1-6-2. محدودیت­های غیر قابل کنترل.. 10

 

 

1-7. پیش فرض­های پژوهش.. 10

 

 

1-8. تعریف واژه­ها و اصطلاحات تحقیق.. 10

 

 

1-8-1. هواداران.. 10

 

 

1-8-2. رفتار.. 11

 

 

1-8-3. رفتار ناهنجار.. 11

 

 

1-8-4. رفتار مثبت (بهنجار):.. 11

 

 

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش

 

 

2-1. مقدمه.. 14

 

 

2-2. مبانی نظری.. 14

 

 

2-2-1. تعریف هوادار.. 14

 

 

2-2-2. رفتار ناهنجار هواداران.. 15

 

 

2-2-2-1. تعریف پرخاشگری.. 16

 

 

2-2-2-1-1. انواع پرخاشگری.. 17

 

 

2-2-2-2. تعریف خشونت.. 18

 

 

2-2-2-3. تعریف اوباشگری.. 18

 

 

2-2-2-4. تعریف رفتار ضد اجتماعی.. 20

 

 

2-2-3. علل و عوامل پرخاشگری و خشونت.. 20

 

 

2-2-3-1. علل اجتماعی- فرهنگی.. 20

 

 

2-2-3-2. علل روانی.. 21

 

 

2-2-3-3. علل محیطی.. 22

 

 

2-2-4. نظریه­های حیطه­ی پرخاشگری و خشونت.. 22

 

 

2-2-4-1. تئوری یادگیری اجتماعی.. 22

 

 

2-2-4-2. نظریه ناکامی- پرخاشگری.. 24

 

 

2-2-4-3. نظریه طرحواره ذهنی.. 26

 

 

2-2-4-4. نظریه­های تأثیر گروهی، رفتار جمعی و وندالیسم.. 27

 

 

2-2-5. پارادایم خشونت و پرخاشگری.. 28

 

 

2-2-5-1. پارادایم زیست­شناختی.. 28

 

 

2-2-5-2. پارادایم روانشناختی.. 28

 

 

2-2-5-3. پارادایم جامعه­شناختی.. 28

 

 

2-2-5-3-1. چشم انداز مارکسیستی.. 29

 

 

 

2-2-5-3-2. چشم­انداز رفتارگرایانه (مکتب آکسفورد).. 30

 

 

2-2-5-3-3. چشم­انداز انسان شناسی.. 30

 

 

2-2-5-3-4. مکتب لیسستر.. 31

 

 

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

 

 

2-3. پیشینه تحقیق.. 32

 

 

2-4. مدل نظری پژوهش.. 51

 

 

2-5. جمع­بندی.. 52

 

 

3-1. مقدمه.. 54

 

 

3-2. روش تحقیق.. 54

 

 

3-3. جامعه و نمونه­های تحقیق.. 54

 

 

3-4. ابزار تحقیق.. 55

 

 

3-5. روش جمع­آوری اطلاعات.. 56

 

 

3-6. روش تجزیه و تحلیل داده­های تحقیق.. 56

 

 

فصل چهارم: یافته های پژوهش

 

 

4-1. مقدمه.. 58

 

 

4-2. آمار توصیفی.. 58

 

 

4-2-1. توصیف ویژگی­های جمعیت­شناختی آزمودنی­ها.. 58

 

 

4-3. آمار استنباطی.. 60

 

 

.. 60

 

 

4-3-2. پایایی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران هندبال.. 61

 

 

4-3-3. تحلیل عاملی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران هندبال   62

 

 

4-3-3-1. عامل محیطی.. 63

 

 

4-3-3-2. عامل فرهنگی.. 64

 

 

4-3-3-3. عامل امنیتی.. 65

 

 

4-3-3-4. عامل حمایتی.. 66

 

 

4-3-3-5. عامل روانی.. 67

 

 

4-3-3-6. عامل مدیریتی.. 68

 

 

4-3-4. شناسایی گویه­های پرسشنامه بر اساس تحلیل عاملی.. 69

 

 

4-3-5. میزان اهمیت گویه­ها.. 70

 

 

4-3-6. آزمون کالموگراف اسمیرنوف.. 72

 

 

4-3-7. اولویت­بندی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران هندبال   72

 

 

4-3-8. بررسی همخطی چند‌گانه عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران   73

 

 

4-3-9. تحلیل مسیر.. 75

 

 

4-3-10. بررسی اثرات مستقیم در مدل عوامل مؤثر با رفتار مثبت   77

 

 

4-3-11. بررسی اثرات غیرمستقیم در مدل عوامل مؤثر با رفتار مثبت   79

 

 

4-3-12. بررسی اثرات کل در مدل عوامل مؤثر با رفتار مثبت.. 80

 

 

4-3-13. شاخص­های برازندگی مدل عوامل مؤثر با رفتار مثبت.. 82

 

 

فصل پنجم : خلاصه ، بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات

 

 

5-1. مقدمه.. 86

 

 

5-2. خلاصه پژوهش.. 86

 

 

5-3. بحث و نتیجه­گیری.. 92

 

 

5-4. پیشنهادها.. 106

 

 

5-4-1. پیشنهادهای کاربردی.. 106

 

 

5-4-2. پیشنهادهای پژوهشی.. 108

 

 

منابع و مآخذ

 

 

فهرست منابع…………………………………………………….112

 

 

پیوست­ها

 

 

پیوست…………………………………………………………………………………………126

 

 

جوامع امروزی از طریق کسی یا راهی با داشتن هویت­های مختلف از قبیل ورزشکاران، مربیان، اعضای سازمان­های ورزشی، طرفداران سازمان یافته از یک باشگاه ورزشی، خبرنگاران ورزشی با ورزش سر­و کار دارند. جهان ورزش اغلب به عنوان یک جهان کوچکتر از جامعه در نظر گرفته می­شود و ارزش­های اجتماعی، باورها و هنجارهای جامعه به صورت گسترده­تر در آن منعکس می­شود. در عین حال این جهان کوچکتر نیز ارزش­ها و قواعد خاص خود را ایجاد می­کند که گاهی اوقات به جامعه منتقل می­شود. بسیاری از گروه­های مختلف طرفدار ورزش هستند و بین این گروه­ها مرزهایی می­باشد، که نشان می­دهد افراد در چه موقعیتی در گروه­ها تعامل­شان شروع می­شود و در چه وضعیتی به پایان می­رسد. جامعه­شناسان، بسیاری از گروه­های هوادار را به عنوان پلی میان فرد و جامعه­ای بزرگتر در نظر می­گیرند، چرا که آن­ها ممکن است به عنوان ابزار قدرتمند برای کنترل اجتماعی و یا حتی تغییرات اجتماعی خدمت کنند (کلومنیز، 2005). همچنین رهبران ورزش اظهار می­دارند که به طور کلی تماشاگران در عمل ورزش مؤثر هستند. لارسون بر این عقیده است که هواداران مؤلفه­ی اصلی در ورزش هستند چرا که آنها به طور مستقیم یک محیط اجتماعی برای ورزشکار فراهم می­کنند (به نقل از کامکاری و همکاران، 2013). ورزش عواقب مثبت و همچنین عواقب منفی برای افراد و گروه­ها در سراسر جهان دارد. ورزش به طور جدی زندگی روزمره مردم، وضعیت آن­ها، روابط نژادی، سبک لباس، زبان و ارزش­های اخلاقی آن­ها را تحت تأثیر قرار می­دهد. همانطور که در جنبه­های دیگر زندگی اجتماعی می­تواند رفتار منحرف وجود داشته باشد، در ورزش نیز شاهد گسترش بسیار این پدیده هستیم. رفتار منحرف به آسانی در دنیای ورزش مشاهده شده است. از مشکلات رایج جامعه در جهان ورزش کج­رفتاری تماشاگران است. بسیاری از رفتار­های منحرف در داخل و خارج از ورزشگاه، همچنین بین افراد و گروه تماشاگران به تدریج در حال افزایش هستند. انواع بسیاری از انحراف­ها از قبیل جرم و جنایت، استفاده از مواد مخدر، مواد سمی و خشونت و پرخاشگری وجود دارد. در بین رفتار­های منحرف، پرخاشگری تماشاگران به عنوان عنصر اساسی بسیاری از رویدادهای ورزشی در نظر گرفته شده است (کلومنیز، 2005). مسابقات ورزشی ممکن است تماشاگران را در موقعیت­هایی قرار دهد که شرایط، قوانین و هنجار­ها به راحتی نقض شود و منجر به مواجهه با پرخاشگری و خشونت شود (هنری و همکاران، 2011). هر چند خشونت و پرخاشگری در ورزش پدیده­ای نو ظهور نیست اما امروزه افزایش یافته به طوری که ممکن است خطر نابودی فرهنگ ورزش را در پی داشته باشد (وثوقی و خسروی نژاد، 1388). بنابراین توجه به عواملی که موجب پرخاشگری هواداران می­شود امری ضروری است. از طرف دیگر، تنها نباید به عواملی که خشونت را در هواداران تشدید می­کند، تأکید کرد؛ بلکه ضروری است به عواملی که موجب بهبود رفتار­های ناهنجار و منحرف هواداران می­شود توجه کافی نمود. این پژوهش در صدد است تا به شناسایی عواملی که در بهبود رفتار هواداران هندبال مؤثر است، بپردازد.

 

 

1-2. بیان مسأله

 

 

امروزه ورزش از ضروری­ترین نیازها و اساسی­ترین نهادهای جوامع بشری است، به طوری­که کمتر کشوری را می­توان یافت که فاقد سازمان ورزشی باشد (وثوقی و خسروی نژاد، 1388). ورزش و فعالیت­های مربوط به آن، بخش عمده­ای از زمان و انرژی افراد هر جامعه را به خود اختصاص داده و جایگاه مهمی در فرهنگ جوامع پیدا کرده است. چنانکه بررسی ورزش در یک جامعه، بدون آگاهی از ارزش و کیفیت ریشه­های فرهنگی آن امکان پذیر نیست (شفر،1992). شناخت انسان به عنوان اصلی­ترین عنصر تشکیل­دهنده سیستم اجتماعی همواره مورد توجه محققان بوده است. اینکه چرا انسان به گونه­های مختلفی رفتار کرده و در شرایط مشابه رفتارهای متفاوتی را از خود نشان می­دهد، در حیطه انگیزش قرار دارد. انگیزش شاخصی از هیجان و گرایش رفتاری است که به صورت مستقیم با فعالیت­های تبلیغاتی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و به طور غیر مستقیم با تجربه­های شخصی به وجود آمده و موجب بروز رفتار می­گردد. نظریه­پردازانی نظیر هرزبرگ (1950)، انگیزش را به عنوان یک عامل اثرگذار بر رفتار انسان­ها در برآورده کردن نیازها و خواسته­هایشان اعلام کرده­اند. چلیپ (2000)، اظهار می­دارد که عوامل انگیزشی، عواملی هستند که بر تمایلات افراد اثر داشته و سبب حضور آنان در مسابقات می­شوند (به نقل از تجاری و ترک فر، 1390). مطالعات نیز نشان داده است که ورزش بر انگیزش انسان­ها اثر­گذار و باعث افزایش ارتباط، غرور اجتماعی و اتحاد اجتماعی در بین گروه­ها شده و تماشاگران نیز به عنوان ارکان اصلی مسابقات ورزشی با خصوصیات رفتاری و اجتماعی متفاوت به تماشای مسابقات می­روند (پارکز و همکاران، 2003 ). انسان­ها، ورزش را به دلایل مختلفی تماشا می­کنند. برای برخی از تماشاگران، رویداد­های ورزشی سرگرمی فراهم می­کند. برای دیگران، تماشای ورزش یک فعالیت اجتماعی است که در آن افراد از زمینه­های فرهنگی و ملی مشابه جمع می­شوند تا یک تجربه­ی اجتماعی داشته باشند. برای برخی از طرفداران متعصب، تماشای ورزش مورد علاقه یا تیم­شان شبیه به یک تجربه­ی مذهبی است (جول و همکاران، 2011). به طور معمول گروهی از هواداران یک تیم ورزشی، با هماهنگ کردن کوشش­ها و فعالیت­های خود سعی می­کنند توفیق بیشتر تیم خود را دنبال کنند و تحقق بخشند. این کار برای آنها یک ارزش است. آنان گاهی در این هدف­گیری از هیچ کوششی حتی به قیمت ایجاد ناهنجاری و آسیب­های اجتماعی فروگذار نمی­کنند (کاظمی و همکاران، 1386). هواداران، افرادی هستند که به ورزش، تیم و یا ورزشکار خاصی علاقه دارند و امور مربوط به آنها را دنبال می­کنند. اکثر افرادی که یک مسابقه ورزشی را تماشا می­کنند، هوادار یکی از بازیکنان، یکی از دو تیم و یا در کل ورزش موردنظر هستند، ولی عده­ای از تماشاچیانی که رویدادهای ورزشی را از نزدیک یا از طریق وسایل ارتباط جمعی مشاهده می­کنند اغلب میل ندارند که به یک تیم یا ورزشکار نسبت داده شوند. در واقع هواداران، با ورزش و تیم مورد نظر خود رابطه هیجانی برقرار می­کنند. صفابخش (1382) اظهار نمود که 7/67 درصد از تماشاگرانی که برای تماشای مسابقات به ورزشگاه می­روند، هوادار نیز هستند (به نقل از واعظ موسوی و مسیبی، 1386). حضور در جمع باعث مى­شود تا افراد نسبت به اعمال خود کمتر احساس مسئولیت کنند. به بیان دیگر، جمع آنها را در مقام افراد از نظرها پنهان مى­سازد. بنابراین هنگام همکاری با دیگران شاید مایل باشند اعمالی انجام دهند که به تنهایی مستعد و قادر به انجام آنها نباشند، در نتیجه هر چه افراد به عنوان فرد، کمتر قابل تشخیص باشند بیشتر احتمال دارد که اعمال پرخاشگرانه از خود بروز دهند (کوئن، 1990). به عبارت دیگر هنگامی­ که هواداران از یکدیگر جدا باشند جلوه­ی خشونت کمتر خواهد بود (آبالاسی و کوجوکاریو، 2012). امروزه تماشاگران جایگاه ویژه­ای یافته­اند که این موضوع باعث شده است بررسی ابعاد مختلف حضور آنان در ورزش بیش از پیش اهمیت پیدا کند. یکی از این ابعاد، رفتار تماشاگران در ورزشگاه­ها در زمان برگزاری بازی­های مهم و حساس و نیز بعد از این بازی­هاست که همواره بیشترین توجه را در این زمینه به خود اختصاص داده است، زیرا این رفتارها به دلیل پیروی از هنجارهای خاص “رفتارهای جمعی”،  گاه منجر به آسیب­هایی شده­اند. (فتحی نیا، 1389). در واقع تماشاگران ممکن است در زمان مسابقات حساس، در موقعیتی قرار بگیرند که رفتار­های ناهنجار و پرخاشگرانه­ای از خود بروز دهند. خشونت و پرخاشگری پدیده­های روانی- اجتماعی هستند. از نظر مفهومی پرخاشگری، هرگونه رفتار هدایت شده نسبت به افراد است که با قصد آسیب رساندن باشد (آندرسون و بوشمن، 2002). خشونت و پرخاشگری ورزشی را می­توان رفتاری دانست که خارج از قواعد و هنجارهای ورزشی رخ می­دهد، موجب آسیب عمومی می­شود و ارتباط مستقیمی با اهداف رقابت ورزشی ندارد (تری و جکسون، 1985). پدیده­ی خشونت در سه سطح قابل تحلیل است: سطح اول مربوط به خشونت و پرخاشگری تماشاگران و هواداران مسابقات است که در قالب هواداری از تیم­های محبوب­شان علیه یکدیگر و گاه در مورد اموال و دارایی­های عمومی انجام می­پذیرد، سطح دوم خشونت و پرخاشگری علیه بازیکنان است و سطح سوم خشونتی است که بین بازیکنان در زمین مسابقه روی می­دهد. در بین سطوح سه­گانه ذکر شده، سطح اول به دلیل دامنه و عواقب وسیع­تر، در پژوهش­ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است (فتحی نیا، 1389).

