ح) دوران پهلوی (معاصر) 20

 

گفتار دوم: مخالفین ولایت فقیه. 20

 

گفتار سوم: موافقین ولایت فقیه و ادله ی آنان. 21

 

الف) دلایل نقلی.. 22

 

1- روایت عمر بن حنظله. 22

 

2- سایر روایات…. 26

 

ب) دلایل عقلی.. 28

 

1- اصل تنزل تدریجی… 28

 

2- ولایت‏فقیه یا حاکمیت اصلح در عصر غیبت…. 29

 

فصل دوم: ولایت فقیه و مشروعیت حکومت دینی.. 39

 

مبحث نخست: مشروعیت قدرت سیاسی.. 40

 

گفتار نخست- مفهوم مشروعیت سیاسی.. 40

 

گفتار دوم- مشروعیت سیاسی حاکمیت… 41

 

الف- مشروعیت از دیدگاه اندیشمندان. 42

 

1- افلاطون.. 42

 

2- ماکس وبر.. 43

 

3- کارل اشمیت…. 44

 

4- فررو.. 45

 

مبحث دوم: اکتساب مشروعیت در حکومت دینی.. 45

 

گفتار نخست: مشروعیت با پشتوانه ی شرعی.. 46

 

الف- مشروعیت و مقبولیت… 47

 

ب- نقد مشروعیت دولت های مدرن. 49

 

ج- مشروعیت الهی.. 51

 

د- مشروعیت الهی و مردمی.. 52

 

1- مشروعیت الهی و حق حاکمیت مردم. 53

 

گفتار دوم: مشروعیت بر اساس قانون اساسی ایران. 56

 

الف- ولایت فقیه و نظام دیکتاتوری.. 57

 

ب- ولایت و تفکیک قوا 59

 

ج- ولایت فقیه در قانون یا بر قانون. 60

 

نتیجه گیری بخش نخست… 62

 

بخش دوم: جایگاه و اختیارات ولایت فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 64

 

 

فصل نخست: جایگاه ولایت فقیه در قانون اساسی.. 65

 

مبحث نخست: شرایط رهبری.. 65

 

مبحث دوم: خبرگان رهبری.. 67

 

گفتار نخست: لزوم وجود و نظارت خبرگان رهبری.. 67

 

گفتار دوم: کارکرد و وظایف خبرگان رهبری.. 68

 

الف- ویژگی اعضای خبرگان. 70

 

ب- نظارت بر عملکرد رهبری.. 72

 

مبحث سوم: تفاوتها و اشتراکات در جایگاه ولایت فقیه در قانون اساسی پیش و پس از بازنگری.. 76

 

گفتار نخست: پیش از بازنگری.. 76

 

گفتار دوم: پس از بازنگری.. 78

 

فصل دوم: اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.. 80

 

مبحث نخست: حدود اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی.. 80

 

گفتار نخست: اصل 110 و 57، حصری بودن یا تمثیلی بودن. 80

 

گفتار دوم: اصل 57 و ولایت مطلقه. 82

 

مبحث دوم: اختیارات مندرج در اصل 110. 83

 

گفتار نخست: تعیین سیاستهای کلّی نظام و نظارت بر اجرای آن. 84

 

گفتار دوم: تنظیم روابط میان قوا 86

 

گفتار سوم: حل معضلات نظام. 87

 

الف- سابقه حل معضلات در دوره ی امام خمینی.. 88

 

1- بن بست اختلاف بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان.. 89

 

2- تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام. 90

 

ب- حل معضلات در چارچوب قانون اساسی.. 91

 

گفتار چهارم: فرمان‏ همه‏ پرسی.. 93

 

الف- مفهوم همه پرسی و پیشینه ی آن. 93

 

ب- همه پرسی در قانون اساسی.. 94

 

گفتار پنجم- اختیارات نظامی.. 95

 

الف- فرماندهی‏ کل‏ نیروهای‏ مسلح‏.. 95

 

ب- اعلان جنگ‏ و صلح‏ و بسیج‏ نیروها‏ 96

 

گفتار ششم: سایر وظایف… 96

 

الف- نصب‏ و عزل‏ و قبول‏ استعفاء. 96

 

ب- نظارت بر رئیس جمهور. 97

 

ج- عفو. 97

 

د- نظارت بر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. 98

 

گفتار هفتم: نقش رهبری در بازنگری قانون اساسی.. 99

 

نتیجه گیری بخش دوم. 101

 

نتیجه گیری.. 103

 

کتابنامه. 108

 

 

 

 

 

مقدمه

 

 

 

تأمّل در اساس دین اسلام و وقوف به احکام اجتماعی و سیاسی نظیر قوانین قضاوت، اقتصاد، جهاد، روابط بین الملل، امر به معروف و نهى از منکر و غیره بی­تردید بیانگر این واقعیت است که اسلام در جمیع مسائل مرتبط با جامعه و روابط آن حکم و قانون دارد و حکومتى را مى­توان حکومت اسلامى و دینى دانست که قوانین اسلام حضور کامل و عینى در عرصه­ى حیات اجتماعى داشته باشد و مبناى حرکت حاکمان و دولت مردان باشد. در چنین جامعه­ای مشروعیّت هر دولت و قدرتى وابسته به آن است که از سوى حضرت حق، اجازه­ى تصرّف داشته باشد و از آن جا که بر اساس معارف شیعه، این مشروعیّت در عصر حضور، براى امامان معصوم(علیهم السلام)تشریع شده است، در عصر غیبت هم باید دولت و هر نهاد قد

 

 

2-2-1- سرقت… 10

 

2-2-2- سارق: 11

 

2-2-2-1-دستهبندیسارقازنظرسنوجنس: 11

 

2-2-2-2- دستهبندیسارقینازنظرشیوههایسرقت: 13

 

2-2-2-2-1- سرقتازطویله: 13

 

2-2-2-2-2- سرقتدرزمانچرا: 13

 

2-2-2-2-3- سرقتازکامیون: 14

 

2-2-2-2-4- سرقتدرزمانکوچ: 14

 

2-2-3- استانکهگیلویهوبویراجمد: 14

 

2-2-3-1- موقعیتجغرافیایی: 15

 

2-2-3-2- فرهنگ: 15

 

2-2-4- استانلرستان: 16

 

2-2-4-1-  موقعیتجغرافیایی.. 16

 

2-2-4-2- فرهنگ: 17

 

2-2-5- پیشگیری: 17

 

2-3- بیانمتغیرهاوشاخصها: 18

 

2-3-1- تعریفمتغیر: 18

 

