بخش دوم :رفتارهای اخلاقی در آموزش  و پرورش،اصول اخلاق حرفه ای  معلمان

 

رفتارهای اخلاقی در آموزش و پرورش.اصول اخلاق حرفه ای معلمان……………………………………………………..24

 

اصول اخلاق حرفه ای در تدریس………………………………………………………………………………………………………..26

 

ویژگی های مدرسان حرفه ای…………………………………………………………………………………………………………….31

 

آیین نامه های اخلاق حرفه ای…………………………………………………………………………………………………………..37

 

آیین نامه عملکرد حرفه ای مدرسان در تدریس…………………………………………………………………………………….39

 

بخش سوم: آسیب و آسیب شناسی اخلاق حرفه ای

 

آرمان اخلاق حرفه ای…………………………………………………………………………………………………………………….45

 

آسیب شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………..50

 

آفت شناسی و آفت زدایی……………………………………………………………………………………………………………… 48

 

آسیب های  شغل معلمی……………………………………………………………………………………………………………….51

 

عدم امانت داری …………………………………………………………………………………………………………………………51

 

فقدان  انگیزش……………………………………………………………………………………………………………………………. 54

 

نارضابتی شغلی……………………………………………………………………………………………………………………………59

 

الگوی رفتار ارتباطی…………………………………………………………………………………………………………………… 62

 

فقدان مهارت تصمیم گیری…………………………………………………………………………………………………………68

 

موانع روانی محیط کار……………………………………………………………………………………………………………… 69

 

فقدان منشور اخلاقی چند وجهی در مدارس…………………………………………………………………………………. 72

 

فقدان نظام جامع اخلاقی نظارت و ارزیابی…………………………………………………………………………………… 76

 

موانع فرهنگی رشد اخلاق حرفه ای………………………………………………………………………………………………77

 

پیشینه  داخلی …………………………………………………………………………………………………………………………….78

 

پیشینه خارجی………………………………………………………………………………………………………………………………87

 

چارچوب نظری…………………………………………………………………………………………………………………………….95

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سوم : روش شنائی تحقیق (متدولوژی) 

 

روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………… …………………..96

 

جامعه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………….96

 

 

 

نمونه و روش نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………97

 

 

 

ابزار پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………97

 

 

 

مراحل انجام پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………98

 

 

 

روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها………………………………………………………………………………………………………….98

 

 

 

فصل چهارم : یافته های تحقیق  

 

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………100

 

یافته های جمعیت شناسی  ………………………………………………………………………………………………………………..101

 

 

 

بررسی سوالات پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..103

 

 

 

فصل پنجم : نتیجه گیری وپیشنهادات   

 

نتایج بررسی سؤالات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………….123

 

پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………………. 139

 

پیشنهادات کاربردی…………………………………………………………………………………………………………………………. 140

 

محدودیت های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………….. 140

 

فهرست منابع ومآخذ:

 

منابع داخلی……………………………………………………………………………………………………………………………………..141

 

منابع خارجی…………………………………………………………………………………………………………………………………….145

 

پیوست ها………………………………………………………………………………………………………………………………………. 146

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

الف:فهرست جداول

 

عنوان                                                        صفحه

 

4-1 جدول : توزیع فراوانی و درصد مربوط به معلمان به تفکیک جنسیت…………………………………………………………… 101        4-2جدول : توزیع فراوانی و درصد مربوط به معلمان به تفکیک سطح تحصیلات……………………………………………… 101

 

4-3 جدول : توزیع فراوانی و درصد مربوط به معلمان به تفکیک سابقه تدریس………………………………………….. ……..  …102

 

4-4جدول : توزیع فراوانی گویه های مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با خود………………………… 103

 

4-5 جدول : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با خود……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..104

 

4-6جدول : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون فریدمن مربوط به اولویت بندی آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با خود…………………………………………………………………………………………………………………………………………105

 

4-7جدول  : توزیع فراوانی گویه های مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با دانش‌آموزان……………..106

 

4-8جدول  : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با دانش‌آموزان…………………………………………………………………………………………………………………………………………..107

 

4-9جدول   : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون فریدمن مربوط به اولویت بندی آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با دانش‌آموزان…………………………………………………………………………………………………………………………………. ……110

 

4-10جدول : توزیع فراوانی گویه های مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با همکاران…………….  111

 

4-11جدول  : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با همکاران…………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………….  112

 

4-12جدول  : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون فریدمن مربوط به اولویت بندی آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با همکاران……………………………………………………………………………………………………………………………… 114

 

4-13جدول : توزیع فراوانی گویه های مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با اولیاء ………………..  115

 

4- 14جدول : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای مربوط به آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با اولیاء…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 115

 

4-15 جدول   : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون فریدمن مربوط به اولویت بندی آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با اولیاء…………………………………………………………………………………………………………………………………………..  117

 

4-16 جدول   : شاخص‌های توصیفی و نتایج آزمون تی گروه‌های مستقل مربوط به مقایسه دیدگاه معلمان زن و مرد در خصوص آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با چهار بعد «خود»، «دانش آموزان»، «اولیاء» و «سایر معلمان»……………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………… 118

 

4-17 جدول   : شاخص‌های توصیفی مربوط به دیدگاه معلمان دارای سطوح مختلف تحصیلاتی در خصوص آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با چهار بعد «خود»، «دانش آموزان»، «اولیاء» و «سایر معلمان»…………………………………………………………………………………………………………………………………………. .. 119

 

4-18 جدول   : نتایج تحلیل واریانس یک راهه مربوط به مقایسه دیدگاه معلمان دارای سطوح مختلف تحصیلاتی در خصوص آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با چهار بعد «خود»، «دانش آموزان»، «اولیاء» و «سایر معلمان»……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 120

 

4-19 جدول   : شاخص‌های توصیفی مربوط به دیدگاه معلمان داری سوابق مختلف کاری در خصوص آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با چهار بعد «خود»، «دانش آموزان»، «اولیاء» و «سایر معلمان»…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 121

 

4-20 جدول   :  نتایج تحلیل واریانس یک راهه مربوط به مقایسه دیدگاه معلمان داری سوابق مختلف کاری در خصوص آسیب‌های اخلاق حرفه‌ای معلمان در ارتباط با چهار بعد «خود»، «دانش آموزان»، «اولیاء» و «سایر معلمان………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………… 122

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

مقدمه

 

کشور ما به رغم دورانهای روشن تاریخی و میراث زرین فرهنگی و دینی، در افق کنونی خود نسبت به کشورهای صنعتی غرب و حتی برخی جوامع شرقی پیشرو، از وضعیتی مناسب شأن تاریخی در توسعه­ی اخلاق حرفه­ای برخوردار نیست. این در حالی است که تاریخ فرهنگی دینی این سرزمین حامل گنج­های گرانباری از میراث غنی خود در این  مورد است. ایرانیان عهد باستان بر پایه­ی آموزه­های فرهنگی و آیینی خود یادمانی چشم نواز از مقوله کار و اخلاق حرفه­ای در ذهن بشر بر جای نهاده­اند. آنجا که تکالیف و وظایف خاص و مقید بودن به ضوابط انسانی حاکم بر کار، فضیلتی اخلاقی تلقی می­شد و سعادت اخلاقی هر کس را بر اساس کسب فضیلت ناشی از وقوف وی به خویشاکادری و ایفای وظیفه خود می­سنجیدند. چه اینکه هدف نخست ادیان الهی نیز آموزش و ارتقای اخلاق پاگیری معنویت در جامعه انسان بوده است، تا آنجا که پیامبر مکرم اسلام (ص) هدف محوری رسالت خود را تکمیل سجایای اخلاقی در روح و جان و رفتار انسان­ها می­داند. در این معنا اخلاق شالوده­ی اصلی زندگی معنوی و بنیاد تعالی و تکاپوی زندگی انسانی بشمار می­آید. اما با وجود چنین پشتوانه و گذشته­ای که اخلاق در آن محور آموزش و عمل، و اشتغال افراد و اجتماع و نقطه جوشان نیروی پویایی جامعه اسلامی و ایرانی بوده است، جامعه کنونی ما از فقدان یا نقصان دغدغه­های اخلاقی در حرف کارکردی خود رنج می­برد (قراملکی و همکاران، 1386 :7). در موقعیت­های دشوار پیش آمده در حرفه با کمک ارزش­های اخلاقی می­توان از بین تمامی گزینه­ها، گزینه­ای را که با اخلاق آن حرفه تطابق بیشتری دارد را انتخاب کرد، در بسیاری از مواقع که منافع حرفه­ای در مقابل منافع و ارزش بنیادین فردی و اجتماعی می­گیرند، پایبندی به اصول و عقاید اخلاقی کمک بزرگی به انتخاب صحیح می­کند. از آنجا که اصول اخلاقی و ارزشهای انسانی در مذهب، فلسفه، فرهنگ بومی، نسبت، خانواده، ملیت ریشه دارد، باید در خانواده، مدرسه، دانشگاه، انجمن­های حرفه­ای و تمام سطوح بر آموزش آن اهتمام شود. اخلاق حرفه­ای مجموعه­ای از آیین­نامه­ها و مقرراتی است که عمل اخلاقی را برای آن حرفه مشخص و خاص تعریف می­کند و چارچوبی برای عمل و قضاوت اخلاقی یا غیراخلاقی هر حرفه محسوب می­شود. هر چه روابط اعضای یک سازمان گسترده­تر و مکررتر باشد، علاقی و منفعت طلبی­های خودخواهانه فردی مهار می­شود و به سمت منفعت اجتماعی که نوعی رفتار اخلاقی است، گام برداشته می­شود. این روابط قادر خواهد بود رفتار حرفه­ای هر فرد را کنت

 

مهارت گفتاری 9

 

مهارت خواندن. 9

 

مهارت نوشتاری.. 10

 

تعاریف عملیاتی.. 10

 

نرم افزار تشخیص صدا 10

 

اثر بخشی.. 11

 

مهارت شنیداری.. 11

 

مهارت گفتاری.. 11

 

مهارت خواندن. 11

 

مهارت نوشتن.. 11

 

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش… 12

 

پیش درآمد. 13

 

مبانی نظری.. 13

 

رسانه‌های الکترونیک… 13

 

انواع رسانه ها 14

 

انواع رسانه‌های الکترونیک… 14

 

فراگیری رسانه‌های الکترونیک… 14

 

رایانه. 15

 

کاربرد رسانه ها 15

 

اهمیت استفاده از رسانه‌های الکترونیک… 16

 

فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش… 17

 

تأثیر فناوریهای نوین بر پیشرفت دانش آموزان. 18

 

تأثیر فناوریهای نوین بر انگیزش دانش آموزان. 18

 

معرفی  و کارکرد نرم افزار تشخیص صدا 19

 

گزارش طرح نرم‌افزار فناوری بازشناسی گفتار. 24

 

استخراج ویژگی‌ها از سیگنال صدا 24

 

بازشناسی الگوها 25

 

ترکیب و تشخیص صحبت… 26

 

آینده فناوریهای پردازش صحبت… 27

 

فناوری مولد و فناوری اطلاعاتی.. 28

 

جامعه اطلاعاتی.. 29

 

 

تأثیر فناوری اطلاعات بر نظام آموزشی.. 31

 

لزوم آموزش افزارها و مهارتهای فناوری اطلاعات… 32

 

لزوم آموزش زبان انگلیسی.. 33

 

پیشینه پژوهش… 37

 