 

 

لینچ (1991) اظهار می­دارد که شروع با تأخیر، یکی از دلایل برای رفتار ناشایست تماشاگران فوتبال است. همچنین ویکفیلد و همکاران (1996) نتیجه گرفتند که تجمع، راحتی صندلی و کیفیت اسکوربورد می­تواند به اندازه کافی تماشاگران را راضی نگه دارد تا با میل و علاقه، دوباره به ورزشگاه برگردند. در کشور ما نیز چندین تحقیق در این زمینه انجام شده است. رحمتی و محسنی ( 1382) متغیرهای اهمیت و حساسیت بازی، رتبه تیم مورد علاقه در جدول مسابقات و حرکات خشونت­آمیز و پرخاشجویانه بازیکنان را از عوامل اصلی پرخاشگری کلامی در میان تماشاگران معرفی کرده­اند. نورعلی وند (1386) مهم­ترین عوامل اثرگذار بر رفتارهای اوباشگرانه تماشاگران را هیجان­طلبی، گروه همسالان و تحریک مطبوعات ورزشی معرفی کرده است. هرچه ورزش در کشور ما به سمت جلو حرکت می­کند، بروز خشونت، ناهنجاری و مشکلات در میان تماشاگران افزایش پیدا می­کند که این موضوع به یک معضل اساسی در جامعه ورزش تبدیل شده است. روند رو به رشد ورزش و افزایش چشمگیر استقبال تماشاگران از این رویداد اجتماعی محققان را بر آن داشته که شیوه­ها و اصولی را طراحی نمایند که معایب ورزش را کاسته و بر جنبه­های مثبت آن بیافزاید (حسینی و همکاران، 1389). یکی از جنبه­های مثبت در ورزش تقویت رفتار بهنجار و مثبت هواداران از قبیل «احترام به قوانین حاکم بر سالن و رعایت نظم، عدم استفاده از الفاظ زشت و رکیک ، توجه و حفظ اموال عمومی ورزشگاه و …» می­باشد (شیلدز و همکاران، 2005).

 

 

بی­شک ورزش­های گروهی نسبت به سایر ورزش­ها از تعداد هواداران بیشتری برخوردار می­باشند. بدیهی است هندبال به عنوان یک ورزش تیمی، یکی از پرطرفدارترین رشته­های ورزشی در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر می­باشد که در مسابقات، افراد زیادی برای تماشای بازی در سالن حضور می­یابند. سالن هندبال نیز مانند استادیوم­های فوتبال یکی از مکان­هایی است که خشونت و پرخاشگری هواداران در آن به وفور دیده شده است.

 

 

با توجه به شواهد موجود، تحقیقات قبلی تنها عوامل اثر­گذاری که موجب خشونت و پرخاشگری تماشاگران می­شود را مورد بررسی قرار داده­اند و کمتر پژوهشی در زمینه شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود رفتار پرخاشگرانه هواداران ارائه شده است. بنابراین تحقیق حاضر سعی دارد تا به شناسایی عوامل مختلفی که موجب بهبود رفتار هواداران مسابقات لیگ برتر هندبال می­شود، بپردازد. همچنین با تعیین اینکه کدامیک از این عوامل بیشترین تأثیر را در بهبود رفتار هواداران ورزش در مسابقات لیگ برتر هندبال دارد، به مسئولین و مدیران این امکان را خواهد داد که اقدامات لازم را به منظور بهبود رفتار هواداران رشته­ی هندبال در پیش گیرند و رفتار مثبت را در آنها تقویت کنند. لذا هدف اصلی از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران ورزش در مسابقات لیگ برتر هندبال و در نتیجه کمک به فرهنگ­سازی در جهت اجرای هر چه بهتر مسابقات ورزشی می­باشد.

 

 

1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

ورزش و فعالیت­های مربوط به آنها در جوامع امروزی بسیار مهم هستند. در میان پدیده­های اجتماعی، ورزش به دلیل جاذبه­های خاص مخاطب بیشتری دارد. یکی از مهم­ترین پایه­های ورزش که شناسایی شده است، هواداران می­باشند (کامکاری و همکاران، 2013). خشونت­ها و اغتشاشات در ورزش کشور و به خصوص در میان هواداران در حال رشد است. خشونت در ورزش چه توسط بازیکنان و یا تماشاگران، علاوه بر محدودیت­هایی که برای یک تیم یا یک کشور از طرف مجامع ملی و بین­المللی بوجود می­آورد، تبعات منفی اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را نیز به همراه دارد. از نظر فرهنگی این­گونه برخوردهای ناشایست می­تواند وجهه­ی فرهنگی مردم یک جامعه را نزد دیگر جوامع تغییر داده و سبب ارائه تصویر نامناسب از ارزش­های یک جامعه گردد. علاوه بر آن ممکن است ضررهای مالی و جانی به همراه داشته باشد (لهسایی­زاده و همکاران، 1387). در حالی­که نهادهای حاکم بر ورزش، بسیاری از استراتژی­ها را برای رسیدگی به رفتار ناشایست تماشاگران ابداع کرده­اند، تحقیقات کمی بر روی ماهیت رفتار تماشاگران در سطح جامعه­ی ورزشی برای اطلاع رسانی این استراتژی­ها انجام شده است. پرداختن به رفتار ناشایست تماشاگران باید به سمت افزایش ورزش­های سازمان­یافته و تفریح و سرگرمی و مشارکت داوطلبانه اداره و هدایت شود ­(هوی، 2005).  با ناهنجاری­های موجود در محیط­های ورزشی باید به صورت منطقی، خردمندانه و علمی برخورد کرد. چه بسا پاره­ای تدابیر نامناسب نه تنها جو مسابقات و هواداران را بهبود نمی­بخشد بلکه باعث بروز تشنج و درگیری­های حاشیه­ای نیز می­گردد. بنابراین در درجه اول باید هواداران موجود در محیط­های ورزشی را از نظر خصایل عرفی، اجتماعی و روان­شناختی مورد بررسی و بازبینی دقیق قرار داد و بر مبنای شناخت درست نسبت به آنان برای رفع ناهنجاری­ها تلاش نمود. از طرفی تنها تلاش برای کاهش ناهنجاری­ها چندان اثربخش نخواهد بود بلکه توجه به رفتار­های بهنجار و تقویت آنها به همراه رفع ناهنجاری­ها، تأثیر بسزایی بر رفتار هواداران خواهد داشت. اینکه چه عواملی بر رفع ناهنجاری­ها و بهبود رفتار هواداران تأثیرگذار بوده و اینکه چه عواملی موجب بروز رفتار مثبت می­شود، سؤالی است که ذهن مدیران باشگاه­ها و مسئولین ورزشی را به خود مشغول کرده است. علاوه بر شناخت عواملی که موجب بهبود رفتار هواداران می­شود، اولویت­بندی کردن این عوامل نیز کمک بسیاری به مسئولین خواهد کرد. پژوهش­های گذشته تنها عواملی را که موجب خشونت هواداران می­شود مورد بررسی قرار داده­اند و مطالعات محدودی در زمینه­ی رفتار هواداران هندبال انجام گرفته است. با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر در نظر دارد عواملی را که موجب بهبود رفتار هواداران مسابقات لیگ برتر هندبال می­شود و رفتار مثبت و بهنجار را در آنها افزایش می­دهد، شناسایی و مورد بررسی قرار دهد تا با شناخت و اولویت­بندی این عوامل، راهکارهای جامعی را در اختیار مسئولین ورزش قرار دهد. همچنین با استفاده از نتایج این پژوهش، امکان برنامه­ریزی بهتر به منظور برگزاری مسابقات هندبال فراهم گردد و نیز موجب ارتقاء فرهنگ و ارزش­های جامعه­ی ورزش و بالطبع محیط اجتماعی شود.

 

 

1-4. اهداف تحقیق

 

 

1-4-1. هدف کلی

 

 

هدف کلی از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران لیگ برتر هندبال است.

 

 

1-4-2. اهداف اختصاصی

 

 

• تعیین گویه­های تبیین­کننده­ی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران ورزش

 

• ارائه­ی یک ابزار معتبر جهت بررسی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران ورزش

 

• تعی

 

 

 

1-8-2- تعاریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………………………………12

 

 

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

 

 

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………14

 

 

2-2- یوگا………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….14

 

 

2-2-1- تاریخچه یوگا………………………………………………………………………………………………………………………………………15

 

 

2-2- 2- فلسفه یوگا…………………………………………………………………………………………………………………………………………16

 

 

2-2- 3- فواید یوگا………………………………………………………………………………………………………………………………………….16

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                                                                               صفحه 

 

 

 

2-2- 4- انواع یوگا…………………………………………………………………………………………………………………………………………..18

 

 

2-2- 5- مراحل هشت­گانه یوگا……………………………………………………………………………………………………………………..19

 

 

2-2- 6- تمرینات یوگا……………………………………………………………………………………………………………………………………20

 

 

2-2- 6- 1-آسانا…………………………………………………………………………………………………………………………………………….21

 

 

2-2- 6- 1-1- تفاوت بین تمرینات بدنی یوگا(آسانا) و دیگر تمرینات بدنی………………………………………………22

 

 

2-2- 6- 1-2- مشخصات یک آسانای مطلوب…………………………………………………………………………………………… 23

 

 

2-2- 6 – 2- اصل ریلکس یا شاواسانا…………………………………………………………………………………………………………..23

 

 

2-2- 6- 2-1- کاربرد شاواسانا……………………………………………………………………………………………………………………..24

 

 

2-2- 6- 3- پرانایاما……………………………………………………………………………………………………………………………………..24

 

 

2-2- 6- 3-1- کاربرد پرانایاما…………………………………………………………………………………………………………………….25

 

 

2-3- ایروبیک(هوازی)………………………………………………………………………………………………………………………………….26

 

 

2-3- 1- مشخصات تمرین هوازی……………………………………………………………………………………………………………….2

7

 

 

2-3- 2- تأثیر تمرینات استقامتی بر روی اکسیداسیون چربی…………………………………………………………………..28

 

 

2-3- 3- تأثیر تمرینات استقامتی بر حداکثر اکسیژن مصرفی…………………………………………………………………..30

 

 

2-3- 4- تأثیر تمرینات استقامتی بر روی فشارخون………………………………………………………………………………….31

 

 

2-3- 5- تأثیر تمرینات استقامتی بر روی ضربان قلب……………………………………………………………………………….33

 

 

2-3- 6- سازگاری­های تنفسی با تمرینات استقامتی…………………………………………………………………………………34

 

 

2-3- 7- تأثیر تمرینات استقامتی بر روی ذخایر کراتین فسفات………………………………………………………………36

 

 

2-3-8- تأثیر تمرینات استقامتی بر روی سطح مقطع تارهای عضلانی……………………………………………………37

 

 

2-4 – ترکیب بدن……………………………………………………………………………………………………………………………………..38

 

 

2-4-1- عوامل اثرگذار بر ترکیب بدنی……………………………………………………………………………………………………..39

 

 

2-4-2- روش­های ارزیابی ترکیب بدن……………………………………………………………………………………………………..41

 

 

2-4-3- کاهش وزن …………………………………………………………………………………………………………………………………41

 

 

2-4-3-1- راه­های کاهش وزن و کنترل آن…………………………………………………………………………………………….42

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                                        صفحه

 

 

 

2-4-3-1-1- کاهش وزن با شیوه­ی رژیم غذایی……………………………………………………………………………………42

 

 

2-4-3-1-2- کاهش وزن با فعالیت ورزشی همراه با اصلاح الگوی تغذیه……………………………………………..42

 

 

2-4-3-1-3- کاهش وزن از طریق افزایش فعالیت بدنی……………………………………………………………………….43

 

 

2-4-4- مکانیزم  کاهش اشتها بر اثر ورزش……………………………………………………………………………………………43

 

 

2-5- استقامت قلبی- عروقی……………………………………………………………………………………………………………………44

 

 

2-5-1- حداکثر اکسیژن مصرفی……………………………………………………………………………………………………………..45

 

 

2-5-2- عوامل موثر بر حداکثر اکسیژن مصرفی……………………………………………………………………………………..46

 

 

2-6- فشارخون…………………………………………………………………………………………………………………………………………48

 

 

2-6-1- عوامل موثر بر فشارخون……………………………………………………………………………………………………………..48

 

 

2-6-2- پرفشارخونی………………………………………………………………………………………………………………………………..49

 

 

2-7- عوامل موثر بر ضربان قلب……………………………………………………………………………………………………………….51

 

 

2-7-1- مکانیزم­های کنترل کننده قلب…………………………………………………………………………………………………..52

 

 

2-7-1-1- مکانیزم­های عصبی………………………………………………………………………………………………………………….52

 

 

2-7-1-2- مکانیزم­های کنترلی هورمون­ها……………………………………………………………………………………………….53

 

 

2-7-1-3- درون­دادهای محیطی………………………………………………………………………………………………………………53

 

 

2-8- تنفس………………………………………………………………………………………………………………………………………………..54

 

 

2-8-1-ظرفیت حیاتی بافشار……………………………………………………………………………………………………………………54

 

 

2-8-2- حجم هوای بازدمی با فشار در یک ثانیه…………………………………………………………………………………….54

 

 

2-8-3- تهویه­ی ارادی بیشینه…………………………………………………………………………………………………………………55

 

 

2-8-4- تغییرات حجم ریوی……………………………………………………………………………………………………………………56

 

 

2-9- توان بی­هوازی…………………………………………………………………………………………………………………………………..56

 

 

2-9-1- عوامل موثر بر توان بی­هوازی………………………………………………………………………………………………………56

 

 

2-10- انعطاف­پذیری…………………………………………………………………………………………………………………………………58

 

 

2-10-1- روش­های توسعه­ی انعطاف­پذیری…………………………………………………………………………………………….58

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                                                                         صفحه

 

 

 

2-10-2- کاربردهای انعطاف­پذیری………………………………………………………………………………………………………….59

 

 

2-10-3- عوامل اثر گذار بر انعطاف­پذیری……………………………………………………………………………………………….59

 

 

2-11- قدرت عضلانی……………………………………………………………………………………………………………………………….61

 

 

2-11-1- عوامل موثر بر قدرت عضلانی……………………………………………………………………………………………………61

 

 

2-12- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….63

 

 

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

 

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………69

 

 

3-2- نوع پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

 

 

3-3- جامعه آماری و نمونه آماری………………………………………………………………………………………………………………69

 

 

3-4- مراحل انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..70

 

 

3-5- متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………70

 

 

3-5-1- متغیر مستقل………………………………………………………………………………………………………………………………..70

 

 

3-5- 2- متغیرهای وابسته…………………………………………………………………………………………………………………………70

 

 

3-6- ابزار اندازه­گیری و جمع آوری داده­ها……………………………………………………………………………………………….71

 