2-4- مبانینظری.. 21

 

2-4-1- نظریهمعاشرتهایترجیحی : 21

 

2-4-2- نظریهآلبرتکوهن ( خردهفرهنگمجرمانه): 23

 

2-4-3- نظریهکنترلاجتماعیهیرشی: 25

 

2-4-4- نظریهتقویتترجیحیجفری: 28

 

2-4-5- نظریهفعالیتعادیاثرلاریکوهنومارکوسفلسن. 29

 

2-4-6- نظریهشیوهزندگیهیندلنگوگاتفردسن: 30

 

2-4-7- نظریاتمکتباقتصادی: 31

 

2-5- تاریخچهجرمسرقت: 32

 

2-6-پیشگیری.. 33

 

2-6-1- اهمیتپیشگیریازدیدگاهفقهی: 34

 

2-6-2- اهمیتپیشگیریازدیگاهجرمشناسی.. 34

 

2-6- 3- انواعپیشگیری: 35

 

2-6-4- پیشگیریکیفری: 35

 

 

2-6-5- پیشگیریاجتماعی«اصلاحی» 35

 

2-6-6- پیشگیریوضعی.. 36

 

فصلسوم. 38

 

تحقیقمیدانی.. 38

 

3-1- مقدمه. 39

 

3- 2- دادههایآماریوتحقیقآنها 39

 

3-3- سؤالاتباز. 70

 

3-3-1- شمابهعنوانیککارشناسدلایلاصلیسرقتاحشامراچهمیدانید؟. 70

 

3-3-2- بهنظرشمااقداماتگشتیونظارتیپلیسدرزمینهسرقتاحشامباچهکیفیتیانجاممیشود؟. 71

 

3-3-3- بهنظرشمااقداماتقضاییدربرخوردبامرتکبینسرقتاحشامباچهکیفیتیانجاممیشود؟. 71

 

3-3-4- شماچهراهکارهاییرابرایپیشگیریازسرقتاحشامپیشنهادمیکنید؟. 71

 

3-4- مطالعهموردی.. 72

 

4-1- نتیجهگیری.. 76

 

پیوستها 81

 

پیوست 1. 81

 

پیوست2: 85

 

منابعومأخذ: 88

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                               صفحه

 

جدول 3-1- توزیع آزمودنی ها بر حسب جنسیت ……………………………………………………………………36

 

جدول 3-2- وضعیت تأهل آزمودنی ها…………………………………………………………………………………….37

 

جدول 3-3-  آزمون t مستقل برای بررسی تأثیر عوامل اجتماعی بر سرقت احشام :……………………….45

 

جدول 3-4- آزمون t مستقل برای بررسی تأثیر عوامل فرهنگی بر سرقت احشام :………………………….46

 

جدول 3-5- آزمون t مستقل برای بررسی تأثیر عوامل مذهبی بر سرقت احشام……………………………..47

 

جدول 3-6- آزمون t برای بررسی تأثیر عوامل اقتصادی بر سرقت احشام:…………………………………….48

 

جدول 3-7- توانایی جسمی سارقان احشام  بر اساس پاسخ آزمودنی …………………………………………..49

 

جدول 3-8- برررسی ارتکاب آسان سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها……………………………..53

 

جدول 3-9-پایین بودن احتمال دستگیری بر اساس پاسخ آزمودنی ها………………………………………….54

 

جدول 3-10-دامداری و پرورش احشام به شیوه ی سنتی به عنوان یکی از عوامل تقوت کننده سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………………………………………………………………….56

 

جدول 3-11- تأثیر عدم وجود مجازات مناسب برای سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………………………………………………………………………58

 

جدول 3-12-نمودار ارتکاب سرقت بر حسب وضعیت بر اساس پاسخ آزمودنی ها……………………………………………………………………………………………………………..63

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                               صفحه

 

نمودار 2-1- شاخص های عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی…………………………………………………….19

 

نمودار 3-1-  توزیع آزمودنی ها بر حسب سن…………………………………………………………………………..36

 

نمودار 3-2-توزیع آزمودنی ها بر حسب وضعیت تأهل……………………………………………………………..37

 

نمودار 3-3- توزیع آزمودنی ها بر حسب محل سکونت……………………………………………………………..38

 

نمودار 3-4-  توزیع آزمودنی ها بر حسب تحصیلات…………………………………………………………………39

 

نمودار 3-5- توزیع آزمودنی ها  بر حسب میزان درآمد ماهیانه ……………………………………………………40

 

نمودار 3-6- توزیع آزمودنی ها بر حسب وضعیت اشتغال ………………………………………………………….41

 

نمودار 3-7- مکان سرقت بر حسب ویژگی های مکان……………………………………………………………….42

 

نمودار 3-8- محل سرقت (شهری – روستایی- عشایری)……………………………………………………………43

 

نمودار 3-9- سابقه کیفری سرقت احشام آزمودنی ها………………………………………………………………….44

 

نمودار 3-10- تأثیر توانایی جسمانی براساس پاسخ آزمودنی ها……………………………………………………49

 

نمودار 3-11- شناسایی قبل از سرقت احشام براساس پاسخ آزمودنی ها……………………………………….50

 

نمودار 3-12-  کسب احترام بیشتر از طریق بدست آوردن پول براساس پاسخ آزمودنی ها………………51

 

نمودار 3-13- بررسی سرقت احشام برای خود نمایی و نشان دادن قدرت وزرنگی براساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………………………………………………………………………………………………….52

 

نمودار 3-14- برررسی ارتکاب آسان سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………….53

 

نمودار 3-15- پایین بودن احتمال دستگیری بر اساس پاسخ آزمودنی ها………………………………………..54

 

نمودار 3-16-فروش آسان احشام در بازار بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………………55

 

نمودار 3-17- دامداری و پرورش احشام به شیوه ی سنتی به عنوان یکی از عوامل تقوت کننده سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………………………………………………………………….56

 

نمودار 3-18- تأثیر فقدان اهرمهای کنترلی در فروش احشام و گوشت بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………………………………………………………………………………57

 

نمودار 3-19- تأثیر عدم وجود مجازات مناسب برای سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها………58

 

نمودار 3-20- تأثیر عدم برخورد قاطع و حتمی با سارقان احشام و در نتیجه کاهش ریسک حاصل از ارتکاب جرم بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………………………………………………………59

 

نمودار 3-21- تأثیر نظارت کم رنگ پلیس در سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………60

 