فصل سوم روش اجرای پژوهش… 40

 

پیش درآمد. 41

 

روش پژوهش… 41

 

نوع پژوهش… 42

 

جامعه آماری.. 43

 

نمونه، روش نمونه گیری و برآورد حجم نمونه. 43

 

بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی.. 44

 

متغیرهای مورد مطالعه. 44

 

آزمون پیشرفت درسی زبان. 45

 

روایی ابزار پژوهش… 45

 

پایایی ابزار پژوهش… 45

 

شیوه اجرای پژوهش… 46

 

روش تجزیه و تحلیل داده ها 46

 

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 47

 

پیش در آمد فصل چهارم. 48

 

آمار توصیفی.. 48

 

فرضیه اصلی.. 54

 

فرضیه اول. 55

 

فرضیه دوم. 57

 

فرضیه سوم. 58

 

فرضیه چهارم. 59

 

فصل پنجم نتیجه گیری وپیشنهادات… 64

 

پیش درآمدفصل پنجم. 65

 

خلاصه یافته های پژوهش… 65

 

بحث در نتایج.. 67

 

محدودیت‌های پژوهش… 70

 

محدودیت های کلی پژوهش… 70

 

پیشنهادها 71

 

پیشنهادهای پژوهشی.. 71

 

فصل ششم منابع. 73

 

فهرست جدول‌ها

 

عنوان                                                                                                       شماره صفحه

 

جدول 1  جدول فراوانی مربوط به تعداد نمونه به تفکیک رشته تحصیلی.. 49

 

جدول 2  میانگین نمره دانش‌آموزان با توجه به نوع آزمون و رشته تحصیلی.. 49

 

جدول 3  جدول فراوانی مربوط به نمره پیش آزمون در چهار طبقه تعیین شده 50

 

جدول 4   جدول فراوانی مربوط به نمره پس  آزمون در چهار طبقه تعیین شده 51

 

جدول 5 توافقی بین نمره کل پیش آزمون و پس ازمون با توجه به چهار دسته بندی انجام شده 53

 

جدول 6  آزمون مربوط به تجانس بین پیش آزمون و پس ازمون. 54

 

جدول 7 مقایسه ی بین پیش آزمون و پس ازمون در سطح معنی داری 5%. 54

 

جدول 8   مقایسه ی بین پیش آزمون و پس ازمون مهارت نوشتاری در سطح معنی داری 5%. 56

 

جدول 9   مقایسه ی بین پیش آزمون و پس ازمون مهارت خواندن در سطح معنی داری 5%. 57

 

جدول 10  مقایسه ی بین پیش آزمون و پس ازمون مهارت شنیداری در سطح معنی داری 5%. 58

 

جدول 11   مقایسه ی بین پیش آزمون و پس ازمون مهارت صحبت کردن در سطح معنی داری 5%. 59

 

جدول 12  جداول انالیز واریانس مربوط به تاثیر رشته تحصیلی بر اختلاف بین پیش ازمون و پس ازمون درچهار مولفه آزمون و نمره نهایی در سطح معنی داری  5%. 61

 

جدول 13   آزمون همگنی واریانس ها در سه جامعه تعریف شده بر اساس مولفه های آزمون. 62

 

جدول 14  آزمون برابری دو به دو میانگین ها مربوط به تفاضل بین پیش آزمون و پس آزمون با توجه به رشته تحصیلی و جداول 5 و 6. 63

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل‌ها

 

عنوان                                                                                                         شماره صفحه

 

شکل 1 نمودار متناظر جدول 4. 52

 

شکل 2 نموار متناظر اطلاعات جدول شماره 3. 52

 

شکل 3 هیستو گرام مربوط به نمره پیش آزمون. 52

 

شکل 4 هیستو گرام مربوط به نمره پس آزمون. 52

 

 

 

 

 

چکیده

 

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی استفاده از نرم‌افزارهای تشخیص صدا بر میزان یادگیری زبان انگلیسی دانش‌آموزان دختر پایه سوم  مقطع متوسطه شهر کرمانشاه می­باشد که با روش شبه آزمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش­آموزان دختر مقطع متوسطه شهر کرمانشاه می­باشد که با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه‌ای از بین کلیه دبیرستان­های شهر کرمانشاه یک دبیرستان با تعداد 230 دانش­آموز در پایه سوم و سه گروه علوم ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی به طور تصادفی انتخاب گردید. هر رشته تحصیلی با توجه به فراوانی آن در ناحیه، مورد آزمایش قرار گرفت. در این آزمایش ابتدا یک پیش آزمون اجرا  و سپس از نرم‌افزار تشخیص صدا برای آموزش زبان‌انگلیسی آنها استفاده و در نهایت میزان یادگیری آنان مورد آزمون قرار گرفت و نتیجه حاصل با استفاده از روش مقایسه‌های زوج شده(آزمون تی-استیودنت) با نتیجه پیش آزمون مقایسه گردید. نتایج حاصل نشان گر میزان پیشرفت یادگیری زبان انگلیسی دانش­آموزان دوره متوسطه  در سطح معنی داری 5%  بود.

 

کلید واژه: زبان انگلیسی، نرم افزار تشخیص صدا، مقطع متوسطه، میزان یادگیری.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

مقدمه

 

استفاده از رایانه در یادگیری به طور وسیع مورد بحث قرار گرفته و بیشتر توجه به نقش رایانه در کلاس‌های درس مخصوصا برای پیدا کردن رویه­ی بهتر برای اجرای راه‌های مؤثر روی رایانه‌های مشارکتی در کلاس‌ها استفاده از رایانه‌ها در کلاس‌ها به طور همه جانبه به معلم‌ها برای افزایش دادن یک محیط سازنده و سودمند کلاسی کمک می­کند و این عقیده بسیاری از کارشناسان و محققان است که تأثیر مؤثر روی درس دادن و یادگیری جریان‌ها دارد. اما یکپارچه کردن رایانه‌ها در کلاس درس ممکن است برای بعضی از معلمان و دانش‌آموزان سخت باشد و نیز ممکن است تأثیر آن روی یادگیری و درس دادن مشخص نشود به علاوه تنوع در فعالیت­های رایانه‌ای می­تواند باعث آسان شدن خواسته­ها و به رقابت طلبیدن در یادگیری دانش­آموزان باشد. تنها داشتن امکانات خوب رایانه‌ای نرم افزارها و برنامه های خوب زبان و ارتباط با اینترنت یادگیری خوب را برای دانش آموزان تضمین نمی­کند. این به خاطر این است که رایانه به تنهایی نمی­تواند به اندازه کافی ارزش­های ساختاری در یادگیری را آماده سازد. معلمان می­بایست دانش آموزان را با فعالیت­های مفید رایانه آماده کنند. آموزش برنامه­های حمایت شده توسط رایانه دشوار است معلمان می­توانند فعالیت­های گوناگونی را به وسیله رایانه انجام دهند. این به این معناست که بسیاری از فعالیت های کلاسی به یک معلم فعال، یک فضای اکتشافی، رایانه و نرم افزارهای ضروری و ارتباط­ها وابسته است. بدون داشتن اطلاعات کافی درباره استفاده از رایانه، برنامه، فعالیت های مربوطه به هیچکس نمیتواند به طور مؤثر کمک کند.

 

 

 

 

 

به رایانه‌ها مانند ابزارهای یادگیری دیگر اطمینانی نیست که برای دانش­آموزان مفید باشند. حتی اگر یک برنامه­نویس ماهر یک طرح خوب درسی و یک اجرا کننده خوب(یک معلم) برای اجرای کامل آن

 

 

 

تلاش کنند. رابطه‌ی خوب و محیط یادگیری قابل اعتماد، دانش آموزان را در یادگیری بهتر زبان انگلیسی در کلاس‌های روزانه یاری می­کنند و رایانه تأثیر زیادی بر آموزش مخصوصا بر تدریس در زبان دوم دارد.

 

بیان مسأله

 

بر اساس تحقیقات انجام شده این نتیجه حاصل گردیده است که 75 درصد یادگیری از طریق وسایل دیداری و تصویری و به وسیله­ی حس بینایی انجام می شود در صورتی که تنها 13 درصد یادگیری از طریق حس شنوایی و وسایل صوتی انجام می گیرد و دیگر حواس به ترتیب بساوایی  6 درصد، بویایی و چشایی هر کدام 3 درصد در یادگیری تأثیر دارند. به همین دلیل است که امروزه در طراحی دروس، فناوری و ارتباطات نقش حیاتی ایفا می­کنند(فتاحیان، 1383، ص 142 )

 

انگلیسی، زبان جهانی است. و به یکی از رسانه‌های غالب در سیاست، اقتصاد، و آموزش و پرورش در سطح بین المللی تبدیل شده است. در بیشتر کشورها ، زبان انگلیسی امروزه رسانه اصلی برای برقراری ارتباط با کل جهان و زبان اصلی مورد استفاده برای تجارت بین المللی و مطالعه علمی است. بر این اساس، در اختیار داشتن مهارت‌های پایه ای زبان انگلیسی به یکی از نیازهای اساسی برای بسیاری از  افراد در این دهکده جهانی تبدیل شده است. هم‌چنین، توانایی مهارت داشتن زبان انگلیسی، شانس بیشتری به فرد، برای آموزش عالی، اشتغال حرفه ای و ارتقاء می‌دهد. بنابراین، اهمیت یادگیری زبان انگلیسی را نمی‌توان نادیده گرفت .

 

در یادگیری زبان روش های تدریس، عدم قرار گرفتن در معرض زبان به اندازه کافی و انگیزه در استفاده از زبان از عوامل مؤثر در یادگیری زبان انگلیسی به دانش آموزان است . وانگ(2010) چهار شرط مطلوب برای کسب زبان را ارائه نموده است:

 

 

1. قرار گرفتن در معرض زبان

 

1. دادن فرصت‌ها به زبان آموزان برای استفاده از زبان مورد نظر برای ارتباطات واقعی

 

1. ایجاد انگیزه برای زبان آموزان که درفرایند یادگیری علاقه به درگیری باموضوع موردآموزش رامی آفریند

 

1. آموزش برای جلب توجه یادگیرنده به فرم زبان است.

 

هنگامی که این چهار شرط به طور طبیعی و همزمان استفاده شوند ، یادگیرندگان می توانند با موفقیت کامل بدون توضیح دادن بیش از حد بسیاری از قوانین یا الگوهای تمرینیک زبان را یاد بگیرند. در این زمینه پادکست‌ها می توانند به عنوان یک راه کار مفید مثمر ثمر باشند.

 

تحقیقات نشان می دهد که کاربرد کامپیوتر به عنوان مربی در ترکیب با آموزش سنتی برای تعلیم و تمرین و ارائه آموزش، باعث افزایش یادگیری در دوره های سنتی و مهارت های پایه ای می شود. همچنین دانش­آموزان سریعتر یاد می­گیرند، حافظه ی بیشتری نشان داده و اگر با کامپیوترکار میکنند به بهتر آموختن تشویق می­شوند (عچرش، 1389، ص39-35).

 

فناوری های کمکی یک حیطه­ی وسیع و گسترده ای را از یک مداد و کاغذ ساده تا فناوری های برتر و بالایی مانند رایانه را در برمیگیرد. این فناوری های حمایتی از لحاظ آموزش به سه گروه فناوری های پایین، میانی و بالا(برتر) طبقه بندی می شوند (شارپ، 2006؛ص37؛ اسخومارکر،2009؛ ص156).