 

3-6-1- روش اندازه­گیری متغیرهای مورد بررسی……………………………………………………………………………………71

 

 

3-6-1-1- قد…………………………………………………………………………………………………………………………………………….71

 

 

3-6-1- 2- وزن…………………………………………………………………………………………………………………………………………71

 

 

3-6-1-3- ضخامت چین پوستی 4 موضع سه سر، فوق خاصره، شکم، ران……………………………………………71

 

 

3-6-1-3-1- ضخامت چین پوستی ناحیه­ پشت بازو………………………………………………………………………………..72

 

 

3-6-1-3-2- ضخامت چین پوستی ناحیه­ فوق خاصره…………………………………………………………………………….72

 

 

3-6-1-3-3- ضخامت چین پوستی ناحیه­ شکمی…………………………………………………………………………………….72

 

 

3-6-1-3-4- ضخامت چین پوستی ناحیه­ جلوی ران……………………………………………………………………………….72

 

 

3-6-1-4- نسبت کمر به لگن…………………………………………………………………………………………………………………….72

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                                                                         صفحه

 

 

 

3-6-1-5- توان هوازی……………………………………………………………………………………………………………………………….73

 

 

3-6-1-6- ضربان قلب………………………………………………………………………………………………………………………………..73

 

 

3-6-1-7- فشارخون…………………………………………………………………………………………………………………………………..74

 

 

3-6-1-8- شاخص­های ریوی……………………………………………………………………………………………………………………74

 

 

3-6-1-9- توان بی­هوازی عضلات پا………………………………………………………………………………………………………..74

 

 

3-6-1-10- انعطاف­پذیری………………………………………………………………………………………………………………………..75

 

 

3-6-1-10-1- انعطاف­پذیری بشین و برس…………………………………………………………………………………………….75

 

 

3-6-1-10-2- انعطاف­پذیری خیزتنه………………………………………………………………………………………………………75

 

 

3-6-1-11- قدرت دست…………………………………………………………………………………………………………………………..76

 

 

3-7- روش انجام تمرینات…………………………………………………………………………………………………………………………76

 

 

3-7-1- گروه ایروبیک……………………………………………………………………………………………………………………………….76

 

 

3-7-2- گروه یوگا……………………………………………………………………………………………………………………………………..77

 

 

3-8- روش­های آماری……………………………………………………………………………………………………………………………….78

 

 

 

فصل چهارم: یافته­های تحقیق

 

 

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….79

 

 

4-2- یافته­های توصیفی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….79

 

 

4-3- آزمون فرضیه­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………81

 

 

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

 

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..97

 

 

5-2- خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………..97

 

 

5-3- یافته­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..98

 

 

5-4- بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………………99

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                                                                         صفحه

 

 

 

5-4-1- عوامل ترکیب بدنی……………………………………………………………………………………………………………………….99

 

 

5-4-2- توان بی­هوازی و توان هوازی……………………………………………………………………………………………………..101

 

 

5-4-3- فشارخون سیستولی و فشارخون دیاستولی………………………………………………………………………………103

 

 

5-4-4- ضربان قلب…………………………………………………………………………………………………………………………………104

 

 

5-4-5- شاخص­های ریوی……………………………………………………………………………………………………………………..106

 

 

5-4-6- انعطاف­پذیری…………………………………………………………………………………………………………………………….107

 

 

5-4-7- قدرت دست………………………………………………………………………………………………………………………………109

 

 

5-5- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….110

 

 

5-6- پیشنهادهای تحقیقی……………………………………………………………………………………………………………………110

 

 

5-6- پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………………………………………..110

 

 

پیوست1. رضایت­نامه………………………………………………………………………………………………………………………………111

 

 

پیوست2. مشخصات فردی نمونه­ها………………………………………………………………………………………………………..112

 

 

منابع ومأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………………113

 

 

• مقدمه

 

امروزه توجه به کیفیت زندگی و تلاش برای ارتقاء سطح تندرستی و پیشگیری از امراض مختلف از اولویت­های ملی است و نه فقط مجامع علمی، تخصصی و طبی، بلکه عامه مردم نیز بطور روزافزونی از تأثیرات عمیق شیوه زندگی بر میزان سلامت جسمی و روحی و کیفیت زندگی، آگاه شده­اند. اهمیت فعالیت بدنی به عنوان بخش مکمل یک زندگی سالم گسترش یافته است. علاوه بر این، شواهد علمی دال بر فواید سلامت بخشی تمرین و ورزش در حال افزایش است (1). تمرین در پیشگیری از بیماری فقر حرکتی مؤثر است. بیماری فقر حرکتی ناشی از فعالیت جسمانی کم است. بیماران مبتلا به فقر حرکتی به کاهش انعطاف­پذیری، انحطاط قلب و عروق، ضعف عضلات و استخوان، سوء عملکردی روده و مثانه دچار می­شوند. عدم فعالیت جسمانی عامل خطرناکی در آمادگی برای امراض قلبی و سکته­ی قلبی است. به علاوه فشارخون و چاقی از عوامل  مهم و خطرناک مرتبط با امراض قلبی هستند که با تمرینات بدنی منظم قابل کنترل هستند(2).

 

 

گسترش شناخت رابطه روح، جسم و ذهن به تمایل فزاینده­ی انجام تمرینات سلامتی سنتی از قبیل یوگا منجر شده است. لغت یوگا خود به ذهن دانا و حکیم اطلاق می­شود، و به معنی وحدت و یگانگی است (3). هاتا یوگا از دو واژه­ تشکیل یافته­است. (ها) به معنای خورشید و (تا) به معنای ماه که به ترتیب به منزله روح و فکر آدمی می­باشند. در واقع این دو اشاره به انرژی مثبت و منفی بدن آدمی دارند که در یوگا به تعادل می­رسند (4). بیشتر سبک های یوگا بر اساس مسیر هشت گانه­ای شامل حرکات بدنی، تمرینات تنفسی، گام­های موثر بر تمرکز حواس، مراقبه و رفتارهای اخلاقی است، که در جهت تقویت تمرکز و آرام کردن فکر عمل می­کند. اگر ورزش یوگا به طور صحیح انجام شود می­تواند بر سطوح ساختاری، فیزیولوژی، احساسی-  روانی و روحی اثرات قابل توجهی بگذارد (5). تنفس خوب تأثیرات زیادی در کیفیت زندگی انسان می­گذارد. در واقع نه تنها ضامن سلامتی فیزیکی است, بلکه باعث تقویت حالات احساسی و هیجانی شده و تعادل روحی, روانی را نیز  به دنبال دارد (6). به اعتقاد سانگ فشارهای ذهنی و جسمی اساس نتیجه تنفس سریع­تر، ضربان قلب تندتر و انقباض رگ­های خونی می باشند که سبب می­شوند تا قلب سخت­تر کار کند و فشار خون بالا برود. در تمرینات یوگا به دلیل برقرار کردن ارتباط منظم با انجام آگاهانه­ی تمرینات بدنی، جریان خون تحریک شده و فشار خون بالا کاهش می­یابد (7). روش های یوگا می­تواند برای نیازهای مردم با هر وضعیت جسمی و هر سنی از 5 سال به بالا مناسب باشد. حتی اگر برخی از افراد نتوانند بعضی از فعالیت­های فیزیکی لازم را انجام دهند، باز هم قادر خواهند بود تا از تکنیک­های، تنفسی و تفکری آن بهره­مند گردند (8). اصول یوگا آرامش روانی، تعادل و هماهنگی ارکان روان انسان را تامین می­نماید و نوید دهنده­ی بهبود معنی­داری در بهزیستی جسمی و روانی است (9). چاقی یک مشکل همه­گیر تندرستی است و تقریبا 20 % بزرگسالان تا حدی دارای وزن زیادی هستند. چاقی و اضافه وزن رول مهمی را در بیماری­های گوارشی و مسائل بهداشتی و یا کوتاه شدن زمان زندگی بازی می­کنند (10). یوگا بهترین روش شناخته شده در ایجاد وضعیتی مناسب برای کنترل وزن محسوب می­شود. در این ورزش به گردش خون، تنفس و غده تیروئید که در کنترل وزن نقش اساسی دارد توجه شده­است. تمرین­های کششی و تنفسی یوگا علاوه بر تسکین عضلات و سیستم عصبی، مستقیما بر هضم غذا تأثیر می­گذارد و به متعادل شدن وزن کمک می­کند. علارغم توصیه پزشکان بر استفاده از پروتئین در کاهش وزن، یوگا بر آرامش فکری تاکید می­کند (11). عواملی همچون استقامت و قدرت عضلانی برای سلامتی مهم هستند. این عوامل در حفظ وضعیت قامت و بهبود ظاهر شخص مفید هستند؛ زیرا قدرت عضلانی محافظت کننده­ای نیرومند برای مفاصل است و از آسیب­های مفصلی می­کاهد. میلیون­ها نفر از مردم از کمر درد رنج می­برند و ضعف عضلات شکم و فقدان انعطاف­پذیری در این عارضه مؤثر است. تقویت عضلات و توسعه­ی انعطاف­پذیری به بهبود کمر درد کمک می­کند(3). کاهش در انعطاف­پذیری حتی موجب اختلال در حفظ راستای قامت و به دنبال آن بروز درد می­شود که در نهایت محدود شدن دامنه­ی حرکتی و یا درد مفصلی مزمن را به دنبال دارد. همچنین افزایش قدرت به بهبود و حفظ عضلات و مقدار سوخت و ساز پایه، کاهش خطر آسیب­ها، جلوگیری از پوکی استخوان، کاهش کمر درد، تسکین دردهای آرتروز، بهبود سلامت روانی و احتمالا کاهش و کنترل فشارخون، بهبود سطح کلسترول و به ویژه کنترل قند خون کمک می­کند(1). تحقیقات زیادی نشان داده­اندکه یوگا قدرت عضلات و انعطاف­پذیری را افزایش می­دهد(12, 13, 14, 15). همچنین امروزه متخصصان مختلف اروپایی و آمریکایی به این نکته پی برده­اند، که یوگا به دلایل علمی تسکین بخش اعصاب است، زیرا بیشتر ارگان­های بدن به وسیله­ی اعصاب کنترل می­شوند، که سرچشمه­ی آن­ها در ستون مهره­ها قرار دارند. همچنین اغلب درد­های مفصلی به وسیله­ی برخی از مهره­های تیره پشت تولید می­گردند؛ و یا جابجاشدن مهره­ها باعث ایجاد فشار بر روی سلسله اعصاب می­گردد (16).

 

 

یکی دیگر از ورزش­هایی که اخیرا در کشور ما بخصوص در بین زنان طرفداران زیادی پیدا کرده است، ورزش ایروبیک می­باشد. ورزش ایروبیک یا حرکات موزون به عنوان یکی از شیوه­های تمرینی برای کسب آمادگی جسمانی به کار می­رود. این شیوه تمرینی امروزه به شکل ورزشی مفرح و مهیج و پرطرفدار جلوه کرده و در دهه­ی ۱۹۶۰ سال­های آغازین خود را سپری کرد و در سال ۱۹۸0 در زمره­ی پر طرفدارترین ورزش دنیا به حساب آمد (17). این تمرینات علاوه بر ایجاد سازگاری­های قلبی- تنفسی به کارایی دستگاه تنفس می­افزاید. تمرین هوازی مداوم و با شدت متوسط به بالا علاوه بر کاهش تنش عضله (تنش عضله ممکن است، ایجاد درد کند) با کاهش در حالت اضطراب، فشارخون و ضربان قلب همراه است (18). مدارک قابل توجهی نشان می­دهند که شرکت در تمرین ایروبیک فواید فیزیولوژیک و روان شناختی مهمی دارد (19). همچنین ورزش ایروبیک سبب افزایش سطح بتا اندورفین که باعث بهبود افسردگی و مشکلات روانی می­شود، خواهد شد (20).

 

 

به نظر می­رسد یکی از روش­های تعاملی که بر ابعاد جسمانی انسان به خوبی تأثیر گذاشته و باعث پرورش آن­ها می­شود، تمرینات یوگا و ایروبیک ­باشد. از این­رو می­توان از این روش­ها­ برای بهبود بعضی اختلالات و بیماری­های روحی و جسمی افراد و یا به عنوان روش کمکی در درمان استفاده نمود. با توجه به اینکه  این دو ورزش در کشور ما هواداران زیادی پیدا کرده، لذا این پژوهش می­تواند اطلاعات مفیدی را در حیطه­ی تمرینات یوگا و ایروبیک و اثرات آن در اختیار محققین و متخصصان تربیت بدنی و علوم ورزشی قرار دهد.

 

 

1-2- شرح و بیان مسئله

 

 

پیشرفت تکنولوژی فعالیت انسان را از بدنی به فکری هدایت کرده­است. انسان امروز به میزان زیادی عدم فعالیت را تجربه می­کند که یک امر مهم در پیدایش بیماری­های مختلف است. این امر موجب به خطر افتادن سلامتی و کاهش عملکرد اعضای حرکتی، قلبی- عروقی،  دستگاه تنفس و دیگر اندام­های بدن می­گردد. کاهش توانایی­های عملکردی بدن انسان در دنیای مدرن، با افزایش بیماری­های فشارخون و چاقی همراه است. این بیماری­ها از جمله مواردی هستند که با فعالیت­های بدنی منظم می­توانند درمان شوند (21).

 

 

یکی از روش­های جدید که در این زمینه می­تواند مؤثر واقع شود، ورزش یوگا است. تمرینات یوگا باعث بهبود قابل ملاحظه­ای شاخص­های سلامت عمومی و قلبی­-­ عروقی و همچنین موجب بهبود جنبه­های مرتبط با سلامتی و آمادگی جسمانی می­گردد، بدون اینکه دارای اثرات جانبی نامطلوب خاصی باشد (22). همچنین تمرینات یوگا در بهبود عوامل روانی و کاهش اضطراب و استرس اثرگذار است (23). بر طبق نتایج تحقیق شستوپال شرکت دانشجویان درکلاس­های یوگا فواید جسمانی و روانی مثبتی را از طریق افزایش تغییرات در خود پنداری و عزت نفس و مولفه­های انعطاف پذیری و استقامت فراهم می­آورد(24). تمرینات یوگا علاوه بر بهبود چشم­گیر در انعطاف­ تنه و همسترینگ (25)، سبب افزایش قدرت و بهبود کارایی تنفس می­شود(26، 27). در بیماران مبتلا به سرطان، انجام تمرینات یوگا می­تواند علائم بیماری را کنترل کرده، استرس را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را ارتقاء بخشد (28). تمرینات یوگا باعث کاهش فعالیت سامانه­ی عصبی مرکزی و خودکار در طی تمامی حالت­های پراسترس می­شود و با کاهش فعالیت سامانه عصبی سمپاتیک سبب کاهش کاتکولامین پلاسما می شود، حتی در برابر برخی از تمرین­ها مانند پرانایاما، بسیاری از عوامل زیستی­ـ شیمیایی مانند کولین استراز سرم، لیپید سرم، کلسترول سرم و قند خون کاهش پیدا می­کند(29). در اغلب فعالیت­های بدنی، هدف انجام حرکات جسمانی بدون دخالت فکر است، اما در یوگا چنین نیست زیرا هدف نهایی انجام هر حرکت در کمال هوشیاری فکر می­باشد یا به عبارتی با اندیشه متمرکز، هر حرکت با بهره­گیری از فکر و فارغ از هر احساس دیگری انجام می­شود به همین جهت روح و جسم در تمرینات یوگا توام می­شوند (11). در طول جلسات یوگا تمرین ها در وضعیتی اجرا می شوند که در یک زنجیره از توالی حرکات به یکدیگر متصل هستند که این زنجیره­ها بدون تکرار است. شواهد نشان می­دهد که اجرای منظم این توالی حرکات باعث بیشتر شدن انعطاف پذیری جسمی، قدرت عضلات و افزایش زنده­دلی و کاهش فشارهای روانی می­شود و بیماری قلبی- عروقی را کاهش می­دهد (30).