نمودار 3-22-  بررسی تاثیر نوع و میزان برخورد با سارقین در سرقت احشام براساس پاسخ آزمودنی ها………………………………………………………………………………61

 

نمودار 3-23- وضعیتهای ارتکاب آسان سرقت احشام بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………62

 

نمودار 3-24- ارتکاب سرقت بر حسب وضعیت بر اساس پاسخ آزمودنی ها…………………………………63

 

نمودار 3-25- ارتکاب سرقت بر حسب زمان بر اساس پاسخ آزمودنی ها……………………………………64

 

نمودار 3-26- نیاز به تصویب قانون جدید در ارتباط با سرقت احشام بر­اساس پاسخ آزمودنی­ها………………………………………………………………………………………………………..65

 

 

چکیده:

 

سرقت از نظر آمار جنایی بیشترین آمار را در میان جرایم علیه اموال و مالکیت به خود اختصاص داده است سرقت احشام در چند دهه اخیر وضعیت نگران کننده ای را به ویژه برای دامداران و کشاورزان بوجود آورده است بررسی سرقت احشام با نگاه جرم شناختی به ما اجازه می دهد که آنرا از زوایای مختلف جرم شناختی بگذرانیم. تحقیق حاضر سعی بر آن دارد که با این نگاه جرم شناختی و با بهره گیری از نظریه های مختلف سرقت احشام را بررسی نماید. این تحلیل با استفاده از داده های حاصل از 120 سارق و 80  نیروی متخصص (قاضی و ضابط) در استانهای کهگیلویه و بویراحمد و لرستان انجام شده است. با توجه به نتایج بدست آمده سرقت احشام در استانهای مذکور ریشه در مسائل مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علل خاص دیگر دارد. نتایج حاکی از آن است که سرقت احشام ویژگی های خاص و منحصر به فردی دارد و تمامی این ویژگی ها و دلایل سرقت احشام در استانهای مورد مطالعه مشترک هستند.

 

واژگان کلیدی: جرایم علیه اموال- سرقت- احشام- جرم شناختی- استان های کهگیلویه و بویراحمد و لرستان

 

 

 

مقدمه:

 

سرقت از معدود جرایمی است که انجام عمدی آن در تمام مراحل زندگی یک فرد ممکن است. کسانی که به سرقت روی می آورند که آمادگی هایی لازم در آن ها وجود دارد و شرایطی هم برای ارتکاب سرقت آنها فراهم می گردد. سرقت ممر اصلی سارقان حرفه ای است. حرفه ای ها عمل خود را شرافتمندانه تر از تقلب و کلاهبرداری می دانند. سارقان آماتور معمولاً جوان اند و بدون طراحی و برنامه ریزی خاص مرتکب سرقت می شوند سرقت امروزه با برنامه ریزی های دقیق و با بهره وری از امکانات فنی پیشرفته انجام می شود و سارقین از آخرین تکنولوژی موجود در جهت کار خود سود می برند به همین لحاظ مقابله و برخورد با سارقین و سرقت نیز متناسب با اقدامات سارقین متحول گردیده و به صورت علمی و حساب شده در آمده است. مواد و مسائل مختلفی که موجب گرایش به سرقت می شود در عرصه کنونی بسیار پیچیده تر از گذشته است و به همین علت مقابله با آن دشوارتر از قبل می نمایاند و در این راه مشکلات فراوانی وجود دارد سرقت نیز به عنوان یک آسیب اجتماعی به اختلال رفتاری دارای علل و انگیزه هایی است که باید آنها را شناخت و به صورت ریشه ای درمان کرد. اهمیت شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و گاه بومی و منطقه ای بر کسی پوشیده نیست. عواملی چون فقر مادی، فقر فرهنگی، طبقاتی بودن جامعه و نابرابری های اجتماعی، زاغه نشینی، معاشرت با دوستان ناباب، از هم گسیختگی نظام خانواده، مشکلات روانی از قبیل فقر عاطفی، ناکامی، حسادت، خود نمایی و دهها شاخص دیگر می تواند علل جرم سرقت باشند. سرقت احشام نیز به یقین دارای علل متفاوتی است. با یک نگاه جرم شناختی می توان دید که دلایل سرقت احشام چیست و چه راهکارهای را برای پیشگیری از سرقت احشام بکار بست. در سرقت احشام با توجه به نوع مالی که ربوده می شود شیوه ها و شگردهای خاصی استفاده می شود و برای شناخت این شیوه ها باید نگاهی جرم شناسی به قضیه داشته باشد. و با شناخت این شیوه ها می توانیم به ارائه راهکارهایی برای پیشگیری از این جرم بپردازیم. هدف از پژوهش حاضر، شناخت ماهیت سرقت احشام و وضعیت سارقین احشام از دیدگاه علمی و جرم شناسی است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

کلیات

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- طرح مسئله:

 

یکی از قدیمی ترین جرایم علیه اموالی که شاید از همان ابتدای پیدایش مفهوم مالکیت در جوامع بشری ارتکاب می یافته و معمولاً مجازات های سختی هم برای مرتکبین آن در ادیان و جوامع مختلف پیش بینی می شده، جرم سرقت است.

 

جرم سرقت نیز با توجه به آیه 12 سوره مبارکه ممتحنه یکی از مفاسد و جرایم در عصر بعثت بوده است. این جرم به دلیل اینکه نسبت به سایر جرایم ارتکاب آن آسان تر می باشد آمار بیشتری از جرایم را به خود اختصاص داده است.

 

مطالعه و بررسی آسیب ها و انحرافات اجتماعی من جمله پدیده سرقت از گذشته های دور مورد توجه و علاقه متفکران و فلاسفه بوده است و بر حسب بررسی و ماهیت موضوع تحقیق از نظرگاه جرم شناختی بایستی به قواعد نظام های اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی پرداخته شود.

 

منشأ بسیاری از جرایم در کشورمان از عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بومی و … تأثیر پذیرفته است و موجب پدید آمدن پدیده مذمومی بنام سرقت گشته است که هر ساله با افزایش بی نظیر آن مواجهه ایم.

 

از نظر جرم شناختی باید اذعان داشت که سرقت در آمار جنایی از رایج ترین جرایم علیه اموال است.

 

در این پژوهش به بررسی جرم شناختی سرقت احشام پرداخته می شود. بر اساس بررسی های به عمل آمده و گزارش های موجود آمار سرقت احشام در مناطق روستایی و حاشیه ای شهرها نگران کننده است. به خصوص در چند سال اخیر آمار مستند و قابل توجهی از وقوع این پدیده کاملاً مشهود است. نتایج حاصله از بررسی های علوم جرم یابی و پلیس علمی نشان از این امر دارد که جرم سرقت احشام به تدریج به صورت حرفه ای تر صورت می گیرد و تبدیل به یک جرم باندی شده است.

