمین عوامل اصلی تولید به حساب می آمدند، امروزه تغییرات فنآوری ، نیروی انسانی و افزایش بهره وری به عنوان عوامل اصلی رشد و توسعه تلقی می شوند (سرداری ،1381، میرکمالی ،1388 و بختیاری و همکاران ،1383).

 

نظر به این که یکی از محورهای ارزیابی سلامتی سازمان ها ، سلامت عمومی منابع انسانی آن سازمان می باشد، بی شک این محور ارزیابی، نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدی هر سازمان ایفاد می کند و لازم است تدابیری جهت سنجش و بهبود آن در سازمان ها از جمله بیمارستان ها و مخصوصاً برای پرستاران بیشتر شود (امینی و همکاران ،1392، 109).

 

2-2- کارراهه یا مسیر شغلی

 

2-2-1- مفهوم و تعریف کارراهه یا مسیر شغلی

 

کارراهه ی شغلی برگردانی فارسی است ، که با دقت بسیار به گونه یی ساخته شده که هجای اول آن در زبان فارسی و انگلیسی برابر باشد. این واژه به معنای زنجیره یی از تجارب کاری مرتبط است که فرد در طول زمان به دست می آورد و در واقع راهی است که فرد در زندگی کاری خود می پیماید. به دلیل آن که رشد پی در پی فرصت های کارراهه برای کارشناسان پژوهش و توسعه بر نیاز به بررسی بیش تر این مورد تأکید کرده است، مفهوم کارراهه به عنوان حلقه ی پیوند میان سازمان ها و افرادی که برای آن ها کار می کنند، از هر دو جنبه ی درونی و بیرونی مورد بررسی قرار می گیرد( عریضی سامانی و همکاران ،1388، 71).

 

کارراهه یا مسیر شغلی مقولۀ جدیدی نیـست و از زمان ظهور جنبش نیروی انـسانی بـا سازمـان و نیروی انسانی درآمیخته است. در ایده سنتی مسیر شغلی (در محیط کسب وکار) برای بسیاری از افراد، یکسری ترفیعات و یا تنزل ها تقریباً اتوماتیک ، ایجاد می شود. این موضوع نه تنها به دلیل تفاوت در نقش ها ، بلکه به دلیل وجود تفاوت در انتظاراتی است که هر دو طرف (فرد و سازمان) نسبت به همدیگر دارند؛ در حالی که کارفرمایان و مدیران در تغییر مشاغل امتیاز ویژه مدیریتی دارند. کارکنان نیز به دلیل موقتی بودن تعهد استخدامی در یک موقعیت نامناسب قرار می گیرند. آنها نمی توانند مدت طولانی به سازمان در زمینه هدایت کارراهه خود اعتماد کنند(عباسی  و فانی ،1384، 104)

 

مـراحل تحول تـاریخی توسعۀ مسیر شغلی در سازمان ها را می تـوان بـه صورت زیر دسته بندی کرد :

 

مرحلۀ اول ) توسعه به عنوان برنامه ریزی مسیر شغلی

 

ایـن مـرحله از زمان ظهور جنبش نـیـروی انـسانی تـا پـایـان دهـۀ شصت میـلادی را در بـر می گـیـرد .در این زمان برنامه هایی جهت ارائه مشورت های توسعه مسیر شغلی و خدمات پشتیبانی از کارکنان تهیه می شد . کارکنان از ایـن بـرنـامه ها استقبال کرده و آن را مفیـد ، آموزنده و انگیـزاننده می دانـستـنـد ولی از پشتیـبـانی لازم برای رسیدن به اهداف برخ

 

 

1-8-3)متغیر تعدیل کننده…………………………………………………………………………………………………………. 13

 

۱-9)جامعه آماری و قلمرو پژوهش……………………………………………………………………………………………  ..13

 

1-9-1)قلمرو موضوعی…………………………………………………………………………………………………………….. 13

 

۱-9-2)قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………………………………. 13

 

1-9-3 ) قلمرو زمانی……………………………………………………………………………………………………………….. 13

 

۱-10- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها………………………………………………………………13

 

۱-10-۱)روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 13

 

۱-10-2 )روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………. 14

 

۱-10-3)روش تجزیه و تحلیل اطلاعات    ……………………………………………………………………………………14

 

۱-11)تعاریف نظری وعملیاتی واژه ها و اصطلاحات…………………………………………………………………… 14

 

1-11-1)تعاریف نظری واژه ها و اصطلاحات…………………………………………………………………………… 14

 

1-11-2)تعاریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات………………………………………………………………………….  16

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

 

۲-۱)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………. 19

 

1-۲-1)مفهوم استراتژی……………………………………………………………………………………………………………. 20

 

۲-1-2)اصول و قواعد رقابت…………………………………………………………………………………………………… 21

 

۲-1-3)رویکردهای استراتژی……………………………………………………………………………………………………   21

 

2-1-3-1)رویکرد تجویزی……………………………………………………………………………………………………..   22

 

2-1-3-2)رویکرد توصیفی………………………………………………………………………………………………………  22

 

2-1-4)فلسفه استراتژی……………………………………………………………………………………………………………. 22

 

۲-1-5)تعریف استراتژی………………………………………………………………………………………………………….    22

 

2-1-6)فرصت های استراتژیک ………………………………………………………………………………………………….23

 

۲-1-7)توسعه فرصت‌ها………………………………………………………………………………………………………….. 24

 

۲-1-8)راهکار استراتژیک……………………………………………………………………………………………………….. 25

 

2-1-9)استراتژی‌ها و پارادایم ها………………………………………………………………………………………………. 26

 

2-1-10)پارادایم ها و فرصت‌ها………………………………………………………………………………………………..    26

 

2-1-11)الگوی فرصت……………………………………………………………………………………………………………  27

 

2-1-12)مزایا و معایب…………………………………………………………………………………………………………… 27

 

2-1-13)تعریف مدیریت استراتژیک………………………………………………………………………………………… 28

 

2-1-13-1)ضرورت استفاده از مدیریت استراتژیک ……………………………………………………………………28

 

2-1-13-2)مزایای مدیریت استراتژیک ……………………………………………………………………………………..30

 

 

2-1-13-3)فرآیند مدیریت استراتژیک ………………………………………………………………………………………31

 

2-1-14)تدوین استراتژی …………………………………………………………………………………………………………33

 

2-1-14-1)تکوین استراتژی……………………………………………………………………………………………………..33

 

2-1-15)اجرای استراتژی…………………………………………………………………………………………………………..33

 

2-1-16)ارزیابی استراتژی………………………………………………………………………………………………………….34

 

۲-1-16-1)موانع اجرای برنامه‌های استراتژیک……………………………………………………………………………   34

 

۲-1-17)تفکر استراتژیک…………………………………………………………………………………………………………    35

 

2-1-17-1)تفکر استراتژیک در مقایسه با برنامه‌ریزی استراتژیک…………………………………………………..    37

 

2-1-17-2)ﮐﺎرﮐﺮد ﺗﻔﮑﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ………………………………………………………………………………………….    38

 

۲-1-17-3)ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﯾﮏ ﻣﺘﻔﮑﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ……………………………………………………………………………   38

 

۲-1-18)جایگاه موضوعات استراتژیک………………………………………………………………………………………    39

 

2-1-19)متدولوژی برنامه ریزی استراتژیک پیشنهادی…………………………………………………………………. 40

 

2-1-20)ساختار تحلیلی استراتژی اثربخش…………………………………………………………………………………    51

 

2-2) تحول سازمانی………………………………………………………………………………………………………………..    52

 

2-2-1)ایجاد تحول………………………………………………………………………………………………………………….    52

 

2-2-2)اهداف تحول سازمانی……………………………………………………………………………………………………    53

 

2-2-3) هدایت فرایند تحول سازمانی………………………………………………………………………………………..    53

 

2-2-4) ضرورت تحول سازمانی……………………………………………………………………………………………… 54

 

2-2-5)فرآیند تحول در سازمان…………………………………………………………………………………………………   55

 

2-2-6) اشتباهات تحول در سازمان‌ها………………………………………………………………………………………..   57

 

2-2-7)سطوح تغییر و تحول……………………………………………………………………………………………………. 59

 

2-2-8)مفاهیم تغییر…………………………………………………………………………………………………………………    60

 

2-2-9) سطوح ایجاد تغییر در انسان‌ها………………………………………………………………………………………. 61

 

۲-2-10)انواع تغییر………………………………………………………………………………………………………………….    63

 

2-2-11)سازمان‌های آینده……………………………………………………………………………………………………….. 63

 

۲-2-12)مقاومت در برابر تغییر………………………………………………………………………………………………….   64

 

۲-2-13)مدیریت مقاومت در برابر تغییر……………………………………………………………………………………..    64

 

2-2-14)مدلهای تغییر……………………………………………………………………………………………………………..   65

 

2-2-14-1)الگوی مکعب یخی تغییر……………………………………………………………………………………….. 66

 

2-2-14-2) الگوی سه سطحی تغییر………………………………………………………………………………………… 67

 

2-2-14-3)مدل تغییر و عملکرد سازمانی «بورک و لیتوین»………………………………………………………….   68

 

2-2-14-4) مدل تغییر اثربخش کامینگز و اورلی………………………………………………………………………..  69

 

2-2-14-5) مدل تغییر جامع رالف کیلمن    …………………………………………………………………………………71

 

2-2-14-6)-مدل تجزیه و تحلیل جریانی جری و پوراس……………………………………………………………   72

 

2-2-14-7)مدل شش- خانه ای ویزبورد……………………………………………………………………………………    73

 

2-3) استراتژی‌ها تغییر و تحول سازمانی……………………………………………………………………………………    75

 

2-3-1)استراتژی تغییر تکنولوژی………………………………………………………………………………………………    75

 

2-3-3)استراتژی تغییر ساختار………………………………………………………………………………………………….  76

 

2-3-3)استراتژی تغییر وظایف…………………………………………………………………………………………………    76

 

2-3-4)استراتژی تغییر نیروی انسانی……………………………………………………………………………………….. 76

 

2-3-5) علل مقاومت در برابر تغییر و تحول…………………………………………………………………………….. 77

 

۲-4)اثربخشی سازمانی……………………………………………………………………………………………………………   79

 

2-4-1)معیارها و مقیاس های اثربخشی سازمانی………………………………………………………………………..    79

 

2-4-2)انواع رویکرد اثر بخشی……………………………………………………………………………………………….  81

 

2-4-2-1) رویکرد مبتنی بر هدف…………………………………………………………………………………………….   81

 

2-4-2-2)پیش فرض های رویکرد نیل به هدف…………………………………………………………………………   82

 

2-4-2-3)رویکرد نیل به هدف در عمل…………………………………………………………………………………….   82

 

2-4-2-3-1)مسائل و مشکلات رویکرد نیل به هدف………………………………………………………………….  83

 

2-4-2-3-2)فایده عملی رویکردنیل به هدف برای مدیران…………………………………………………………..   83

 

2-4-2-4).رویکرد مبتنی بر تامین منابع سیستم……………………………………………………………………………  84

 

2-4-2-5)پیش فرض های رویکرد سیستمی………………………………………………………………………………   85

 

2-4-2-5-1)رویکرد سیستمی در عمل……………………………………………………………………………………..  85

 

2-4-2-5-2)مسائل و مشکلات رویکرد سیستمی……………………………………………………………………….. 86

 

2-4-2-5-3)ارزش عملی رویکرد سیستمی برای مدیران………………………………………………………………   86

 

2-4-2-6)رویکرد مبتنی بر فرآیند درونی    ……………………………………………………………………………………86

 

2-4-2-7)رویکرد عوامل استراتژیک………………………………………………………………………………………….    87

 

2-4-2-7-1)رویکرد ذینفعان استراتژیک……………………………………………………………………………………. 87

 

2-4-2-7-2)پیش فرض های رویکرد ذینفعان استراتژیک……………………………………………………………   88

 

2-4-2-7-3)رویکرد ذینفعان استراتژیک در عمل………………………………………………………………………. 88

 

2-4-2-7-4)مسائل و مشکلات رویکرد ذینفعان استراتژیک در عمل…………………………………………….  89

 

2-4-2-7-5)فایده عملی رویکرد ذینفع های استراتژیک برای مدیران…………………………………………….   90.