 

رایانه بخش گرانبهایی از فناوری، برای کودکان با نیازهای ویژه است که منابع مختلفی از اطلاعات را از قبیل متن، موضوع، صدا و تصویر را به صورت همزمان و هماهنگ در کنار هم ارائه داده، باعث کسب تجربه و عامل محرکی برای کودکان است، تا بتوانند مهار‌ت‌های کلامی و ارتباطی خود را رشد داده، بهبود بخشند (ویزنتز،2010 ؛ص119).

 

ترکیب متن و تصاویر دیداری و صوت برای ارائه و آموزش لغات، موجب یادگیری و تعریف واقعی و عینی از این لغات شده و حافظه ی کوتاه مدت و حافظه‌ی دیداری (فراخنای توجه) این افراد را بهبود می بخشد و رشد یادگیری، یادسپاری و یادآوری لغات در افراد دچار نارسایی های یادگیری را افزایش می دهد و باعث تقویت توانایی تجسم دیداری وآموزش با کیفیت بالا در دانش آموزان از طریق ابعاد مختلف آموزش مبتنی بر رایانه به وسیله ی تحقیقات آزمایشی مورد تأیید و حمایت می باشد. از جمله به کارگیری شیوه های آموزشی مبتنی بر رایانه موجب بهبود عملکرد نوشتن دانش آموزان دچار اختلال املا شده بود (ونگ و باتلر، 2006؛ ص26).

 

شواهدی دال بر وجود اثرات مثبت آموزش ها و بازی های رایانه ای بر تقویت مهارت های خواندن زبان دوم و نیز بهبود مهارت های شناختی، توجه و تمرکز، کنترل حرکات، ایجاد لذّت و شادی و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه گزارش شده است (برگر، روبرت و پاسنر،  2000 ، ص218).

 

با اشاره به یافته های پژوهشی مربوط به روش آموزش به کمک کامپیوتر دریافته اند که، این روش هم پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان را ا فزایش می دهد و هم در آنان نگرش مثبت تری نسب به فعالیت‌های آموزشگاهی ایجاد می‌کند.(جک، فلتچر، لین، فاچس و مارسیا، 2007؛ ص54-62).

 

آموزش مبتنی بر رایانه به وسیله‌ی تحقیقات آزمایشی مورد تأیید و حمایت می باشد.  از جمله به کارگیری شیوه­های آموزشی مبتنی بر رایانه موجب بهبود عملکرد نوشتن دانش­آموزان دچار اختلال یادگیری شده بود(ونگ و باتلر،2006 ،ص27).

 

لذا پژوهش حاضر به دنبال بررسی نقش استفاده از نرم افزارهای تشخیص صدا بر افزایش یادگیری زبان انگلیسی می باشد که بر روی دانش­آموزان دختر مقطع متوسطه شهر کرمانشاه اجرا گردیده است.

 

بنابراین با توجه به مطالب ارائه شده مسأله اساسی این پژوهش تأثیر نرم افزار تشخیص صدا در آموزش به خصوص آموزش زبان انگلیسی در پایه سوم متوسطه می‌باشد.

 

ضرورت انجام پژوهش

 

امروزه آموزش زبان انگلیسى به دلیل توسعه اطلاعات، فناورى و ارتباطات به صورت یک اولویت جهانی در آمده است. اما در کشور ما آموزش زبان، خصوصاً در سطح مدارس راهنمایى و دبیرستان که سنگ بناى آموزش زبان انگلیسى می­باشد، با مسائل و مشکلات خاص خود روبه رو است. از نظر ریاضی (2005) مشکل اساسی در آموزش زبان خارجی در ایران این است که بعد از سی سال هنوز برنامه مدون یا سیاست مشخص و روشنی درباره آموزش زبان خارجی وجود ندارد، از اینرو راه حل آن در کوتاه مدت نیز بعید به نظر می­رسد، هر چند در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر ارائه آموزش زبان خارجی در چارچوب بخش انتخابی(نیمه تجویزی) برنامه درسی تأکید زیادی شده است. با عنایت به صرف هزینه­های هنگفت و سرمایه گذاری کلانی که آموزش وپرورش در طول دوره هفت ساله بر آموزش زبان انگلیسی می­گذارد، نتایج قابل قبولی دریافت نمی­کند. هر ساله آموزش وپرورش میلیونها تومان صرف برنامه ریزی، تألیف، آموزش معلمان و چاپ کتب زبان انگلیسی می­کند، اما نتیجه این سرمایه گذاری و صرف هزینه، فارغ التحصیل شدن دانش­آموزانی است که پس از سال­ها به سطح قابل قبولی از دانش و توانش زبانی نمی‌رسند. اصولاً بین آنچه هست و آنچه باید باشد فاصله بسیار است. با نگاهی به وضعیت زبانی آن دسته از دانش­آموزان که وارد دانشگاه می­شوند، در می‌یابیم که تقریباً به جز آن عده از فارغ التحصیلان دبیرستانی که در مؤسسات خصوصی زبان آموزش دیده­اند، بقیه از نظر دانش زبانی در حد مطلوبی نیستند و این حاکی از آن است که آموزش دوره­های راهنمایی و متوسطه مؤثر نیست.(باطنی،1389؛ ص187)معتقد است برنامه‌های زبان­آموزی در مدارس جز اتلاف سرمایه و نیروی انسانی نتیجه اثر بخشی ندارد.(بیرجندی،1391؛ ص13-9)از مؤلفین کتا بهای درسی زبان انگلیسی، ضعف توانش و مهارت های معلمان، کمبود امکانات در منابع و آماده سازی کتاب، عدم همکاری مسئولان مدرسه، فضا و امکانات مدرسه، فقدان وسایل سمعی و بصری، نبود کلاس ثابت برای درس زبان و فقدان سیاستی مدون در خصوص اهداف زبان آموزی را از محدودیت­های تألیف کتب زبان انگلیسی بیان نموده است.

 

طی سالیان اخیر تدریس درس زبان یا به روش سنتی صورت گرفته و یا تلفیقی از دیگر روش‌های قدیمی بوده است. پژوهشات اخیر در زبان شناسی کاربردی، دلالت بر آن دارد که اکثر زبان آموزان، زبان خارجی را تنها زمانی می‌آموزند که به طور مستقیم با آن درگیر می شوند و در معرض استفاده های مکرر از آن قرار می گیرند(بیرجندی و آبادی خواه، 

 

 

 

و

 

 

 

فهرست پیوست‌ها…………………………………………………………………………………………………………………

 

 

ح

 

 

 

فهرست جدول‌ها…………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

ح

 

 

 

فهرست شکل ها …………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

ط

 

 

 

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

–

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

(1-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

3

 

 

 

(1-2) بیان مسأله ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

4

 

 

 

(1-3) اهمیت و ضرورت انجام پژوهش ……………………………………………………………………………….

 

 

8

 

 

 

(1-4) اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………..

 

 

9

 

 

 

(1-4-1) هدف کلی …………………………………………………………………………………………………………..

 

 

9

 

 

 

(1-4-2) اهداف فرعی ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

10

 

 

 

(1-5) فرضیات پژوهش ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

10

 

 

 

(1-6) تعاریف متغیرها ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

10

 

 

 

(1-6-1) تعاریف نظری ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

10

 

 

 

(1-6-2) تعاریف عملیاتی ………………………………………………………………………………………………….

 

 

11

 

 

 

                                                                               فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

 

 

 

(2-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

14

 

 

 

(2-2) مبانی نظری …………………………………………………………………………………………………………….

 

 

14

 

 

 

(2-2-1) تدریس: (مفاهیم و تعاریف) ………………………………………………………………………………….

 

 

14

 

 

 

(2-2-2) انواع الگوهای تدریس ………………………………………………………………………………………….

 

 

15

 

 

 

(2-2-3) رویکردهای نو در تدریس – یادگیری …………………………………………………………………….

 

 

16

 

 

 

(2-2-4) لزوم به کارگیری روش‌های نوین تدریس در آموزش ………………………………………………

 

 

16

 

 

 

(2-2-5) یادگیری از طریق همیاری ……………………………………………………………………………………..

 

 

17

 

 

 

(2-2-6) موقعیت و محیط یادگیری …………………………………………………………………………………….

 

 

17

 

 

 

(2-2-7) تاریخچه توجه به محیط یادگیری …………………………………………………………………………..

 

 

18

 

 

 

(2-2-8) آموزش تلفیقی در محیط‌های یادگیری …………………………………………………………………..

 

 

19

 

 

 

(2-2-9) کاربرد محیط‌های تعاملی – تجربی در آموزش ……………………………………………………….

 

 

20

 

 

 

(2-2-10) سواد سلامت …………………………………………………………………………………………………….

 

 

21

 

 

 

(2-2-11) مؤلفه‌های سواد سلامت …………………………………………………………………………………….

 

 

22

 

 

 

(2-2-12) تاریخچه توجه به آموزش سلامت در آموزش و پرورش ایران و جهان …………………….

 

 

23

 

 

 

(2-2-13) اهمیت سلامت و لزوم توجه به آموزش سواد سلامت …………………………………………….

 

 

28

 

 

 

(2-2-14) چارچوب اساسی برنامه درسی آموزش سواد سلامت ……………………………………………..

 

 

28

 

 

 

(2-2-15) ابعاد برنامه جامع آموزش سلامت ………………………………………………………………………..

 

 

29

 

 

 

(2-2-16) جمع بندی مبانی نظری ………………………………………………………………………………………

 

 

30

 

 

 

(2-3) مبانی تجربی پژوهش ……………………………………………………………………………………………….

 

 

31

 

 

 

(2-3-1) مطالعات انجام شده در داخل ایران …………………………………………………………………………

 

 

31

 

 

 

(2-3-2) مطالعات انجام شده در خارج ایران ………………………………………………………………………..

 

 

32

 

 

 

                                          (3) فصل سوم: روش شناسی پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(3-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

37

 

 

 

(3-2) نوع و روش پژوهش ………………………………………………………………………………………………..

 

 

37

 

 

 

(3-3) متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………

 

 

37

 

 

 

(3-4) جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه  ………………………………………………………….

 

 

38

 

 

 

(3-5) ابزار جمع آوری داده‌ها ……………………………………………………………………………………………

 

 

39

 

 

 

(3-6) تعیین روایی و پایایی ابزار سنجش ……………………………………………………………………………..

 

 

40

 

 

 

(3-7) روش گردآوری اطلاعات و شیوه اجرای پژوهش  ……………………………………………………….

 

 

40

 

 

 

(3-8) روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها ………………………………………………………………………..

 

 

41

 

 

 

(4) فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(4-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

44

 

 

 

(4-2 ویژگی‌های جمعیت شناختی جامعه آماری ………………………………………………………………….

 

 

44

 

 

 

(4-3) مقایسه پیش آزمون‌ها ………………………………………………………………………………………………

 

 

45

 

 

 

(4-4) آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………..

 

 

46

 

 

 

(4-5) آمار استنباطی ………………………………………………………………………………………………………….

 

 

52

 

 

 

(4-6) خلاصه و جمع بندی نتایج ……………………………………………………………………………………….

 

 

62

 

 

 

 

 

 

(5) فصل پنجم: تفسیر یافته‌ها

 

 

 

 

 

 

 

 

(5-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

64

 

 

 

(5-2) خلاصه نتایج پژوهش ………………………………………………………………………………………………

 

 

64

 

 

 

(5-3) بحث و تفسیر یافته‌ها ………………………………………………………………………………………………

 

 

66

 

 

 

(5-4) پیشنهادهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………

 

 

67

 

 

 

(5-4-1) پیشنهادهای کاربردی ……………………………………………………………………………………………

 

 

67

 

 

 

(5-4-2) پیشنهادهایی پژوهشی …………………………………………………………………………………………..