 

زمانی که از اولویت های توسعه استانی کشاورزی تدوین می شود انتظار بر این است که امنیت لازم برای سرمایه گذاری در این زمینه ایجاد شود. اکنون می توان گفت که موضوع حل نشده سرقت احشام در استان های کهگیلویه و بویراحمد و لرستان تبدیل به آسیبی برای توسعه استان در بخش کشاورزی و به دنبال آن سایر بخش ها شود. از آن جایی که امنیت زیر بنای توسعه پایدار در رفاه اجتماعی را تشکیل می دهد، پیشگیری و جلوگیری از وقع این جرم و البته هر عمل مجرمانه دیگر برای دست اندرکاران و برنامه ریزان امور امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. چرا که دامدارن و کشاورزان از مظلوم ترین اقشار جامعه هستند که بعضی از آنها همه دست رنج عمرشان چند رأس گوسفند و گاو می باشد. سرقت احشام و دام ها مخصوصاً گوسفندان راحت ترین و ساده ترین نوع سرقت است و متأسفانه اهرم های قانونی و حمایتی جدی در این زمینه نیز وجود ندارد. امید است بتوان با ریشه یابی، پی گیری، و برخوردهای جدی با سارقان از این تبعیض اجتماعی پیشگیری کرد و دامنه امنیت را برای دامداران و کشاورزان توسعه داد.

 

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق:

 

جرم شناسی دانشی نوپا است و نگاهی نسبتاً جدید به جرم و بزهکاری دارد و می­تواند بسیاری از زوایای علل بروز آن را برای ما روشن کند و یا جامعه شناسی نیز با بیان تئوری و نظریات مختلف توجه ویژه ای به جرم یا همان تعبیر جامعه شناسان از انحرافات دارد، که با انجام این تحقیق می توان آن نظریه ها را در استانهای کهگیلویه و بویراحمد و لرستان تأیید یا رد کرد. با توجه به احساس نیاز به انجام پروژه های جرم شناختی در استان های مذکور و به خصوص اینکه علل ارتکاب سرقت احشام در این استانها می تواند ناشی از مسائل فرهنگی – اجتماعی، اقتصادی، جغرافیایی باشد. ترجیح داده شد که این موضوع در این مناطق مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس آمار سرقت در بسیاری از جوامع بیشترین انحراف پس از فحشا و روابط نامشروع، در کشور ما پس از قتل و اعتیاد و مصرف مواد مخدر از پر سابقه ترین جرایم می باشد. بنابراین طرح موضوع سرقت احشام به عنوان یکی از مشکلات پیچیده اجتماعی و بررسی علمی آن با ارائه به نحوه شکل گیری و چگ

 

 

ب-معنای اصطلاحی جرم از دیدگاه فقها………….. 42

 

ج-دیدگاه فقهای اهل سنت……………………. 43

 

-گفتار پنجم-عناصر تشکیل دهنده جرم………….. 44

 

الف-عنصر قانونی جرم………………………. 45

 

ب-عنصر مادی جرم………………………….. 45

 

ج-عنصر معنوی یا روانی جرم…………………. 45

 

-گفتار ششم-عناصر تشکیل دهنده جرم در اسلام……. 55

 

مبحث سوم- تفکیک جرم و گناه در حقوق کیفری مدرن.. 62

 

فصل سوم: رابطه جرم و گناه در حقوق کیفری قبل از انقلاب 66

 

مبحث نخست- دوران مشروطه…………………… 67

 

-گفتار اول-اصل دادرسی شرعی و عرفی………….. 68

 

-گفتار دوم-حقوق کیفری ایران قبل از مشروطه…… 71

 

مبحث دوم- دوران پس از مشروطه………………. 72

 

-گفتار اول-ویژگی­های حقوق جزای وضعی…………. 73

 

-گفتار دوم-ویژگی­های حقوق جزای وضعی دوره شاه…. 79

 

-گفتار سوم-پس از پیروزی انقلاب اسلامی………… 85

 

فصل چهارم: رابطه جرم و گناه پس از انقلاب…….. 87

 

مبحث نخست- جرایم حد، قصاص و دیات…………… 87

 

-گفتار اول-جرائم حدی……………………… 87

 

الف-تعریف حد و اقسام آن…………………… 87

 

ب-کیفر­های زنا……………………………. 88

 

-گفتار دوم-قصاص………………………….. 89

 

-گفتار سوم-دیا ت………………………….. 93

 

الف-مسئولیت مدنی یا دیه…………………… 93

 

ب-میزان دیه……………………………… 95

 

مبحث دوم- تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده…….. 98

 

-گفتار اول-تعزیر…………………………. 98

 

الف-نظرات فقهای امامیه……………………. 99

 

ب-تعریف حقوقی تعزیر………………………. 101

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری………………………. 105

 

منابع …………………………………………………………………………………………………………………………. 111

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

مفاهیم گناه و جرم از جمله مفاهیمی هستند که در عرصه اذهان عمومی جوامع سنتی تفکیک مشخصی ندارند.مصادیق جرم و گناه گرچه در مواردی هم­پوشانی دارند، اما در اصل مفاهیمی جدا هستند؛جرم اقدام به عملی است که منع قانونی دارد و قانونگذار برای آن مجازاتی در نظر گرفته است.در مقابل انجام گناه ارتکاب به عملی است که در منابع دینی منع و نهی شده است و مجازاتی اخروی نیز برای عامل آن در نظر گرفته شده است.

 

در جوامع عرفی و سنتی به طور تاریخی تفکیکی بین جرم و گناه نبوده است و گناه که مفهومی شرعی است بت جرم که مفهومی عرفی است قرابت نزدیکی داشته است.در دنیای سنتی دیروز ، آموزه­های دین و دستورات شرع کمابیش همان نقشی را در تعیین شیوه صحیح و پذیرفته انجام امور اجتماع داشته­اند که امروزه قوانین مدنی در جامعه دارند.

 

با گذر زمان و پیشرفت دانش بسیاری مسائل جدید مطرح شده­اندکه مستلزم ایجاد قوانین جدید هستند.بسیاری از این مسائل نوین مشمول حوزه تاریخی شرع و مذهب نگشته­اندو لذا تخلف از آنان جنبه گناه به خود نگرفته است.