 

2-4-2-8)رویکرد ارزش های رقابتی………………………………………………………………………………………… 90

 

2-4-2-8-1)پیش فرض های رویکرد رقابتی………………………………………………………………………………   90

 

2-4-2-8-2)رویکرد ارزش های رقابتی در عمل…………………………………………………………………………   91

 

2-4-2-8-3)مسائل و مشکلات رویکرد ارزش های رقابتی…………………………………………………………..   92

 

2-4-2-8-4)ارزش عملی رویکرد ارزش های رقابتی برای مدیران…………………………………………………92

 

2-4-2-9)کنترل انعطاف پذیری……………………………………………………………………………………………….. 93

 

2-4-3)دام‌های اثربخشی…………………………………………………………………………………………………………  95

 

2-5)مروری بر نحوه ی شکل گیری شهرداری …………………………………………………………………………. 97

 

2-5-1)شهر……………………………………………………………………………………………………………………………   97

 

2-5-2)تعریف شهر………………………………………………………………………………………………………………… 98

 

2-5-3)شهر در ایران……………………………………………………………………………………………………………….. 99

 

2-5-4)وظایف شهرداری در حوزه خدمات شهری، فرهنگی و اجتماعی……………………………………….    100

 

2-5-5)وظایف شهرداری در حوزه اجتماعی و فرهنگی در وضعیت فعلی……………………………………..    101

 

2-5-6)دستورالعمل اجرایی برنامه سوم راهبردی شهرداری کاشان…………………………………………………    103

 

2-5-6-1) بخش اول : تعاریف………………………………………………………………………………………………..    103

 

2-5-6-2)مفاد دستورالعمل تدوین برنامه استراتژیک ۴ ساله شهرداری کاشان…………………………………    107

 

2-5-6-3)مدل تدوین برنامه…………………………………………………………………………………………………….    108

 

2-6)پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..    111

 

2-6-1)تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………………….   111

 

2-6-2)تحقیقات داخلی    ……………………………………………………………………………………………………………113

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

3- 1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..    118

 

3- 2) نوع تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………   118

 

3-3) روشها و ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………  119

 

3-3-1) روش بررسی اسناد و مدارک……………………………………………………………………………………….  119

 

3-3-2)روش میدانی……………………………………………………………………………………………………………….    119

 

3-4)مقیاسهای اندازه‌گیری متغیرها……………………………………………………………………………………………..  120

 

3- 5) مقیاس اندازه‌گیری نگرشها……………………………………………………………………………………………..   120

 

3-6)طرح تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….  120

 

3-6-1)هدف مطالعه……………………………………………………………………………………………………………….    121

 

3-6-2- نوع مطالعه………………………………………………………………………………………………………………..    121

 

3-6-3)میزان دخالت محقق در پژوهش……………………………………………………………………………………..    121

 

3-6-4)مکان بررسی: طبیعی و ساختگی……………………………………………………………………………………..   121

 

3-6-5)واحد تجزیه و تحلیل:‌افراد ، زوجها، گروهها، سازمانها………………………………………………………. 121

 

3-6-6)افق زمانی: بررسی مقطعی در برابر بررسی دوره‌ای……………………………………………………………. 122

 

3-6-7)جامعه و نمونه آماری مورد پژوهش………………………………………………………………………………… 122

 

3-6-8) حجم نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………….  122

 

3-6-9) ابزار پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………..123

 

3- 6- 10) روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………………………………………………………………………….    123

 

3-7) روشها و فنون آماری مورد استفاده برای تجزیه وتحلیل مشاهدات………………………………………….123

 

3-7-1)ثبات سنجه ها …………………………………………………………………………………………………………….123

 

3-7-2) سازگاری درونی سنجه ها…………………………………………………………………………………………….    124

 

3-6-2) آزمون پایایی……………………………………………………………………………………………………………….    124

 

3-8) آزمون فرض نرمال بودن متغیرها:……………………………………………………………………………………….    125

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………  128

 

4-2) بررسی ویژگی‌های جمعیت شناختی…………………………………………………………………………………..  128

 

4-2-1 )جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………    128

 

4-2-2) تاهل………………………………………………………………………………………………………………………….  129

 

4-2-3 )سن…………………………………………………………………………………………………………………………… 130

 

4-2-4 )تحصیلات…………………………………………………………………………………………………………………..  131

 

4-3 ) آزمون فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 132

 

4-3-1) آزمون فرضیه اصلی پژوهش……………………………………………………………………………………….. 132

 

4-3 – 2) آزمون فرضیه فرعی اول……………………………………………………………………………………………    134

 

4-3-3) آزمون فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………………………………… 136

 

4-3-4 )آزمون فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………………………… 137

 

4-3-5 )آزمون فرضیه فرعی چهارم……………………………………………………………………………………………  139

 

4-3-6 )آزمون فرضیه فرعی پنجم…………………………………………………………………………………………….. 141

 

4-3-7) آزمون فرضیه فرعی ششم……………………………………………………………………………………………..  143

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………  147

 

5-2)نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………… 147

 

5-2-1) نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی ………………………………………………………………………………    147

 

5-2-2) نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………….. 148

 

5-2-3) نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم………………………………………………………………………………….  149

 

5-2-4) نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………………   150

 

5-2-5) نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم………………………………………………………………………………..151

 

5-2-6) نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم………………………………………………………………………………..   151

 

5-2-7) نتایج حاصل از آزمون فرضیه ششم………………………………………………………………………………..    152

 

5-3) نتیجه گیری نهایی…………………………………………………………………………………………………………….    153

 

5-4) پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….    154

 

5-4-1) پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………………………………….   154

 

5-5)محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 155

 

منابع و ما خذ………………………………………………………………………………………………………………………….    156

 

پیوست………………………………………………………………………………………………………………………………….. 162

 

پرسشنامه استراتژی های تحول سازمانی – با الهام ازمدل ویز بورد…………………………………………………164

 

پرسشنامه استراتژی های تحول سازمانی- مدل پار سونز……………………………………………………………… 166

 

چکیده لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………. 169

 

چکیده

 

در هر سازمانی توان بالقوه پرورش نیافته ای وجود دارد که برای ایجاد تغییرات راهبردی در سازمان میتوان از این نیروی عظیم به نحو مطلوب استفاده کرد و این توانایی را در راستای اهداف و چشم انداز سازمانی و رسیدن به اثر بخشی هدایت کرد. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر استراتژی های تحول بر اثربخشی سازمانی در شهرداری کاشان می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی به شمار می رود. جامعه ی آماری پژوهش را کلیه ی مدیران شهرداری کاشان تشکیل داده اند. حجم جامعه از طریق سرشماری برای 124 نفر برآورد گردید که در نهایت تعداد 92پرسشنامه جمع آوری شد. چهارچوب نظری این پژوهش بر اساس پرسشنامه های استاندارد مدل ویزبورد(1976) واثر بخشی پارسونز(1979) ارائه شده است که با استفاده از دو پرسش نامه ی 28 سوالی به بررسی یک نمونه ی 92 تایی از مدیران شهرداری کاشان پرداخته شده است. روایی پرسشنامه ها از طریق روایی محتوایی سنجیده شده است و برای کسب پایایی پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که پایایی آن برای پرسش نامه ی تحول 0.89 و برای پرسشنامه ی اثربخشی 0.86 است. اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS  در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در سطح آمار استنباطی از آزمون کولموگروف (KS) استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیات نشان داد که تمامی مولفه های استراتژی تحول بر روی اثربخشی سلزمانی تاثیر مثبت داشته که بر طبق مدل رگرسیون مولفه های اهداف و رهبری به ترتیب با مقادیر ضریب بتای 0.252 و 0.213 بیشترین قدرت پیش بینی را بر روی اثربخشی سازمانی داشته و مولفه ی پاداش با مقدار ضریب بتای 0.061 کمترین درصد پیش بینی را دارا می باشند.

 

کلید واژه: استراتژی تحول، اثربخشی سازمانی، مدل ویزبرد، مدل پارسونز، اهداف، پاداش، رهبری.

 

-۱)مقدمه

 

  اهمیت تغییر و تحول مثبت بر کسی پوشیده نیست چرا که نیاز آینده است .سازمان‌های موفق در جهان امروز سازمان‌هایی هستند که تغییر و تحول را در چهارچوب تشکیلاتی خود بگنجانند . بر کسی پوشیده نیست که بنیان هر سازمان بر پایه برآورده سازی نیازها است و از آنجائیکه نیاز انسان‌ها دائم در حال تغییر و یا میل به سمت نیاز جدید است بنابراین لزوم تحول در سازمان‌ها همواره دیده می‌شود و احساس نیاز به مدیریت بر روی این تحولات بیش از پیش خود را نشان می‌دهد. سازمان‌ها برای آنکه به اهداف خود نائل شوند مجبورند با بخش‌ها و گروه‌های مختلف محیط خود ارتباط داشته و نیازهای آن‌ها را تأمین کنند . بدین ترتیب می‌توان گفت که در واقع نه سازمان می‌تواند خود را از محیط جدا کند و نه محیط می‌تواند بدون سازمان زندگی کند. تغییر سازمانی بی مقدمه صورت نمی­گیرد. محرکهای تغییر معمولا ار محیط سازمانی یا بازارسرچشمه می­گیرند. این محرکها مواردی از قبیل حرکات جسورانه رقبا،تکنولوژی جدید یا تغییر مقررات دولتی را در بر می­گیرند همچنین ناکارایی مدیر می تواند محرکی برای تغییر در سازمان باشد(نقوی ومدرسی ،۱۳۸۷) .بارها اشاره شده است که تنها چیزی که در سازمانها ثابت است خود تغییر است .برای اداره تغییر ابتدا باید لازم است که فرآیند تغییر را بشناسیم.سازمانها به عنوان یک کل و افراد به طور خاص دوست ندارند که کلمه تغییر را بشنوند ازنظر آنها تغییر دارای معانی ناخوشایندی است. مثل:اخراج،انتقال و ساختار، توزیع قدرت، سیستم های نظارتی. اهمیت این پنج حوزه تا آنجایی است که بقا سازمان بدون آنها امکان پذیر نیست وتمام فعالیت های سازمان در درون این پنج حوزه اتفاق میافتند. فعالیت هریک از این حوزه­هااگرچه ویژه و خاص است اما در عین حال به یکدیگر وابسته اند به طوری که فعالیتهای متناقض و نامناسب در درون هریک از این حوزهها منجر به عملکرد پایین یا شکست میشود.(رومانلی و تاشمن ،۱۹۸۵) دو نیروی اساسی را که منجر به تغییر بنیادی  می شود را شناسایی کردند:

 

۱- عملکرد پایین که ناشی از فقدان هماهنگی وسازگاری در بین فعالیت ­های حوزه های مختلف است و درنظر نگرفتن جهت­گیری استراتژیکی کلی و مناسب.

 

۲- ایجاد جهت گیری جابه جایی وکاهش پرداخت.برای بسیاری ازافراد تغییر استرس و تنش هایی را در محل کار ودر کارکنان ایجاد می­کند و این امرباعث میشود که آنها به مقابله با این پدیده برخیزند.(رابرت ،۲۰۰۸)

 

تغییر یعنی برداشتن یا گذاشتن یک چیز در محل دیگر. تغییر در سازمان ها نیز به این معناست که فعالیت های سازمان از وضعیت موجود به یک وضعیت متفاوت در می آید.

 

فریدریک نیکولز تغییر را این گونه تعریف می کند: یک چیزی که از یک مکان به مکان دیگر انتقال داده می شود انتقال از یک موقعیت مشکل سازبه یک موقعیت حل مساله.

 

مفهوم تغییر سازمانی از نظر (مارچ ، ۱۹۸۱) چیزی که ما تغییر سازمانی می­نامیم مجموعه راه حل­هایی ازگروههای مختلف در درون یک سارمان است که به آن واکنش نشان می­دهند. نیروها و محرکهایی در محیط وجود دارندکه نیاز به تغییر را افزایش می­دهند این محرکها که شامل محرکهای بیرونی و درونی می­شوند عبارتند از محیط، الزامات بازار برای کسب و کار، الزامات سازمانی، الزامات فرهنگی، ماهیت نیروی کار، تکنولوژی، شوکهای اقتصادی، رقابت، روندهای اجتماعی، سیاست های جهانی، رفتار کارمندان و مدیران، قالب ذهنی رهبر و کارمندان. اکثر مدیران با قلمروهای بیرونی نسبت به قلمروهای درونی )فرهنگ، طرز فکر، رفتار ( آشناترهستند قلمروهای درونی با وجود جدید بودنشان نزد اکثریت به اندازه قلمروهای بیرونی مهم هستنددر صورتی که رهبراندر قلمروهای درونی دخالت نکنند وبگذارند که تغییرات برآمده از قلمروهای بیرونی به آنها جهت دهد تلاششان ناکام خواهد ماند.عمده کشمکش های برخاسته از تغییر نتیجه غفلت مدیران از عوامل درونی در فرآیند تغییر است.همچنین عدم توجه به محرکهای بیرونی هم باعث شکست می شود.(نقوی,اعرابی ،۱۳۸۷). استراتژی با طیفـی که یک سوی آن برنامـه ریزی استراتژیک و در سوی دیگر تفکر استراتژیک قرار دارد شناخته می شود. در واقع این دو رویکرد، نماینده دو مکتب متفاوت هستند؛

 

برنامه ریزی استراتژیک به مکتب طرح ریزی(PS)تعلق دارد که در آن تدوین استراتژی یک فرایند رسمی و سیستماتیک به شمار می آید و رویکرد تفکر استراتژیک بر مکتب یادگیــری(LS) – که در آن شکل گیری استراتژی یک روند تکوین در حین اجرا دانسته می شود – استوار است. در برنامه ریزی استراتژیک بر توسعه متدولوژی ها و ابزار موثرتر برنامه ریزی تاکید می شود و در تفکر استراتژیک توسعه بصیرت استراتژیست محور اصلی کار است. صاحب نظران و طرفـداران هریک از این مکتب ها به نقـاط قوت و کارآیی آن در عمل اشاره دارند، در برنامه ریزی استراتژیک، کار ساختار یافته است و گام به گام برنامه ریز را در راستای دستیابی به مناسب ترین استراتژی ممکن هدایت می کند، در حالی که کار در تفکر استراتژیک فرایند ساختار یافته ای ندارد و صرفاً با مجموعه ای از توصیه ها و الگوهـای مفهومـی پشتیبـــانی می شود. از سوی دیگر، نظریه پردازان مکتب یادگیری، از عدم کارآیی رویکرد برنامه ریزی استراتژیک در تحولات سریع محیطی – جایی که عمر عوامل موثر در موفقیت محدود است – سخن می گویند و بر ضرورت آگاهی مستمر از رفتار بازار و پاسخگویی خلاقـانه به آن تاکید می کنند. (نقوی واعرابی ،۱۳۸۷)

 

۱-۲)بیان مسئله

 

امروزه سازمان های متعددی با ضرورت تغییر مواجه اند.رقابت جهانی و تجارت رو به رشد در شرق و غرب ، در شرکت های توسعه یافته و در حال توسعه، فضایی به شدت ناپایدار برای تمامی کسب و کارها ایجاد کرده است .