 

 

68

 

 

 

(5-5) محدودیت‌های پژوهش …………………………………………………………………………………………….

 

 

69

 

 

 

منابع

 

 

 

 

 

 

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

70

 

 

 

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

73

 

 

 

پیوست‌ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پرسشنامه سواد سلامت ………………………………………………………………………………………………………

 

 

76

 

 

 

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

جدول شماره (1-2) : خلاصه نتایج مطالعات انجام شده در رابطه با موضوع پژوهش ………………….

 

 

33

 

 

 

جدول شماره (1-3) : طرح پژوهش مورد استفاده ……………………………………………………………………

 

 

37

 

 

 

جدول شماره (2-3): فرضیات و سؤالات مرتبط با هر فرض …………………………………………………….

 

 

39

 

 

 

جدول شماره (1-4) : ویژگی‌های جمعیت شناختی افراد مورد مطالعه ………………………………………

 

 

44

 

 

 

جدول شماره (2-4) : آزمون تی مستقل میانگین‌های پیش آزمون …………………………………………….

 

 

45

 

 

 

جدول شماره (3-4) : شاخص‌های توصیفی سواد سلامت ………………………………………………………

 

 

46

 

 

 

جدول شماره (4-4) : شاخص‌های توصیفی سواد بهداشتی ……………………………………………………..

 

 

47

 

 

 

جدول شماره (5-4) : شاخص‌های توصیفی سواد درمانی ……………………………………………………….

 

 

49

 

 

 

جدول شماره (6-4) : شاخص‌های توصیفی سواد پیشگیرانه ……………………………………………………

 

 

51

 

 

 

جدول شماره (7-4) : نتایج آزمون فرض همگنی شیب‌های رگرسیونی و همگنی واریانس ها ……..

 

 

53

 

 

 

جدول شماره (8-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد سلامت …………………………………………..

 

 

54

 

 

 

جدول شماره (9-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد سلامت ………………………………….

 

 

55

 

 

 

جدول شماره (10-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد بهداشتی ………………………………………..

 

 

56

 

 

 

جدول شماره (11-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد بهداشتی ………………………………

 

 

57

 

 

 

جدول شماره (12-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد درمانی ………………………………………….

 

 

58

 

 

 

جدول شماره (13-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد درمانی …………………………………

 

 

59

 

 

 

جدول شماره (14-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد پیشگیرانه ………………………………………

 

 

60

 

 

 

جدول شماره (15-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد درمانی …………………………………

 

 

61

 

 

 

جدول شماره (16-4) : خلاصه و جمع بندی نتایج …………………………………………………………………

 

 

62

 

 

 

فهرست شکل ها:

 

 

 

 

 

 

شکل (1-1): ارتباط دو طرفه‌ی فقر و ضعف سلامت ………………………………………………………………..

 

 

5

 

 

 

شکل (2-1): رابطه بین آموزش و سلامت ………………………………………………………………………………..

 

 

6

 

 

 

شکل 1-2: الگوی ارتقای سلامت ……………………………………………………………………………………………

 

 

23

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

این مطالعه با هدف بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر محیط یادگیری تلفیقی (تعاملی – تجربی) بر میزان سواد سلامت دانش آموزان پایه ششم ابتدایی صورت گرفت. طرح این پژوهش شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. آزمودنی‌های این پژوهش 56 نفر از میان دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی شهرستان سرپل زهاب در سال تحصیلی 94-93 بودند که به شیوه‌ی «نمونه گیری خوشه ای تصادفی» انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. افراد انتخاب شده از دو کلاس به شکل تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفته و هر یک از گروه‌های مورد مطالعه در مدت یک ماه و 10 جلسه‌ی آموزشی 50 دقیقه‌ای، تحت دو شیوه‌ی آموزشی تلفیقی (تعاملی تجربی) و شیوه‌ی مرسوم مدارس قرار گرفتند. ابزار اندازه‌گیری متغیرهای مورد مطالعه‌یک پرسشنامه‌ی 50 سؤالی بود که با مطالعه‌ی منابع علمی مرتبط و با بهره‌گیری از نظرات متخصصان در حوزه‌ی آموزش و سلامت تهیه گردیده است. این آزمون به شیوه­ی دو گزینه‌ای صحیح- غلط و سواد سلامت آزمودنی‌ها را به شکل کلی و در سه مؤلفه‌ی آن شامل: (سواد بهداشتی، سواد درمانی و سواد پیشگیرانه) مورد ارزیابی قرار می‌دهد. روایی این ابزار با روش‌های آماری و نظرسنجی از صاحب‌نظران تعیین گردیده و پایایی ابزار نیز به شیوه‌ی محاسبه‌ی ضریب همسانی درونی پاسخ‌های داده شده توسط تعداد 50 نفر از افراد جامعه‌ی آماری و با به کارگیری آزمون آلفای کرونباخ معادل (0.798) برای کل پرسشنامه، و برای سه مؤلفه‌ی سواد بهداشتی (0.841)، سواد درمانی (0.753)، و سواد پیشگیرانه (0.776) تأیید گردید.. تحلیل داده‌ها در دو بخش و با استفاده از آماره‌های توصیفی (میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر نمره) و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل و آزمون تجزیه و تحلیل کوواریانس) صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آموزش به شیوه‌ی تلفیقی (تعاملی –تجربی) در قیاس با روش معمول به شکل معناداری سبب ارتقاء میزان و سطح سواد سلامت (25.448=F ، 0.000=Sig)، سواد بهداشتی (24.189=F ، 0.000=Sig)، سواد درمانی (18.371=F ، 0.000=Sig)، و سواد پیشگیرانه (8.501=F ، 0.005=Sig)، در افراد گروه آزمایش گردیده است.

 

واژه‌های کلیدی: یادگیری تلفیقی، تعاملی تجربی، سواد سلامت، سواد درمانی، سواد بهداشتی، سواد پیشگیرانه.

 

 

 

 

 

 

 

(1-1) مقدمه:

 

تا پیش از سال 1980، بیشتر روش‌های آموزشی، مبتنی بر انتقال دانش با تأکید بیشتر بر نتیجه‌ی یادگیری بودند، نه فرآیند یادگیری. هدف از آموزش، توانا کردن دانش آموختگان برای دریافت اطلاعاتی بود که توسط متخصصان تأیید شده و معلمان – که تنها وسیله‌ی انتقال دانش به دانش آموزان منفعل هستند – انتقال می‌دادند. تانگهاناکانوند (2006) معتقد است که در این وضعیت، معلمان به عنوان انتقال دهندگان اطلاعات، و دانش آموزان به منزله‌ی دریافت کنندگان منفعل دانش انتقال یافته از سوی معلمان، شناخته می‌شدند. این روش، کمترین میزان شرکت فعالانه‌ی دانش آموزان را در نظر می‌گرفت و برای تغییر آن، دگرگونی ای اساسی در ساختار تعلیم و تربیت پیشنهاد گردیده است (نفیسی و همکاران، 1390، ص 128).

 

با درک این نیاز آموزشی، تلاش‌های بسیاری از ناحیه پژوهشگران صورت گرفته است تا بتوانند روش‌هایی مناسب برای آموزش بیابند و تأثیر این روش‌ها را در پژوهش‌های میدانی به آزمایش بگذارند. از جمله‌ی این تلاش‌ها، که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است، استفاده از روش‌های آموزشی تلفیقی در آموزش و فعالیت‌های یاددهی یادگیری است.

 

مطرح شدن برنامه‌های درسی تلفیقی در آموزش بیشتر از آنکه به محاسن این برنامه‌ها برگردد، مربوط به معایب برنامه‌های درسی موضوع محور و سنتی است. در برنامه‌های درسی سنتی، محتوای دروس برای دانش آموزان به صورت خشک، بی روح، انتزاعی و غیر منطبق با کیفیت یادگیری در محیط طبیعی ارائه می‌گردد. و هر چه به عمق موضوع‌های آموزشی افزوده می‌شود، جدایی از زندگی بیشتر می‌گردد. این رویکرد، یادگیرنده را به سوی یک بعدی بودن، اعتقاد بدون دلیل و رقابت به جای همکاری سوق می‌دهد (شعبانی، 1387، ص 89). لذا این اندیشه که برنامه‌های آموزش و پرورش زمینه‌یادگیری انفعالی اندیشه‌های راکد را فراهم می‌سازد، به کرات مورد نقد قرار گرفته است به گونه‌ای که وایتهد اظهار ناراحتی می‌کند که به دلیل تجمع بی هدف دانش انبوه، راکد و بدون استفاده در دانش آموزان، تفکر و اندیشه در آن‌ها متوقف شده است (مهرمحمدی و احمدی، 1380، ص 200).

 

اما در نقطه مقابل این موضوع، برنامه‌های درسی تلفیقی وجود دارند که در آن دانش آموزان ارتباط برنامه‌ها را با زندگی واقعی و عینی در می‌یابند و توانایی مواجهه با مسائل زندگی در آن‌ها به وجود می‌آید. این برنامه‌های زمینه ساز رشد روزافزون دانش و اطلاعات دانش آموزان، دارای انعطاف با برنامه‌های زمان بندی مدارس، موجد شرایط لازم برای تحقق شرایط یادگیری مؤثر فراگیران و پرورش دهنده‌ی مهارت‌های فکری سطح بالا در یادگیرندگان می‌باشند (مهرمحمدی و احمدی، 1380، ص 210 تا 212). استفاده از روش‌های تلفیقی برای آموزش مسائل مربوط به زندگی واقعی افراد بیشتر از سایر موضوعات آموزشی مورد توجه بوده است. از جمله‌ی موضوعات مهم آموزشی مرتبط با زندگی واقعی، مباحث مرتبط با سلامت و سواد سلامت است. بنا به تعریف، سواد سلامت میزان ظرفیت فرد برای کسب، تفسیر و درک اطلاعات اولیه و خدمات سلامتی است که برای تصمیم‌گیری متناسب لازم است (بوهلمن و همکاران، 2004). سواد سلامت حاصل تشریک مساعی عوامل اجتماعی و فردی بوده و به نگرانی‌ها و ابعاد سواد در زمینه سلامتی می‌پردازد (طهرانی بنی هاشمی و همکاران، 1386، ص 2).

 

یکی از اهداف اصلی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در کل جهان، کمک به بهبود سلامت شهروندانشان است. برخورداری از سواد سلامت به طور بالقوه برای توانمندسازی افراد به منظور مدیریت بهتر سلامت و بیماری خود، بهبود پیشگیری، تشخیص فعال و درمان دقیق تر، و تسهیل ارتباط بین متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و بیماران، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین می‌تواند به دسترسی برابر به مراقبت‌های بهداشتی با تسهیل سازی فرآیند دسترسی کمک نماید (کمیته سواد سلامت دیجیتال شهروندان اروپا، 2014، ص 2). اما با وجود اهمیت بسیار زیاد سواد سلامت، به این موضوع در ایران چندان پرداخته نشده است، لذا این مطالعه با هدف بررسی تأثیر محیط‌های یادگیری تلفیقی (تعاملی – تجربی) بر آموزش سواد سلامت دانش آموزان پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 94-93 شکل گرفته است.