 

رعایت قوانین مرتبط با مسائل و قرارداد­های دنیای نوین با معین کردن جرم و مقرر کردن جریمه­هایی تضمین می­شود که مفاد حقوقی کاملاً معین و ملموس دارند و بار گناه بر آنها مترتب نیست.البته بسیارند مصادیقی که هم از لحاظ حقوقی جنبه جرم دارند و هم از لحاظ دینی جنبه گناه.ولی جریمه­هایی که قوانین مدنی جوامع نوین برای چنان اعمال مجرمانه تعیین می­کند تنها با توجه بر جنبه مجرمانه آنها و آسیب­های آن به جامعه مدنی تعیین می­شود و نه با نگاهی به جنبه گناه بودن آنها.

 

با وصفی که رفت در جهان امروز مفاهیم جرم و گناه دو مفهوم کاملاًجدا و منفک هستند.

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول- کلیات

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

از آ

 

 

 

 

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

1

 

 

 

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

2

 

 

 

فصل اول : کلیات

 

 

 

 

 

 

1-1         بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………

 

 

11

 

 

 

1-2         ضرورت و اهمیت تحقیق ……………………………………………………………………………………………..

 

 

12

 

 

 

1-3         اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

13

 

 

 

1-4         پیشینه موضوع تحقیق …………………………………………………………………………………………………..

 

 

14

 

 

 

1-5         سؤال­ها ………………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

15

 

 

 

1-6         فرضیه ها ……………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

15

 

 

 

فصل دوم : مبانی نظری آماده­سازی زندانیان

 

 

 

 

 

 

2-1         تاریخچه، مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………

 

 

17

 

 

 

2-1-1          تولد زندان ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

17

 

 

 

2-1-1-1           تحولات بعدی ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

18

 

 

 

2-1-2          پیشینه ی تاریخی آماده سازی …………………………………………………………………………………….

 

 

20

 

 

 

2-1-3          مبانی نظری آماده سازی، دیدگاه های کلی ………………………………………………………………….

 

 

26

 

 

 

2-1-3-1           تعریف آماده سازی ……………………………………………………………………………………………….

 

 

28

 

 

 

2-1-3-2           نکات کلیدی تعریف …………………………………………………………………………………………….

 

 

29

 

 

 

2-2         چگونگی آماده سازی زندانیان …………………………………………………………………………………………

 

 

29

 

 

 

2-2-1          انواع  رژیم های زندان­بانی ………………………………………………………………………………………..

 

 

31

 

 

 

2-2-1-1           رژیم حبس مشترک(زندان عمومی) ………………………………………………………………………

 

 

31

 

 

 

2-2-1-2           رژیم حبس انفرادی(مشهور به پنسیلوانیایی) …………………………………………………………

 

 

31

 

 

 

2-2-1-3           رژیم اُبورنی(مختلط) …………………………………………………………………………………………….

 

 

32

 

 

 

2-2-1-4           رژیم تدریجی(رژیم ایرلندی) ………………………………………………………………………………..

 

 

32

 

 

 

2-2-2          چگونگی طراحی برنامه های آماده سازی ……………………………………………………………………

 

 

33

 

 

 

2-2-2-1           اهداف برنامه­های آماده­سازی ……………………………………………………………………………….

 

 

34

 

 

 

2-2-2-2           مراحل پذیرش و طراحی برنامه آماده­سازی …………………………………………………………..

 

 

35

 

 

 

2-3         موانع و چالش های آماده سازی زندانیان ……………………………………………………………………….

 

 

38

 

 

 

2-3-1          موانع قانونی (در اجرای مجازات حبس) …………………………………………………………………..

 

 

39

 

 

 

2-3-1-1           ضعف در سیاست جنایی  تقنینی ………………………………………………………………………….

 

 

40

 

 

 

2-3-1-2           ضعف درسیاست جنایی قضایی …………………………………………………………………………..

 

 

45

 

 

 

2-3-2          موانع اجرایی (در اجرای مجازات حبس) …………………………………………………………………

 

 

46

 

 

 

2-3-2-1           ساختار زندان و وجود خرده فرهنگ­ها ………………………………………………………………..

 

 

46

 

 

 

2-3-2-2           کمبود نیروی انسانی  متخصص و کارآمد و با انگیزه …………………………………………..

 

 

49

 

 

 

2-3-2-3           کمبود فضا برای اسکان، نگهداری، اشتغال و حرفه­آموزی …………………………………….

 

 

50

 

 

 

2-3-2-4           عدم طبقه بندی و تفکیک زندانیان ……………………………………………………………………….

 

 

52

 

 

 

2-3-2-5           عدم اختصاص بودجه و امکانات لازم …………………………………………………………………

 

 

53

 

 

 

2-3-3          موانع قانونی و اجرایی (بعد از اتمام حبس) ……………………………………………………………..

 

 

54

 

 

 

2-3-3-1           موانع قانونی(بعد از اتمام حبس) …………………………………………………………………………

 

 

55

 

 

 

2-3-3-2           موانع اجرایی و اجتماعی (بعد از حبس) ……………………………………………………………..

 

 

56

 

 

 

2-4         ارزیابی وضعیت کنونی ایران و جهان در بحث آماده­سازی …………………………………………….

 

 

60

 

 

 

2-4-1          تفکرهای نوین در نظام زندان­بانی کشورهای جهان …………………………………………………..

 

 

61

 

 

 

2-4-2          ارزیابی آماده سازی محکومان در ایران و جهان ………………………………………………………..

 

 

66

 

 

 

فصل سوم : ساختارهای قانونی و راهکارهای اجرایی آماده­سازی زندانیان

 

 

 

 

 

 

3-1         آماده سازی در نصوص فراقانونی و قانونی ………………………………………………………………….

 

 

74

 

 

 

3-1-1          آماده­سازی محکومان در قوانین بالادستی (فراقانونی) ………………………………………………..

 

 

74

 

 

 

3-1-1-1           آماده­سازی محکوم در مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام …………………………….

 

 

75

 

 

 

3-1-1-2           آماده­سازی محکوم در قوانین بین­المللی ……………………………………………………………..

 

 

78

 

 

 

3-1-2          آماده سازی محکومان در قوانین موضوعه کشور ……………………………………………………..

 

 

82

 

 

 

3-1-2-1           قانون اساسی  …………………………………………………………………………………………………

 

 

83

 

 

 

3-1-2-2           قوانین عادی (مصوبات مجلس) ………………………………………………………………………..

 

 

86

 

 

 

3-1-2-3           مصوبات کمیسیون های مجلس شورای اسلامی ………………………………………………….