 

گاهی برای توسعه شایستگی های لازم به دنبال تغییری هستیم که اثر بخشی سازمانی به همراه داشته باشد. در اغلب سازمانها با چالش تغییر روبه رو هستیم و این چالش در تمامی سطوح سازمانی احساس می شود.مطالعه ی برنامه های تغییر مانند مدیریت کیفیت فراگیر ،مهندسی مجدد فرآیند کسب و کار و شیوه های متعدد تحول رهبری نشان می دهد که کمتر از یک سوم آنها اثری ماندگار بر جای می گذارندو تعداد بسیار کمتری به تغییری بنیادی که مطلوب  و اثر بخش باشد دست می یابند.(سنگه ،1389)

 

انتخاب استراتژی های مناسب تحول، اساسی ترین عامل پیروزی یا شکست برنامه های تحول به شمار می آید.منظور از استراتژی های تحول، آن دسته از فنون و الگوهایی است که عملا” تغییر و تحول مورد نظر را در زمینه ها و گستره ی تعیین شده بوجود می آورند. (زمردیان ،1386)

 

در سال های اخیر ،شهرداریها و بالاخص شهرداری در محدوده کاشان با مشکلات عدیده ای روبرو بوده است که بخشی از آن به شرایط محیطی  و بخش دیگر به فرآیند ها و شیوه های مدیریتی در داخل سازمان مربوط می شود.از آنجا که در مدیریت اعتقاد بر آنست که می توان با افزایش توان و قدرت سازمانی (از حیث ساختار،فرآیند و سایر مکانیسم ها)تا حدود زیادی تاثیرات منفی شرایط محیطی را کاهش دادو به بالاترین اثر بخشی رسید،لذا در این تحقیق بر آن شدیم  تا بر اساس مدل تشخیصی ویز بوردبه شناسایی بهترین استراتژی های تحول با بالاترین اثر بخشی سازمانی ارائه نماییم .

 

این مدل به دست اندر کاران امر می گوید برای شناسایی مشکلات سازمانی کجا و چه چیز را مد نظر قرار دهیم .لازم به توضیح است که ویز بورد یکی از دانشمندان برجسته مدیریت تحول در مدل شش بخشی خود، شش  استراتژی بسیار مهم داردکه عبارتند از :اهداف ،ساختار ،پاداش ،مکانیزم مفید ،روابط و رهبری که در انجام مدیریت تحول باید مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته و بر اساس راهبر دها ارائه شوند.

 

در سازمان، تدوین این نوع استراتژی ها ،تاکتیک ها و عملیاتی را که از طریق چشم انداز سازمان تحقق می یابد،تسهیل می نماید.از آنجا که چشم انداز سازمانی، معمولا” آرمانی است که هیچ وقت بطور کامل تحقق پیدا نمی کندولی میتوان پیوسته به آن نزدیک و نزدیک تر شد. حرکت اثربخش در راستای یک آرمان، مستلزم اجرای تغییر و تحول بنیادین در یک سازمان است.(ایکاف ،1387)

 

اثربخشی سازمان موضوع مهمی جهت نظم بخشیدن به افراد از جمله مدیران ،سهامداران ،کارشناسان و در یک جمله سازمان می باشد.اثر بخشی، موضوعی پیچیده است و شاید مناسب ترین روش برای درک بهتر آن، در نظر گرفتن ابعاد آن در راستای اثر بخشی سازمانی است.( کریتنرو کینیکی ،1390)

 

 (پارسونز،1979) در مدل خود بر اساس کارکردهای چهارگانه ی ضروری در اثربخشی سازمانی به چهار مؤلفه ی انطباق یا نوآوری ،تعهد سازمانی یا کسب هدف ،رضایت شغلی یا یگانگی و سلامت سازمانی یا حفظ الگوها توجه دارد.

 

درک هدف‌های سازمان از نخستین گام‌هایی است که باید در راه اثربخشی سازمان برداشت. هدف‌های سازمانی باید نشانگر علت وجودی آن  باشد. هدف‌ها را به صورت «وضع مطلوب سازمان در آینده» تعریف  می‌کنند. اثربخشی سازمان عبارتست از درجه یا میزانی که سازمان به هدف‌های مورد نظر خود نائل می‌آید (دفت، 1380)

 

با توجه به آنچه گفته شد اینکه سازمانی ترجیح دهد که کدام یک از استراتژی های تحول شش  گانه ویزبورد را در سازمان خود به کار گیرد تا بتواند به بالاترین اثر بخشی سازمانی دسترسی پیدا کند،بستگی به شرایط زمانی ،اهداف و تواناییهای سازمان ،مدیران و کارکنان سازمان دارد.

 

۱-3)ضرورت پژوهش

 

همان­گونه که در بخش بیان مسئله مطرح شد امروزه سازمان های متعددی با ضرورت تغییر مواجه اند.رقابت جهانی و تجارت رو به رشد در شرق و غرب ، در شرکت های توسعه یافته و در حال توسعه، فضایی به شدت ناپایدار برای تمامی کسب و کارها ایجاد کرده است .

 

در جامعه روبه رشد امروز ایرانی، سرمایه ای که به وفور یافت می شود و از آن استفاده و بهره مفید، آن طور که باید و شاید حاصل نمی گردد – شهرداری سازمانی است که بعضا به علت مدیریت نادرست در اینگونه سازمانها نقاط ضعف به شدت یافت می شود که به همراه آن بسیاری از فرصت ها چه در زمینه ارتقاء سطح کیفی کارکنان و سازمان و چه در زمینه خدمات پیش می آید.

 

نویسندگان مختلفی نیز در قالب کتب و مقالاتی به بررسی و نقد مدل های بکار رفته در سازمان های دولتی و خصوصی پرداخته و سعی نموده اند که فرآیند مناسبی را برای تدوین استراتژی ها در سازمان های عمومی و غیرانتفاعی ارائه دهند: (برایسون،۲۰۰۴)،(آلیسون،۲۰۰۴)،(جود،۱۹۹۷) با مرور کتب و مقالات مذکور می توان این نتیجه را اعلام نمود که همگی این کتب و مقاله ها با تکیه بر روش تصمیم گیری سیاسی یا ذی نفعان و البته با کمی تفاوت در انجام قدم ها، الگوی کلی مشابهی را پیشنهاد نموده اند، که مدیریت موضوع استراتژیک خوانده می شوند. فرآیندهای موجود نوعاً شامل قدم هایی همچون واضح نمودن ماموریت و ارزشها، تدوین چشم اندازی برای آینده، تحلیل فرصت ها و چالش های خارجی، ارزیابی نقاط قوت و ضعف، تدوین اهداف کلان و خرد استراتژیک، شناسایی موضوعات استراتژیک، تدوین و ارزیابی استراتژی ها و تدوین برنامه های عملیاتی می باشند.(پویسترو استریب،2005)

 

اگرچه تحقیقی درباره فرآیندهای مبتنی بر مدیریت موضوع استراتژیک در ادبیات مدیریت استراتژیک ذکر نشده است، اما اجرای آن توسط تعداد زیادی از سازمان های دولتی و غیرانتفاعی می تواند نشانه ای از کارایی و اثربخشی بالای فرآیندهای مذکورباشد.تحول سازمانی ، نوعی راهبرد بهسازی است که در اواخر دهه 1950 مطرح شد.اساس آن بر بینش و آگاهی های حاصل از پویایی گروهی طرح عملی مرتبط باتغییربرنامه ریزی شده استوار است. تحول سازمانی در راه تکامل خود به چاره اندیشی منسجم از نظریه ها وکاربردها رسیده است که می تواند بسیاری از مسائل مهم انسانی موجود در سازمان را حل و فصل کند.

 

برنامه ریزی و داشتن استراتژی در هر کاری بر هیچ کس پوشیده نیست.رعایت این امر در سازمانها به خصوص شهرداری مساله ای است که همگان برآن اذعان دارند، شهرداری ها نه در کاشان بلکه در سراسر ایران فاقد یک استراتژی و برنامه ریزی شخص می باشند، چراکه اگر از هریک از افراد در این سازمانها درباره برنامه ریزی و نحوه مدیریت و اجرای برنامه سوال شود پاسخ شخصی برای آن نمی دهند.

 

تحول سازمانی ، از تشکیلات سازمان ها و همچنین افراد درون آنها وچگونگی کارکردشان و نیز در زمینه تغییر برنامه ریزی شده ای که منجر به تربیت افراد ،گروه ها و سازمان به کارکرد بهتر می شود سخن به میان آورد. تحول در همه جا متداول بوده و از جمله موضوع های ثابت اواخر دهه 1990 و دهه اخیر می باشد. تعیین اهداف و مقاصد روش ، و چاره جویی و تفکر و تلاش های پیچیده تغییر و تحول به هدف گذاری دقیق نیاز دارد.هدف گذاری ،نیازها و موقعیت های سازمان را روشن می کند و دقت و درستی پاسخ ها و واکنش های مدیران در برخورد با موقعیت ها  راافزایش می دهد.مدیرانی که به تمام نیازمندی های ضروری آگاهی دارند.(برایسون، 2004)

 

در مدیریت تغییر و تحول انعطاف پذیری بیشتری دارند اهداف را روشن و اتخاذ تصمیم درباره آنچه را که باید بشود هدایت و راهنمایی می نمایند.برنامه ریزی در دستیابی به اهداف ویژه ، زمان و کوشش را به کمترین حد خود میرساند. تمام سازمان ها برای دستیابی به دو هدف یعنی، بقا و توسعه ، به تغییر و تحول درساختار ،فناوری ، نیروی انسانی و وظایف خود اقدام می کنند.اگر سازمانی بخواهد دراین محیط پیچیده و ناپایدار باقی بماند و همچنین علاوه بر بقا در این محیط رقابتی رشد وتوسعه در جنبه های مختلف داشته باشد ضرورت دارد که نسبت به تغییر و تحول حساسیت بیشتری نشان دهد.افزایش بهره وری و اثربخشی ، کاهش هزینه ها، دستیابی به موقعیت مطمئن برای برنامه ریزی و تصمیم گیری ،افزایش قدرت پیش بینی و تنوع بخشیدن به تعدد و تنوع محصولات و خدمات از دیگر اهداف تحول سازمانی می باشد.

 

به هر حال بهترین راه برای حل مشکلات سازمانی در شهرداری ، یافتن نقاط ضعف و یافتن راه حل استراتژیک برای تقویت آن می باشد تا بتواند به بالاترین نوع اثربخشی و رضایت سازمانی دسترسی پیدا کند .اینجا فرصتی دست داده تا از دیدگاهی دیگر و با هدف ترویج فرهنگ تحقیقات در سازمان نگاهی به راهبردهای کاربردی در سازمانهای غیر انتفاعی به خصوص شهرداری داشته باشیم.

 

1-4 )چارچوب نظری پژوهش

 

در این پژوهش به بررسی تاثیر استراتژی های تحول بر اثر بخشی سازمانی در شهرداری کاشان پرداخته شده است.مدل پژوهش برگرفته ازابعاد شش وجهی تحول سازمانی ویزبورد می باشدکه به عقیده او شش حوزه ی بسیار مهم عبارتند از :اهداف ،ساختار،پاداش،مکانیزم مفید،روابط و رهبری .

 

ماروین ویزبورد به دست اندر کاران و فعالان امر می گویدکه برای شناسایی مشکلات سازمان کجا و چه چیز را مد نظر قرار دهند تا بتوانند به بالاترین اثر بخشی سازمانی دسترسی پیدا کنندکه این پژوهش در صدد دست یافتن به آن است. و قسمت دیگر پژوهش برگرفته از مدل اثربخشی سازمانی پاسورنز می باشد که مولفه های نوآوری ، تعهد ، رضایت و سلامت می باشد.  

 

  حال با توجه به مطالب فوق مدل مفهومی تحقیق در شکل 1-1 نشان داده شده است.

 

اهداف پژوهش

 

پژوهش عبارتست از برر سی و مطالعه منظم ،کنترل شده و آزمایشی قضیه های فرضی در باره روابط احتمالی بین پدیده های طبیعی بادید گاه انتقادی(مزدوری ،1388).

 

تحقیق به عنوان فرآیندی پژوهشی در درست ترین شکل  خود واجد دو شرط است:

 

1)کنترل دقیق :شرطی که مانع تاثیر عوامل نامربوط و مزاحم می شود.

 

2)نمونه گیری صحیح:شرطی که یافته های پژوهشی را قابل بسط و تعمیم می سازد.

 

پژوهش به طور کلی بر کشف اصول عمومی و کلیتها تاکید داردو ویژگی کلی مجموعه مورد بررسی ،مجموعه های کوچک تر موجود در آن را به دست می دهد.پژوهشگر می داند که چه چیزهایی در باره موضوع مورد تحقیق او روشن است و کار خود را از همان نقطه با برنامه ریزی دقیق آغاز می کند.بنابراین اهداف تحقیق را بصورت زیر خلاصه می نماییم .

 

هدف اصلی ازانجام این پژوهش، تاثیر استراتژی های تحول بر اثر بخشی سازمانی است که شهرداری کاشان به عنوان مورد مطالعه این پژوهش انتخاب و داده های مورد نیاز برای سنجش فرضیات و تامین اهداف پژوهش از این بخش تهیه میگردد. این  تحقیق دارای یک هدف اصلی و شش هدف فرعی می­باشد که عبارتند از:

 

 1-5-1)هدف اصلی :

 

1-بررسی تاثیر استراتژی های تحول بر اثر بخشی سازمانی .

 

1-5-2)اهداف فرعی :

 

1-بررسی تاثیر استراتژی تحول از بعد اهداف  بر اثر بخشی سازمانی.

 

2-برررسی تاثیر استراتژی تحول از بعد ارتباط بر اثر بخشی سازمانی.

 

3-بررسی تاثیر استراتژی تحول از بعدساختار بر اثر بخشی سازمانی.

 

4-بررسی تاثیر استراتژی تحول از بعدرهبری بر اثر بخشی سازمانی.

 

5-بررسی تاثیر  استرات‍ژی تحول از بعد پاداش بر اثر بخشی سازمانی .

 

6-بررسی تاثیر  استرات‍ژی تحول از بعد مکانیسم های مفید بر اثر بخشی سازمانی .