 

(1-2) بیان مسئله:

 

سلامت یکی از نعمات الهی است که خداوند به انسان ارزانی داشته و بدیهی است که انسان برای حفظ آن باید تلاش کند، سلامت به عنوان یک ارزش فردی و اجتماعی، بر طبق اساسنامه سازمان جهانی بهداشت و از دیدگاه همه ملت‌ها و نزد همه مکاتب، یکی از مهم‌ترین و ابتدایی ترین حقوق و نیازهای بشری تلقی شده است و دست یافتن به بالاترین سطح آن از اهداف اجتماعی و ملی تمام دولت ها به حساب می‌آید. هر کشوری برای دستیابی به اهداف بهداشتی مورد انتظار خود اقداماتی را در سطح ملی پیش بینی می‌کند و با ترسیم چشم اندازهای آینده، بررسی و شناسایی نیازهای بهداشتی خود، تعیین چالش های این حوزه، تدوین راهبردها و رویکردهای کلان و روش‌های اجرایی به طراحی برنامه‌های عمل اقدام می‌کند (اسکندری و رفیعی فر، 1384، ص 4).

 

اما به رغم بهبود در بهداشت جهانی در طول قرن بیستم، نابرابری‌های سلامت در حال افزایش است. شواهد نشان می‌دهد که کاهش نابرابری سلامتی نیازمند فعالیت در عرصه‌های تعیین کننده‌ی سلامت جوامع شامل: درآمد، آموزش، اشتغال، قدرت سیاسی و دیگر فاکتورهای مرتبط است (ماگفورد، 2010). در بین فاکتورهای مطرح شده، بحث آموزش، همواره نکته‌ای کلیدی به حساب آمده است.

 

مدارس به عنوان پایگاه‌های اصلی آموزش، از جمله‌ی ضروریات در روند دستیابی به سواد سلامت، و نهادی اساسی در ایجاد ثروت و سلامت در هر کشورند. از آموزش نیز به عنوان عاملی کلیدی در کاهش فاصله‌ی بین فقیر و غنی، یاد گردیده است و می‌توان گفت ارتباطی قوی بین فقر و ضعف سلامت وجود دارد (بانک جهانی، 1996). رابطه‌ی بین فقر و ضعف سلامت، یک رابطه ساده نیست. این رابطه، یک رابطه‌ی چند وجهی و دو طرفه است. ضعف سلامت می‌تواند یک کاتالیزور برای حرکت مارپیچی فقر و فقر نیز به نوبه‌ی خود می‌تواند به ایجاد و تداوم ضعف سلامت منجر شود (گرانت، 2005، ص 4).

 

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

 

تبیین و درک فرآیند یادگیری همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های انسان بوده است و هنوز هم بسیاری از رموز آن پوشیده مانده است (پلیهال و بورن، 1997). از جمله‌ی موضوعات چالش انگیز در زمینه‌ی یادگیری در مدارس، بحث سلامت و سواد سلامت دانش آموزان است که از پایه اول ابتدایی تا عالی‌ترین مراحل دانشگاهی همواره مورد توجه قرار دارد. بر این اساس برنامه‌ریزی پیرامون مسائل بهداشتی و سلامت دانش آموزان به منظور ارتقاء آگاهی و توسعه فرهنگ بهداشتی این گروه، از اهمیت و اولویت خاصی برخوردار است.

 

سواد سلامت از جمله‌ی موضوعاتی است که در صورت محدود بودن، با رفتارهای بهداشتی ضعیف، خودمدیریتی ناکارآمد در بیماری‌های مزمن، افزایش بستری شدن در بیمارستان‌ها و افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی در ارتباط است (دی والت و مک نیل، 2013، ص 3). در حالی که، بهداشت و سلامتی از حقوق انسانی کودکان هر جامعه محسوب می‌گردد و صاحب‌نظران، مسائل بهداشتی دانش آموزان را بعد از گروه مادر و کودک، در اولویت برنامه‌های بهداشتی قرار داده‌اند، زیرا این گروه از آسیب پذیرترین قشرهای جامعه در مقابل تهاجم انواع عوامل اجتماعی، روانی، و جسمانی می‌باشند و بیش‌ترین آسیب به آنان وارد می‌شود، حال آن که خود در ایجاد آن نقشی ندارند. بخش اعظم این آسیب ها ناشی از عدم وجود دانش، بینش و رفتارهای بهداشتی در افراد است در حالی که بشر دانش و تکنولوژی ممانعت از آن‌ها را در اختیار دارد (اسکندری و رفیعی فر، 1384، ص 7). بیش‌ترین آسیب‌های وارده از ناحیه آموزش‌های نامناسب در ارائه‌ی مفاهیم و موضوعات مرتبط با بهداشت است که در مدارس ارائه می‌شود. با وجودی که تجربه و تحقیق نشان داده است که کودکان و بزرگسالان زمانی که فعالانه در جریان یادگیری قرار می‌گیرند، بهتر و مؤثرتر یاد می‌گیرند (کریم زاده شیرازی و حیدرنیا، 1379، ص 28)، اما هنوز هم در بسیاری از روش‌های آموزش معمول مدارس، از شیوه‌های غیرفعال و نامناسب آموزشی استفاده می‌شود.

 

بر این اساس ضرورت و اهمیت پژوهش حاضر را از جوانب زیر می‌توان تبیین نمود. در جنبه‌ی اول ضعف آموزش‌های مرسوم و موجود در مدارس برای انتقال مفاهیم بهداشتی به دانش آموزان است. ضعف عمده‌ی بسیاری از آموزش‌های موجود، در عدم تلفیق این آموزش‌ها با زندگی واقعی کودکان است. موضوعی که به کارگیری آموخته‌های فراگیران را در زندگی شخصی بسیار محدود می‌نماید. در دیدگاه دوم اهمیت توجه به سواد سلامت دانش آموزان و مباحث مرتبط با سلامت است که به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی در سطوح بالا مورد توجه قرار دارد. و دیگر اینکه بر اساس تئوری راجکی (1982) که «تجربه ی مستقیم را در برابر تجارب غیر مستقیم» مطرح نمود، استفاده از محیط‌های تجربی می

 

 

مهارت‌های زندگی از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی ………………………………………  14

 

خود آگاهی و همدلی …………………………………………………………………..  15

 

روش آموزش مهارت‌های زندگی برای ایجاد خود آگاهی و همدلی ……………  15

 

مهارت ارتباط مؤثر‌، روابط بین فردی ……………………………………………….  16

 

مهارت تصمیم‌گیری / حل مسأله ……………………………………………………..  17

 

مهارت حل مسأله ……………………………………………………………………..  19

 

مهارت تفکر خلاق / تفکر انتقادی …………………………………………………….  21

 

مهارت‌های مقابله با هیجانات و استرس ………………………………………………  21

 

آموزش آرام‌سازی ………………………………………………………………  23

 

آموزش گفتگوی درونی مثبت ………………………………………………….  23

 

اجرای مهارت‌های ده‌گانه زندگی ……………………………………………………………  24

 

خود آگاهی …………………………………………………………………………….  24

 

مهارت‌های ارتباطی …………………………………………………………………..  24

 

همدلی ………………………………………………………………………………….  24

 

مهارت‌های بین فردی …………………………………………………………………  25

 

مهارت‌های حل مسأله …………………………………………………………………  25

 

مهارت‌های تفکر خلاق ………………………………………………………………..  25

 

مهارت‌های مقابله با هیجانات …………………………………………………………  25

 

مهارت‌های تصمیم‌گیری ………………………………………………………………  26

 

مهارت‌های تفکر انتقادی ………………………………………………………………  26

 

مهارت‌های مقابله با استرس ………………………………………………………….  26

 

خودشناسی و مقابله با تنش‌های درونی و برونی ……………………………………………  26

 

همدلی: تخیل عاطفی ………………………………………………………………………..  28

 

توجه کردن ………………………………………………………………………………….  29

 

چک مجدد …………………………………………………………………………………….  29

 

پاداش همدلی ………………………………………………………………………………..  29

 

روابط بین فردی …………………………………………………………………………….  30

 

گوش دادن فعال ……………………………………………………………………………..  30

 

الف) علایم کلامی …………………………………………………………………….  31

 

ب) علایم غیرکلامی ………………………………………………………………….  32

 

مهارت گوش دادن چیست و چگونه آن را در خود تقویت کنیم؟ ……………………………  33

 

 

مزایای مهارت‌های زندگی ………………………………………………………………….  36

 

کنترل کارمندان ……………………………………………………………………….  37

 

برخورد با افراد خارج از سازمان …………………………………………………….  37

 

ایجاد اعتماد به نفس …………………………………………………………………..  37

 

راههای پیشبرد مهارتهای زندگی …………………………………………………………..  38

 

در مورد افسردگی چه می‌دانید؟ …………………………………………………………….  39

 

افسردگی چگونه احساسی است؟ ………………………………………………………  39

 

عواملی که در بروز افسردگی نقش دارند …………………………………………….  40

 

چه زمانی باید در جستجوی کمک بود؟ ………………………………………………..  40

 

چگونه به خود کمک کنید؟ …………………………………………………………….  41

 

چه کمکی در دسترس شماست؟ ……………………………………………………….  41

 

روان درمانی / مشاوره ………………………………………………………………..  42

 

استفاده از داروهای ضد افسردگی و عوارض مربوط به آن ………………………….  42

 

چگونه می‌توان به فردی که افسرده است کمک کرد؟ …………………………………  42

 

استرس ………………………………………………………………………………………  43

 

استرس‌ها چه اثری بر ما دارند؟ ………………………………………………………  43

 

شش اشتباه رایج در مورد استرس …………………………………………………….  44

 

انواع استرس ………………………………………………………………………….  45

 

استرس حاد ……………………………………………………………………………  45

 

استرس‌های حاد دوره‌ای ……………………………………………………………….  46

 

استرس مزمن …………………………………………………………………………  48

 

استرس: چه وقت و چگونه می‌توانیم کمک بگیریم؟ …………………………………..  49

 

اعتیاد چیست؟ ……………………………………………………………………………….  49

 

مواد مخدر …………………………………………………………………………………..  50

 

انواع مواد مخدر …………………………………………………………………………….  50

 

سستی‌زا ……………………………………………………………………………….  51

 

توهم‌زا …………………………………………………………………………………  55

 

توان‌افزا ……………………………………………………………………………….  59

 

مراحل اعتیاد ………………………………………………………………………………..  61

 

توصیه پیشگیرانه (دوستانه) به جوانان و نوجوانان ………………………………………..  61

 

توصیه پیشگیرانه به والدین …………………………………………………………………  62

 

علل و انگیزه‌های گرایش به اعتیاد …………………………………………………………  65

 

اصولی‌ترین راه پیشگیری اعتیاد و درمان معتادان …………………………………………  67

 

چرا جوانان مواد مخدر مصرف می‌کنند؟ …………………………………………………..  68

 

عوارض و خطرات مصرف مواد مخدر ……………………………………………………  74

 

عوارض و خطرات مصرف مواد مخدر (ویژه نوجوانان و جوانان) …………………  74

 

علل گرایش جوانان و نوجوانان به سوء مواد اعتیاد آور (ویژه جوان و نوجوانان) ….  78

 

نقش خانواده در آگاه سازی جوانان و نوجوانان ……………………………………………..  81

 

نکاتی که باید در آموزش مهارت‌های زندگی مربوط به منع مواد مخدر باشد ……….  85

 

حقایقی در مورد مواد مخدر …………………………………………………………………  86

 