 

 

اساس ورزش ایروبیک از حرکات موزون و سنتی کشورهای اروپایی است. شیوه تمرینی ایروبیک موجب توسعه و افزایش آمادگی هوازی می­شود و این مسأله موجب افزایش قدرت، سرعت و هماهنگی بین اعصاب و عضلات، انعطاف پذیری و چابکی می­شود. در اجرای حرکات ایروبیک تمرکز ذهنی از اهمیت بسزایی برخوردار است. این مسأله موجب رشد ذهنی و توسعه خلاقیت می­شود (31). بررسی­ها نشان می­دهد که فعالیت بدنی (هوازی) با تکرار­، شدت و مدت مناسب و بر اساس برنامه­های منظم، مزایای چشمگیری در برداشته و در مواردی موجب پیشگیری از گسترش برخی بیماری­ها می­شوند. اگر چه تمرینات هوازی می­تواند موجب بهبود عملکرد سیستم­ها و بخش­های مختلف بدن از قبیل تنفس و انتقال اکسیژن، قلب و عروق، سیستم عصبی، سیستم غدد داخلی، حجم خون عضله و ترکیب بدن می­شود ولی اغلب از بعد سلامتی نیز مورد توجه است و می­تواند منجر به کاهش فشارخون، چربی، کلسترول و تری­گلیسرید، ناراحتی­های ارتوپدی و بیماری­های قلبی شود (1). کوپر محقق و فیزیولوژیست معروف معتقد است که، تمرینات ورزشی هوازی کلیدی است برای گشودن دری که آن را تندرستی جسمانی و روانی می­نامند. به نظر تعدادی از محققان همچون بلو و کاواناف، نقش معجزه آمیز دویدن در کاهش افسردگی انکارناپذیر است(32). شرکت در فعالیت­های بدنی ریتمیکی، هماهنگی همه­ی اندام­ها و دستگا­ه­های بدن را بالا می برد و نقش محافظتی بر توانایی عملکردی قلبی- عروق، دستگاه تنفس، غدد، اعضای حرکتی و دستگاه­ عصبی دارد. طبق تحقیقات انجام شده توسط نویسنده­های مختلفی همچون دوراسکویک و همکاران (1992)، پاتون و همکاران (1996)، اسچمیت و همکاران (2001)، چمبلیس (2005) و کوستیک و همکاران (2006) تأثیر مثبت فعالیت­های بدنی ایروبیک در جهت بهبود کیفی توانایی­های عملکردی، ترکیب بدنی و قدرت عضلات را تأیید کرده­اند (21).

 

 

با توجه به توسعه­ی زندگی شهر نشینی و بیماری­های ناشی از آن و اثرات مختلف تمرینات یوگا و ایروبیک روی سیستم­های مختلف بدن، نیاز به انجام تحقیقات بیشتری در این زمینه احساس می­شود، لذا در این تحقیق، محقق برآن است که تأثیر تمرینات ویژه­ی یوگا و ایروبیک را روی میزان ترکیب بدنی، توان هوازی، فشارخون، ضربان قلب، شاخص­های ریوی، توان بی­هوازی، انعطاف­پذیری و قدرت دست زنان غیرورزشکار دچار اضافه وزن را را مورد مطالعه و اثرات این دو ورزش را باهم مورد مقایسه قرار دهد. با شناخت تأثیرات مثبت فیزیولوژیکی این ورزش­ها می­توان گام مثبتی در جهت پیشگیری و درمان برخی بیماری­ها برداشت و باعث ارتقاء سلامت جسمی و روانی شد.

 

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

پایه و بنیان یک زندگی موفق و سرشار از تلاش و سازندگی، سلامتی است. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی, سلامتی عبارت است از سلامتی جسمانی, روانی و اجتماعی فرد. سلامتی همواره به عنوان تعادل فیزیولوژیکی و تعادل پویای عناصری که شکل دهنده و عمل کننده ارگانیسم وجودی انسان در رابطه با نیازمندی­های بیرونی هستند, تعریف شده است. این تعادل پویا با نیروی جسمانی و روانی و با کارائی بیومکانیک غدد مترشحه داخلی و با قدرت منسجم, غیر ارادی دستگاه عصبی به حیات خود ادامه می­دهد (18). کاهش قابل ملاحظه­ای در فعالیت­های بدنی افراد جامعه به علت داشتن زندگی ماشینی دیده می­شود. مردم روز به روز بی­تحرک­تر شده و بسیاری از افراد فقط در اوقات فراغت امکان انجام فعالیت­های بدنی و ورزشی را پیدا می­کنند. این امر علاوه بر اینکه منجر به آتروفی عضلات و ضعف جسمانی کل ارگانیسم انسان می­شود, احتمال ابتلا به بیماری­های قلبی- عروقی ناشی از تصلب شراین را برای آن­ها شدید می­نماید, لذا تحرک فیزیکی از وسایلی است که برای این افراد ارزش بالایی پیدا می­کند (1). از طرف دیگر, بررسی عوامل فیزیولوژیکی و آمادگی جسمانی نه تنها به دلیل پیشگیری از بیماری­های جسمانی و روانی بلکه به دلیل بروز مشکلات اجتماعی و اقتصادی نیز دارای اهمیت است. روشن است که ارزش اقتصادی فشار روانی و عدم تناسب عوامل فیزیولوژیکی بدن افراد، در مواردی چون مخارج مربوط به دوران غیبت از کار، هزینه­ی ترخیص بیمار و صورت حساب بیمارستان و غیره، کاملا در خور توجه است (33). همچنین تمرینات یوگا و ایروبیک برای زنان که نمی­توانند در محافل عمومی ورزش کنند، می­تواند مفید باشد.

 

 

فعالیت بیش از اندازه سیستم عصبی سمپاتیک باعث تنش، بی­خوابی ونهایتا انواع بیماری مهلک مانند سرطان می­شود. هاتایوگا قادر به کنترل فعالیت سیستم سمپاتیک خواهد بود که با کنترل این سیستم می­توان ضربان قلب را آهسته کرد (34). بدن با عملکرد طبیعی ریه­ها، اکسیژن موردنیاز خود را دریافت و دی­اکسید کربن را دفع می­کند. با وجود این در افراد زیادی دیده شده­ است که اختلال در عملکرد ریوی باعث می­شود که انتقال اکسیژن در خون مختل و تحمل فعالیت ورزشی آنها محدود می­شود. علت اختلال در عملکرد ریوی می­تواند آسم، انواع حساسیت­ها، نایژه تنگی ناشی از ورزش و غیره باشد. یوگا باعث عمیق نفس کشیدن و موزون شدن آن می­شود و اختلالاتی مانند پرتهویه­ای و تنگی نفس را درمان یا از پیشرفت آن جلوگیری می­کند (35). با انجام فعالیت بدنی که توام با دقت و تنفس باشد، احشا و غدد مترشحه داخلی تحریک و عملکرد آن­ها بهبود می­یابد. حرکت و تنفس توام جریان خون را بهبود می­بخشد و در مرحله اول بر دستگاه اعصاب مرکزی و خودکار اثر گذار است (36). اثرات تمرینات یوگا بر افسردگی، اضطراب، اختلالات مرتبط با استرس (37) و نیز بی­خوابی مزمن به روشنی بیان گردیده است (38). شاواسانا به عنوان قسمتی از تمرینات یوگا قادر به افزایش توانمندی فرد در موقعیت­های استرس زا می­باشد (39).

 

 

شرکت کردن در تمرین­های بدنی ریتمیک، عملکرد همه اندام­ها و دستگاه­های بدن را بالا می­برد و به محافظت توانایی­های عملکردی قلبی­_­عروقی، دستگاه تنفس، غده، اعضای حرکتی و دستگاه عصبی کمک می­کند. علاوه بر آن، فعالیت­های فیزیکی که در حین تمرین انجام می­شوند یک اثر کاهنده بر فشارخون سرخرگی و بیماری پرفشارخونی دارد(21). کالج طب ورزش آمریکا، توصیه می­کند که همه کسانی که می­خواهند توانایی­های قلبی­-­تنفسی خود را حفظ و بهبود بخشند، باید 5-3 بار در هفته با استفاده از فعالیت­های ریتمیک ایروبیک که گروه زیادی از ماهیچه­ها را فعال می­کند، از قبیل راه رفتن، دویدن، دوچرخه­سواری، رقص­های ایروبیک به تمرین بپردازند، شدت تمرین باید حدود 65- 55 % حداکثر ضربان قلب و مدت تمرینات باید 60-20 دقیقه باشد. اگر شدت تمرین کمتر از این مقدار باشد، طول مدت تمرین باید افزایش یابد (40).

 

 

تحقیقات زیادی در مورد منافع و اثرات مثبت یوگا و تمرینات هوازی به ثبت رسیده است. بهبود بسیاری از بیماری­های نظیر آسم، سل ریوی، سندرم روده­ی تحریک پذیر، افسردگی خفیف، پرفشارخونی، استئوآرتریت و دردهای مزمن کمری، توان بخشی بیماران پس از سکته قلبی، سندرم یائسگی، دیابت، بیماریهای قلبی – عروقی و بهبودی بیماران پس از انجام تمرینات یوگا گزارش شده است (41). همچنین نتایج قابل ملاحظه­ای در مورد اثرات تمرین­های هوازی بر افزایش بهره هوشی، افزایش سطح انرژی به منظور انجام فعالیت­های طولانی مدت، بهبودی در هضم غذا، اثربخشی در کنترل و کاهش وزن بدن، کنترل افسردگی، اضطراب و هیجان­ها و همچنین روشی مؤثر برای مقابله با عوارض قلبی و عروقی مشاهده شده است (42).

 

 

امروزه بیشتر از پیش اثرات تمرینات ورزشی یوگا و ایروبیک بر همه آشکار شده است. با توجه به اثرات تمرین یوگا و ایروبیک بر روی سیستم­های مختلف بدن, در این تحقیق سعی شده است که تأثیر این تمرینات ورزشی بر روی پارامترهای گوناگون ترکیب بدنی، فیزیولوژیکی و آمادگی جسمانی زنان غیر ورزشکار مورد بررسی و اثرات این روش­ها با هم مورد مقایسه قرار گیرد. با توجه به توسعه روز­افزون ورزش یوگا و ایروبیک در داخل کشور، به نظر می­رسد، تعیین اثرات تمرینات یوگا در مقایسه با تمرینات ایروبیک بر عوامل فیزیولوژیکی و شاخص­های آمادگی جسمانی از اهمیت برخوردار باشد تا با توجه به اهداف تمرین کردن, یک برنامه­ی تمرینی مناسب برای افراد گوناگون تدوین گردد. این پژوهش می­تواند ضمن بررسی علمی تمرینات یوگا و ایروبیک و اثرات آن، توجه اندیشمندان داخلی کشور را جلب کرده و اطلاعات مفیدی در اختیار متخصصان تربیت بدنی و علوم ورزشی قرار دهد.

 

 

1-

 

 

 

 

1-7-1 متغییر­های تحقیق…………………………………………………………………………… 6

 

 

1-7-1-1 وضیعت سلامت…………………………………………………………………………. 6

 

 

1-7-1-2 تکنیک بازسازی لیگامان متقاطع قدامی­زانو……………………………………………. 6

 

 

1-7-1-3 حداکثر گشتاور مفصل زانو……………………………………………………………… 6

 

 

1-7-1-4 لاکسیته­ی قدامیزانو………………………………………………………………………. 7

 

 

1-7-1-5 آزمونعملکردی…………………………………………………………………………… 7

 

 

1-7-1-6 پرسشنامه­ی IKDC ……………………………………………………………………. 7

 

 

1-8- روش تحقیق………………………………………………………………………………….. 8

 

 

1-9- قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………….. 8

 

 

1-9-1 معیارهای ورود به مطالعه…………………………………………………………………. 8

 

 

1-9-2- معیارهای خروج از تحقیق………………………………………………………………… 8

 

 

1-10- جامعه و حجم نمونه………………………………………………………………………… 8

 

 

1-11- محدودیت­ها و مشکلات تحقیق……………………………………………………………… 8

 

 

فصل دوم مطالعات نظری

 

 

2-1   مقدمه………………………………………………………………………………………. 10

 

 

2-2   مفصل زانو………………………………………………………………………………… 10

 

 

2-3   ثبات عملکردی زانو و عوامل مؤثر آن…………………………………………………… 11

 

 

2-4   لیگامان متقاطعقدامی………………………………………………………………………. 11

 

 

2-5  آناتومی لیگامان متقاطع قدامی……………………………………………………………… 12

 

 

2-5-1  اتصالش به استخوان فمور وتیبیا………………………………………………………… 12

 

 

2-5-2  فیبرهای تشکیل دهنده­ی لیگامان…………………………………………………………. 12

 

 

2-6  بیومکانیک لیگامان لیگامان متقاطعقدامی………………………………………………….. 13

 

 

2-7  شیوع آسیب لیگامان متقاطع قدامی…………………………………………………………. 13

 

 

2-8  مکانسیم آسیب لیگامان متقاطع قدامی………………………………………………………. 14

 

 

2-8-1 از نظرتئوری……………………………………………………………………………… 14

 

 

2-8-2 از نظر کاربردی وعملکردی…………………………………………………………….. 14

 

 

2-9  بازسازی لیگامان متقاطع قدامی پاره­شده……………………………………………………. 15

 

 

2-9-1 جنس گرفت و انواع فیکسور­ها…………………………………………………………… 15

 

 

2-9-2 قرارگیری گرفت………………………………………………………………………….. 16

 

 

2-9-2-1 تکنیک ترنستیبیا……………………………………………………………………….. 17

 

 

2-9-2-2 تکنیک ترنس­پورتال…………………………………………………………………… 18

 

 

 

2-10  لقی سنج شریف…………………………………………………………………………… 19

 

 

2-10-1 وسایل ارزیابی لاکسیته­ی زانو…………………………………………………………. 19

 

 

2-10-2 آزمون­ها و اصطلاحات مربوط به استفاده از KT1000……………………………… 21

 

 

2-11  دینامومتری ایزوکینتیک………………………………………………………………….. 21

 

 

2-11-1 مهمترین مزایای دینامومتری…………………………………………………………… 22

 

 

2-11-2 ارزیابی ایزوکینتیکی زانو……………………………………………………………… 22

 

 

2-12  آزمونهای عملکردی………………………………………………………………………. 22

 

 

فصل سوم روش شناسی تحقیق (متدلوژی)

 

 

3-1  مقدمه……………………………………………………………………………………….. 26

 

 

3-2  روش تحقیق………………………………………………………………………………… 26

 

 

3-3  جامعه آماری……………………………………………………………………………….. 26

 

 

3-4  حجم نمونه و روش اندازه­گیری…………………………………………………………….. 26

 

 

3-5  ابزار جمع­آوری داده­ها……………………………………………………………………… 26

 

 