 

۱-6)سوالات پژوهش

 

در این تحقیق که در شهرداری  کاشان مورد بررسی قرار می گیرد ،به دنبال پاسخگویی به این سوال هستیم که:

 

آیا استراتژی های تحول بر اثر بخشی سازمانی در شهرداری کاشان اثر معناداری  دارد؟

 

و دیگر سوالات به شرح ذیل می¬باشد:

 

۱-آیا استراتژی تحول از بعد اهداف  بر اثر بخشی سازمانی تاثیرگذار می¬باشد؟

 

۲-آیا استراتژی تحول از بعد ارتباط بر اثر بخشی سازمانی تاثیرگذار می¬باشد؟

 

۳-آیا استراتژی تحول از بعدساختار بر اثر بخشی سازمانی تاثیرگذار می¬باشد؟

 

۴-آیا استراتژی تحول از بعدرهبری بر اثر بخشی سازمانی تاثیرگذار می¬باشد؟

 

۵-آیا استرات‍ژی تحول از بعد پاداشی بر اثر بخشی سازمانی تاثیرگذار می¬باشد؟

 

۶-آیا استرات‍ژی تحول از بعد مکانیسم های مفید بر اثر بخشی سازمانی تاثیرگذار می¬باشد؟

 

۱-7-فرضیات تحقیق

 

1-7-1)فرضیه اصلی :

 

استراتژی های تحول براثر بخشی سازمانی اثر معناداری دارد.

 

1-7-2)فرضیه های فرعی :

 

1.استراتژی تحول از بعد اهداف بر اثر بخشی سازمانی اثر معناداری دارد.

 

 2.استراتژی های تحول از بعد ارتباط بر اثر بخشی سازمانی اثر معناداری دارد.

 

3.استراتژی های تحول از بعد ساختار بر اثر بخشی سازمانی اثر معناداری دارد.

 

4.استراتژی های تحول از بعد رهبری  بر اثر بخشی سازمانی اثر معناداری دارد.

 

5.استراتژی تحول از بعد پاداش بر اثر بخشی سازمانی اثر معناداری دارد.

 

6.استراتژِ های تحول از بعد مکانیزم های مفید بر اثر بخشی سازمانی اثر معناداری دارد.

 

1-8)متغیر های پژوهش

 

1-8-1)متغیر مستقل

 

در این پژوهش متغیر های مستقل عبارتنداز: اهداف ،ساختار،پاداش ،مکانیزم های سازمانی،روابط و رهبری .

 

 

 

 

 

 

 

چکیده                                                                                                                 1

 

 

 

 

 

 

 

1-1)مقدمه پژوهش

 

 

3

 

 

 

1-2)بیان مساله پژوهش

 

 

4

 

 

 

1-3)اهمیت و ضرورت پژوهش

 

 

7

 

 

 

1-4)اهداف پژوهش

 

 

8

 

 

 

1-5)فرضیه های پژوهش

 

 

9

 

 

 

1-6)قلمرو پژوهش

 

 

10

 

 

 

1-6-1) قلمرو موضوعی

 

 

10

 

 

 

1-6-2) قلمرو مکانی

 

 

10

 

 

 

1-6-3) قلمرو زمانی

 

 

11

 

 

 

1-7) کاربرد نتایج پژوهش

 

 

11

 

 

 

1-8) تعریف واژه ها و اصطلاحات

 

 

12

 

 

 

1-8-1) تعاریف مفهومی واژه ها

 

 

12

 

 

 

1-8-2) تعاریف عملیاتی واژه ها

 

 

 

 

13

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم: ادبیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1) مقدمه

 

 

17

 

 

 

2-2) بخش اول: استراتژی های منابع انسانی

 

 

19

 

 

 

2-2-1) مدیریت استراتژیک و سطوح آن

 

 

19

 

 

 

2-2-2) تئوری ها در زمینه مدیریت استراتژیک منابع انسانی

 

 

22

 

 

 

2-2-2-1) تئوری های اقتضایی

 

 

23

 

 

 

2-2-2-2) تئوری های جهان شمول

 

 

25

 

 

 

2-2-3) رویکردهای نظری استراتژی منابع انسانی

 

 

26

 

 

 

2-2-3-1) رویکرد مبتنی بر منابع 

 

 

27

 

 

 

2-2-3-2) رویکرد رفتاری 

 

 

28

 

 

 

2-2-3-3) رویکرد سیستم های سایبرنتیک

 

 

29

 

 

 

2-2-3-4) رویکرد کارگزار/هزینه مبادله

 

 

30

 

 

 

2-2-3-5) رویکرد قدرت/وابستگی منابع

 

 

31

 

 

 

2-2-3-6) رویکرد نهادی گرایی

 

 

32

 

 

 

2-2-4) انواع استراتژی های منابع انسانی

 

 

33

 

 

 

2-2-4-1) استراتژی جذب و استخدام

 

 

33

 

 

 

2-2-4-2) استراتژی توسعه منابع انسانی

 

 

38

 

 

 

2-2-4-2-1) اهداف و مسائل عمده استراتژی توسعه منابع انسانی

 

 

39

 

 

 

2-2-4-2-2) استراتژی فراگیری فردی و فراگیری سازمانی

 

 

45

 

 

 

2-2-4-3) استراتژی مدیریت عملکرد

 

 

47

 

 

 

2-2-4-3-1)چرخه مدیریت عملکرد 

 

 

48

 

 

 

2-2-4-3-2) رویکردهای ارزیابی عملکرد

 

 

50

 

 

 

2-2-4-3-3) روش های ارزیابی عملکرد

 

 

52

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-2-4-3-4) مشکلات ارزیابی عملکرد

 

 

54

 

 

 

2-2-4-3-5) دامنه و هدف استراتژی مدیریت عملکرد

 

 

55

 

 

 

2-2-4-4) استراتژی جبران خدمات

 

 

56

 

 

 

2-2-4-4-1) نظریه های حقوق و دستمزد

 

 

58

 

 

 

2-2-4-4-2) ویژگی های استراتژی پاداش

 

 

61

 

 

 

2-2-4-5) استراتژی روابط کارکنان

 

 

62

 

 

 

2-2-4-5-1) قلمرو اصلی روابط کارکنان و نقش منابع انسانی

 

 

64

 

 

 

2-2-4-5-1) نگرش مدیریت منابع انسانی به روابط کارکنان

 

 

65

 

 

 

2-2-4-5-2) سیاست های استراتژی روابط کارکنان

 

 

67

 

 

 

2-2-5) خلاصه استراتژی ها و اهم زیرمعیارهای مربوطه

 

 

68

 

 

 

2-3) بخش دوم: عملکرد سازمانی

 

 

69

 

 

 

2-3-1) مفهوم و تعاریف عملکرد

 

 

69

 

 

 

2-3-2) مدیریت عملکرد

 

 

71

 

 

 

2-3-3) عملکرد سازمانی

 

 

73

 

 

 

2-3-4) عملکرد مدیران

 

 

74

 

 

 

2-3-5) ارزیابی عملکرد

 

 

75

 

 

 

2-3-6) مدل تعالی سازمانی

 

 

78

 

 

 

2-3-7) روش های نوین ارزیابی عملکرد

 

 

80

 

 

 

2-4) بخش سوم: پیشینه پژوهش

 

 

82

 

 

 

2-4-1) مطالعات انجام شده در داخل کشور 

 

 

82

 

 

 

2-4-2) مطالعات انجام شده در خارج از کشور 

 

 

88

 

 

 

 

 

 

 

 

 فصل سوم: روش تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-1) مقدمه

 

 

95

 

 

 

3-2) روش تحقیق 

 

 

95

 

 

 

3-3) مراحل اجرای تحقیق 

 

 

96

 

 

 

3-4) جامعه آماری 

 

 

97

 

 

 

3-5) روش جمع آوری داده ها

 

 

97

 

 

 

3-6) ابزار جمع آوری داده ها

 

 

97

 

 

 

3-6-1) اجزای پرسشنامه ها

 

 

97

 

 

 

3-6-2)روش نمره گذاری در ابزار سنجش

 

 

100

 

 

 

3-7)  روایی پرسشنامه

 

 

100

 

 

 

3-8) پایائی پرسشنامه

 

 

101

 

 

 

3-9) متغیرهای پژوهش

 

 

102

 

 

 

3-10) روش تجزیه و  تحلیل داده ها

 

 

103

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-1)بررسی و توصیف اطلاعات مربوط به خصوصیات عمومی پاسخ دهندگان

 

 

105

 

 

 

4-1-1) جنسیت

 

 

106

 

 

 

4-1-2) سن

 

 

107

 

 

 

4-1-3) تحصیلات

 

 

108

 

 

 

4-1-4) پست سازمانی

 

 

110

 

 

 

4-1-5) سابقه خدمت

 

 

111

 

 

 

4-2) آزمون فرضیه های پژوهش و پاسخ به سوال های پژوهش

 

 

112

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-3) یافته های جانبی پژوهش

 

 

123

 

 

 

4-3-1) بررسی همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته برحسب جنسیت کارکنان

 

 

123

 

 

 

4-3-2) بررسی همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته برحسب سن کارکنان

 

 

124

 

 

 

4-3-3) بررسی همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته برحسب تحصیلات کارکنان

 

 

126

 

 

 

4-3-4) بررسی همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته برحسب پست کارکنان

 

 

127

 

 

 

4-3-5) بررسی همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته برحسب سابقه کار کارکنان

 

 

128

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

 

 

 

 

 

 

 

5-1)  خلاصه و نتیجه گیری

 

 

134

 

 

 

5-1-1) یافته ها از خصوصیات عمومی پاسخ دهندگان

 

 

134

 

 

 

5-1-2) نتایج آزمون های آماری پژوهش

 

 

135

 

 

 

5-1-1-1) نتایج آزمون فرضیه های پژوهش

 

 

135

 

 

 

5-1-1-2) یافته های جانبی

 

 

136

 

 

 

5-2) پیشنهادها

 

 

138

 

 

 

5-2-1) پیشنهادهای کاربردی پژوهش

 

 

138

 

 

 

5-2-2) پیشنهاد ها برای محققین آینده

 

 

141

 

 

 

 

 

 

منابع و ماخذ فارسی

 

منابع و ماخذ لاتین                                                                                          

 

 

 

 

143

 

148

 

 

چکیده انگلیسی                                                                                          

 

 

150

 

 

 

 

چکیده

 

برای افزایش عملکرد سازمانی به یکی از عواملی که می توان توجه کرد استراتژی های حوزه منابع انسانی است. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال مطالعه تاثیر استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی شرکت داروسازی باریج اسانس است.

 

تحقیق حاضر از نظر هدف توصیفی –  همبستگی است و از نظر گردآوری داده ها از روش پیمایشی استفاده شده و ابزار اصلی جهت جمع آوری اطلاعات تحقیق پرسشنامه بوده است و آزمون پایایی و روایی بر روی پرسشنامه ها صورت گرفته است. جامعه آماری شامل مدیران، سرپرستان و کارشناسان شرکت داروسازی باریج اسانس در زمستان سال 1392 است.جامعه آماری 48 نفر را شامل بوده که از روش سرشماری استفاده شده است. در جمع آوری داده های پژوهش از دو روش کتابخانه ای و میدانی(ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. در تحلیل داده ها نیز از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره بهره گرفته شد. با تایید فرضیه های مورد آزمون، یافته های پژوهش نشان می دهد بطور کلی استراتژی های منابع انسانی در پنج گروه استراتژی جذب و استخدام، استراتژی توسعه منابع انسانی، استراتژی مدیریت عملکرد، استراتژی جبران خدمت و استراتژی روابط کارکنان بر عملکرد سازمانی تاثیر دارد.

 

1-1) مقدمه پژوهش

 

مفهوم مدیریت منابع انسانی، از اواسط دهه هشتاد میلادی معرفی شد و هدف از آن ارائه روش هایی برای مدیریت کارکنان و کمک به بهبود عملکرد سازمان است(صامعی، 1388، ص 28). با توجه به رقابت شدید و تنگاتنگ در دنیای امروزی، می توان بیان داشت که نیروی انسانی مهمترین مزیت رقابتی برای هر شرکت محسوب می شود، بنابراین مدیران بایستی آگاه باشند که چگونه با این عامل استراتژیک برخورد کنند و استفاده هر چه موثرتر از این مزیت رقابتی را بیاموزند. در این صورت سازمان یک قدرت و نیروی رقابتی قوی کسب خواهدکرد. مدیریت استراتژیک منابع انسانی رویکردی است کلی و فراگیر برای مدیریت امور کارکنان و هماهنگ کردن استراتژی های منابع انسانی با استراتژی تجاری شرکت. مدیریت استراتژیک منابع انسانی به مسائل بلند مدت و مرتبط با محیط داخلی و خارجی سازمان مربوط می شود و خروجی آن سیاست هایی برای حوزه های منابع انسانی است(فرهی بیلویی، 1382، ص 1). از طرفی دیگر تداوم حیات هر سازمان بستگی به تعامل پویای آن با محیط درونی و بیرونی دارد. بر اثر این تعامل تازه ترین اطلاعات و یافته های علوم و فنون بشری دریافت و منجر به تغییراتی در شیوه های عمل و رفتار سازمانی می گردد. همچنین در این تعامل سازمان باید منابع کافی و مورد نیاز خود را کسب کند و هم سازی لازم را با درخواست های واقعی محیط به عمل آورد(جوانمرد و سخایی، 1388 ،ص 97).  بنابراین میتوان گفت استراتژی کلان ،بطور کلی و استراتژی منابع انسانی بطور خاص در عملکرد سازمانی تاثیر گذار میباشد. در این پژوهش نیز به مساله تاثیر استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی پرداخته می شود.

 

در فصل حاضر به کلیات پژوهش و مواردی همچون بیان مساله، ضرورت تحقیق، فرضیه ها، قلمرو پژوهش و تعاریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی پرداخته می شود.