تحقیقات انجام شده در مورد مهارت‌های زندگی …………………………………………….  87

 

بررسی تحقیقات انجام شده در داخل ایران ……………………………………………  87

 

بررسی تحقیقات انجام شده در خارج کشور …………………………………………..  90

 

 

 

فصل سوم: فرایند پژوهش

 

مقدمه ………………………………………………………………………………………..  100

 

روش تحقیق …………………………………………………………………………………  100

 

جامعه آماری‌، حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری ………………………………………………  100

 

ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها ………………………………………………………………….  101     روش‌های آماری …………………………………………………………………………………………………..  102

 

 

 

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش

 

آمار توصیفی ………………………………………………………………………………..  104

 

آمار استنباطی ……………………………………………………………………………….  110

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهاد

 

بحث و نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………….  126

 

جمع‌بندی کلی ……………………………………………………………………………….  130

 

محدودیت‌ها ………………………………………………………………………………….  131

 

پیشنهادها …………………………………………………………………………………….  131

 

پیوست ……………………………………………………………………………………….  133

 

فهرست منابع………………………………………………………………………………… 137

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                           صفحه

 

 

 

 

 

جدول 4-1: توزیع فراوانی و درصد گروه آزمایش و کنترل ………………………………  104

 

جدول 4-2: توزیع فراوانی و درصد رشته تحصیلی ……………………………………….  105

 

جدول 4-3: توزیع فراوانی و درصد رشته تحصیلی گروه آزمایش ………………………..  106

 

جدول 4-4: توزیع فراوانی و درصد رشته تحصیلی گروه کنترل ………………………….  106

 

جدول 4-5: جدول آماره‌های خلاصه ……………………………………………………….  107

 

جدول 4-6: آماره‌های خلاصه گروه آزمایش ……………………………………………….  108

 

جدول 4-7: آماره‌های خلاصه سن گروه کنترل …………………………………………….  109

 

جدول 4-8: آزمون t دو نمونه‌ای مستقل ……………………………………………………  110

 

جدول 4-9: آماره‌های خلاصه ………………………………………………………………  110

 

جدول 4-10: آزمون t تک نمونه‌ای ………………………………………………………..  111

 

جدول 4-11: آماره‌های خلاصه مربوط به خودآگاهی ………………………………………  111

 

جدول 4-12: آزمون t دو گروه وابسته ……………………………………………………..  112

 

جدول 4-13: آماره‌های خلاصه مربوط به روابط بین فردی ……………………………….  112

 

جدول 4-14: آزمون t دو گروه وابسته ……………………………………………………..  113

 

جدول 4-15: آماره‌های خلاصه مربوط به تصمیم‌گیری ……………………………………  113

 

جدول 4-16: آزمون t دو گروه وابسته ……………………………………………………..  114

 

جدول 4-17: آماره‌های خلاصه مربوط به تفکر خلاق و تفکر انتقادی …………………….  114

 

جدول 4-18: آزمون t دو گروه وابسته ……………………………………………………..  115

 

جدول 4-19: آماره‌های خلاصه مربوط به مقابله با هیجان و استرس ……………………..  115

 

جدول 4-20: آزمون t دو گروه وابسته ……………………………………………………..  116

 

جدول 4-21: آماره‌های خلاصه …………………………………………………………….  116

 

جدول 4-22: آزمون t دو گروه وابسته ……………………………………………………..  117

 

جدول 4-23: آماره‌های خلاصه  ……………………………………………………………  117

 

جدول 4-24: ضریب همبستگی پیش آزمون ……………………………………………….  118

 

جدول 4-25: ضریب همبستگی پس آزمون ………………………………………………..  121

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                           صفحه

 

 

 

 

 

نمودار 4-1: توزیع درصد گروه آزمایش و کنترل …………………………………………  104

 

نمودار 4-2: توزیع درصد رشته تحصیلی ………………………………………………….  105

 

نمودار 4-3: توزیع درصد رشته تحصیلی گروه کنترل ……………………………………  106

 

هیستوگرام 4-4: سن گروه کنترل و آزمایش ……………………………………………….  107

 

هیستوگرام 4-5: سن گروه آزمایش …………………………………………………………  108

 

هیستوگرام 4-6: سن گروه کنترل…………………………………………………………… 109

 

 

 

 

 

چکیده

 

از جمله پدیده‌هایی که در به وجود آمدن بزه‌ها موثر است اعتیاد به مواد مخدر است و از آنجا که پیشگیری مقدم بر درمان است طراحی دوه‌های آموزشی مهارت‌های زندگی جهت پیشگیری اولیه مناسب است.

 

هدف از این پژوهش تعیین تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر پیشگیری از اعتیاد است.

 

روش‌ها: مطالعه حاضر نیمه تجربی بوده و نمونه‌های آن از بین دبیرستان‌های پسرانه شهر پاکدشت به ترتیب به تعداد 30-31 انتخاب شده‌اند. نمونه‌گیری پس از اطلاع رسانی بصورت تصادفی ساده صورت گرفت. دوره آموزش مهارت‌های زندگی با برنامه‌ریزی مجزا برای نوجوانان در هشت جلسه در نیمه دوم سال 88 اجراگردید. اطلاعات مورد نیاز قبل و بعد از آموزش توسط دو پرسشنامه (پرسشنامه استاندارد نگرش سنج به اعتیاد – پرسشنامه پژوهشگر ساخته آموزش مهارت‌های زندگی) جمع‌آوری گردید و از طریق نرم‌افزارو آزمون آماری t زوج بوسیه نرم‌افزار SPSS مورد آنالیز قرار گرفت.

 

نتایج: یافته‌ها نشان داد میانگین نمره پس آزمون در دانش‌آموزان بالاتر از میانگین نمره پیش‌آزمون بوده و تحلیل داده‌ها بیانگر تفاوت معنی‌دار بین نتایج دو آزمون بود. بدین ترتیب آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش گرایش به سوء مصرف مواد مخدر تاثیر دارد.

 

واژه‌های کلیدی: آموزش، مهارت‌های زندگی، اعتیاد، پیشگیری.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

بسیاری از افراد در روبرو شدن با مسائل زندگی‌، فاقد توانایی‌هایی لازم و اساسی هستند‌، و همین امر آنان را در مواجه با مسائل و مشکلات زندگی روزمره پریشان و آسیب‌پذیر می‌کند.امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که سرعت‌، پیشرفت علمی به واسطه ارتباطات و تعامل‌ها به قدری زیاد شده که تا به حال نظیر نداشته و از سویی پیچیده و پیچیده‌تر شده آنچنان که دانشمندان علوم تربیتی نیز برای ارائه راههای طرحهایی جهت سازگاری با چنین محیطی نتوانسته‌اند همگام و همسو اظهار نظر و پیشنهاد داشته باشند در عین حال باید راه با سرعت و با دقت پیموده شود بی‌تردید طی طریق هرچه آگاهانه‌تر باشد آسیب‌پذیری کمتر خواهد بود. انسانها به ویژه نوجوانان بر دانش و مهارتهای فراوانی مسلط شوند. آنان لازم است دانش و مهارت‌های ضروری را از بزرگان بیاموزند و تمرین کنند. این علوم و فنون را درونی نمایند تا بتوانند به خوبی با چالش‌های اقتصادی‌، زیست محیطی و اجتماعی که فرا راه خود و توسعه جهان قرار دارد رویا رو شوند. تسلط بر مهارتهای زندگی‌، قدرت‌، یادگیری دانش و مهارت پیچیده‌ای را که در آینده مورد نیاز بشر است امکان پذیر می‌سازد. مهارت‌های اساسی زندگی انسان را قادر می‌سازد که دانش و نگرش و ارزش‌های خود را به عمل آورد و به افراد کمک می‌کند تا در وضعیت‌های مختلف با سایرین به نحو مطلوب و شایسته‌ای ارتباط برقرار کنند تا هم خود فرد و هم دیگران راحت زندگی نمایند. (امیرحسینی‌، 1383‌، ص14)

 

مهارتهای زندگی عبارتند از: رفتار سازگار و مثبت که افراد را توانمند می‌سازد تا به طور مؤثر با نیازها و چالشهای زندگی روزمره برخورد نمایند (بهداشت جهانی – 1999) تمرین مهارتهای زندگی در جامعه کنونی ما ایرانیان به طور اجمال چنین می‌تواند باشد:

 

«توانایی‌هایی برای انجام رفتارهای مثبت و از ارزشی است تا فرد بتواند استعدادهای خدادادی خویش را متبلور سازد به ارزشها و جایگاهش در هستی پی ببرد و از طریق ارائه ی تفکر فردی و خدمات اجتماعی اهمیت در ارزش خویش بیابد و به سازگاری با خود و محیط اطرافش بر مبنای دانسته‌ها عمل کند. (امیرحسینی‌، 1383‌، ص 15) در ایران هم بحث آموزش مهارتهای زندگی از چندین سال قبل شروع شده است اما هیچ وقت برنامه‌ی منسجم و سازمان متولی شخصی برای ارائه ی این آموزشها در نظر گرفته نشده آموزش و پرورش‌، وزارت علوم که بزرگ ترین متولی آموزش در ایران هستند هنوز تکلیف خود را با آموزش مهارت‌های زندگی» شخصی نکرده‌اند در حالی که عوارض بی‌توجهی به این موارد گریبان گیر دانش‌آموزان و جامعه ایرانی شده است.

 

کاهش سن اعتیاد و افزایش آسیب‌های روانی و اجتماعی‌، کاهش سن مبتلایان به ایدز‌، افزایش بزه‌های جنسی و… از این موارد است.مهارتهای زندگی در واقع یک برنامه‌ی پیشگیری است که برای اولین بار از سوی سازمان بهداشت جهانی در سال 1992 به صورت رسمی در سطح کشورهای جهان در حال توسعه مطرح شد. (صادق‌الحسینی 85‌، ص 4) با توجه به تحقیق حاضر آموزش مهارتهای زندگی بر کاهش مصرف مواد مخدر محققان زیادی تاثیر مثبت مهارتهای زندگی بر کاهش سوء مصرف مواد مخدر را تاکید می‌کند. افراد معتاد توانایی خود را برای مقاومت در برابر زندگی از دست می‌دهند و این مسئله اغلب در رفتارهای خود تخریبی در جمعیت  معتاد جامعه و اقشار آسیب‌پذیر که اغلب جوانان و نوجوانان هستند منجر می‌شوند. اعتیاد اختاپوس و شریان حیاتی یک ملت را آرام آرام قطع می‌کند. ملتی که دچار اعتیاد شود. هویت خویش را از دست می‌دهد و پر کاهی خواهد شد که تندباد حوادث به هر طرف که بخواهد می‌بردش. امروز جامعه شناسان برای تحلیل علل رویکرد جوانان به اعتیاد بیشتر از روی ناآگاهی آنان انگشت می‌گذارند‌، تربیت سوء‌، جهل و بی‌سوادی‌، فقدان ارزشهای اعتقادی‌، بی‌ایمانی‌، فقر فرهنگی و… نیز می‌تواند عامل رواج اعتیاد باشند. افرادی که از رشد فرهنگی با این برخوردار نباشند و آگاهی و مهارتهای زندگی را ندانند دچار از خود بیگانگی می‌شوند. و وقتی خودش نباشد آدمی از چه دفاع کند؟ وقتی خودش نباشد آدمی نیست به چه چیزی حمیت ورزد؟

 

طبق آمار تقریبی خوشبینانه تعداد معتادان به مواد مخدر در کشور ما حدود دو میلیون نفرتخمین زده می‌شود. چنانچه دایره ارتباطی هر فرد معتاد را فقط به چهار نفر محدود نماییم، غریب به هشت میلیون نفر از مردم مستقیم یا غیر مستقیم با مسئله اعتیاد در تماس و یا درگیر می‌باشند به همین جهت سعی همه‌ی خیراندیشان کشور در این است تا وفاق و یکدلی واقعی در امر مبارزه با این بلای خانمان‌سوز به دست آید. (آتشین‌، 1380‌، ص 11-13)

 

 

 

اهمیت و ضرورت مسئله

 

 مهارت‌های زندگی چیست؟

 

امروزه علی رغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه‌های زندگی‌، بسیاری از افراد در رویارویی با مسائل زندگی فاقد توانایی لازم و اساسی هستند و همین امر آنان را در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی روزمره و مقتضایات آن آسیب‌پذیر نموده است پژوهش‌های بی‌شماری نشان داده‌اند که بسیاری از مشکلات و اختلالات روانی- عاطفی  ریشه‌های اجتماعی دارند.