 

 

89

 

 

 

3-1-2-4           قوانین آیین­دادرسی کیفری بزرگسالان و دادرسی اطفال بزهکار …………………………..

 

 

93

 

 

 

3-1-2-5           قانون تبدیل شورای سرپرستی زندان­ها به سازمان زندان­ها ………………………………….

 

 

94

 

 

 

3-1-2-6           قانون مراکز مراقبت بعد از خروج زندانیان ………………………………………………………..

 

 

95

 

 

 

3-2         آماده­سازی محکومین در آیین نامه­های مصوب قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران ………..

 

 

96

 

 

 

3-2-1          آماده­سازی در آیین­نامه­های قبل از انقلاب اسلامی …………………………………………………..

 

 

96

 

 

 

3-2-1-1           اولین آیین نامه ……………………………………………………………………………………………….

 

 

97

 

 

 

3-2-1-2           دومین آیین نامه ……………………………………………………………………………………………..

 

 

98

 

 

 

3-2-2          آماده سازی درآیین نامه های بعد از انقلاب اسلامی …………………………………………………

 

 

100

 

 

 

3-2-2-1           روند ایجاد آیین­نامه­­های سازمان زندانها …………………………………………………………….

 

 

100

 

 

 

3-2-2-2           تحلیل اجمالی آیین­نامه­های اجرایی ………………………………………………………………….

 

 

101

 

 

 

3-2-2-3           بررسی آماده سازی در آیین نامه جدید (مصوب 1384) ……………………………………..

 

 

103

 

 

 

3-3         آماده­سازی محکومان در آیین­نامه­های خاص (مددکاری، مرکز مراقبت، انجمن حمایت(.

 

 

115

 

 

 

3-3-1          آماده سازی محکومان در آیین نامه مددکاری ………………………………………………………….

 

 

115

 

 

 

3-3-1-1           فلسفه وجود مددکار اجتماعی در زندانها …………………………………………………………..

 

 

115

 

 

 

3-3-1-2           مبانی نظری مددکاری اجتماعی در زندانها …………………………………………………………

 

 

116

 

 

 

3-3-1-3           خصوصیات و ویژگی های مددکاری اجتماعی در زندان­ها ………………………………….

 

 

117

 

 

 

3-3-1-4           تشریح آیین­نامه­ی اجرایی مددکاری زندانها ……………………………………………………….

 

 

118

 

 

 

3-3-1-5           تجزیه و تحلیل مواد آیین نامه …………………………………………………………………………

 

 

119

 

 

 

3-3-1-6           واقعیت مددکاری در زندانهای ایران …………………………………………………………………

 

 

123

 

 

 

3-3-2          آماده سازی محکومان در آیین نامه ی مرکز مراقبت بعد از خروج ……………………………

 

 

123

 

 

 

3-3-2-1           فلسفه وجودی مراقبت بعد از خروج ……………………………………………………………….

 

 

124

 

 

 

3-3-2-2           نحوه ی شکل گیری مراکز مراقبت بعد از خروج ………………………………………………

 

 

124

 

 

 

3-3-2-3           فرایند معرفی مددجویان آزاد شده زندان به مرکز مراقبت بعد از خروج ………………

 

 

125

 

 

 

3-3-2-4           تشریح آیین­نامه­ی اجرایی مرکز مراقبت بعد از خروج ……………………………………….

 

 

126

 

 

 

3-3-2-5           نگاه توسعه­ای به آیین نامه­ی مرکز مراقبت ………………………………………………………..

 

 

129

 

 

 

3-3-2-6           واقعیت موجود مراکز مراقبت بعد از خروج از زندان …………………………………………

 

 

129

 

 

 

3-3-3          آماده سازی محکومان در آیین نامه انجمن حمایت از زندانیان …………………………………

 

 

131

 

 

 

3-3-3-1           نحوه شکل­گیری انجمن حمایت از زندانیان ……………………………………………………..

 

 

131

 

 

 

3-3-3-2           وظایف و اهداف انجمن حمایت از زندانیان در اساسنامه و آیین­نامه …………………..

 

 

132

 

 

 

3-3-3-3           واقعیت موجود انجمن حمایت از زندانیان ………………………………………………………..

 

 

134

 

 

 

3-4         راهکارهای  اجرایی آماده­سازی (ساختاری و کنشی) ……………………………………………………

 

 

135

 

 

 

3-4-1          راهکارهای اجرایی ساختاری ……………………………………………………………………………….

 

 

136

 

 

 

3-4-1-1           بهبود و تقویت قوانین و مقررات اجرایی …………………………………………………………..

 

 

137

 

 

 

3-4-1-2           استفاده مطلوب از تشکیلات اداری و منابع اجرایی موجود  ………………………………..

 

 

148

 

 

 

3-4-2          راهکارهای اجرایی کنشی ( رفتاری ) …………………………………………………………………….

 

 

152

 

 

 

3-4-2-1           اقدامات اجرایی حین اجرای مجازات حبس ………………………………………………………

 

 

153

 

 

 

3-4-2-2           اقدامات اجرایی بعد از خروج از حبس ……………………………………………………………..

 

 

154

 

 

 

فصل چهارم : نتیجه­گیری و پیشنهادها

 

 

 

 

 

 

نتیجه­گیری ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

158

 

 

 

پیشنهادها ……………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

161

 

 

 

منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

164

 

 

 

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

170

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

مجرم فردی است که به دلیل عوامل مختلف و متعدد مرتکب جرم و از جامعه انسانی جداشده است.

 

بنابراین باید با استفاده از روش­های علمی و انسانی و بکارگیری شیوه های مناسب، نسبت به تربیت، بازسازی و درمان او کوشید.

 

براساس آموزه­های مذهبی و یافته های علمی و پژوهش های روان شناختی بیشتر افراد قابل اصلاح و درمانند و تنها باید وسیله ی بازگشت او را به جامعه فراهم کرد و شرایطی را ایجاد کرد تا بزهکار از ارتکاب جرم پشیمان و به اجتماع انسانی بازگردد به عبارت دیگر نباید درصدد انتقام از مجرم برآمد.