3-6  روش جمع­آوری داده­ها……………………………………………………………………… 26

 

 

3-6-1 پرش ضربدری……………………………………………………………………………. 27

 

 

3-6-2 لقی سنج شریف…………………………………………………………………………… 27

 

 

3-6-2-1 روش جمع آوری داده………………………………………………………………….. 27

 

 

3-6-2-2 روش تجزیه و تحلیل داده……………………………………………………………… 30

 

 

3-6-3 ایزوکینتیک……………………………………………………………………………….. 30

 

 

3-7  روش تجزیه و تحلیل داده­ها………………………………………………………………… 32

 

 

3-8  ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………………… 32

 

 

فصل چهارم تجزیه وتحلیل یافته­های تحقیق

 

 

4-1  مقدمه……………………………………………………………………………………….. 34

 

 

4-2  آمار توصیفی……………………………………………………………………………….. 34

 

 

4-3  آمار تحلیلی…………………………………………………………………………………. 34

 

 

فصل پنجم نتیجه گیری وپیشنهادات

 

 

5-1  مقدمه……………………………………………………………………………………….. 39

 

 

5-2  بررسی نتایج………………………………………………………………………………… 39

 

 

5-2-1 مقایسه پای جراحی نشده دو گروه………………………………………………………… 39

 

 

5-2-2 مقایسه­ی پای جراحی شده و جراحی نشده در هر گروه…………………………………. 41

 

 

5-2-3 مقایسه­ی پای جراحی شده گروه ترنس­تیبیا با گروه ترنس­پورتال………………………. 41

 

 

5-2-3-1 پرش ضربدری………………………………………………………………………… 41

 

 

5-2-3-2 پرسشنامه­ی IKDC…………………………………………………………………… 43

 

 

5-2-3-3 لاکسیته­ی زانو (جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور)………………………………… 43

 

 

5-2-3-4 ایزوکینتیک……………………………………………………………………………. 45

 

 

5-3  جمع­بندی……………………………………………………………………………………. 46

 

 

5-4  پیشنهادها……………………………………………………………………………………. 46

 

 

5-5  پیشنهاد در زمینه­ی تحقیقات………………………………………………………………… 46

 

 

پیوست‌ها و ضمائم………………………………………………………………………………… 47

 

 

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………. 50

 

 

چکیده انگلیسی

 

 

1مقدمه

 

 

پارگی لیگامنت متقاطع قدامی یکی از شایع­ترین و جدی­ترین آسیب­ها، در بین افراد با فعالیتهای فیزیکی بالا می­باشد و موجب محدود کردن فعالیتهای ورزشی فرد به مدت طولانی می­گردد. حدود یک سوم این افراد پس از آسیب به علت بی­ثباتی کاندید عمل جراحی می­گردند. این بی­ثباتی ممکن است در میزان کمتر بعد از عمل جراحی نیز هنوز باقی بماند. بررسی نوع جراحی می­تواند کمک بر روی شناخت ما در نوع بی­ثباتی بعد از عمل کمک کند که در این بررسی دو نوع از تکنیک­های جراحی تک­باندل مورد بررسی قرار می­گیرد.

 

 

1-2 بیان مسئله

 

 

مفصل زانو، بزرگترین و پیچیده­ترین مفصل بدن انسان است. با اینکه این مفصل، یک مفصل لولایی محسوب می­شود اما در هر سه صفحه حرکت دارد. وظایف دوگانه­ی تحمل وزن بدن و انتقال آن، موجب ایجاد فشار و کشیدگی قابل ملاحظه مفصل زانو می­شود. در اکثر موارد، ترکیب و ادغام عضلات خم­کننده و باز­کننده­ی مفصل زانو با لیگامنتهای قوی آن، موجب استحکام خوب و مؤثر مفصل زانو می­شود.(تامپسون، 1384، 246) لیگامنتها موجب استحکام و پایداری استاتیکی(ایستا) و انقباض عضلات چهار­سر­ران و عضلات خلفی­ران موجب استحکام و پایداری دینامیکی(پویا) مفصل زانو می­شود.(قرانخالو و دیگران، 1385، 392) پایداری غیر­فعال مفصل زانو از سوی لیگامنتهای جانبی، لیگامنتهای صلیبی و مینیسک تأمین می­شود.(همان منبع، 247)

 

 

لیگامنت متقاطع­قدامی و لیگامنت متقاطع­خلفی، از لیگامنت­های خیلی مهم مفصل زانو هستند که از یک طرف به استخوان ران و از طرف دیگر به استخوان درشت­نی متصلند و به صورت متقاطع(ضربدری) از بخش داخلی مفصل زانو عبور می­کنند. این لیگامنتها به ترتیب برای حفظ ثبات و پایداری بخش قدامی و خلفی و همچنین برای ثبات و پایداری چرخش مفصل زانو مهم و حیاتی­اند.(همان منبع، 248) لیگامنت متقاطع قدامی از دو باند تشکیل شده است. یک باند قدامی_میانی که در اکستنشن شل بوده و در فلکشن سفت می­شود که حداکثر سفتی آن در فلکشن 70 درجه است. باند دیگر خلفی_کناری است که در اکستنشن سفت بوده و در فلکشن شل است.(Zaffagnini & Etal, 2008, 28) پارگی لیگامنت متقاطع قدامی یکی از متداولترین آسیبهای مفصل زانو محسوب می­شود. شایع­ترین مکانیزم آسیب لیگامنت متقاطع قدامی آسیب غیر­تماسی ناشی از حرکت پیچشی(در حالیکه زانو روی زمین است)، تغییر جهت سریع، کاهش ناگهانی شتاب، استرس والگوس و چرخش خارجی زانو می­باشد.(Challghan & Etal, 2003, 212، Canale, 1998, 230)

 

 

حال در صورت بروز پارگی لیگامنت متقاطع قدامی فرد دچار مشکلاتی می­شود که یکی از مشکلات افزایش جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت فمور می­باشد، که بعد از عمل جراحی این جا­به­جایی کاهش می­یابد.(Mattacola & Etal, 2002, 263)

 

 

دو نوع از تکنیک­های تک­باندل به نام­های ترنس­پورتال (TP) و ترنس­تیبیا (TT) انجام شده است که در این دو نوع تکنیک نوع گرفت مورد استفاده یکی بوده در هر دو از گرفت سمی­تندنوسیس و گراسیلیس استفاده شده تفاوت این دو نوع تکنیک در موقعیت پورتال فمور می­باشد که در تکنیک ترنس­پورتال موقعیت گرفت در فمور در ساعت بین 10 تا 30/10 قرار دارد و در ترنس­تیبیا در موقعیت ساعت 30/11 تا 12 قرار گرفته و می­توان بیان کرد که در این دو تکنیک زاویه­ی قرار­گیری گرفت متفاوت است وممکن است برآیند نیروها در این دو تکنیک تغییر کند.(Insall-Scott, 2001.600)

 

 

1-3هدفهای تحقیق

 

 

1-3-1 هدف کلی

 

 

• مقایسه­ی تأثیر دو نوع تکنیک جراحی مورد استفاده در بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی بر عملکرد حرکتی زانوی ورزشکاران

   

  • اهداف اختصاصی

 

• مقایسه­ی حداکثر گشتاور فلکسوری زانو در ورزشکارانی که عمل بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی را با دو تکنیک TT و TP انجام داده­اند

 

• مقایسه­ی حداکثر گشتاور اکستنسوری زانو در ورزشکارانی که عمل بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی را با دو تکنیک TTو TP انجام داده­اند.

 

• مقایسه­ی امتیاز آزمون عملکردی (Cross hop) در ورزشکارانی که عمل بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی را با دو تکنیک TT و TPانجام داده­اند.

 

• مقایسه­ی میزان تفاوت جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور در دو پای ورزشکارانی که عمل بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی را با دو تکنیک TT وTP انجام داده­اند.

 

• مقایسه­ی نمره پرسشنامه­ی IKDC در ورزشکارانی که عمل بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی را با دو تکنیک TT و TP انجام داده­اند.

 

1-4 اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن

 

 

پارگی لیگامنت متقاطع قدامی یکی از آسیب­های رایج در بین ورزشکاران بخصوص در بین ورزشکاران بسکتبال و فوتبال می­باشد.(Schiltz & Etal, 2009, 45) با افزایش بروز این آسیب در بین ورزشکاران بررسی روشی که در مدت زمان کمتری ورزشکار به عملکرد ورزشی خود بازگردد و جلوگیری از استئوآرتریت نیاز به بازسازی آن می­باشد.(عابدی، 1386، 10) از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

 

 

مهمترین اهداف درمان بیماران مبتلا به آسیب ACL عبارتند از:

 

 

1- کاهش میزان ناپایداری زانو

 

 

2- برگرداندن حرکت و قدرت مفصل زانو

 

 

3- بهبود عملکرد فیزیکی حداقل به میزان قبل از جراحی بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی (Aagaard & Etal, 1998, 233)

 

 

بین سالهای 1963تا1983 یعنی در طی 20 سال 65 روش جراحی مختلف برای ACL مطرح شده است.(Libid, 720) با کمک روشهای جدید جراحی حدود 90% بیماران قادر خواهند بود که ظرف شش ماه به ورزشهای شدید بازگردند.(Libid, 810) در این تحقیق حاضر به مقایسه دو تکنیک جراحی TTوTP می­پردازد با تعیین برتری هر یک از این دو تکنیک بر عملکرد ورزشکاران، می توان آن را به عنوان تکنیک برتر معرفی کرده. همچنین رواج این روش به صورت یک الگو برتر در بین جراحان و مربیان میتواند در صورت بروز این آسیب، فرد در مدت زمان کمتری به میادین ورزشی بازگشته شود.

 

 

1- 5 سئوالات و فرضیه­های تحقیق

 

 

1-5-1 سئوالات تحقیق

 

 

• سئوال کلی تحقیق

 

• آیا عملکرد حرکتی ورزشکاران بدنبال دو تکنیک جراحی TT و TP متفاوت است؟

 

• سئوالات اختصاصی تحقیق

 

به دنبال دو نوع تکنیک جراحی TT و TP در ورزشکاران :

 

 

• گشتاور فلکسوری زانوی جراحی شده چقدر تفاوت دارد؟

 

• گشتاور اکستنسوری زانوی جراحی شده چقدر تفاوت دارد؟

 

• نمره­ی آزمون عملکردی(Cross hop) زانوی جراحی شده چقدرتفاوت دارد؟

 

• میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور زانوی جراحی شده چقدرتفاوت دارد؟

 

• نمره­ی پرسشنامه­ی IKDC چقدر تفاوت دارد؟

 

1-5-2 فرضیه­های تحقیق

 

 

در مقایسه دو تکنیک جراحی TT و TP در ورزشکاران:

 

 

• تفاوتی بین گشتاور فلکسوری زانوی در دو گروه وجود ندارد.

 

• تفاوتی بین گشتاور اکستنسوری زانوی در دو گروه وجود ندارد.

 

• تفاوتی بین نمره­ی آزمون عملکردی(Cross hop) در دو گروه وجود ندارد.

 

• تفاوتی بین میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور زانوی دو گروه وجود ندارد.

 

• تفاوتی بین نمره­ی پرسشنامه­ی IKDC در دو گروه وجود ندارد.

 

1-6 مدل تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نوع عملکرد مورد ارزیابی در ورزشکاران گروه ترنس­تیبیا	نوع عملکرد مورد ارزیابی در ورزشکاران گروه ترنس­پورتال
لاکسیته­ی زانو	لاکسیته­ی زانو
قدرت عضلانی	قدرت عضلانی
پرش ضربدری	پرش ضربدری
پرسشنامه­ی IKDC	پرسشنامه­ی IKDC

 

مدل تحقیق عبارت است از مقایسه­ی رابطه­ی بین ستون­های هر ردیف می­باشد.

 

 

1-7 تعاریف عملیاتی متغییرها و واژه­های کلیدی

 

 

1-7-1متغییر­های تحقیق:

 

 

دو تکنیک جراحی لیگامنت متقاطع قدامی زانو متغییر مستقل است و عملکرد ورزشکار متغییر وابسته است که در این تحقیق عملکرد ورزشکار را به عنوان قدرت عضلات اطراف زانو، میزان جابه­جایی قدامی تیببیا نسبت به فمور و پرش مورب متوالی تعریف می­شود.

 

 

1-7-1-1 وضیعت سلامت:

 

 

تعریف مفهومی :

 

 

آیا مورد عمل جراحی بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی قرار گرفته است یا سالم بوده.

 

 

تعریف عملیاتی:

 

 

زانوی دارای دامنه حرکتی و قدرت عضلانی نرمال طبق روش نرمال Daniel و دارای میزان جابه­جایی نرمال تیبیا نسبت به فمور که در مقایسه با اندام مقابل اختلاف جابه­جایی کمتر از 3 میلیمتر داشته باشد را به عنوان زانویی سالم و زانویی که تحت عمل جراحی قرار گرفته بعنوان بیمار ACLR محسوب می­شود.( سیدمحسنی، 1384، 45)

 

 

1-7-1-2 تکنیک بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی زانو:

 

 

تعریف مفهومی:

 

 

روشی که زانوی فرد دنبال پارگی لیگامنت متقاطع قدامی مورد جراحی بازساری قرار گرفته است.

 

 

تعریف عملیاتی

 

 

از بین تکنیک­های متفاوت جراحی دو تکنیک:

 

 

• ترنس­تیبیا:

 

در این تکنیک از گرفت تاندون­های راست­داخلی و نیم­وتری استفاده می­شود ولی در محل برش فمور در ساعت 30/11 تا 12 برای پای راست و در ساعت 12 تا 30/12 برای پای چپ زده می­شود

 

 

• ترنس­پورتال:

 

در این تکنیک نیز از گرفت تاندون­های راست­داخلی و نیم­وتری استفاده می­شود ولی تونل فمور در محل قدامی-میانی، Foot print ACL قرار می­گیرد.(Tsuda & Etal, 2009, 1048)

 

 

1-7-1-3 حداکثر گشتاور مفصل زانو:

 

 

تعریفمفهومی:

 

 

تواناییعضلهیاگروهعضلانی زانوبرایاعمالحداکثرگشتاورحرکتیبر علیهیکمقاومتدرسراسردامنهحرکتیرامی­گویند.(رجبی و گائینی، 1386، 75)

 

 

تعریف عملیاتی:

 

 

حداکثر گشتاور ایزوکنتیک اکستنسوری  و فلکسوری کانسنتریک و اکسنتریک زانو در طی دامنه ی 90 تا 10 درجه اکستنشن در سرعت­های 60 و 180 درجه در ثانیه که با دینامومتر اندازه­گیری می­شود.

 

 

1-7-1-4 لاکسیته­ی قدامی زانو:

 

 

تعریف مفهومی:

 

 

تفاوت در میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور بین زانوی سالم و جراحی شده.(همان منبع،100)

 

 

تعریف عملیاتی:

 

 

اختلاف بین زانوی سالم و جراحی شده در میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور که با استفاده از”لقی سنج شریف” در زاویه­ی 5±30 درجه فلکشن زانو، با نیروی 89 نیوتن توسط محقق اندازه­گیری می­شود.