 

1-2) بیان مساله پژوهش

 

در شرایط کنونی، برتری رقابتی، ایجاد ارزش و تضمین رشد بلند مدت به نحو فزاینده ای به نقش سرمایه انسانی سازمان ها به معنای مجموعه دانش، نگرش، رفتار، قابلیت ها و تجارب کارکنان وابسته است (الن و رایت، 2006 [1]). مدیریت منابع انسانی عبارت است از مدیریت و اداره با ارزش ترین دارایی های شرکت، یعنی کارکنانی که در آنجا کار می کنند و به طور انفرادی و در کنار هم به شرکت در وصول به اهداف آن کمک می کنند. برای رسیدن به این هدف یکی از راهکارهای اساسی وارد کردن مدیریت استراتژیک به حوزه منابع انسانی و تدوین و انتخاب استراتژی های مناسب برای نیروی کار شاغل در سازمان می باشد(اخوان و پزشکان، 1390 ). مدیریت استراتژیک منابع انسانی یک رابطه کلیدی در ادبیات مدیریت استراتژیک است که به استراتژی به مثابه فرایندی که باید مدیریت شود می نگرد و مدیریت استراتژیک را به مثابه گونه ای از یادگیری سازمانی مطرح می کند(عطافر و همکاران، 1389). مدیریت استراتژیک منابع انسانی امکان هماهنگی لازم میان فعالیت های گوناگون سازمان، ایجاد فرصت های مناسب و پیشگیری از تهدیدهای احتمالی را فراهم می سازد(ابطحی و موسوی، 1388). از طرفی دیگر عملکرد سازمانی یکی از مهم ترین سازه های مورد بحث در پژوهش های مدیریتی است و بدون شک مهم ترین معیار سنجش موفقیت در شرکت های تجاری به حساب می آید (ابزری و همکاران، 1388 ).

 

اتخاذ استراتژی های مناسب در سازمان ها، عنصری تاثیرگذار در نحوه عملکرد سازمان هاست (مظلومی و همکاران، 1391). عملیات استراتژیک منابع انسانی، ابزار اصلی سازمان ها برای شکل دادن و تاثیرگذاری بر مهارت ها،  گرایش ها و رفتار افراد در انجام وظایف شغلی خویش و در نتیجه نیل به اهداف سازمانی و نوآوری است (صادقی و محتشمی، 1390). استراتژی منابع انسانی در عرصه نظری و به ویژه در عرصه کاربردی، دانشی جوان است که پیدایش اولین تئوری ها و الگوهای مربوط به تدوین آن، به کمتر از دو دهه پیش باز می گردد. در این بین سنجش تاثیر استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی از دغدغه های متولیان منابع انسانی بوده است. آنها با این چالش مواجه اند که چگونه می توانند این تاثیر را اندازه گیری کنند؟ بهترین راهی که می توان نقش منابع انسانی را به سنجش عملکرد کسب و کار پیوند زد کدامست؟ (عطافر و همکاران، 1389).

 

همواره در اکثر سازمان های جهان مدیران و رهبران سازمانی در پی ارتقا و بهبود عملکرد سازمان های خویش می باشند. عملکرد سازمان ترکیب گسترده ای از دریافتی های غیرملموس، همچون افزایش دانش سازمانی و هم دریافتی های عینی و ملموس، همچون نتایج اقتصادی و مالی است(علامه و مقدمی، 1389). به طور کلی شاخص های عملکرد سازمانی به دو دسته ذهنی و عینی قابل تقسیم است. شاخص های عینی عملکرد سازمانی شاخص هایی است که به صورت کاملا واقعی و بر اساس داده های عینی اندازه گیری می شود همچون بازده دارایی، بازده سرمایه گذاری، سود هر سهم و غیره. شاخص های ذهنی عملکرد سازمانی بیشتر شاخص هایی را شامل می شود که برمبنای قضاوت گروه های ذینع سازمان شکل می گیرد، همچون رضایت مندی مشتری، رضایت مندی کارکنان، موفقیت در ارائه محصولات جدید و غیره(ابزری و همکاران، 1388). ایجاد درک صحیحی از رابطه بین استراتژی های مورد استفاده سازمان ها و عملکرد سازمانی می تواند شناختی دقیق جهت تصمیم گیری مدیران ایجاد کند(مظلومی و همکاران، 1391)

 

نمودار 1) مدل مفهومی پژوهش

 

با توجه به مطالعات گذشته، پنج استراتژی جذب و استخدام، استراتژی توسعه منابع انسانی، استراتژی مدیریت عملکرد، استراتژی جبران خدمت و استراتژی روابط کارکنان در حوزه استراتژی های منابع انسانی (آرمسترانگ، 1381 و عطافر و همکاران، 1389) پژوهش حاضر بر اساس مدل مفهومی (نمودار 1) ارائه شده و به مساله “مطالعه تاثیر استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی در شرکت باریج اسانس” می پردازد.

 

1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش:

 

بطور کلی استراتژی مسیر و چارچوبی است که سازمان ها را از وضعیت و شرایط فعلی به وضعیت و شرایط مطلوب می رساند. با توجه به اینکه سازمان ها در کسب اهداف خود دارای وظایف چندگانه می باشند طبیعی است برای کسب اهداف و مقاصد خود نیز استراتژی های چندگانه و البته هماهنگ با یکدیگر را در پیش گیرند. یکی از این استراتژی ها مربوط به حوزه منابع انسانی سازمان ها بوده و در طی سالیان اخیر با مهمتر شدن نقش و جایگاه منابع انسانی سازمان ها به عنوان سرمایه های اصلی در انجام فعالیت های اجرایی و عملیاتی اهمیت فراوانی یافته است. از طرفی دیگر برای افزایش عملکرد سازمانی در سازمان ها عوامل متعددی نقش دارند که برخی از این عوامل به مسائل منابع انسانی همچون استراتژی های منابع انسانی مرتبط بوده و برای افزایش عملکرد کلی سازمان باید به آن توجه داشت. شرکت باریج اسانس به عنوان یکی از شرکت های بزرگ در حوزه تولید داروهای گیاهی در کشور برای حفظ جایگاه رقابتی خود و همچنین ارتقاء و توسعه آن باید به افزایش عملکرد و بهره وری سازمانی خود پرداخته و بالتبع برای رسیدن به چنین مقصودی افزایش عملکرد سازمانی و روش ها و عوامل تاثیرگذار بر آن برای شرکت حائز اهمیت می باشد. لذا انجام پژوهش در حوزه مسائل منابع انسانی از جمله استراتژی های منابع انسانی برای مسئولین و مدیران شرکت باریج اسانس قابلیت کاربرد داشته و می تواند در بالابردن عملکرد سازمان نقش ویژه ای ایفا نماید.

 

 

 

علاوه بر ضرورت فوق موفقیت استراتژی های سازمان ها در ابعاد گوناگون تا حد زیادی وابسته به موفقیت در حوزه منابع انسانی و استراتژی های مربوط به آن می باشد. لذا ضروری است به رابطه بین استراتژی های منابع انسانی و عملکرد سازمانی پرداخته شده و یافته ها و اطلاعات حاصل از این بررسی و مطالعه برای مدیران و مسئولین مربوطه زمینه اتخاذ تصمیمات و برنامه ریزی های مناسب تر را فراهم سازد. همچنین شرکت باریج اسانس با پرداختن به فعالیت های تخصصی در حوزه تولید و عرضه داروهای گیاهی نیاز مبرمی به استفاده بهینه از منابع انسانی خود داشته و برای چنین شرکتی منابع انسانی نسبت به سایر عوامل تولید نقش حائز اهمیت و برجسته ای را دارد.

 

 1-4) اهداف پژوهش:

 

با توجه به مسائل مطرح شده در زمینه استراتژی های منابع انسانی و عملکرد سازمانی و پیشینه پژوهش مطالعه شده توسط محقق بطور کلی هدف پژوهش حاضر مطالعه تاثیر استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی در شرکت باریج اسانس می باشد و بر این اساس اهداف پژوهش به صورت زیر بیان می شود:

 

هدف اصلی پژوهش:

 

تعیین تاثیر استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی

 

اهداف جزئی پژوهش:

 

 

• هدف جزئی اول: تعیین تاثیر استراتژی جذب و استخدام بر عملکرد سازمانی

 

• هدف جزئی دوم: تعیین تاثیر استراتژی توسعه منابع انسانی بر عملکرد سازمانی

 

• هدف جزئی سوم: تعیین تاثیر استراتژی مدیریت عملکرد بر عملکرد سازمانی

 

• هدف جزئی چهارم: تعیین تاثیر استراتژی جبران خدمت بر عملکرد سازمانی

 

• هدف جزئی پنجم: تعیین تاثیر استراتژی روابط کارکنان بر عملکرد سازمانی

 

1-5) فرضیه های پژوهش

 

با توجه به اینکه مطالعه حاضر به دنبال سنجش میزان تاثیرگذاری استراتژی های منابع انسانی در پیش بینی عملکرد سازمانی شرکت باریج اسانس می باشد برای انجام آزمون های آماری و تعیین سطح و نوع رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته متناسب و متناظر با اهداف پژوهش سوالات و فرضیه های پژوهش به صورت زیر می باشد:

 

سوال اصلی:

 

 

• آیا استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی تاثیر دارد؟

 

سوال های فرعی:

 

 

• سوال فرعی اول: تاثیر استراتژی جذب و استخدام بر عملکرد سازمانی چگونه است؟

 

• سوال فرعی دوم: تاثیر استراتژی توسعه منابع انسانی بر عملکرد سازمانی چگونه است؟

 

• سوال فرعی سوم: تاثیر استراتژی مدیریت عملکرد بر عملکرد سازمانی چگونه است؟

 

• سوال فرعی چهارم: تاثیر استراتژی جبران خدمات بر عملکرد سازمانی چگونه است؟

 

• سوال فرعی پنجم: تاثیر استراتژی روابط کارکنان بر عملکرد سازمانی چگونه است؟

 

       فرضیه اصلی:

 

 

• استراتژی های منابع انسانی بر عملکرد سازمانی تاثیر معناداری دارد.

 

  فرضیات فرعی:

 

 

• فرضیه فرعی اول: استراتژی جذب و استخدام بر عملکرد سازمانی تاثیر معنادار دارد.

 

• فرضیه فرعی دوم: استراتژی توسعه منابع انسانی بر عملکرد سازمانی تاثیرمعناداردارد.

 

• فرضیه فرعی سوم: استراتژی مدیریت عملکرد بر عملکرد سازمانی تاثیرمعنادار دارد.

 

• فرضیه فرعی چهارم: استراتژی جبران خدمات بر عملکرد سازمانی تاثیرمعنادار دارد.

 

• فرضیه فرعی پنجم: استراتژی روابط کارکنان بر عملکرد سازمانی تاثیرمعنادار دارد.

 

1-6) قلمرو پژوهش:

 

1-6-1) قلمرو موضوعی:

 

از نظر موضوعی پژوهش حاضر بطور کلی در قلمرو مدیریت منابع انسانی بوده که بطور خاص مساله استراتژی های منابع انسانی و رابطه آن با عملکرد سازمانی در شرکت باریج اسانس را مورد مطالعه قرار می دهد.

 

1-6-2) قلمرو مکانی:

 

از نظر مکانی پژوهش حاضر در شرکت باریج اسانس انجام شده است.

 

1-6-3) قلمرو زمانی:

 

پژوهش حاضر از نظر زمان انجام مطالعات و جمع آوری اطلاعات اولیه و تهیه پروپوزال در پاییز 1391 انجام شده، اما تهیه پرسشنامه محقق ساخته و توزیع آن و همچنین انجام سایر مراحل پژوهش در زمستان سال 1392 انجام خواهد شد.

 

1-7) کاربرد نتایج پژوهش

 

با توجه به اینکه تحقیق از نوع کاربردی می باشد نتایج حاصل از آن می تواند مورد استفاده قرار گیرد که نتایج این تحقیق می تواند مورد استفاده موارد زیر قرار گیرد:

 

 

• مدیران و مسئولین شرکت باریج اسانس در برنامه ریزی های مدیریتی و استراتژیکی خود.

 

• کارکنان شرکت باریج اسانس از حیث انجام بهتر وظایف و عملکرد شغلی خود.

 

• مسئولین کلیه دستگاه ها، نهادها و سازمان های دارویی و خدماتی در برنامه ریزی خود.

 

• کلیه پژوهش گران و دانشجویان علاقه مند به پژوهش در زمینه استراتژی های منابع انسانی، عملکرد سازمانی و مسائل مرتبط با آن.

 

1-8) تعریف واژه ها و اصطلاحات

 

1-8-1) تعاریف مفهومی واژه ها

 

 

• استراتژی: استراتژی عبارت است از تعیین اهداف و آرمان های بلندمدت و اساسی برای یک شرکت و پذیرش مجموعه ای از اقدامات و تخصیص منابع لازم برای حصول به این اهداف و آرمان ها(آرمسترانگ، 1381، ص 47).

 

• مدیریت استراتژیک: مجموعه ای از تصمیمات و اعمالی است که منجر به طراحی و اجرای استراتژی هایی می شود که برای حصول اهداف یک سازمان مورد استفاده قرار می گیرند(آرمسترانگ، 1381، ص 57).

 

• استراتژی منابع انسانی: استراتژی منابع انسانی دستورالعملی برای سیستم منابع انسانی است که در آن رسالت، چشم انداز و اولویت های واحد وظیفه ای منابع انسانی مشخص می شود(عطافر و همکاران، 1389، ص 91).