 

نحوه و چگونگی اجرای مجازات حبس از مسایل بسیار مهم نظام های عدالت کیفری است و چون یکی از اهداف اساسی و مهم مجازات حبس اصلاح و تربیت و بازاجتماعی شدن محکوم است؛ بنابراین بکارگیری شیوه های نوین آماده سازی محکومان برای ورود موفق به جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

در این نوشتار به ضرورت و شیوه های علمی و عملی آماده کردن محکومان و نیز روش های رایج زندان بانی و چگونگی طراحی برنامه­های اصلاحی و درمانی و همچنین بررسی ساختارهای قانونی و اجرایی در حوزه مقررات کیفری و آیین­نامه­های مصوب اجرایی و نیز موانع و مشکلات آن پرداخته و چون فرایند آماده­سازی محکومین بعد از خروج از حبس نیاز به تعقیب و مراقبت نهادهای حمایتی و نظارتی دارد لذا شناسایی اقدامات نهادهای مذکور برای بازگشت سعادتمندانه محکوم به جامعه از ضروریات اجتناب ناپذیری است که دراین نوشتار سازوکارهای اجرایی و ارایه راهکار و روش عملی برای خارج شدن از بحران جمعیت کیفری در قالب (طرح آماده سازی زندانیان) مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

 

 

واژگان کلیدی:

 

آماده­سازی –  بازسازگاری کامل –  توانمندسازی –  مراقبت بعد از خروج –  بازگشت به جامعه

 

 

 

مقدمه

 

در 

 

 

9-  طرح تحقیق.. 9

 

بخش اول.. 10

 

مفاهیم و مبانی بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 10

 

فصل اول: مفاهیم.. 11

 

مبحث اول: تعاریف…. 11

 

گفتار اول: مفهوم لغوی… 11

 

گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی.. 12

 

الف) کودکان.. 12

 

1) معنا شناسی صغیر. 13

 

2) اقسام صغیر. 14

 

ب: نوجوانان.. 16

 

مبحث دوم: بلوغ.. 17

 

گفتار اول: مفهوم لغوی… 17

 

گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی.. 18

 

الف) بلوغ از منظر حقوق داخلی.. 18

 

ب) بلوغ از منظر حقوق بین المللی.. 19

 

مبحث سوم: محدوده سنی مسئولیت طفل از نظر مقررات کیفری… 20

 

گفتار اول: قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 هـ ش…. 20

 

گفتار دوم: قانون الحاق ایران به کنوانسیون بین المللی حقوق کودک 1989 مصوب 1372. 21

 

گفتار سوم: قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 1378. 21

 

فصل دوم: مبانی جرم شناختی بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 23

 

مبحث اول: بررسی دیدگاه های جرم شناسی.. 24

 

گفتار اول: نظریه معاشرت ترجیحی.. 25

 

گفتار دوم: نظریه فشار. 28

 

گفتار اول: سن و تأثیر آن در بزهکاری… 30

 

گفتار دوم: جنسیت و تأثیر آن در بزهکاری… 31

 

بخش دوم: 33

 

تحلیل نظری عوامل موثر بر بزهکاری اطفال و نوجوانان در شهرستان رفسنجان.. 33

 

فصل اول: عوامل موثر در ارتکاب جرایم اطفال و نوجوانان در شهرستان رفسنجان.. 34

 

مبحث اول: عوامل اجتماعی بزهکاری اطفال و نوجوانان در شهرستان رفسنجان.. 36

 

گفتار اول: فرهنگی.. 37

 

 

الف) تغییر عملکرد مدارس…. 40

 

ب) وفاق مؤثّر خانواده و مدرسه. 41

 

ج) تعامل «یاددهی ـ یادگیری». 42

 

گفتار دوم: شخصیتی.. 43

 

گفتار سوم: مهاجرت… 44

 

گفتار چهارم: خانواده و دوستان.. 48

 

مبحث دوم: عوامل اقتصادی بزهکاری اطفال و نوجوانان در شهرستان رفسنجان.. 49

 

گفتار اول: عدم امنیت سرمایه گذاری… 51

 

گفتار دوم: فقر. 55

 

گفتار سوم: بیکاری… 59

 

فصل دوم: تیپ شناسی کودکان بزهکار، منحرف و در معرض خطر. 62

 

مبحث اول: تیپ شناسی کودکان بزهکار(معارض قانون). 63

 

گفتار اول: عوامل خانوادگی.. 63

 

الف: تحصیلات… 63

 

ب) طلاق و اختلافات خانوادگی، بی سرپرستی و بدسرپرستی.. 64

 

ج) تعداد اعضای خانواده. 65

 

د) نوع محل سکونت… 65

 

ه) تنبیه بدنی.. 66

 

و) مهاجرت… 67

 

ز) اعتیاد. 67

 

گفتار دوم: عوامل اجتماعی و اقتصادی… 68

 

الف) شغل و درآمد والدین.. 68

 

ب) اوقات فراغت، گروه دوستان.. 69

 

ج) سابقه ی ارتکاب جرم (در کودک و خانواده) و نوع جرایم ارتکابی.. 70

 

د) شغل و درآمد.. 71

 

ح) میزان اعتقادات مذهبی و اخلاقی در خانواده. 71

 

مبحث دوم: تیپ شناسی کودکان منحرف و کودکان در معرض خطر. 72

 

بخش سوم:.. 75

 

تحلیل کاربردی بزهکاری اطفال و نوجوانان در شهرستان رفسنجان.. 75

 

فصل اول: تحلیل حقوقی، آماری نتایج پرسشنامه های اطفال و نوجوانان بزهکار. 77

 

مبحث اول: بررسی عوامل شخصی و خانوادگی.. 80

 

گفتار اول: هویت و مشخصات شخص پاسخگو. 80

 

الف) جنسیت: 80

 

ب- سن: 82

 

گفتار دوم: محیط اصلی.. 84

 

گفتار سوم: عوامل رفتاری… 97

 

الف) رفتار پدر و مادر. 97

 

ب) رفتار پاسخگو. 102

 

مبحث دوم: بررسی عوامل اجتماعی.. 108

 

گفتار اول: مدرسه- محیط تحصیل.. 108

 

گفتار دوم: دوستان و همکلاسان.. 116

 

گفتار سوم: اعتیاد و سرقت… 121

 

الف- اعتیاد. 125

 

ب) سرقت… 134

 

نتیجه گیری… 142

 

پیشنهادات: 147

 

فهرست منابع.. 151

 

 

 

 

 

مقدمه

 