 

 

1-7-1-5 آزمون عملکردی:

 

 

تعریف مفهومی:

 

 

آزمون­هایی که جهت اندازه­گیری هماهنگی و قدرت و توان عضلانی بکار می­روند.( Ellenbecker & Etal, 2000, 425)

 

 

تعریف عملیاتی:

 

 

در این پژوهش از آزمون پرش ضربدری استفاده شد

 

 

که برای اینکار خطی به عرض 15 سانتیمتر و طول 6 متر مشخص می­گردد. فرد یک با اندام درگیر و یک بار با اندام غیر درگیر پشت خط شروع می­ایستد و پس از سه بار تمرین، لی­لی­کنان چهارپرش متوالی با حداکثر قدرت به گونه­ای که در هر بار پرش خط را قطع کند، انجام می­دهد و سپس طول پرش ثبت می­شود. این آزمون دوبار و با فاصله­ی یک دقیقه انجام می­شود و حداکثر آن ثبت می­شود. نمره­ی این آزمون به عنوان متغیر وابسته و کمی(گسسته) در نظر گرفته می­شود.(Dvir, 2004, 120)

 

 

1-7-1-6 پرسشنامه­ی IKDC:

 

 

تعریف مفهومی:

 

 

روشهایی که تلقی بیمار از وضیعت سلامت خود را اندازه­گیری می­کنند.(Irrgang &Etal, 2001, 600)

 

 

تعریف عملیاتی:

 

 

پرسشنامه­ای که در سال 2001 میلادی در کمیته­ی بین­المللی اسناد و مدارک زانو تهیه شده است و توسط فعالیت سطح فیزیکی بیماران با مشکل زانو با توجه به اظهارات بیمار امتیاز گذاری می­شود. این امتیاز به عنوان یک متغییر وابسته، کمی(گسسته) در نظر گرفته می­شود.(Aagaard & Etal, 1996, 125، Libid, 234)

 

 

1-8 روش تحقیق

 

 

دراینتحقیقازروشبررسیمقطعی Cross Sectional استفاده شده است.

 

 

1-9 قلمرو تحقیق

 

 

1-9-1 معیارهای ورود به مطالعه

 

 

مردان ورزشکار در دامنه سنی 18تا35سال که حداقل شش­ماه و حداکثر دو سال از جراحی بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی با دو تکنیک ترنس­تیبیا و ترنس­پورتال آنها گذشته بود. دوره ی فیزیوتراپی خود را در یک برنامه­ی مشترک گذارنده و به سطح فعالیت­بدنی قبل از آسیب لیگامنت متقاطع خود رسیده است داشتن دامنه­ی کامل فلکشن و اکستنشن زانو در اندام درگیر، توانایی حفظ تعادل بر روی پای مبتلا شرط ورود به این پژوهش بود

 

 

1-9-2 معیارهای خروج از مطالعه

 

 

وجود درد و التهاب در زانوی مبتلا، ضایعه همراه درد مینیسک و یا سایر لیگامنت­ها که منجر به جراحی شده باشد، درگیری به صورت دو طرفه، سابقه شکستگی یا هر گونه آسیب به استخوان­های تیبیا و فمور در سمت سالم یا مبتلا، وجود درد در کمر، ران یا مچ در چهار هفته پیش از زمان اجرای آزمایش به صورتی که نیاز به مداخله درمانی داشتند، یا ناتوانی در تکمیل آزمایشات به هر علتی که می­بود. تمام عوامل فوق منجر به خروج فرد از مطالعه می­شد. تمامی معیار­های ذکر شده برای هر دو گروه TTوTP مشترک می­باشد.

 

 

1-10 جامعه و حجم نمونه

 

 

جامعهآماریاینتحقیقرا ورزشکاران که عمل بازسازی زانو را توسط پزشک ارتوپد مشاور طرح انجام داده­، تشکیلداده­اند. پسازدرنظرگرفتنمدت زمان گذشته از عملومدت زمانی مشخص با برنامه­ی مشترک که به فیزیوتراپی اختصاص داده­اند مشخص شد.

 

 

شرکتکننده­هاشامل 19 نفر از ورزشکارانی هستند که توسط  مشاور طرح با دو تکنیک متفاوت بازسازی زانو جراحی شده­اند، و دوره­ی فیزیوتراپی خود را در یک برنامه­ی مشترک گذرانده بودند. تمام ورزشکاران ،که توسط مشاوره طرح تحت بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی با دو تکنیک ترنس­تیبیا و ترنس­پورتال قرار گرفته بودند، و شرایط ورود به طرح  را دارا بودند، اندازه­گیری شدند.

 

 

1-11 محدودیت­ها و مشکلات تحقیق

 

 

از آنجا که تکنیک­های جراحی در این تحقیق جدید بود و محدودیت تعداد نفراتی که دارای شرایط ورود به تحقیق بودند و نیز هماهنگی و فراهم نمودن ابزارهای متعددی برای اجرای طرح از دیگر مشکلات این پژوهش بود که با معرفی استاد راهنما و پیگیری های لازم برطرف شد. افراد مورد بررسی در این تحقیق ورزشکاران حرفه­ای بودند که فراخوانی آنها برای اجرای طرح با مشکلاتی روبه­رو شد که توسط مشاور طرح مرتفع شد

 

 

2-1 مقدمه

 

 

در این تحقیق که به بررسی تأثیر دو تکنیک جراحی بر عملکرد حرکتی زانوی ورزشکاران می­پردازد. در این بررسی عملکرد حرکتی زانو ورشکاران که در دو گروه ، تکنیک جراحی ترنس­پورتال و تکنیک جراحی ترنس­تیبیا، قرار گرفتند را از نظر حداکثر گشتاور زانو، لاکسیته­ی قدامی زانو، پرش ضربدری و پرسشنامه­ی IKDC ارزیابی شدند. برای اینکه بتوان این بررسی را انجام داد باید در مورد زانو، لیگامنت متقاطع قدامی و انواع تکنیک­های جراحی اطلاعات کافی در اختیار داشته، و نیز مطالعاتی که در این زمینه و یا زمینه­های مشابه انجام شده است را مورد بررسی قرار داده به همین علت در ادامه توضیح اجمالی در این موارد داده می­شود.

 

 

2-2 مفصل زانو

 

 

مفصل زانو، بزرگترین و پیچیده­ترین مفصل انسان است که برای حرکت و ثبات طراحی شده است. با اینکه این مفصل، یک مفصل لولایی محسوب می­شود، اما در سه صفحه حرکت دارد.(همان منبع، 250) مفصل زانو همراه با مفصل ران و مچ پا، بدن را در وضیعت ایستاده حمایت کرده و به عنوان واحد عملکردی اندام تحتانی در هنگام فعالیتهایی همچون راه رفتن و دویدن به حساب می­آید.( Pearle & Etal, 2005, 353) با توجه به نقش زانو در فعالیت­های عملکردی، وجود ثبات مطلوب در این مفصل کاملاً بدیهی و ضروری می­باشد و موفقیت ورزشکار وابسته به توانایی او در دویدن، پریدن و تغییر جهت دادن با نرخ و سرعت بالا، مطابق با تغییراتی که در محیط اتفاق می­افتد می­باشد.(Williams & Etal, 2001, 545)

 

 

ایجاد نقشهای ثبات و حرکت زانو به ساختار و عملکردش بر می­گردد.(Libid, 385) این در حالی است که مفصل زانو چون از یک طرف در بین دو اهرم بلند بدن( استخوان های فمور و تیبیا) قرار گرفته و از طرف دیگر توسط لیگامنت­ها و عضلات بسیاری احاطه شده است.(Libid, 367) این ساختار پیچیده برای به وجود آوردن اثر متقابل بین نقشهای حرکتی و ثباتی مفصل ضروری است.(Libid, 387) وجود این خصوصیات در زانو باعث می­شود همواره با نیروها و گشتاورهای بسیار شدیدی مواجه باشد. تأمین ثبات مفصل در طی چنین فعالیتها و شرایطی، به عنوان “ثبات دینامیک و عملکردی” زانو تعبیر شده و عبارت است از توانایی حفظ ثبات در مفصل زانو در مواجه با تغییرات سریع نیروهایی که در زمان فعالیت بر این مفصل اعمال می­شود.(Libid, 546، Griffin & Etal, 2005, 149) و در اکثر موارد، ترکیب و ادغام عضلات خم­کننده و باز­کننده­ی مفصل زانو با لیگامنت­های قوی آن موجب استحکام خوب و مؤثر مفصل زانو می­شود.(همان منبع، 249)

 

 

حال به بررسی این ثبات عملکردی زانو می­پردازیم، به ترکیبی از نیروهای استاتیک و دینامیک که در این ثبات مشارکت دارند می­رسیم(Libid, 142) در واقع ثبات عملکردی مفصل حاصل مقاومت غیر­فعال لیگامنت­ها، طرح هندسی (ژئومتری) مفصل، عضلات­ فعال و نیروهای فشاری وارد بر استخوانهاست.(Jacobs, 2005, 205) که در توضیح آن می­توان بیان کرد لیگ

 

 

 

 

2-2-1- مرور زمان‌ در حقوق جدید ایران‌ 15

 

 

2-3- مرور زمان‌ در حقوق کشورهای‌ دیگر جهان‌ 28

 

 

2-4 – شرایط وتفاوت مواعد ومرور زمان…………………………………………………………………………….. 30

 

 

الف

 

 

2-5- مواعد 34

 

 

2-5-1-مفهوم و ذینفع اجل 36

 

 

39

 

 

39

 

 

43

 

 

2-6-1- تجدید مواعد دادرسی…………………………………………………………………………………………….46

 

 

2-6-1-1- تجدید مواعد قانونی…………………………………………………………………………………………..46

 

 

2-6-1-2- تجدید مواعد قضایی………………………………………………………………………………………….59

 

 

2-7- نگرشی برمفهوم مرور زمان…………………………………………………………………………………………62

 

 

 فصل سوم: مبانی فقهی مواعد و مرور زمان

 

 

 3-1- فقه امامیه 67

 

 

3-1-1- ادله مخالفان ایفای پیش از موعد تعهدات 68

 

 

3-1-2- ادله موافقان ایفای پیش از موعد تعهدات 71

 

 

3-2-  فقه عامه 74

 

 

3-2-1- مذهب شافعی 74

 

 

3-2-2- مذهب مالکی 76

 

 

ب3-2-3- مذهب حنفی 76

 

 

3-2-4- مذهب حنبلی 77

 

 

3-3- ماهیت مرور زمان درفقه وحقوق 78

 

 

3-3-1- تأملی در مشروعیت مرور زمان مدنی 78

 

 

3-3-2- دیدگاه شورای نگهبان 80

 

 

3-3-3- مبانی مرور زمان مدنی در فقه اسلامی 88

 

 

3-3-3-1- ادله خاص فقهی 88

 

 

3-3-3-2- سند احادیث 90

 

 

3-3-3-3- دلالت متن احادیث 91

 

 

3-3-4- اصول و قواعد فقهی 98

 

 

3-3-4-1-  قاعده اعراض 98

 

 

 

 

3-3-4-2-  قاعده اسقاط و ابرا 101

 

 

102

 

 

103

 

 

106

 

 

3-3-5 _ تاملی در مرور زمان تجاری از لحاظ فقهی وحقوقی……………………………………………….114

 

 

 فصل چهارم: مواعد و مرور زمان در حقوق ایران

 

 

 4-1- احکام وآثار مرور زمان واقسام آن 122

 

 

4-2- مقایسه‌ مقررات‌ مرور زمان‌ با احکام‌ مشابه‌ در قوانین‌ 126

 

 

4-3- اقسام‌ مرور زمان‌ 128

 

 

4-4- مقایسه‌ مرور زمان‌ کیفری‌ و مدنی‌ 167

 

 

4-5- مرور زمان اجرایی 170

 

 

4-6- اسقاط مرور زمان 173

 

 

4-7- انقطاع مرور زمان 173

 

 

4-8- احکام وآثار مواعد وانواع آن……………………………………………………………………………………..176

 

 

4-8-1- انواع مواعد…………………………………………………………………………………………………………178

 

 

4-8-1-1- مواعد قانونی 178

 

 

4-8-1-2- مواعد قضایی 187

 

 

4-8-2- مواعد در قانون اجرای احکام مدنی 193

 

 

نتیجه گیری……………………………….. 195

 

 

پیشنهادات………………………………… 199

 

 

202

 

 

د1-1- مقدمه و بیان مسئله

 

 

در آیین دادرسی مدنی منظور از مواعد مدت زمانی است که در طول آن عملی باید انجام شود. مواعد به مواعد قانونی و قضایی تقسیم می‌شود. یکی از جمله اموری که در جریان دادرسی و مراحل مختلفه آن اعم از حقوقی و جزائی موقعیت خاصی دارد موضوع مواعد است که عدم رعایت مقررات آن سبب تضییع وقت دادگاه و از بین رفتن حقوق ذیحق می‌شود چنانچه ممکن است در اثر مختصر مسامحه و سهل انگاری در تقدیم لوایح و یا حضور در محضر دادگاه و یا نزد قضات تحقیق صدور قرار ابطال دادخواست مدعیان و یا تایید و تنفیذ دادنامه‌های غیابی و پژوهشی بر علیه معترض و یا پژوهشخواه گردد همچنین فرصت قانونی که محکومین و یا متهمین برای دفاع از حقوق خود دارند از آنها سلب شده موجب مسئولیت شدید برای متصدیان امر گشته و کلاء مورد تعقیب انتظامی قرار گرفته و از این راه خسارت غیرقابل جبرانی برای اصحاب دعوی تولید گردد.

 

 

یکی از علل و عواملی که موجب سقوط دعوی می‌شود، و برای مدتی مانع رسیدگی به آن دعوی می‌شود، موضوع مرور زمان می‌باشد. که مرور زمان یکی از تأسیسات حقوقی اروپایی است که وارد سیستم حقوقی ایران، از آغاز تشکیل دادگستری به سبک نو، در ایران شده پس با توجه به این موضوع (مرور زمان) می توان چنین بیان نمود که مرور زمان عبارت است از گذشتن مدتی است که به موجب قانون، پس از آن دعوی شنیده نمی‌شود.

 

 

خلاصه اینکه مرور زمان در مقام اثبات مسقط حق اقامه دعوی از مدعی در دعاوی مالی است اما هرگز به مقام ثبوت راهی نداشته و نمی تواند سالب حق مدعی و یا عامل زوال تعهد مدعی علیه در حاق واقع محسوب گردد، بگذریم از اینکه چون مقررات راجع به مرور زمان علی الاصول مخالف قواعد ایجادی و قوانین موجد حق است ، تا آنجا که می توان باید آن را مصداق استثنای بر اصل تلقی نمود،بنابراین در صورت حصول شک در سعه و ضیق مقررات مرور زمان،باید این مقررات به گونه ای مضیق تفسیر شود.

 

 

مقررات‌ مرور زمان جزء مقررات‌آمره‌ نبوده‌ و دادگاه‌ رأساً حق‌ اعمال‌ این‌ مقررات‌ را ندارد‌ بلکه‌ توسل‌ به‌ مرور زمان‌ واجرا و اعمال‌ مقررات‌ آن‌ از سوی‌ محاکم‌ موکول‌ به‌ اراده‌ خوانده‌ است. همچنین درمرورزمان مسقط حق دعوا در صورت پرداخت دین، چنین دینی ایفا ناروانیست ومدیون نمی تواند انچه را که داده مطالبه کند.