 

• عملکرد سازمانی: منظور از عملکرد انجام وظایف استاندارد شغلی و رفتارهای فراتر از حد مسئولیت های مصوب است(طالقانی و همکاران، 1388، ص 5). عملکرد سازمان ترکیب گسترده ای از دریافتی های غیرملموس، همچون افزا

 

 

2-2-1- مفهوم استرس…………………………… 16

 

2-2-2- تعاریف استرس………………………….. 19

 

2-2-3- تعریف استرس شغلی………………………. 19

 

2-2-4- عوامل ایجاد کننده استرس شغلی……………. 22

 

2-2-5-  عوامل استرس­زای برون سازمانی……………. 24

 

2-2-5-1- تغییرات اقتصادی……………………… 26

 

2-2-5-2- تغییرات سیاسی- اجتماعی……………….. 26

 

2-2- 5-3- تغییرات تکنولوژیکی………………….. 27

 

2-2- 5-4- مسائل خانوادگی……………………… 30

 

2-2-6- عوامل استرس­زا درون سازمانی……………… 31

 

2-2-6-1- سیاستها و خط مشی­های سازمان……………. 33

 

2-2-6-2-  ارزیابی (ارزشیابی) عملکرد……………. 33

 

2-2-6-3-شرایط فیزیکی کار……………………… 35

 

2-2-6-4-  فرایندها…………………………… 36

 

2-2-7- عوامل استرس­زای گروهی…………………… 37

 

2-2-7-1- فقدان یکپارچگی گروهی…………………. 37

 

2-2-7-2- تضاد درون اعضای گروه و یا تضاد بین گروه­های سازمانی  37

 

2-2-7-3-  فقدان حمایت اجتماعی…………………. 38

 

2-2-7-4- عوامل استرس­زای فردی………………….. 40

 

2-2-7-4-1- شرایط فیزیکی………………………. 40

 

2-2-7-4-2- طرح شغل…………………………… 40

 

2-2-7-4-3- حجم زیاد کار………………………. 41

 

2-2-7-4-4- فشار کاری بیش از حد زیاد یا بیش از حد کم 41

 

2-2-7-4-5-پیچیدگی نقش………………………… 41

 

2-1-5-4-6 ابهام در نقش……………………….. 41

 

2-2-8- تفاوتهای فردی…………………………. 41

 

2-2-9- عوامل موثر بر استرس شغلی معلمان در این پژوهش 42

 

2-2-9-1- عدم علاقه دانش آموزان به یادگیری……….. 42

 

2-2-9-2- حقوق و مزایای دریافتی معلمان………….. 42

 

2-2-9-3- ارزشیابی نامناسب عملکرد معلمان………… 42

 

2-2-9-4- فقدان رابطه همکاری صمیمانه بین مدیر و معلمان    43

 

 

2-2-9-5- احساس عدم امنیت شغلی…………………. 43

 

2-3- کیفیت تدریس…………………………….. 43

 

2-3-1- مفهوم کیفیت…………………………… 44

 

2-3-2- کیفیت آموزش…………………………… 44

 

2-3-3- اثربخشی آموزشی………………………… 46

 

2-3-4- مفهوم و تعریف ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺪرﻳﺲ………………. 47

 

2-3-5- ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺪرﻳﺲ………………. 48

 

2-4- پیشینه تحقیق……………………………. 49

 

2-4-1-تحقیقات داخلی …………………………. 49

 

2-4-2-تحقیقات خارجی …………………………. 51

 

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

 

3-1- مقدمه………………………………….. 54

 

3-2- روش تحقیق………………………………. 55

 

3-3- متغیرهای تحقیق………………………….. 56

 

3-4- جامعه آماری…………………………….. 56

 

3- 5-  نمونه آماری و روش نمونه گیری……………. 57

 

3-6 – ابزارهای گرداوری داده ها………………… 57

 

3-6-1- پرسشنامه استرس شغلی……………………. 58

 

3-6-2- پرسشنامه کیفیت تدریس…………………… 58

 

3-7- نحوه امتیاز بندی پرسشنامه………………… 58

 

3-8- روایی و پایایی پرسشنامه………………….. 59

 

3-9 روش تجریه و تحلیل داده ها…………………. 59

 

3-9-1- آمار توصیفی…………………………… 59

 

3-9-2- آمار استنباطی…………………………. 60

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1-  مقدمه…………………………………. 63

 

4-2- آمار توصیفی  …………………………… 64

 

4-2-1- وضعیت افراد پاسخ‎دهنده از نظر جنسیت………. 64

 

4-2-2- وضعیت افراد پاسخ‎دهنده از نظر میزان تحصیلات… 65

 

4-2-3- وضعیت افراد پاسخ‎دهنده از نظر سابقه کار…… 66

 

4-2-4- متغیرهای تحقیق………………………… 67

 

4-3- آمار استنباطی…………………………… 68

 

4-3-1- آزمون پیرسون………………………….. 68

 

4-3-2- آزمونANOVA……………………………. 68

 

4-3-3- آزمون دوربین – واتسون………………….. 70

 

4-3-4- آزمون هم­خطی  …………………………. 71

 

4-3-5- آزمون فرضیه های تحقیق………………….. 72

 

4-3-5-1- فرضیه فرعی اول………………………. 73

 

4-3-5-2- فرضیه فرعی دوم………………………. 74

 

4-3-5-3- فرضیه فرعی سوم………………………. 75

 

4-3-5-4- فرضیه فرعی چهارم…………………….. 76

 

4- 3-5-5- فرضیه فرعی پنجم…………………….. 77

 

4-3-5-6- فرضیه اصلی………………………….. 78

 

4-3-6- سنجش وضعیت موجود متغیرهای تحقیق…………. 79

 

4-3-7-آزمون T دو جامعه مستقل …………………. 82

 

4-3-8- آزمونANOVA…………………………… 84

 

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1-مقدمه…………………………………… 87

 

5-2- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل توصیفی………… 88

 

5-3- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل استنباطی………. 89

 

5-3-1- آزمون پیرسون………………………….. 89

 

5-3-2- آزمون ANOVA………………………….. 89

 

5-3-3- آزمون فرضیه های تحقیق………………….. 90

 

5-3-4- وضعیت موجود متغیرهای تحقیق……………… 91

 

5-3-5- نتایج آزمون Tدو جامعه مستقل و آزمون ANOVA.. 92

 

5-3-6 – بحث و نتیجه گیری……………………… 92

 

5-4-  پیشنهادها……………………………… 94

 

5-4- 1- پیشنهادهای مبتی بر نتایج تحقیق…………. 94

 

5-4-2-  ارائه پیشنهادهای برای تحقیقات آتی………. 96

 

5-5-  محدودیت های تحقیق………………………. 96

 

منابع………………………………………. 98

 

پیوست الف : پرسشنامه ها ……………………………………………………………………………………………………105

 

چکیده:

 

   تحقیق حاضر با تاثیر استرس شغلی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استرس شغلی که 27 سئوال را تشکیل می دهد استفاده شده که در پژوهش باغبانی(1387)آمده است. همچنین از پرسشنامه کیفیت تدریس سراج (2003) شامل 20 سوال استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط استاد راهنما و دیگر کارشناسان و پایایی از طریق الفای کرونباخ تایید شد.  روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی و از شاخه همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شده است. درپژوهش حاضر ، روش نمونه گیری روش تصادفی ساده است که ازمیان معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک انتخاب شده و در نهایت 200 پرسشنامه جمع آوری شد. نتایج نشان می دهد میان تمامی متغیرهای مستقل با متغیر وابسته همبستگی وجود دارد. آزمون رگرسیون نشان داد که تنها شاخص­های «فقدان ارتباط وهمکاری صمیمانه بین مدیر و  معلمان» و « ارزشیابی نامناسب عملکرد معلمان » از میان شاخص­های استرس شغلی بر کیفیت تدریس تاثیر دارد .  بنابراین می­توان چنین نتیجه گیری کرد که استرس شغلی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک تاثیر ندارد. نتایج نشان داد که در هیچ کدام از متغیرها میان گروه زنان و مردان اختلافی وجود نداشته یعنی عامل جنسیت عاملی تاثیرگذار نیست. همچنین نتایج نشان داد که در هیچ کدام از  متغیرها غیر از کیفیت تدریس میان سابقه کار های مختلف اختلافی وجود نداشته است.

 

واژگان کلیدی :

 

استرس شغلی، عدم علاقه دانش آموزان به یادگیری، فقدان ارتباط وهمکاری صمیمانه بین مدیر معلمان، احساس عدم امنیت شغلی معلمان، ارزشیابی نامناسب عملکرد، کیفیت تدریس

 

 

• مقدمه

 

     کارکنانی که دچار فشار روانی شده­اند اغلب دارای نرخ بالاتر تاخیر، غیبت وترک خدمت هستند، کارایی آنها هم از نظر کمّی و هم از نظر کیفی کاهش یافته و تعداد حوادث وشکایات افزایش می­یابد.         بدیهی است که اینگونه کارکنان دارای روحیه­ای پایین، انگیزش کم و رضایت شغلی بسیار پایین هستند (گیوینگ، 2007، 624). شاید بزرگترین هزینه­ای که بر اثر استرس شغلی بوجود می­آید و محاسبه آن نیز از همه دشوارتر است، خسارت­هایی است که در نتیجه اشتباهات کارکنانی رخ می­دهد که به کارهای حساسی اشتغال دارند(فروزش،1385، 24).

 

  استرس می تواند تاثیرات مثبت یا منفی ایجاد کند، به عنوان تاثیر مثبت، استرس می­تواند ما را ملزم به انجام کاری سازد و یا موجب آگاهی­های جدید و برانگیختگی برای ایجاد چشم اندازهای نوین گردد. تحقیقات نشان می­دهد که سطوح پایین تا متوسط استرس به عنوان یک عامل نیروبخش، عملکرد را بهبود می­بخشد. در این سطوح استرس می­تواند تلاش را افزایش دهد، خلاقیت را تحریک و پشتکار را تشویق کند(شرمرهون و همکاران،1380، 411).

 

   از طرف دیگراسترس شدید می‌تواند عواقب شومی در تدریس به بار آورد. استرس شدید، روحیه معلم را ضعیف می‌کند و توانایی او را در انتقال اشتیاق که به تدریس دارد، کاهش می‌دهد. استرس معلم می‌تواند به دو طریق اساسی از کیفیت تدریس او بکاهد. اول این که اگر شما مدتی طولانی حرفه تدریس را استرس‌زا بیابید، ممکن است رضایت شما از اشتغال در این حرفه کاهش یابد و این مساله موجب دلسردی شما شود .دوم این که استرس شدید ممکن است از کیفیت تعامل شما با دانش‌آموزان در کلاس بکاهد. (صابر محمدی ،روزنامه جام جم، اردیبهشت 1387).

 

  در فصل یک  به بیان مسئله ، اهمیت و ضرورت تحقیق ، اهداف ( هدف اصلی و اهداف فرعی ) ، فرضیه های تحقیق ( فرضیه اصلی و فرضیه های فرعی ) ، متغییر های تحقیق ، قلمرو تحقیق ( قلمرو مکانی و زمانی ) و همچنین به تعاریف واژگان کلیدی و مدل مفهومی تحقیق می پردازد .

 

1-2- بیان مسأله

 

   استرس و فشار روانی، امروزه به یکی از عارضه­های اجتناب ناپذیر سازمان و اجتماع تبدیل شده است. کارکنان و شاغلین از 24 ساعت شبانه روز حداقل 8 ساعت را مشغول کار هستند، یعنی یک سوم زندگی شاغلین در محیط کار صرف می­شود و در خارج از زمان اداری نیز به مشکلات کاری خود فکر می کنند. 

 

   استرس در زندگی همه افرادی که در یکی از مشاغل مختلف جامعه کار می کنند وجود دارد و به گونه های مختلف بر آنها فشار وارد می آورد . تحولات شغلی نظیر تغییرات سازمانی ، تغییر حقوق و دستمزد ، ترفیع های شغلی ،کاهش یا افزایش نیروی انسانی و دگرگونی های اجتماعی به خوبی بر فرد فشار می- آورند و وی را دچار آشفتگی ، نگرانی ، تشویش و اضطراب می کنند .( رابینز 1378) .

 

   در روانشناسی ، استرس به معنی تحت فشار روانی قرار گرفتن تعریف شده است . استرس واکنش بدنی ، ذهنی و شیمیایی بدن در برابر رویدادهایی است که موجب ترس ، هیجان ، دستپاچگی ، احساس خطر و خشم می شود . استرس هر نوع محرک یا تغییر در محیط داخلی و خارجی است که ممکن است باعث اختلال در تعادل حیاتی گردد و در شرایط خاص ، بیماری زا باشد ( سلطانی و همکاران , 1387) .

 

   استرس­ می­تواند باعث بوجود آمدن پیامدهایی مانند دردهای موضعی کمر، گردن، سر، حمله قلبی و زخم معده شود. نتیجه طبیعی فشارهای روانی- فردی برای سازمان کاهش کارایی است.

 

    معلمان به عنوان اساس پیشرفت و توسعه جوامع که با تربیت دانش آموزان برای آینده جامعه سر و کار دارند، جزء افرادی هستند که سلامت جسمی و روانی آنها تاثیر مستقیم بر دانش آموزان دارد. بدون شک وجود معلمان سالم چه از نظر روانی یا جسمی موجب می­شود تا تعلیم وتربیت افراد بهتر صورت گیرد و زمینه برای شکوفایی استعدادهای افراد جامعه و به تبع آن توسعه جامعه فراهم گردد(ستاری و همکاران،1384، 168).

 

مطالعات انجام شده در مورد معلمان بیان می­کند که تدریس ممکن است یکی از پر استرس­ترین مشاغل باشد، همانند کنترل ترافیک و جراحی. کاکس و بروچ در مقایسه معلمان با غیر معلمان دریافتند که 67 درصد معلمان  مدعی بودند که کار، اصلی ترین منبع استرس برای آنها است، در مقابل 35 درصد از غیر معلمان کار را عامل اصلی استرس بیان کرده­اند. این مطالعه همچنین نشان داد که 30 درصد غیر معلمان  مدعی بودند که استرس ندارند در حالی که 11 درصد معلمان مدعی بودند که استرس ندارند (هو ، 1996، 41) .