 

در سال 1993 م. به منظور ارتقای سطح بهداشت روانی و W.H.O  با توجه به این امر سازمان بهداشت جهانی پیشگیری از آسیب‌های روانی اجتماعی‌، برنامه ای جامع را با عنوان «آموزش مهارت‌های زندگی» تدارک دید. از آن زمان به بعد این برنامه در کشورهای زیادی اجرا شده و مورد بررسی قرار گرفته و به نظر می‌رسد که یک برنامه جامع بین فرهنگی باشد. آموزش از کسب دانش شروع شده و تا تبدیل آن به یک نگرش و ظهور آن به صورت رفتار ادامه می‌یابد.

 

 

 

گرایش جوانان به سمت انواع مواد صنعتی و شیمیایی زنگ خطری است که جامعه را تهدید می‌کند.

 

کشف نمونه‌های زیادی از آمپولها‌، قرص‌ها و پودرهای مختلف با اسامی گوناگون اصلی و تجاری و معامله آنها در بازار غیر قانونی در تهران و شهرستانها بیانگر این واقعیت تلخ است که تا تقاضا وجود داشته باشد عرضه مواد نیز جریان خواهد داشت. و این در حالیست که اثرات این قبیل مواد‌، به مراتب خطرناک‌تر و ویرانگر‌تر از مصرف تریاک‌، شیره و … می‌باشد.

 

مصرف کاغذ‌های آغشته به LSD (معروف به اسید)‌، آمپولها بویژه مور فین با نام‌های تمجیزک‌، جس نور و … و عرضه مواد مجهول و ناشناخته با عنوان قرص کوکائین در مناطق شمالی تهران‌، مصرف اکستازی (معروف به X) در پارتی‌های شبانه و انواع و اقسام آمفتامین‌ها تماماً از جمله تهدیدهای جدی تلقی می‌گردد که مستلزم عنایت ویژه توسط مسئولین سیاست گزاران و برنامه‌ریزان کشور می‌باشد. در همین راستا ضرورت آموزش‌های عمومی و تخصصی بیش از پیش احساس می‌شود. مسلماً جامعه آماری ما 19 میلیون دانش آموز است که بنا به دلایل مختلف منجمله حس کنجکاوی‌، تعامل با دنیای خارج از طریق وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌ای‌، فقدان شناخت لازم در خصوص مواد اعتیاد آور‌، ضعف در تصمیم گیری بالاخص در زمان تعارف از سوی دوستان‌، میل به کسب نتیجه از طریق تجربه شخصی در خصوص پدیده‌های مجهول و… بیشتر در معرض خطر هستند. (صرامی‌، 1382‌، ص 8)

 

بنابراین ضرورت آموزش مهارتهای زندگی انکار ناپذیر است. پیشگیری از اعتیاد‌، یعنی به کارگیری اقداماتی که منجر به کاهش ابتلای افراد به اعتیاد می‌شود. پیشگیری شامل اقداماتی است برای کاهش عواملی که افراد را در معرض خطر قرار می‌دهد و افزایش عواملی که افراد را از مصرف مواد حفظ می‌کند. بنابراین‌، شناسایی کامل این عوامل در هر منطقه‌، به مؤثر بودن فعالیتهای پیشگیری کمک خواهد کرد.

 

مهم ترین شیوه‌های پیشگیری عبارتند از:

 

 

• آموزش دادن و آگاه کردن جامعه از خطرات و مضرات مواد.

 

• برنامه‌ریزی فعالیت‌های سالم و سازنده برای اوقات فراغت

 

• تقویت دانش و توانایی افراد جامعه برای شناخت و حل مشکلات خود

 

• کمک به حل مشکلات افرادی که دچار گرفتاری‌های حاد شده و در معرض خطر قرار دارند

 

عوامل مسبب اعتیاد متعدد می‌باشد. بنابراین نمی‌توان فقط با به کار گرفتن یک روش‌، بر تمام این عوامل تاثیر گذاشت و باید

 

 

انجام شده

 

2-1- آموزش                                                                                                             11

 

2-2-مفهوم آموزش مربی                                                                                                            12

 

2-3- مفهوم تربیت                                                                                                      12

 

2-4- مفهوم ترکیبی تعلیم وتربیت در آموزش وپرورش                                                                   14

 

2-5- آموزش مربی مبتنی بردستاورد                                                                                             15

 

2-6- مفهوم تربیت مربی                                                                                                             16

 

2-7- مهارت های اساسی مربی                                                                                                   17

 

2-7-1- مهارت های علمی واطلاعاتی                                                                                          17

 

2-7-2- مهارت های حرفه ای                                                                                                   17

 

2-8- ویژگی های مهم مربیان                                                                                                      17

 

2-8-1- ویژگی های یک مربی خوب از نظر صاحب نظران                                                                  18

 

2-9-آموزش چند رسانه ای مربیان                                                                                   18

 

2-10- صلاحیت های مربیان پیش دبستانی                                                                                   20

 

2-10-1- مربی پیش دبستانی ،هست ها و باید ها                                                                          21

 

2-10-2- تعهد                                                                                                                          22

 

2-10-3- حساسیت                                                                                                                              24

 

 2-10-4- کاردانی                                                                                                                   26

 

2-10-5- توانایی سازماندهی                                                                                        28

 

2-11-تعریف آموزش ضمن خدمت                                                                                                      31

 

2-11-1-انواع آموزش های ضمن خدمت                                                                                   32

 

2-11-2-تاریخچه آموزش ضمن خدمت                                                                                      32

 

2-11-3-اهمیت وضرورت آموزش ضمن خدمت                                                                          33

 

2-11-4-اهمیت آموزش ضمن خدمت در ایران                                                                             33

 

2-11-5- هدف از آموزش های ضمن خدمت                                                                                34

 

 2-11-6- انواع دوره های ضمن خدمت                                                                                       35

 

2-11-6-1-دوره های حضوری                                                                                                             35

 

 2-12-تاریخچه آموزش ضمن خدمت در جهان                                                                            36

 

2-12-1- آموزش ضمن خدمت در انگلستان                                                                                  37

 

 

2-12-2-   آموزش ضمن خدمت درمالزی                                                                                      38

 

2-12-3- آموزش ضمن خدمت در سوئد                                                                                      38

 

2-12-4- آموزش ضمن خدمت در آلمان                                                                                                40

 

2-12-5-  آموزش ضمن خدمت در ایران                                                                                     40

 

2-13- پیشینه تحقیق                                                                                                                  41

 

2-13-1- تحقیقات داخلی                                                                                                          41

 

2-13-2- تحقیقات خارجی                                                                                                       44

 

فصـل سوم:روش تحقیق

 

3-1- مقدمه                                                                                                                             49

 

 3-2- روش تحقیق                                                                                                                  49

 

3-3- جامعه آماری                                                                                                                   49

 

3-4-حجم نمونه                                                                                                       50

 

3-5-روش جمع آوری اطلاعات                                                                                                50

 

3-6-  روش ها وابزار تجزیه وتحلیل اطلاعات                                                                   51

 

فصـل چهارم:نتایج 

 

 4-1- یافته های تحقیق                                                                                               53                                                                                       

 

4-2-مقدمه                                                                                                              53

 

4-3- بررسی توصیفی اطلاعات                                                                                      54

 

4-3-1- توصیف نمونه تحقیق برحسب شرکت در دوره آموزشی                                              54

 

4-3-2-توصیف نمونه تحقیق برحسب جنسیت                                                                   55

 

4-3-3-توصیف نمونه تحقیق برحسب تحصیلات                                                                56

 

4-4-یافته های مربوط به فرضیه ها                                                                                  57

 

4-4-1-آزمون فرضیه 1                                                                                               57

 

4-4-2-آزمون فرضیه 2                                                                                               58

 

4-4-3-آزمون فرضیه 3                                                                                               60

 

فصـل پنجم:بحث ونتیجه گیری

 

5-1- بحث ونتیجه گیری                                                                                             65                                                                                                        5-2- محدودیت های تحقیق                                                                                         65                                                                                                                                           5-3- پیشنهادات اجرایی                                                                                               65

 

5-4- پیشنهادات تحقیق                                                                                                66

 

منابع فارسی                                                                                                              67

 

منابع غیر فارسی                                                                                                         69

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول4-1- توزیع فراوانی ودرص برحسب شرکت در دوره آموزشی                                      54

 

جدول 4-2-توزیع فراوانی ودرصد نمونه برحسب جنسیت                                                     55

 

جدول4-3-توزیع فراوانی ودرصد نمونه برحسب تحصیلات                                                 56

 

جدول4-4-نتایج آزمون tمستقل آزمون فرضیه 1                                                                57

 

جدول4-5-نتایج آزمون تحلیل کواریانس درخصوص فرضیه1                                                       58

 

جدول 4-6-نتایج آزمونtمستقل در خصوص فرضیه2                                                          59

 

جدول 4-7-نتایج آزمون تحلیل کواریانس در خصوص فرضیه2                                               59

 

جدول 4-8 نتایج آزمون tمستقل در خصوص فرضیه 3                                                        60

 

جدول 4-9 –نتایج آزمون تحلیل کواریانس درخصوص فرضیه 3                                            60

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودار

 

 

 

54

 

55

 

56

 

 

 

 

 

چکیده

 

هدف کلی این تحقیق بررسی تاثیر دوره های آموزشی تربیت مربی پیش از دبستان بر ایجاد صلاحیتهای مربیان مراکز پیش دبستانی در شهر بندرعباس است. جامعه مورد بررسی این تحقیق مربیان مراکز پیش دبستانی در شهر بندر عباس ناحیه یک به تعداد 400 نفر می باشد که از بین تعداد 60 نفر به روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی میدانی پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بدون مداخله بوده و روش آماری جهت تجزیه و تحلیل داده ها از دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی با کمک نرم افزار spss می باشد که در آمار توصیفی از روش های میانگین ،میانه ،انحراف میعار ،درصد ،نمودارفراوانی و در آمار استنباطی از آزمون های آماری  t-test و تحلیل کواریانس استفاده شده است. ابزار گرد آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است که براساس یافته های پژوهش در میان نمونه های تحقیق این نتایج حاصل گردید: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که بین میزان صلاحیت مربیانی که در دوره های آموزشی تربیت مربی پیش از دبستان شرکت کرده اند و مربیانی که در این دوره ها شرکت نکرده اند ،تفاوت معنی داری وجود دارد وبین میزان صلاحیت در تدریس مربیانی که در دوره های آموزشی تربیت مربی پیش از دبستان شرکت کرده اند و مربیانی که در این دوره ها شرکت نکرده اند ،تفاوت معنی داری وجود دارد و همچنین بین نمره ارزشیابی مربیانی که در دوره های آموزشی تربیت مربی پیش از دبستان شرکت کرده اند و مربیانی که در این دوره ها شرکت نکرده اند ،تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