 

 

دعاوی‌ مشمول‌ مرور زمان‌ مدنی‌ دعاوی‌ مالی‌ است‌ و انقضاء مدت‌ مرور زمان‌در این‌ موارد موجب‌ تثبیت‌ سلطه‌ افراد بر اموال‌ منقول‌ و غیرمنقول‌ و حقوق  مالی‌ می‌شود.که حداکثر کارکرد مرور زمان‌ مدنی‌ آن‌ است‌ که‌ متزلزل‌ بودن‌ سلطه‌ افراد نسبت‌ به‌اموال‌ و حقوق  مالی‌ تحت‌ تصرفشان‌ را زایل‌ می‌سازد و ضریب‌ اطمینان‌ افراد نسبت‌ به‌آینده‌ اقتصادی‌ آنها را افزایش‌ و در نتیجه‌ تلاشها و سرمایه‌گذاریهای‌ اقتصادی‌ رانیزتوسعه‌ می‌دهد.

 

 

1-2- اهمیت و ضرورت

 

 

مرور زمان مدنی اصولاً مسئله ای حقوقی است، لکن ناظر به قضاوت؛ یعنی در مرحله رسیدگی به دعوا و صدور حکم مطرح می‌شود. بنابراین، ماهیتاً یکی از مباحث مهم آیین دادرسی مدنی است، و به طور عمده در این قبیل منابع بررسی می‌شود. و به دلیل آثار فراوان و حیاتی آن در روابط حقوقی افراد، از اهمیت ویژه‌ای در مباحث حقوقی و قضایی برخوردار است؛ زیرا براساس نظریه مرور زمان مدنی و مبانی تئوریک آن، فردی که نسبت به حقی ادعایی دارد، اگر در واقع نیز حقی داشته باشد، هرگاه در مدت مقرر شده برای مرور زمان اقدام به استیفای آن نکند، محاکم قضایی از استماع و رسیدگی به دعوای او خودداری خواهند کرد. از سوی دیگر، فردی که مالی را در اختیار دارد و از امکان تصرف در عین و منافع آن برخوردار است، پس از گذشت زمان معینی از مبداء این تصرف، و عدم طرح ادعایی از جانب مدعی احتمالی،ادعایی در محکمه علیه او، حتی اگر از طریق نامشروعی به این امکان و تصرف دست یافته باشد، پذیرفته نیست. بنابراین، اگرچه مفاد نظریه مرور زمان، اصولاً ناظر به مرحله دادرسی و قضاوت است،حتی اگر مدلول مستقیم آن نفی مالکیت مدعی نباشد، سلب حق اقامه دعوا، در خارج از مدت مرور زمان، همان آثار نفی صریح مالکیت را برای مدعی در پی دارد و در مقابل، اثبات کننده آثار واقعی مالکیت برای فرد متصرف است.

 

 

آگا

 

 

 

 

2-2-1- تعریف‌ لغوی مرور زمان‌ 40

 

 

2-2-2- تعریف‌ اصطلاحی‌. 40

 

 

2-3- مقایسه‌ مقررات‌ مرور زمان‌ با احکام‌ مشابه‌ در قوانین‌  43

 

 

2-4- مقایسه‌ مرور زمان‌ کیفری‌ و مدنی‌. 46

 

 

فصل دوم :مبانی فلسفی و حقوقی  مرور زمان. 50

 

 

2-1- فلسفه مرور زمان کیفری. 52

 

 

2-1-1- استدلال موافقان. 52

 

 

2-1-2-  استدلال مخالفان. 53

 

 

2-2- اقسام مرور زمان کیفری در حقوق ایران. 54

 

 

2-2-1- مرور زمان شکایت. 55

 

 

2-2-2-  مرور زمان تعقیب. 56

 

 

2-2-2-1- مبدأ مرور زمان تعقیب. 58

 

 

2- 2-2-1-1- تاریخ وقوع جرم. 58

 

 

2-2-2-1-2- تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی. 60

 

 

2-2-2-2- قطع مرور زمان تعقیب و آثار آن. 61

 

 

2-2-2-2-1- عدم احتساب مدت زمان سپری شده مرور زمان قبل از انقطاع  62

 

 

2-2-2-2-2–مطلق و غیرشخصی بودن. 62

 

 

2-2-2-2-3- قابلیت طرح دعوی خصوصی. 62

 

 

2-2-2-2-4- انقطاع نامحدود. 63

 

 

2-2-2-3- تعلیق مرور زمان تعقیب . 63

 

 

2-2-2-3-1- موانع عملی. 64

 

 

2-2-2-3-2-موانع حقوقی. 65

 

 

2-2-3- مرور زمان مجازات. 65

 

 

2-2-3-1- مدت مرور زمان مجازات. 65

 

 

2-2-3-2- مبدأ مرور زمان مجازات. 68

 

 

2-2-3-2-1- قطعیت حکم. 68

 

 

2-2-3-2-2-تاریخ انقضاء مدت یا رفع مانع. 68

 

 

2-2-3-2-3- تاریخ قطع اجرای مجازات. 69

 

 

2-2-3-2-4- تاریخ لغو قرار یا حکم تعلیق اجرای مجازات یا آزادی مشروط  69

 

 

2-2-3-3- تعلیق مرور زمان مجازات. 70

 

 

2-2-3-4-  قطع مرور زمان مجازات. 70

 

 

 

 

2-2-3-4-1- شروع به اجرای هریک از محکومیت های قطعی. 71

 

 

2-2-3-4-2- شروع به اجرای حکم در خصوص هریک از شرکاء و معاونان جرم  71

 

 

2-3-  مرور زمان‌ در قانون‌ آئین‌ دادرسی‌ دادگاههای‌ عمومی‌و انقلاب‌ در امور کیفری‌. 72

 

 

2-3-1-  دایره‌ اعتبار و اجرای‌ مقررات‌ مرور زمان‌. 72

 

 

2-3-1-1-نوع‌ جرایم‌ و مجازاتهای‌ مشمول‌ مرور زمان‌. 73

 

 

2-3-1-2- اعتبار مقررات‌ مرور زمان‌ در مراجع‌ مختلف‌ قضائی  86

 

 

فصل سوم: اوصاف‌، آثار و نقد نظریات مرور زمان‌ کیفری‌. 90

 

 

3-1- اوصاف مرور زمان. 91

 

 

3-1- 1-امری بودن مقررات مرور زمان. 91

 

 

3-1-2- مرور زمان و اعتبار امر محکوم به. 92

 

 

3-1-3- توجه به مرور زمان در تمام مراحل دادرسی. 92

 

 

3-1-4- مرور زمان کیفری و حقوق شاکی و مدعی خصوصی. 92

 

 

3-1-5- بقای محکومیت و سجل کیفری. 93

 

 

3-1-6- مرور زمان کیفری و مجازاتهای تبعی و تتمیمی. 93

 

 

3-1-7- مرور زمان‌ در انواع‌ مختلف‌ جرایم‌. 94

 

 

3-2-آثار مرور زمان مجازات. 96

 

 

3-2-1-  عطف به ماسبق شدن. 96

 

 

3-2-2- محو آثار محکومیت. 97

 

 

3-2-3- سقوط مجازات. 98

 

 

3-3- نقد مرور زمان‌ کیفری‌. 100

 

 

3-3-1-موافقین‌ مرور زمان‌ کیفری‌. 101

 

 

3-3-1-1- نظریه‌ فراموشی‌ و نسیان‌ جامعه‌. 101

 

 

3-3-1-2-  نظریه‌ اصلاح‌ مجرم‌ در نتیجه‌ مرور زمان‌. 102

 

 

3-3-1-3- رعایت‌ مصالح‌ اجتماعی‌. 102

 

 

3-3-1-4- جنبه‌ بازدارندگی‌ مجازات‌ و مرور زمان‌. 103

 

 

3-3-1-5- عدم‌ امکان‌ جمع‌آوری‌ دلایل‌ و آثار جرم‌. 103

 

 

3-3-1-6- عدالت‌ کیفری‌ و مرور زمان‌. 104

 

 

3-3-1-7- تغییر شخصیت‌ مجرم‌. 104

 

 

3-3-1-8- اقتضای‌ نظم‌ عمومی‌. 105

 

 

3-3-1-9- جنبه‌ جرم‌زدایی‌ مرور زمان‌. 105

 

 

3- 3-1-10-سوء استفاده‌ از قانون‌. 106

 

 

3-3-2- دلایل‌ مخالفان‌ مرور زمان‌ کیفری‌. 107

 

 

نتیجه گیری. 114

 

 

پیشنهادات. 118

 

 

فهرست‌ منابع‌. 120

 

 

چکیده‌:

 

 

مرور زمان به معنای گذشت مدت زمانی است که باعث ایجاد وضعیت حقوقی جدیدی می‌شود. بنابراین گذشت زمان می‌تواند در تعقیب مجرم و اجرای مجازات مؤثر باشد. این موضوع از مواردی است که در گذشته قانونگذار جزییات آن را در قانون آیین دادرسی کیفری بیان کرده بود؛ اما با اجرای قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۹۲ واکاوی جزییات این موضوع ضروری است. در قانون جدید مجازات اسلامی مبحثی به مرور زمان اختصاص داده شده است و با تصویب آن، مواد مربوط به مرور زمان در قانون آیین دادرسی کیفری نسخ ضمنی شده است. موضوع قابل تأمل در قانون جدید آن است که جرائم تعزیری مشمول مرور زمان شناخته شده‌اند در حالی که در قانون آیین دادرسی کیفری فعلی فقط جرائم بازدارنده و اقدامات تامینی و تربیتی مشمول مرور زمان است. به نظر می‌رسد که با تصویب این قانون مقررات مرتبط از قانون آیین دادرسی کیفری نسخ ضمنی شده است نظر به اینکه قانونگذار در قانون مجازات جدید با رویکردی تازه به مسائل و جزئیات این نهاد حقوقی پرداخته است. در این تحقیق ما به روش توصیفی- تحلیلی به بیان ابعاد مختلف در خصوص مرور زمان به عنوان یکی از عوامل سقوط مجازات پرداخته‌ایم.

 

 

واژگان کلیدی: مرور زمان، سقوط مجازات، جرائم تعزیری، قانون مجازات

 

 

الف-مقدمه

 

 

پدیده­های اجتماعی که امور واقعی هستند، به خودی خود ناهنجار نیستند، بلکه پاره­ای از آن‌ها به مرور زمان و بروز آثار زیان­ بار، به ویژه در مورد تعرض به حیات حقوق بشر و ارزش­های اجتماعی، ناهنجار یا جرم تلقی می­شوند. بررسی عوامل سقوط دعوای کیفری و تحولات ان، محتاج تبیین و تبین ماهیت و حدود مترتب بر آن است. یکی از چالش‌های مربوط به سقوط دعوا رامی توان مرور زمان سقوط مجازات در تحولات تقنینی حقوق کیفری به مفهوم اخص واعم و ایرادات و حل مشکلات مربوط در حقوق ایران دانست و برای دستیابی به قوانین حقوقی ایران و توانایی قانونی براین موارد ساختارسازی کاملی باید بعمل آید.

 

 

هدفی که در همه مجازات‌ها مدنظر می‌باشد اصلاح مرتکب و متنبه کردن افراد نسبت به جرم ارتکابی می‌باشد. به عبارتی چه بسا مجازات موجب خطرناک تر شدن مجرم شود. قاضی دادگاه می‌بایستی با توجه به میزان، شدت، انگیزه مرتکب و اقدامات و اظهارات او در جهت کاهش آثار جرم و دلجویی و جبران خسارت زیان دیده به این نتیجه برسد که صدور تعویق برای او جنبه اصلاحی بیشتری نسبت به صدور زندان دارد. به همین دلیل است که قاضی می‌بایستی احاطه کامل روی پرونده و وضعیت خانوادگی مرتکب جرم داشته باشد تا بتواند بهترین تصمیم را اتخاذ نماید. امید شخص مجرم به تعویق صدور حکم باعث می‌شود در جهت جبران خسارت زیان دیده و جلب رضایت او گام بردارد و این در جهت رضایت قربانی جرم اهمیت فراوانی دارد و باعث کاهش آثار جرم می‌گردد. حتی دادگاه می‌تواند در صورتی که تشخیص دهد مجرم سابقه کیفری ندارد و ضرر و زیان مجنی علیه را جبران نموده یا ترتیباتی برای جبران آن قرار داده است او را از مجازات معاف نماید. (ماده 40 ق.م.آ)

 

 

ب- بیان مسئله

 

 

مرور زمان از مسائل عقلی است که وجود آن در هر سیستم حقوقی، موجب ایجاد نظم و دقت در رسیدگی می‌شود. مبنای مرور زمان نوعی مصلحت اندیشی همراه با ایجاد نظم در رابطه اجتماعی است و هدف مقنن از ایجاد این تأسیس حقوقی نوعی فصل خصومت بوده که مجرای رسیدگی به مساله را قائم به موعد و مدت زمان خاصی نماید تا افراد بعد از گذشت این مدت، حقوق خود را ثابت و غیر قابل تعرض ببینند.

 

 

همانطور که گفته شده است مرور زمان به معنی گذر زمان می باشد و سبب ایجاد وضعیت حقوقی جدید و مخصوصی می‌شود. مرور زمان در امور کیفری، از قواعد آمره و از علل سقوط دعوای عمومی به شمار می‌رود. قانونگذار در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ برای اولین‌ بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سه نوع مرور زمان را مختص جرائم تعزیری پذیرفت. در این قسم از مجازات‌ها که مقنن حق تعیین نوع و مقدار مجازات را دارد، حق تعیین موقوفی تعقیب و اجرای مجازات را هم داراست و چه بسا به همین دلیل است که «تعزیرات منصوص شرعی» از شمول مرور زمان تعقیب، مستثنی شده‌اند

 

 

با پرداختن به این موضوع می‏توان ادعا نمود که در نظام کیفری اسلام نفس مجازات چندان مطلوب نیست، بلکه تنها به عنوان ضرورت بدان توسل جسته می‏شود تاکید شریعت بر رعایت حقوق متهم از لحظه جرم انگاری تا مرحله رسیدگی وآسان گیری و مهربانی در دادرسی کیفری و تدوین قوانین را اشکار نموده واز این طریق حساسیت قانونگذار را به حفظ وصیانت از حقوق شهروندی افزایش می دهد.

 

 

مجازات که رایج‌ترین و طبیعی‌ترین پاسخ اجتماعی به پدیده مجرمانه است، در اثر عوامل گوناگونی ساقط می‌گردد که مرور زمان در قانون کیفری از آن جمله است. ماهیت این دو در نتیجه و آثار، مختلف است و به دلیل اختلاف در آثار تشخیص مصادیق هریک ضروری است. اگر چه مباحث مطرح شده در منابع حقوقی ما در این زمینه به هم نزدیک است، اما در تشخیص مصادیق هریک از آن‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد که ناشی از عدم دقت در ماهیت آن‌ها و عدم عنوان گذاری دقیق در این باره است.

 

 

زوال در لغت به معنای «از بین رفتن، نابودی» آمده است زوال یا سقوط دعوا دارای یک مفهوم خاص و یک مفهوم عام است. سقوط دعوا در مفهوم عام به معنای زایل شدن محاکمه‌ای می‌باشد که خواهان با اقامه دعوا موجب شروع آن شده است. در مفهوم اخص نیز سقوط دعوا معمولاً نتیجه حکم قطعی است که اختلاف را فصل می‌نماید.