 

   کیفیت در حوزه تدریس چنان که در بسیاری از تعاریف تدریس آمده است ، به درجه انطباق و سازگاری هر یک از شاخص ها و ویژگی های اصلی کیفیت تدریس با استانداردها و خصوصیات مطلوب و متعالی که در نظریه های گوناگون بدان اشاره شده است، تعریف می شود(ویدوویچ ، 2000).

 

   کیفیت تدریس مستلزم استفاده از محتوا و تکنیک های آموزشی مناسب برای ارتقای ظرفیت یادگیری دانش آموزان می باشد . در کیفیت تدریس، تدریس و یادگیری به معنای انتقال و تکرار دانش نیست ، بلکه کیفیت تدریس ایجاد شرایطی است که هم دانش آموزان و دانشجویان و هم معلمان و اساتید فعال هستند و به طور اساسی در ایجاد دانش مشارکت دارند و به عنوان افراد انسانی رشد خواهند کرد

 

چنین فرایندی باعث تامین نیاز های پیشرفته روحی ، هیجانی ، اجتماعی ، روحانی و …. در دانش آموزان و دانشجویان خواهد شد .( لوات و تومی , 2007) .

 

   شاخص‌های موثر برکیفیت تدریس را به صورت حیطه هایی کلی شامل اجرای تدریس ( ارائه در کلاس درس، دانش مدرس از موضوع درسی، مهارت در موضوع درس )، طراحی درس(طراحی دوره ، اهداف عینی و مشخص ، روشن بودن مواد آموزشی ، سازماندهی درس، روش تدریس مختلف ) ، ارزشیابی تدریس ( ارزیابی از آموزش، ارزیابی تکوینی و پایانی ، بررسی تکالیف ونمره گذاری ، حجم تکالیف تعیین شده ) ، روابط بین فردی (دانشجویان را آماده نمایید، آن‌ها را تحریک و حساس نمایید، توسعه اجتماعی در آن‌ها ایجاد و تفاوتهای فردی را شناسایی کنید، اشتیاق برای کمک به دانشجویان و کمک به توسعه آنها ، مشارکت دادن دانشجو، ارتباط اثربخش ، انگیزش دانشجو ، اشتیاق برای کمک به دانشجویان و کمک به توسعه) می باشند. (نامی، صفری،1390) .

 

   تدریس ارتباط بین چیزی که معلم خواهان آموختن به شاگردان است و چیزی که شاگردان یاد می گیرند . تدریس به معنای نظم بخشی سنجیده در شرایط یادگیری برای دستیابی به هدفهای مطلوب تعلیم و تربیت است .(حسین لطف آبادی ،1391) .

 

   لذا در این تحقیق، این فرض مطرح است که استرس شغلی کیفیت تدریس معلمان را در کلاس های درس تحت تاثیر قرار خواهد داد. محقق در پی این است که بررسی کند استرس شغلی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک چه تاثیری می تواند داشته باشد؟

 

 

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

   در قرن اخیر فشار روانی بخش عمده­ای از زندگی افراد را در ابعاد مختلف خصوصاً محیط کاری تحت تاثیر قرار داده است. در دهه اخیر موضوع فشار روانی و آثار آن مورد توجه و التفات زیادی قرار گرفته و یکی از مباحث مهم رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی را به خود اختصاص داده است. بدون شک نیل به اهداف سازمانی گامی مهم برای سازمان خواهد بود که این امر در گرو شناخت عامل یا عواملی است که تاثیرات مثبت یا منفی بر این حرکت دارند. فشار روانی ناشی از کار یکی از بحرانی­ترین مسائل زندگی کاری و تندرستی در جهان پیچیده صنعتی امروز است و در مقایسه با عوامل تهدید کننده نیروی انسانی جزو مخربترین آنها است و منابع زیادی را از بین می­برد و هزینه سنگینی را بر مدیران و سازمان تحمیل می­کند (گریسون و همکاران، 2008، 1350)، تنها تعداد کمی از کارکنان توانایی اجتناب یا مقابله با آن را دارند. مدارک و شواهد زیادی مبنی بر تاثیر مخرب استرس شغلی بر سلامت جسمی و روانی و کارایی کارکنان وجود دارد (ال فودایل و همکاران، 2008، 1104). استرس شغلی معلمان، که به مشکلات استخدام، سلامتی و حفظ معلمان ارتباط داده شده است، در سالهای اخیر مورد توجه قرارگرفته است. برای مثال در هنگ کنگ آمار خود کشی ناشی از استرس شغلی در بین معلمان به یک مشکل عمومی تبدیل شده است (جین و همکاران، 2008، 357).

 

   معلمان علاوه بر ایفای نقش کارکنان آموزش و پرورش ، وظیفه خطیر تربیت دانش آموزان به عنوان سرمایه­های آتی جامعه را نیز بر عهده دارند. این موضوع اهمیت بررسی عوامل باز دارنده از این امر را دو چندان می­کند.

 

از آنجایی که آموزش و پرورش وظیفه بسیار سنگین هدایت نسل آینده را به عهده دارد و به واسطه اینکه درصد زیادی از افراد جامعه به عناوین مختلف در امر آموزش و پرورش درگیر هستند ، ‌انجام تحقیقات کاربردی که بتواند مسائل و مشکلات این حوزه را شناسایی و حل کند و بر پیشرفت و بهبود عملکرد این بخش مهم از جامعه تاثیر بگذارد ضروری به نظر می‌رسد، شناسایی عوامل استرس شغلی معلمان نیز یکی از این نوع تحقیقات است که می‌تواند گامی هر چند کوچک در این ورطه عظیم باشد.

 

   محقق در طول چند سال خدمت در آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک آثار و نشانه­هایی از استرس شغلی در بین معلمان مشاهده نموده است که هم باعث افت تحصیلی دانش آموزان شده و هم باعث نگرانی سازمان از این افت اداری شده است. بنابراین با توجه به نوع مسئولیت و اهمیت خاص جایگاه معلمی در کشور بر خود وظیفه دانستم که در این فرصت ایجاد شده و با مشارکت آموزش و پرورش عوامل اصلی استرس­های شغلی معلمان این شهرستان را شناسایی کنم تا پس از شناخت عوامل استرس­زای شغلی، تاثیر آن بر کیفیت تدریس بررسی شود.

 

1-4- اهداف تحقیق

 

 

• هدف اصلی

 

*تعیین تاثیر استرس شغلی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک

 

 

• اهداف فرعی:

 

*تعیین تاثیر عدم علاقه دانش آموزان به یادگیری بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک

 

*تعیین تاثیر حقوق و مزایای دریافتی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک

 

*تعیین تاثیر ارزشیابی نامناسب عملکرد بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک

 

*تعیین تاثیر فقدان ارتباط  و همکاری صمیمانه بین مدیر ومعلمان بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک

 

*تعیین تاثیر احساس عدم امنیت و ثبات شغلی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک

 

1-5- فرضیه های تحقیق

 

 

• فرضیه اصلی

 

*استرس شغلی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک موثر است.

 

 فرضیه های فرعی

 

*عدم علاقه دانش آموزان به یادگیری بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک موثر است.

 

*حقوق و مزایای دریافتی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک موثر است.

 

*ارزشیابی نامناسب عملکرد بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک موثر است.

 

*فقدان ارتباط و همکاری صمیمانه بین مدیر و معلمان بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک موثر است.

 

*احساس عدم امنیت و ثبات شغلی بر کیفیت تدریس معلمان ابتدایی اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک موثر است.

 

1-7- قلمرو تحقیق

 

1-7-1 –  قلمرو موضوعی

 

این تحقیق در پی آن است که برخی از عوامل استرس زای شغلی معلمان را مورد بررسی قرار داده و تاثیر آن بر کیفیت تدریس را مورد کنکاش قرار دهد و حتی الامکان راهکارهایی را پیشنهاد دهد.

 

1-7-2 –  قلمرو مکانی

 

قلمرو مکانی این تحقیق، اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیمشک می باشد.

 

1-7-3 -قلمرو زمانی

 

قل

 

 

 

 

فصل دوم:

 

2-1- مقدمه. 16

 

2-2- استقرار دولت الکترونیک. 17

 

2-3-دولت الکترونیک، مفاهیم و اهمیت آن. 19

 

2-4-ضرورت وجود دولت الکترونیک. 21

 

2-5- کارکردهای دولت الکترونیک. 26

 

2-5-1-دولت با شهروندان (G2C). 26

 

2-5-2-رابطه دولت با دولت (G2G). 26

 

2-5-3-رابطه دولت با کسب و کار (G2B). 26

 

2-5-4-دولت با کارکنان (G2E). 27

 

2-6-مزایای استقرار دولت الکترونیک. 27

 

2-7-دولت الکترونیک و نقش آن در تحقق جامعه اطلاعاتی. 28

 

2-8- مشکلات پیاده سازی دولت الکترونیک. 29

 

2-9- خلق دولت الکترونیک. 31

 

2-10-اهداف دولت الکترونیکی. 32

 

2-11- نمادهای مورد استفاده در دولت الکترونیک. 33

 

2-12-استراتژی استقرار دولت الکترونیک. 34

 

2-13- راهکارهای دولت الکترونیکی. 35

 

2-14-دولت الکترونیک برای مردم عادی. 36

 

2-15-بهبود خدمات عمومی با دولت الکترونیک. 37

 

2-16-دسترسی به دولت الکترونیک. 38

 

2-17- استراتژی استقرار دولت الکترونیک. 39

 

2-18-راهکارهای دولت الکترونیک در جهت ارتقاء سطح خدمات. 40

 

2-19-نظریه کارو برای تحقق دولت الکترونیک. 41

 

2-20-مراحل اجرای دولت الکترونیک. 42

 

2-21- ابزارهای دولت الکترونیک. 43

 

2-22- پرتال به عنوان یکی از مولفه های دولت الکترونیک. 43

 

2-23- خصوصیات یک پرتال دولتی. 44

 

2-24-دولت الکترونیک گامی مؤثر در جهت یکپارچه‌سازی مدیریت شهری  46

 

2-25- وضعیت دولت الکترونیک در ایران. 47

 

 

2-26-دولت الکترونیک و امکان‌سنجی استقرار آن در ایران. 50

 

2-27-موانع گسترش دولت الکترونیک. 54

 

2-27-1-عوامل فرهنگی. 54

 

2-27-2-عوامل سازمانی و اداری. 55

 

2-27-3-کمبود منابع. 56

 

2-28- رضایتمندی ارباب رجوع. 57

 

2-29-مدل‌های اندازه گیری رضایت ارباب رجوع. 60

 

2-30- عوامل مطرح شده در ارتباط با رضایت از فناوری اطلاعات  64

 

2-31-امنیت، ریسک درک شده و حریم شخصی. 64

 

2-32-ویژگی های مستقیم وب. 65

 

2-33-سهولت استفاده درک شده و سودمندی درک شده. 66

 

2-34- قابلیت پشتیبانی از کاربران. 67

 

2-35-عدم اضطراب رایانه‌ای. 67

 

2-36- اعتماد. 68

 

2-37- ویژگی‌های فردی (سن، جنس، تحصیلات). 69

 

2-38- نوآوری فردی و خود اتکایی و هنجارهای ذهنی. 69

 

 

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

3-1- مقدمه. 72

 

3-2- روش پژوهش. 73

 

3-3- جامعه آماری پژوهش. 73

 

3-4- روش نمونه گیری. 73

 

انواع متغیرها. 73

 

3-5-1- متغیر مستقل. 73

 

3-5-2- متغیر وابسته. 74

 

3-6- ابزار گردآوری اطلاعات. 74

 

3-7- روایی و پایایی پرسشنامه. 74

 

3-8- آزمون پایایی پژوهش. 77

 

3-9- حجم نمونه. 78

 

3-10- روش تجزیه و تحلیل داده ها. 78

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری

 

4-1- مقدمه. 80

 

4-2- تجریه و تحلیل داده های آماری. 80

 

4-3- آمار استنباطی. 86

 

4-3-1-فرضیه اصلی. 86

 

4-3-2- فرضیۀاول. 87

 

4-3-3-فرضیۀ دوم. 88

 

4-3-4-فرضیه سوم. 89

 

4-3-5-فرضیه چهارم. 90

 

 

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1- مقدمه. 93

 

5-2- بحث و نتیجه‌گیری. 95

 

5-3- پیشنهادات. 98

 

5-4-پیشنهادات کاربردی. 99

 

منابع. 100

 

ضمائم. 102

 

چکیده

 

دولت الکترونیکی زمانی تحقق خواهد یافت که مخاطبان آن از آن استقبال نموده و سعی در به‏کارگیری آن داشته باشند. با این وجود دولت الکترونیکی به دلیل شرایط و ارتباط خاصی که با جامعه دارد، نیازمند طی مسیری طولانی برای پذیرفته شدن در سطح جامعه است. در این مطالعه هدف بررسی تاثیر استقرار دولت الکترونیک بر رضایت ارباب رجوع در مراکز پلیس +10 شهرستان گلپایگان است. این پژوهش از نوع توصیفی-کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه مراجعین به مراکز پلیس +10 شهرستان گلپایگان می باشد. جهت گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز به منظور بررسی فرضیات تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است. به منظور تایید پایایی و روایی پرسشنامه از آزمون الفای کرونباخ استفاده شده که میزان آن با استفاده از فرمول در پرسشنامه 84/0 است که نشان دهنده پایایی و روایی آن است. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش 210 نفر از ارباب رجوعان در مراکز پلیس +10 بوده که با روش نمونه‌گیری و استفاده از فرمول مربوطه و بررسی خطای استاندارد 66 نفر به عنوان نمونه پرسشنامه‌ها را پرکرده و مورد تحلیل قرار داده ایم. یافته‌های پژوهش نشان دهنده رابطه بین دولت الکترونیک و رضایت ارباب رجوع می باشد به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار spss و از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون کولموگروف- اسمیرنوفیرای، مدل رگرسیون و تحلیل واریانس به منظور بررسی داده های آماری استفاده شده است.