یکی از مسائل و مشکلات بغرنج جوامع امروز که توجه بسیاری از روان شناسان، جامعه شناسان و حقوقدانان را به خود جلب کرده است مساله رواج بزهکاری در بین نوجوانان و جوانان است. بزهکاری از نظر حقوقی به اعمالی گفته می شود که بر خلاف قوانین، مقررات و هنجارهای اجتماعی از سوی جوانان زیر ۱۸ سال صورت می گیرد. اعمالی مثل غیبت از مدرسه، دروغگویی های مکرر، فرار از خانه، ولگردی، گدایی، ایجاد حریق، تخریب، رانندگی بدون گواهینامه، سرقت، حمل مواد مخدر، زیر پا گذاشتن حقوق دیگران، انحرافات جنسی و… در زمره اعمال بزهکارانه رایج در بین جوانان است بدیهی است اگر کودکی مرتکب چنین خطاها و اشتباهاتی شود، به دلیل آنکه معیارها، ارزش ها و رفتارهای اجتماعی مقبول و شایسته را نمی داند، قابل اغماض و بخشیدن است ولی وظیفه والدین، مربیان و مراقبان نزدیک کودک است که با مشاهده چنین رفتارهایی که دال بر ناسازگاری، انحراف و کج روی اوست، هوشیار باشند و اشتباهش را به او گوشزد کنند. آموزش هنجارهای اجتماعی، ارزش های اخلاقی و رفتارهای شایسته، کودکان را نسبت به شیوه های تعاملات اجتماعی شان آگاه می کند.

 

بزهکاری پدیده اجتماعی جهانی است که معمولاً برای جرایم نوجوانان زیر ۱۸ سال به کار برده می شود. گرچه، جوامع گوناگون برحسب وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود با انواع متفاوتی از آن روبه رو هستند. در همه جوامع انسانی اصطلاح بزهکار در مورد افرادی به کار برده می شود که اعمال خلاف قانون یا موازین مذهبی آن جامعه را انجام می دهند. با توجه به این که احکام در جامعه های گوناگون متفاوت است، فرد متخلف در یک جامعه ممکن است در جامعه دیگر از تخلف مبری باشد. در کشور ما بزهکاری به مجموعه کل جرایمی گفته می شود که در صورت ارتکاب، مجازات هایی از قبیل قصاص، دیات، حدود و تعزیزات را در پی دارد.

 

وهمچنین، تا پیش از سال 1338، نظام قضایی خردسال و بزرگسالان از هم منفک نبود. تنها ماده 34 قانون مجازات عمومی مصوب 1304 مقرر می داشت که کودکان بزهکار کمتر از 12 سال را باید به اولیایشان تسلیم کرد و اطفال بین 15 تا 18 سال تمام را به دارالتادیب اعزام نمود.

 

در سال 1338 قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار به تصویب رسید و با اعمال سیاست­های افتراقی خویش طلایه دار اجرای دادرسی ویژه کودکان و نوجوانان بزهکار گردید. مع الوصف قانون مزبور پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر ساختار دادگاه ها عملاً نسخ گردید و به جرایم اطفال در دادگاه­های کیفری عمومی رسیدگی شد. تا این که در اسفند ماه 1372 مجلس شورای اسلامی پیمان نامه جهانی حقوق کودک مصوب 1989 سازمان ملل متحد را مورد تصویب قرار داد. متعاقب آن دو قانون، یکی قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب (1373) و دیگری قانون دادرسی دادگاه­های عمومی و انقلاب در امور کیفری (1378) توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که هر یک از این دو قانون گام مؤثری در تشکیل دادگاه ویژه خردسالان به شمار می رود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

طرح تحقیق

 

 

1- بیان مسأله

 

طبق تحقیقات جرم شناسان، روانشناسان و مددکاران اجتماعی و یا تحقیقاتی که در سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی در مورد علل بزهکاری اطفال در ایران صورت گرفته ، وضعیت خانوادگی از عوامل موثر در بزهکاری بوده است که از این منظر، خانواده ها را از لحاظ موقعیتی به دو دسته تقسیم می کنند :

 

الف) خانواده هایی که دارای مشکلات اساسی از جمله فقر مالی یا اقتصادی می باشند.

 

ب) خانواده هایی که با فقر فرهنگی مواجه هستند.

 

اول خانواده هایی که دچار فقر اقتصادی و مالی هستند: اطفال در اینگونه خانواده ها به علت وضع بد مالی و اقتصادی مجبور می شدند به سوی جرائمی مثل سرقت روی آورده و از آن طریق کمبودها و نیازهای مالی خود را تامین نمایند. از جمله این موارد می توان به سرقت از همکلاسی­ها در مدرسه، سرقت از فروشگاه های بزرگ، سرقت از لوازم جانبی اتومبیل و مواردی از این قبیل اشاره کرد.

 

دوم خانواده هایی که دچار فقر فرهنگی هستند: این قبیل خانواده ها نه تنها وضعیت مالی شان بد نبوده، بلکه ممکن است از وضعیت مالی بسیار مناسبی نیز برخوردار میباشند، لیکن از لحاظ فرهنگی در سطح پایینی بوده و والدین نتوانسته­اند در تربیت فرزندان نظارت جامعی داشته باشند و در نهایت هر چند اطفال از لحاظ مالی تامین بوده اند اما به افعال مجرمانه از قبیل روابط نامشروع، مصرف مشروبات الکلی، و همچنین استعمال مواد مخدر روی آورده اند و این به آن دلیل است که خانواده به دلیل فقر فرهنگی نتوانسته کنترل و نظارت مستقیم روی فرزندان داشته باشند.

 

از علل دیگر بزهکاری اطفال می توان به دوستان فرد اشاره کرد:

 

در این مورد ممکن است که خانواده ها نه دچار فقر مالی بوده و نه دچار فقر فرهنگی، بلکه کودک در محیط مدرسه یا باشگاه ورزشی و مواردی از این قبیل که مستلزم اجتماع همسالان است باعث گردیده که دوستان، وی را به سمت اعمال و رفتار های مجرمانه سوق داده اند. ممکن است والدین دیر متوجه شده باشند یا اینکه متوجه شده اند اما با توجه به سن فرزندان (بالای 15 سال) قابلیت نظارت و کنترل بر وی فاقد اثر و نتیجه بوده است در نتیجه مقصر اصلی دوستان هستند که باعث شده اند افراد به سمت رفتارهای مجرمانه سوق داده شوند.

 

از علل دیگر بزهکاری اطفال می توان به محیط، منطقه و محله های جرم زا اشاره کرد. بطور مثال زمانی که خانواده ها از یک محیط وارد یک محیط جرم زا که ساکنین آن محله اکثرآ مجرم و سابقه دار هستند می شوند طفل نیز در آن محیط پرورش پیدا می کند و تحت تآثیر آن محله و محیط جرم زا قرار می گیرند از جمله این محیط ها می توان به  محیط ورزشی ، آموزشی و غیره نام برد.

 

بناب