 

 

البته سقوط دعوا، در شمار دیگری از موارد، به گونه‌ای دیگر است. در حقیقت سقوط دعوا ناشی از سقوط حق اصلی است که این زوال می‌تواند قهری یا ارادی باشد. همچنین اگرچه زوال دعوا، علی الاصول، از آثار حکم و زوال حق است، اما ممکن است ناشی از صرف نظر کردن از دعوا باشد. (بند ج ماده 107 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی سقوط دعوا در اثر صدور حکم قطعی، زوال حق اصلی و استرداد دعوا قابل بررسی است

 

 

اکثریت فقهای شورای نگهبان مرور زمان در امور حقوقی را مغایر شرع می‌دانند مراجع کیفری، نه تنها نظریه شورای نگهبان را که به مسائل حقوقی مربوط است، می‌آید و این نظریات را به مسائل و موضوعات کیفری نیز تسری می‌دهد. و درنتیجه قوانین مرور زمان کیفری را رسًما منسوخ می‌پندارند و حتی اینکه کمسییون سابق استفتائات شورای عالی قضایی و اداره حقوقی قوه قضائیه 1 نیز هر کدام به نوبه خود به منسوخ بودن قوانین مرور زمان کیفری اظهار نظر کرده‌اند.

 

 

اقامه دعوا از طرف خواهان علیه خوانده، رسیدگی دادگاه و صدور حکم، اگرچه در جهت اجرای عدالت است، اما باید نزاع و اختلاف فی مابین اصحاب دعوا را نیز پایان دهد تا محکوم له (خوانده یا خواهان)، با قطعیت حکم، امکان یابد که با اطمینان و خیالی آسوده، از محکوم به یا مورد دعوا بهره برداری و از حکم صادره به عنوان دلیل نیز، عندالاقتضاء استفاده نماید.

 

 

بنابراین، با توجه به این که با صدور حکم و قطعیت آن، دعوا پایان می‌یابد، باید راه اقامه و رسیدگی دوباره به چنین دعوایی، بسته شده و حکم نیز از اعتبار امر قضاوت شده برخوردار می‌شود

 

 

در حقوق ایران، رأی قطعی به تصمیمی گفته می‌شود که به سبب گذشتن مهلت تجدیدنظر یا تأیید در آن مرحله قابل اجرا شده باشد.

 

 

زوال دعوا ممکن است پیامد زوال حق اصلی باشد؛ زیرا آثار زوال حق اصلی، بر دعوا نیز مترتب می‌شود. بنابراین در مواردی که حق اصلی زایل می‌شود، دعوا نیز زایل (ساقط) می‌شود زوال حق ممکن است ارادی یا قهری باشد در ادبیات حقوق کیفری در نظام حقوقی کشور ایران سازمان تحت عنوان تأسیس جزایی تعویق صدور حکم تعبیر می‌شود.

 

 

چهار گونه از مسئولیت در پیوند با اشخاص حقوقی در نظام حقوقی ایران پیش بینی شده است: اولین مسئولیت کیفری مدیران و رجال جامعه که همان مسئولیت شخص حقیقی است. دومین مسئولیت مدنی که بر پایه آن هر شخص حقوقی مسوول ضرر وزیانی است که بر دیگری وارد ساخته است. سومین مسئولیت اجتماعی یا تامینی که نسبت به وضعیت یا حالت خطرناک شخص حقوقی می‌توان اقدام تامینی و تربیتی روا داشت و مسئولیت کیفری که این گونه از مسئولیت بسیار دیر و از سال 1388 از سوی قانونگذار پذیرفته شده است

 

 

در مورد عطف بماسبق شدن مقررات مربوط به مرور زمان دانشمندان حقوق جزا اتفاق عقیده نداشته و به دو دسته تقسیم می‌شوند. بعضی از آنان معتقدند که بایستی این قوانین عطف بماسبق شوند و بعضی دیگر برعکس با عطف بماسبق شدن موافق نمی‌باشند. ولی همه دانشمندان دریک امر اتفاق عقیده دارند و آن اینکه هرگاه بهنگام تصویب قانون جدید، مهلت‌های پیش بینی شده در قانون سپری شده باشد، حق مکتسبی برای متهم حاصل گردیده و بهیچ وجه نمی‌توان قانون جدید را ولو آنکه مهلت‌ها را تغییر داده باشد شامل این دسته از متهمین نمود. ازاین مطلب گذشته همانطور که اشاره شد علمای حقوق بدودسته موافق و مخالف تقسیم می‌شوند.

 

 

موافقین عطف بماسبق کردن قوانین جدید مدعی هستند که اولاً مقررات مربوط به مرور زمان در بسیاری از کشورها از جمله در کشور فرانسه در قوانین آئین دادرسی کیفری پیش بینی شده است، و چون قوانین آئین دادرسی کیفری عطف بماسبق می‌شوند لذا قوانین مربوط بمرور زمان هم باید عطف بماسبق شوند. ثانیاً مقررات مربوط بمرور زمان حق متهم نیست بلکه گذشتی است که جامعه نسبت به مجرمین اعمال می‌نماید. جامعه تصمیم می‌گیرد که هرگاه جرمی در مهلت‌های پیش بینی تعقیب نگردد و یا حکمی بموقع اجراء گذاشته نشود، تعقیب و یا اجراء حکم موقوف بماند. وچون جامعه حق دارد در هر موقع از این گذشت خود عدول نماید، لذا می‌توان قانون مرور زمان را ولو آنکه شدیدتر هم باشد عطف بماسبق نمود. بعلاوه آنچه موجب قطعیت مرور زمان است همان وصول به آخرین روز مهلت می‌باشد و چون این آخرین روز مهلت در زمان قانون جدید اتفاق افتاده و قطعیت مرور زمان هم بستگی به آن روز دارد، لذا مقررات مرور زمان باید صرفنظر از شدت و ضعف تابع همین قانون اخیر باشد

 

 

برخی دیگر از دانشمندان با این عقیده مخالف‌اند. آنان معتقدند که مرور زمان از قوانین ماهوی است نه قوانین شکلی و دادرسی، کما اینکه در بعضی از کشورها از جمله کشور ایران در قوانین مجازاتی ذکر شده است. بعلاوه چون نتیجه مرور زمان مصونیت مجرم از تعقیب است لذا بایستی آنرا جزء قوانین ماهوی محسوب نموده و تابع اصول کلی عطف بماسبق نشدن قوانین جزائی دانست. ما در کشور خود به آراء محاکم و دیوان کشور دراین خصوص برخورد ننمودیم. در کشور فرانسه که با قوانین کشور ما شباهت کامل دارد نیز رویه واحدی اتخاذ نشده است. تا سال 1931 رویه قضائی فرانسه با نظریات دانشمندان دسته اخیر یعنی عطف بماسبق نکردن قوانین جدید مطابقت داشت. ولی درسال 1931 دیوان عالی کشور فرانسه تصمیم جدیدی برخلاف نظریات خود اتخاذ کرد و صراحتاً حکم داد که قوانین مربوط بمرور زمان از قوانین آئین دادرسی کیفری بوده و بایستی بلافاصله اجراء شوند، اعم از اینکه دراین اجراء وضع متهم وخیم تر و یا بهتر گردد.

 

 

این جریان تا سال 1956 ادامه داشت و درآن سال مجدداً دیوان کشور فرانسه از نظریه خود عدول نمود و درمورد مرور زمان اجرای مجازات حکم چنین نظر داد که مرور زمان مجازات تابع قانونی است که در زمان صدور حکم قطعی قابلیت اجراء داشته است.

 

 

با نبودن نص صریح و نبودن رویه ثابت قضائی چه باید کرد؟ بعقیده ما نظریه دانشمندان دسته دوم ارجحیت دارد. زیرا علاوه بر اینکه در کشور ما مقررات مربوط به مرور زمان در قوانین جزائی ماهوی قید گردیده و از این لحاظ باید تابع اصول کلی باشند، اصولاً ارتکاب جرم و یا صدور حکم قطعی کیفری دارای آثار و متعلقاتی است که با عمل مجرمانه و یا حکم قطعی کیفری اتصال داشته و بهیچ وجه نمی‌توان آن‌ها را از هم تفکیک نمود. یکی از این آثار نیز همان مرور زمان است. در موقع ارتکاب جرم ویا صدور حکم کیفری هم مجرم و هم جامعه می‌دانند که اگر مدتی جرم تعقیب نشود ویا حکم اجراء نگردد، تعقیب و اجراء حکم موقوف می‌گردد. وچون مرور زمان از آثار وابسته به جرم و مجازات است لذا بایستی مثل خود جرم تابع قانون زمان ارتکاب و یا صدور حکم باشد.

 

 

مطابق ماده 6 قانون آئین دادرسی کیفری شش مورد به عنوان موارد سقوط دعوی کیفری عنوان شده که ساقط کننده دعوای کیفری هستند وهر زمان یکی از این موارد رخ دهد اگر پرونده کیفری دردادسرا و دادگاه مطرح باشد قرارموقوفی تعقیب صادر شده واگر در مرحله اجرای حکم باشد، حکم موقوف الاجرا می‌شود.

 

 

این موراد عبارت‌اند از:

 

 

1- فوت متهم یا محکوم علیه در مجازات‌های شخصی

 

 

2- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی درجرائم قابل گذشت که جنبه خصوصی دارد.

 

 

3-مشمولان عفو: البته عفو اعم از عفو عمومی و عفو خصوصی است.

 

 

4- نسخ مجازات قانونی.

 

 

5- اعتبار امر مختومه.

 

 

6- مرور زمان.

 

 

این شش مورد هر وقت حادث واحراز شود پرونده با صدور قرارموقوفی تعقیب یا موقوف الاجرا مختومه می‌شود.

 

 

ج- مرور سوابق تحقیق

 

 

1-عسکری اسلام پوردر مقاله جایگاه توبه و نقش آن در امور کیفری اسلام نشریه: «رواق اندیشه » اسفند 1383 – شماره 39 (29 صفحه – از 94 تا 122) به این نتیجه رسیده است که:

 

 

توبه در حقوق جزای اسلامی به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات شمرده است و به عنوان یک «تأسیس حقوقی» محسوب می‌شود؛ به گونه‌ای که در سایر مکاتب کیفری امروزی، نمونه آن به چشم نمی‌خورد. در اهمیت آن همین بس که‌یکی‌از بهترین شیوه‌های جلوگیری از تکرار جرم و اصلاح مجرمین است. با تأمل در آیات و روایات و سخنان فقهای اسلام، استنباط می‌شود که برای توبه، ندامت حقیقی و عزم بر ترک گناه برای همیشه کافی است و انجام آن نیاز به لفظ و اعمال خاصی ندارد. در قانون مجازات اسلامی، توبه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و اگر با شرایط کامل انجام شود، یکی از معاذیر قانونی معافیت از مجازات شناخته شده است که در جرائم حق الله، قبل از ثبوت جرم به وسیله اقرار یا شهادت شهود، مسقط مجازات بوده، ولی در جرایمی که جنبه حق الناس دارند، موجب سقوط مجازات نیست؛ چون مرتکب، علاوه بر این که اوامر و نواهی الهی را نادیده گرفته، موجب ضرر و زیان مالی و جسمی یا آبرویی برای دیگران شده و باید جبران کند. البته توبه، مجازات اخروی را ساقط می‌نماید، ولی باید دانست که وضع مجازات دنیوی، تابع مجازات اخروی نیست. از جمله نکات قابل توجه در باب توبه به عنوان یکی از معاذیر معافیت از مجازات، این است که اگر بزهکار بعد از اقرار توبه کند، قاضی می‌تواند (مخیر است) که از ولی امر برای او تقاضای عفو نماید یا مجازات را در حق وی اعمال کند. اما توبه بعد از اقامه بینه هیچ اثر حقوقی ندارد.

 

 

2-فخلعی، محمد تقی در مقاله پژوهشی در قاعده فقهی درء الحد نشریه: مطالعات اسلامی، بهار و تابستان 1379 – شماره 47 و 48 (44 صفحه – از 121 تا 164) به این نتیجه رسیده است که:

 

 

یکی از قواعد مهم فقهی که در حقوق جزای اسلام اهمیت زیادی دارد، قاعده «در الحد» است نام این قاعده از حدیث نبوی مشهور و متفق بین شیعه و اهل سنت یعنی‌ حدیث «ادرؤ الحدود بالشبهات» اتخاذ و مفهوم آن مورد تسالم همهء فقهای اسلام واقع‌ شده است. بر اساس این قاعده در صورت حدوث هرگونه شبهه‌ای، چه در مقام ثبوت‌ برای عامل جرم و چه درمقام اثبات و دادرسی برای قاضی شرع، حدود و مجازات‌های‌ شرعی ساقط می‌شود. قاعدهء «درء الحد» بیانگر روح تخفیف و تسامحی است که اساس‌ تشریعات جزایی اسلام را تشکیل داده و تا حد زیادی تأمین کنندهء امنیت متهمان به جرائم‌ است؛ همچنین نشان دهندهء اهتمام عظیمی است که اسلام به حرمت و شخصیت انسان‌ها به خرج داده و مانع از کیفر و مجازات بی‌دلیل و اثبات نشدهء آنان می‌شود. فقهای اسلام بحث‌های گوناگون را پیرامون این قاعده و تقسیم شبهات و اقسام مجازات‌ شرعی که موضوع این قاعده است مطرح کرده‌اند. بررسی تطبیقی نظریات فقهی فقهای‌ اسلام و نیز آرای حقوق‌دانان جدید از جمله اهدافی است که در این گفتار دنبال شده است.

 

 

3- حضرتی،صمد در مقاله خود که در نشریه: حقوقی دادگستری زمستان 1380 – شماره 37 به چاپ رسیده به بررسی مرور زمان در مجازات‌های بازدارنده پرداخته است.

 

 

مرورزمان مدتی است که به موجب قانون پس ازانقضای آن مدت، تعقیب جرم ویا اجرای حکم قطعی (جزایی) موقوف می‌شود ومجازات مقررشده درقانون برای جرم به مورداجرا گذاشته نمی‌شود به عبارت دیگر هرگاه رسیدگی به جرم ویا اجرای حکم قطعی کیفری مدت معینی به تعویق افتد، دیگر به آن جرم رسیدگی نمی‌شود وآن حکم قطعی اجرا نمی‌شود دراین حالت گفته می‌شود که جرم مشمول مرورزمان شده است انواع مرورزمان مقنن دراجرای بند 6 ماده 6 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی وانقلاب درامور کیفری که مرورزمان را ازجهات موقوفی تعقیب محسوب داشته است بهتروبجا بود که احکام مربوط به مرورزمان کیفری را مشخص می‌کرد که به طور خلاصه باانتشار مواد 173 و 174، قانونگذاردرمقام تعیین انواع مرورزمان مبدأ مرورزمان مدت مرورزمان وآثار مرورزمان برآمده است واین مواد بسیارناقص ومجمل وضع شده است ومسایل اساسی مرورزمان از قبیل انقطاع مرورزمان، علل توقف مرورزمان وتعلیق آن رابیان نکرده است که درسابق درخلال مواد 49 تا 53 قانون مجازات عمومی بیان شده بود.

 

 

د-اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

1-بررسی قواعد و نقض‌های قوانین مختص به مرور زمان درسقوط کیفری و چالش‌های حقوقی.

 

 

2-تأثیر کلی عوامل درونی افراد در ارتکاب جرم و نظارت مرور زمان قانونگذار برعوامل و دخالت دادن در تعیین کیفر.

 

 

3-بررسی تحولات قانون جدید مجازات اسلامی در خصوص مرور زمان در قانون کیفری.

 

 

ه-پرسش تحقیق

 

 

س