 

کلید واژه‌ها

 

دولت الکترونیک، استقرار دولت الکترونیک، پلیس+10، رضایت مندی، ارباب رجوع.

 

 مقدمه

 

یکی از مهم‌‌ترین مقولات در جامعه اطلاعاتی، مسئله دولت الکترونیک است. دولت الکترونیک به معنای فراهم کردن شرایطی است که دولت‌ها بتوانند خدمات خود را به صورت شبانه روزی و در تمام ایام هفته به شهروندان ارائه کنند.

 

این امر در سال‌های اخیر به طور جدی در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته است و دولتمردان هوشمند نیروهای خود را در راه تحقق چنین شرایطی بسیج کرده‌اند و درصدد برآمده‌اند که فرآیندهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را با کمک فناوری نوین ارتباطات و اطلاعات اصلاح کرده و از این طریق به شیوه کارآمدتری به ارائه خدمات به شهروندان بپردازند. در حقیقت، به کارگیری و گسترش دولت الکترونیک غالبا در جهت انجام تغییرات در فرآیندهای دولتی نظیر تمرکززدایی، بهبود کارایی و اثربخشی است. اصولا تعریف واحدی در باره دولت الکترونیک وجود ندارد و این مسئله ناشی از ماهیت پویا و متغیر فناوری است.

 

امروزه به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور بهبود کارایی و اثربخشی، شفافیت اطلاعات و مقایسه پذیری مبادلات اطلاعاتی و پولی در درون دولت، بین دولت و سازمان‌های تابعه آن، بین دولت و شهروندان و بین دولت و بخش خصوصی دولت الکترونیک اطلاق می‌شود.

 

یکی از مهم‌ترین فرصت‌هایی که فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی را پیش روی ما قرار می‌دهند، امکان استفاده از این فناوری برای مهندسی مجدد معماری دولت و قابل دسترس‌تر، کارآمدتر و پاسخگوتر ساختن آن است.

 

استفاده از این نوآوری‌ها در فرآیند اداره امور جامعه، موجب پدیدار شدن واقعیتی به نام دولت الکترونیک شده است. امروزه عوامل مختلفی دست در دست یکدیگر داده‌اند تا دولت‌ها را وادار به تجربه شکل جدیدی از اداره جامعه بکنند.

 

انتظارات افراد در مورد خدمات و محصولات و نیز نحوه و کیفیت ارائه آن به طور روزافزون در حال تغییر است و دولت نیز باید پاسخگوی این نیازها و انتظارات باشد. آنان خواهان این هستند که ساعات کار موسسات دولتی افزایش یابد و هر زمان که خواستند بتوانند کارهای خود را انجام دهند، در صف‌ها معطل نشوند، خدمات باکیفیت تری دریافت کنند، خدمات و محصولات ارزان تری به دستشان برسد و مواردی از این دست که پاسخگو‌ترین شکل دولت برای این انتظارات در حال حاضر دولت الکترونیک است.

 

دولت‌ها همچنین برای جذب سرمایه، کارگران ماهر، گردشگران و سایر موارد با یکدیگر در رقابت هستند و بدین منظور به امکانات جدیدی نیاز دارند که دولت الکترونیک این امکانات را فراهم می‌کند.

 

دولت الکترونیک برای کیفیت خدمات رسانی به شهروندان، فرصت‌های خوب زیادی را ایجاد می‌کند. شهروندان قادرند به جای چند روز یا چند هفته ظرف چند دقیقه یا چند ساعت اطلاعات یا خدمات مورد نظر خود را دریافت کنند. شهروندان، شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به دولت می توانند بدون استخدام وکلای دادگستری و حسابداران گزارش‌های خواسته شده را دریافت کنند. کارمندان دولت می توانند به سادگی و به صورت کارآمد مانند کارکنان دنیای تجارت امور خود را انجام دهند.

 

یک استراتژی موثر در زمینه استقرار دولت الکترونیک به بهبودهای قابل ملاحظه‌ای از موارد مطرح در دولت منجر خواهد شد.

 

در فصل اول به ذکر بیان مسئله، ضرورت تحقیق و اهمیت تحقیق و سایر مسائل مرتبط در این زمینه می‌پردازیم. و ضمن بیان ضرورت انجام پژوهش، به بیان مدل مفهومی پژوهش پرداخته شده است. این فصل با روش شناسی پژوهش ادامه یافته است. در این قسمت به بیان روش تحقیق، روش گردآوری داده ها و جامعه آماری پرداخته شده است.

 

پیشنه ای از تحقیق که بیانگر تحقیقات گذشته می‌باشد و در اتباط با موضوع اصلی ما میباشد و همچنین تعاریفی از واژگان کلیدی را در این بخش بیان می داریم.

 

1-1-بیان مسئله

 

امروزه جوامع و سازمانها با تغیرات بسیارسریع ؛همه جانبه و بنیادی مواجه اند و یکی از این تحولات بسیار مهم؛ مطرح شدن فناوری اطلاعات در سازمان ها و جامع ودر نتیجه دولت الکترونیک است. پیاده سازی و استقرار دولت الکترونیک با چالشهای پیچیده مواجه است یکی از مهمترین این چالشها جلب رضایتمندی ارباب رجوع است . دغدغه اصلی این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر رضایت ارباب رجوع در اثراستقرار دولت الکترونیک در مراکز پلیس +10 گلپایگان است. این رضایتمندی براساس نظر اسچیو و اسمیت بر دو گونه است رضایت کارکردی و رضایت روانی.

 

انتظار میرود که با توجه به نتایج این پژوهش بخش دولتی و سازمانها در جهت پیاده سازی موفق و رضایتمندی ارباب رجوع؛ اقدامات لازم را به عمل آورند. به گونه ای که با فراگیر شدن استفاده از این خدمات در سطح جامعه؛ مزایای بالقوه دولت الکترونیک کسب شود.

 

حکومت الکترونیک با تاکید بر سازه های مجازی (ضمن فاصله گرفتن از ساختارهای فیزیکی) توسعه ارائه خدمات اجتماعی از طریق شبکه های الکترونیکی؛ طراحی میشود.

 

با توسعه امکانات حکومت الکترونیکی؛امکان استفاده و دسترسی برابر به اطلاعات برای کلیه شهروندان فراهم میگردد و شرایط لازم برای تعامل اثربخشتر انواع طرفها درگیر و اطلاع رسانیدن به شهروندان به صورت یکسان و برابر فراهم فراهم شده و نیز شرایط برای به اشتراک گذاشتن دانش و مدیریت صحیح آن ایجاد میشود. از ان رو سعی میشود نقش حکومت الکترونیک به منزله یک مفهوم و ساختار جدید بر رضایت شهروندان بررسی شود.

 

توسعه و کاربرد فنآوری اطلاعات در بخش با هدف استقرار دولت الکترونیک آغازگر مرحله جدیدی از حیات مدیریت بخش عمومی است که از واپسین سالهای هزاره دوم میلادی مورد توجه نظریه‌پردازان و کارگزاران بخش عمومی بسیاری از کشورهای جهان قرارگرفته است و دولتها در تلاشند با استقرار آن گام مهمی در راستای حرکت به سوی جامعه اطلاعاتی بردارند.

 

دولت الکترونیک به عنوان یک ابتکار جدید در صدد است زمینه دسترسی شهروندان را به گونه ای جدید پایه ریزی کند. گرایش به دولت الکترونیک از زمانی آغاز شد که مدیریت دولتی به اهمیت فن آوری اطلاعات در ساختار کلان جامعه قابلیت های متحیر کننده آن در فرآیند اصلاحات پی ببرد. اگر چه کاربرد فن آوری اطلاعات در چند دهه گذشته در بخش دولتی سابقه ای دیرینه دارد اما مهمترین هدفی که در طول چند دهه گذشته از کاربرد فن آوری اطلاعات در بخش دولتی دنبال شده است. بهبود ارتباطات درونی و افزایش کارایی دولت بوده است که به رویکرد درون نگری مدیریت دولتی در کاربرد فن آوری اطلاعات معروف است.(یعقوبی، 1388)

 

دولت الکترونیک راهکاری است در جهت رفع بسیاری از نیازهای اربا رجوعانی که به مراکز دولتی ارجاع داده می شوند و خواستار بررسی مشکلات و معضلات کاری خود می باشند. استفاده از فناوری اطلاعات و استقرار دولت الکترونیک می تواند کار بسیاری از سازمانهای دولتی و خصوصی در رفع نیاز مشتریان را انجام داده و رضایت مندی ایشان را در بر داشته باشند. رضایت ارباب رجوع نشان دهنده سامان داشتن و برنامه ریزی در هر سازمانی می باشد که اساس کار هر سازمان است. لذا پیگیری و گسترش دولت الکترونیک خواه و نخواه دایره اعتبار و رونق هر سازمانی را گسترش داده و به نحوی موجب جلب توجه مشتریان و رجوع کنندگان به آن مراکز می باشد. آنچه امروزه برای هر کسی مهم بوده و مد نظر قرار می گیرد آرامش خاطر در انجام امور خود و به نحو احسن انجام شدن کارهای افراد می باشد که امید است دولت الکترونیک و استقرار چنین فناوری به روزی بتواند موجب رضایت ارباب رجوعان گردد.

 

1-2- ضرورت انجام پژوهش

 

اکنون در دورانی زندگی می‌کنیم که از آن با عنوان عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات یاد می شود. نفوذ فناورهای اطلاعات و ارتباطات در جنبه های مختلف زندگی انسان باعث شده است که روش های ارتباط افراد، به طور کلی تغییر کند. امروز اجتماعات به جوامع علمی و شهروندان نیز به کاربران شبکه ای اطلاعاتی تبدیل شده اند. اکنون مردم بیشتر به حقوقشان آگاه هستند و سعی می کنند که توانانی های خود را در اخذ تصمیمات آگاهانه در جنبه های تأثیر گذار بر زندگی شان توسعه دهند.

 

زندگی در شهر الکترونیکی، مطالعه و افزایش اطلاعات و مهارت‌های تک تک شهروندان و به خصوص خانواده‌ها را می‌طلبد، چرا که این خانواده‌ها هستند که نهایتا به عنوان کاربران سیستم در جهت تامین نیازهای خدماتی خود به سایتها و پورتال‌های دولت الکترونیک مراجعه می‌کنند. از این رو خانواده‌ها لازم است در خصوص محاسن و عیوب رسانه‌های الکترونیکی، راهنمای خوب و موثر و به روزی برای جامعه خود باشند.

 

جهت برپایی و استقرار دولت الکترونیک، علاوه بر تدوین و اجرای قوانینی مناسب در جهت تحقق دولت الکترونیک، لازم است قوانین ویژه‌ای خصوصا در جهت رعایت استاندارهای امنیتی تدوین و تنظیم گردد. به طوری که متناسب با نیازها و ویژگی‌های هر شهر الکترونیک ارائه شده باشد. این قوانین و مقررات از سوی دولت در بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی قابل بررسی است. قوانین مربوط به جرائم الکترونیکی، حریم خصوصی، جریان آزاد اطلاعات، حقوق مصرف‌کنندگان و قوانین تجارت الکترونیک از مهم‌ترین آن‌ها هستند عواملی که می توان گفت نیازهای مشتریان و ارباب رجوعان را بر طرف کرده و موجب گسترش کار ایشان می شود.

 

مزایای الکترونیکی شدن از جمله سرعت و دقت بالاتر و کاهش هزینه‌های سربار، باعث گسترش دولت الکترونیک شده است. در مقایسه با زندگی کنونی، ‌یک شهروند الکترونیک از سطح رفاه اجتماعی بالاتری برخوردار است. یک شهروند الکترونیکی در مقایسه با یک شهروند سنتی از مزایای بسیاری برخوردار است که یکی از این مزایا آسایش و آرامش خاطر می باشد.

 

ایجاد دولت الکترونیک راهکاری است مثبت و استفاده به روز از فناوری های اطلاعات که می تواند بسیاری از موانع کاری و زمانی را بر طرف کند و راهگشای بساری از موانع بوده و به نحوی افراد را با فناوری های جدید آشنا کند.

 

این پژوهش به دنبال شناسایی وضعیت استقرار دولت الکترونیکی و بررسی الزامات استقرار کامل آن است لذا ضرورت دارد پس از استخراج این وضعیت، یک تحلیل استراتژیک در ارتباط با نحوه اولویتبندی مراحل اجرایی به عمل آید. از این رو این مجموعه در نظر دارد با معرفی دولت الکترونیک به عنوان یکی از پدیده‌های مهم عصر ما به بخش های مختلف این مقوله بپردازد و راه های پیاده سازی دولت الکترونیکی را بررسی کند و با مقایسه روند روبه‌رشد این موضوع در سطح جهانی راه‌کار های مفیدی برای پیاده سازی دولت الکترونیکی ارائه دهد.

 

1-4-اهداف پژوهش

 

پیشرفت های صورت گرفته در فناوری، ارائه دهندگان خدمت را قادر می کند تا سیستم های اطلاعاتی  گوناگون را برای تحویل خدماتشان با یکدیگر ترکیب کنند. استفاده ارباب رجوعان از خدمات فراهم شده توسط این تکنولوژی ها با درجات متفاوتی از موفقیت همراه بوده است.

 

هدف این پژوهش، بیان روش هایی است که در ارتباط با تاثیر دولت الکترونیک بر رضایت ارباب رجوع در مراکز پلیس +10 شهرستان گلپایگان وجود دارد و یا به عبارت بهتر بررسی و اثبات رابطه بین دولت الکترونیک و رضایت ارباب رجوع در مراکز پلیس +10.

 

1-5