کلید واژه ها: صلاحیت مربیان- دوره پیش دبستانی –دوره آموزشی

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

1-1– مقدمه

 

مجموعه تدابیری که با استفاده از امکانات موجود برای رسیدن به هدفی مورد استفاده قرار میگیرد ،روش گفته می شود که نهایتا به یادگیری در فراگیران منجر می شود. هر روش آموزشی و تدریس دارای معیارها و شرایط خاصی است که در زیر به برخی از این معیارها اشاره می شود. یک روش مطلوب ،اولا و قبل از هر چیز باید با پایه های بیولوژیکی و روانی رفتار انسانها هماهنگی داشته باشد. ثانیا دارای اعتبار و ارزش منطقی و همسو و هم جهت با روشهای معتبر کسب دانش باشد ،ثالثا با اصول و ایده ال های انسانی همدم وسازگار باشند و بالاخره دارای ارزش و اعتبار تربیتی باشد. مربیان ممکن است در مورد سلامت مطالب اطلاعات داشته باشند ولی روش آموزشی مناسب برای دستیابی به اهداف آموزشی و انتقال مطالب و دانش به فراگیران را بخوبی ندانند. روش های تدریس فراوان و متعدد هستند که هر کدام شرح مفصل و طولانی دارد هر یک از روش های آموزشی به تنهایی مزایا و معایبی دارد و از اینروست که غالباً بکارگیری مجموعه ای از روشهای تدریس وآموزش توصیه می شود تا کارآیی و اثربخشی بیشتری به همراه داشته باشد(کشاورزی و رهگذر،1389).

 

آموزش نیروی انسانی از مقوله هایی است که انسان از دیرباز با آن سروکار داشته است. با پیشرفت جوامع و ایجاد مشاغل و سازمان ها، ضرورت این امر بیش از پیش احساس میگردد، به طوری که در حال حاضر بقای سازمان ها منوط به آموزش است (فردانش و کرمی، 1387).

 

تحولات اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی قرن بیستم منجر به تغییراتی در مسیر تعلیم و تربیت شد و موجب گردید جایگاه و نقش دانش به منظور پاسخگویی به نیازهای فردی برای داشتن زندگی مطلوب ،به نحو قابل ملاحظهای کاسته شود. این تحولات موجب ورود فنون و مهارتها به برنامه های درسی و پدید آمدن آموزش حرفه ای در نظام تعلیم و تربیت شد (مرجانی و زیبا کلام، 1382).

 

تاثیر دوره های آموزشی تربیت مربی پیش از دبستان بر ایجاد صلاحیتهای مربیان مراکز پیش دبستانی از جمله آموزش هایی است که از جمله اهداف پژوهش حاضر است.

 

 

 

 

 

1-2– بیان مسأله

 

از چالش های اصلی که نظام آموزشی همواره با آن مواجه است پاسخگویی به نیازهای محیط کار است. در دنیای امروز به جای اینکه مشاغل به افراد دارای دانش و تخصص نیاز داشته باشند به خاطر تغییری که در ماهیت کار ایجاد شده است ،به افرادی نیاز دارند که دارای مجموعهای از مهارتها باشند(کرمی و مومنی، 1387).

 

نیروی انسانی در دنیای رقابتی با ارزش می باشد و به دید یک سرمایه به آنها نگاه میشود و برای اینکه از ارزش آن کاسته نشود نیاز به ترمیم و آموزش مدون طی یک فعالیت سازمانی برنامه ریزی شده دارند(سایبانی و بروشان، 1387).

 

قرن حاضر،قرن اختراعات،اکتشافات و پیشرفتهای سریع در زمینه های مختلف صنعت و تکنولوژی است. امروزه باتوجه به تغییرات تکنولوژیکی فراوانی که در جوامع بشری صورت پذیرفته است ،مشاغل موجود در سازمانها نیز تحول یافته اند و انسانهای مورد نیاز این مشاغل افرادی نیستند که تنها در یک موضوع شغلی مهارت و دانش داشته باشند،بلکه جوامع نوین به انسانهای متخصصی نیاز دارند که بتوانند با بینش مناسب ،مجموعه ا ی از مهارتهای مختلف را در مشاغل متعدد به کار گیرند. انسانهایی که با خلاقیت ،ابتکار،دانش و مهارت گسترده ،ضمن انجام دادن بهینه ماموریتهای شغلی ،به تحقق اهداف سازمانی خود کمک کنند (معصومی،1380).

 

نیروی انسانی کارآمد و متخصص یکی از اساسی ترین عوامل موثر در توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی هر کشور محسوب می شود و آموزش و تجهیز نیروی انسانی به مهارتها و تخصص های مورد نیاز هر شغل از مهمترین راههای رسیدن به اهداف توسعه به حساب می آید.بین آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر از یک سو و تحقق فرایند رشدو توسعه اجتماعی و اقتصادی از سوی دیگر رابطه ای متقابل وجود دارد که پویایی آن در درجه اول به سطح تکامل کیفی و میزان اطلاعات و دانش فنی کارکنان بستگی مستقیم دارد(اسماعیلی،1380).

 

آموزش همواره به عنوان وسیله ای مطمئن برای بهبود کیفیت عملکرد و حل مشکلات سازمان مد نظر بوده ونبود آن یکی از اساسی ترین مسائل اساسی و حاد هر سازمان است. کلیه برنامه ها و فعالیتهای آموزشی ضمن خدمت باید به طور سیستماتیک مورد ارزشیابی قرار گرفته و از منابع ارزشیابی برای اطلاع و تکمیل برنامه ها و فعالیتهای آموزشی ضمن خدمت استفاده شود(فتحی واجارگاه،1373).

 

حرفه ای شدن معلمان بر جنبه های تکنیکی و حرفه ای تدریس و ارتقاء موقعیت اجتماعی حرفه معلمی متمرکز است. حرفه ای شدن فرایندی است که به وسیله آن انجام یک حرفه یا شغل مستلزم داشتن مهارتهای ویژه ای میشود. معلم حرفه ای باید درک عمیق تری از دانش محتوایی ،رشد کودک ،سبکهای یادگیری ،راهبردهای تدریس و مجموعه ای جدید از ارزش ها همراه با احترام به تفاوتهای فردی ،همکاری با همکاران و گرفتن بازخورد مداوم از تدریس قابلیت هدایت ،و تغییر و ارتباط موثر داشته باشد. رویکردهای جدید در تربیت و آموزش مداوم معلمان ،بر اساس توسعه مفهوم رویکرد سیستمی به آموزش ،در نظر گرفتن تدریس به عنوان فعالیت حرفه ای و سیایت های حمایت کننده توسعه حرفه ای به وجود آمده وآموزش نیاز مداوم زندگی حرفه ای معلمان شده است(وایلانت،2007).

 

آموزش وپرورش برای تحقق اهداف خود همه ساله به برگزاری دوره های آموزشی برای مربیان پیش دبستانی اقدام می نماید. با توجه به پویایی فرایند آموزش ،یکی از ارکان مهم این فرایند بررسی تاثیر دوره ای آموزشی بر صلاحیت مربیان پیش دبستانی می باشد،لذا در این پژوهش سعی می شود تا تاثیر دوره های آموزش ضمن خدمت بر صلاحیت مربیان پیش دبستانی بندرعباس مورد مطالعه قرار گیردو سوال اصلی این تحقیق این است که دوره های آموزشی برگزار شده برای مربیان پیش دبستانی بر صلاحیت آنان موثر است.

 

1-3- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

 

عصر کنونی را عصری میدانند که هدف آموزش و پرورش تنها انتقال میراث فرهنگی و تجارب بشری به نسل جدید نیست ،بلکه رسالت آموزش و پرورش ایجاد تغییرات مطلوب در نگرش ها ،شناخت هاو در نهایت رفتار انسان ها است. در به انجام رساندن این رسالت در آموزش و پرورش همه کشورها از جمله ایران ،معلمان نقشی اساسی و بسیار مهم به عهده دارند ،زیرا علاوه بر داشتن نقش هدایتی و حمایتی ،مسئوولیت انتقال فرهنگ ایرانی ،اسلامی و جهانی ،ایجاد تغییرات مطلوب در کودکان ، نوجوانان و جوانان را بر عهده دارند. در جهان امروزمربی شایسته مربی است که بداند چرا آموزش میدهد؟ به چه کسی آموزش می دهد؟ چه مطالبی را آموزش می دهد؟ چگونه آموزش می دهد؟ کجا آموزش می دهد؟ با چه ابزار و روش هایی آموزش می دهد؟ چگونه ارزشیابی میکند؟ مربی شایسته مربی است که راه و رسم چگونه آموختن و چگونه اندیشیدن و چگونه زیستن را به کودکان می آموزد و به خودسازی و دانش افزایی خود نیز توجه دارد. اینچنین مربی باید علاقه به کار مربی داشته باشد، خوب انتخاب و تربیت گردد و برای ایفای نقش های وی شرایط لازم فراھم شود و مورد تکریم قرار گیرد. به همین منظور ،بهره گیری از تجارب جهانی(تاریخی و تطبیقی) ضرورت دارد. با توجه به نفش آموزش و اهمیت فرایند آموزش نیروی انسانی در ادامه حیات هر سازمان و لزوم برنامه ریزی دقیق و طراحی مناسب دوره های آموزشی ،ارزشیابی آموزش های ارائه شده ضروری به نظر می رسد. در واقع اجرای دوره های آموزشی به دنبال خود مساله ارزشیابی دوره ها و برنامه ها را مطرح می کندکه از پایه ای ترین و بنیادی ترین مراحل برنامه ریزی آموزشی محسوب می شود. ارزشیابی دوره های آموزشی فرایندی جامع و کلی است که مجموع نتایج حاصله از محیط پیرامون سیستم برنامه ریزی آموزشی و عملکرد درونی سیستم آموزشی را روشن می نماید و مسائل و مشکلات سیستم را به مسئولان باز می شناساند و آنان را در رفع تنگناها و بهبود کلی و کیفی سیستم برنامه ریزی آموزشی در سازمان یاری می کند(گلابی،1369).

 

با توجه به اهمیت و جایگاه آموزش ،به ویژه آموزش ضمن خدمت در جهان و علاقه پژوهشگر به آموزش نیروی انسانی و اعتقاد به ضرورت آموزش مربیان پیش دبستانی و همچنین کاربردی بودن موضوع مورد مطالعه و باتوجه به هدف کلی و اساسی تحقیق ،این موضوع برای پژوهش انتخاب شد. همچنین منابع محدود مالی هر سازمان ایجاب می کند تا با بررسی دقیق روند کار در گذشته از دوباره کاری و صرف هزینه های بی مورد و اتلاف وقت و هدر دادن نیروی انسانی و دیگر منابع جلوگیری بعمل آید و آموزشهایی ارائه شود که ضمن تغییر گرایش و بینش فرد در بعد مثبت آن و انطباق فرد با سازمان توانسته باشد در کارایی و انجام موفق وظایف محوله در حد مطلوب مفید واقع شود. نتایج این پژوهش می تواند به عنو